Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ - Coggle Diagram

- - - - Adrenergic receptor
        
        Alpha (α)
        
        α1
        
        กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด ทางเดินปัสสาวะ และมดลูกหดตัว ยกเว้นระบบทางเดินอาหาร เป็นการยับยั้งการเคลื่อนไหว
        
        α2
        
        ปลายประสาทซิมพาเทติก ยับยั้งการหลั่งของ norepinephrine (NE)
        
        Beta (β)
        
        β1
        
        หัวใจ เพิ่มแรงบีบตัว อัตราการเต้นของหัวใจ
        
        β2
        
        กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด หลอดลม ทางเดินปัสสาวะ และมดลูก กระตุ้นเกิดการคลายตัว และกล้ามเนื้อลายก่อให้เกิดการสลายไขมัน
        
        β3
        
        เซลล์ไขมัน กระตุ้นให้เกิดการสลายไขมัน
  - - - Muscarinic (M)
        
        M2
        
        หัวใจ เกิดการตอบสนองแบบยับยั้ง
        
        M3
        
        ต่อมมีท่อต่างๆ กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ กระตุ้นให้เกิดการตอบสนองแบบ Excitation
        
        M1
        
        สมอง
        
        M4
        
        ระบบประสาท เสริมการหลั่ง Dopamine
        
        M5
        
        Dopamine neuron เสริมการหลั่งของ Dopamine
      - Nicotinic receptor (N)
        
        ปมประสาท
- - - - Acetylcholin (Ach) และสารสังเคราะห์ choline ester
        
        Ach เป็นยาต้นแบบของยากลุ่มนี้แต่ไม่สามารถนำมาใช้รักษาได้ เนื่องจากมีฤทธิ์กระจายมากและออกฤทธิ์สั้นเพรายาถูกทำลายอย่างรวดเร็วด้วย AChE
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ออกฤทธิ์กระตุ้นที่ Muscarinic และ Nicotinic receptor
      - ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
        
        ระบบหายใจ
        
        กล้ามเนื้อเรียบหลอดลมหดตัว หลั่งสารคัดหลั่งเพิ่ม
        
        ระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะหดตัว
        
        ระบบไหลเวียนเลือด
        
        หลอดเลือดขยายตัว ลดความดันโลหิต ลดการเต้นของหัวใจ
        
        ระบบทางเดินอาหาร
        
        เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง คือ น้ำลาย และกรดในกระเพาะอาหาร ต่อในตับอ่อนและลำไส้เล็ก
        
        ฤทธิ์ต่อตา
        
        ม่านตาหรี่ ลดความดันในตา
        
        ระบบประสาทส่วนกลาง
        
        มีฤทธิ์กระตุ้นสมองส่วน cortex
      - การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        ใช้รักษาต้อหิน
        
        ใช้รักษาอาการท้องอืด
        
        ใช้ในการรักษาทางเดินปัสสาวะ
      - อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        ทำให้มีน้ำลาย น้ำมูก ปวดปัสสาวะ ปวดมวนท้อง ตามัว ระคายเคือง คันตา
      - ข้อห้ามใช้
        
        ผู้เป็นโรคหืด หรือปอดอุดกั้นเรื้อรัง
        
        โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
        
        ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ AChE เป็นเอนไซม์ท่ทำลาย Ach ผลทำให้ Ach ไม่ถูกทำลาย Ach จึงไปกระตุ้น cholinergic receptor
        
        การจับกับเอนไซม์ถ้าเป็นชั่วคราวเรียก reversible
        
        สารที่จับกับเอนไซม์ถาวรเรียก irreversible
        
        เอนไซม์ AChE ที่ถูกยับยั้งนี้จะมี activity ได้ใหม่ก็ต่อเมื่อมีการสังเคราะห์ขึ้นใหม่
      - ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
        
        ผลต่อ muscarinic ผลเหล่านี้อาจรุนแรงเนื่องจากยากลุ่มนี้มีผลทั่วร่างกาย อาจทำให้หัวใจเต้นช้า ลด cardiac output ความดันโลหิตลดลง
        
        ผลต่อ nicotinic receptor ผลต่อกล้ามเนื้อ การบีบตัวของใยกล้ามเนื้อ ทำให้กล้ามเนื้อมีอาการสั่นพริ้ว
      - การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        ใช้ในการรักษาอาการลำไส้
        
        ใช้ในการรักษาโรค Myasthemia gravis
        
        ใช้ในการยุติฤทธิ์ของยาคลายกล้ามเนื้อ
        
        รักษา AlZheimer ' s disease
      - อาการข้างเคียง และความเป็นพิษ
        
        organophosphate หรือ ยาฆ่าแมลง
        
        รูม่านตาเล็ก หายใจลำบาก หัวใจเต้นช้า หลอดลมหดเกร็ง
- - - - ลดการบีบตัวของหลอดอาหารไปจนถึงลำไส้ใหญ๋
    - - ขยายหลอดลม ยับยั้งการหลั่งของสารคัดหลั่ง สามารถลดการหดเกร็งของหลอดลม
    - - ม่านตาขยาย ไม่สามารถควบคุมเลนส์ให้มองภาพได้ชัด
    - - ลดความตึงตัวและความแรงในการบีบตัวของท่อปัสสาวะ
    - - หัวใจเต้นเร็ว Atropine มีฤทธิ์โคยตรงทำให้หลอดเลือดขยายตัว ทำให้บริเวณผิวหนังร้อนหรือแดง รู้สึกวูบวาบตามตัว เรียกว่า Atropine flush
    - - atropine ทำให้ร่างกายขับเหงื่อได้น้อยลง ร่างกายไม่สามารถระบายความร้อน จึงเกิดไข้ เรียกว่า Atropine fever
- - - - ระบบไหลเวียนเลือด
        
        กระตุ้นกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดให้หดตัว
      - ผลต่อเมแทบอลิซึม ผลต่อตับ
        
        เพิ่มการสลาย glycogen และสร้าง Glucose เพิ่มระดับน้ำตาลเลือด เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด เพิ่มการสลายเนื้อเยื่อไขมัน
      - ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ
        
        กระตุ้นผ่าน β2-receptor หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงเนื้อลายขยาย เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อหลอดลม ทางเดินอาหารและกล้ามเนื้อมดลูก
      - ผลต่อระบบต่อมไร้ท้อ
        
        ตับอ่อนลดการหลั่ง insulin น้ำตาลในเลือดสูง
      - ผลกระตุ้นหัวใจ
        
        เพิ่มอัตราการเต้นและแรงบีบของกล้ามเนื้อหัวใจ
      - ผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
        
        ตื่นตัวและลดความอยากอาหาร
      - ผลต่อตา
        
        กล้ามเนื้อหดตัว รูม่านตาขยาย เพิ่มการสร้างน้ำลูกตา
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ออกฤทธิ์กระตุ้นได้ทั้ง α และ β receptor ถูกทำลายอย่างรวดเร็วดดย MAO และ COMT โดยการรับประทานไม่ได้
      - ฤทธิ์ทางเสภัชวิทยา
        
        ระบบไหลเวียนโลหิต
        
        การบีบหลอดเลือดและกระตุ้นหัวใจ
        
        ระบบทางเดินอาหาร
        
        กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหารคลายตัว
        
        ระบบหายใจ
        
        กล้ามเนื้อทางเดินหายใจคลายตัว หลอดลมขยายตัว
        
        ผลต่อเมตาบอลิซึม
        
        กลูโคสและ lectose ในเลือดสูง
        
        ยาเข้าสู้สมองได้น้อยจึงไม่มีฤทธิ์กระตุ้นสมอง
      - การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        ภาวะแอนาฟิแล็กซิส
        
        ใช้เพื่อห้ามเลือด
        
        ภาวะหัวใจหยุดเต้น
        
        ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่
    - - การกระตุ้นที่ α1 และ β1 receptor แต่มีความชอบต่อ α receptor สูงกว่า ทำให้เพิ่มความต้านทานรวมของหลอดเลือดส่วนปลายได้มาก
      - หลอดเลือดหดตัว เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจและเพิ่ม cardiac output ผลจากหลอดเลือดหดตัวทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น
    - - DA ในขนาดต่ำ กระตุ้น D1-receptor
      - DA ในขนาดปานกลาง กระตุ้น β1 receptor
      - DA ในขนาดสูง กระตุ้น α1 receptor
    - - เป็นสารสังเคราะห์ เป็นยากระตุ้นการบีบตัวของหัวใจ เพิ่ม cardiac output ไม่มีผลต่อ D1 receptors ที่ไต มีฤทธื์โดยรวมทำให้หลอดเลือดขยายตัว
  - - - Phenylephrine
        
        ทำให้กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดหดตัว เพิ่มแรงต้านในหลอดเลือดและเพิ่มความดันโลหิต
        
        ยารูปแบบรับประทานหรือแบบพ่นจมูก
        
        ใช้เป็นยาบรรเทาอาการคัดจมูก ยาหยอดขยายม่านตา
      - Midodrine
        
        ทำให้หลอดเลือดหดตัว ส่งผลให้ความดันโลหิตเพิ่ม
        
        ใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการหน้ามืดจากความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนอิริยาบท
      - มีฤทธิ์เฉพาะเจาะจงที่
        α1-adrenergic receptor
    - - มีฤทธิ์เฉพาะเจาะจงที่
        α2-adrenergic receptor
      - Clonidine
        
        ใช้เป็นยาลดความดันโลหิต
        
        เป็นยาที่เลือกใช้ในสตรีตั้งครรภ์ รักษาอาการขาดเหล้าหรือ อาการถอนพิษของสุรา รักษาอาการร้อนวูบวาบในสตรีวัยหมดประจำเดือน
        
        ผลข้างเคียงที่พบ คือ ทำให้ง่วง ซึมเศร้า ปากแห้ง ท้องผูก เบื่ออาหาร
        
        อาจเกิดอาการถอนยา คือถ้าหยุดยาเร็ว อาจทำให้เกิดความดันโลหิตสูงเฉียบพลัน
  - - - ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น
        
        Salbutamol & Terbutaline รักษาอาการหลอดลมหดเกร็งเฉียบพลัน
        
        Salbutamol ออกฤทธิ์ได้เร็วภายใน 15 นาที
        
        Terbutaline ใช้เวลา 1 ชั่วโมง
        
        มักใช้เสริมเมื่อมีอาการเฉียบพลัน
        
        Terbutaline ชนิดรับประทาน ยับยั้งมดลูกบีบตัวใช้ในการชะลอหรือป้องกันการคลอดก่อนกำหนด
      - ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์ยาว
        
        ออกฤทธิ์ยาว นานกว่า 12 ชั่วโมง รุปแบบยาพ่น ใช้รักษาทั้งระยะเฉียบพลันและยะระยาว
      - อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        มีอาการสั่น ใจสั่น อาการกระวนกระวาย วิตกกังวล
    - - Mirabegron
        
        มีผลให้กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะคลายตัว
        ใช้รักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้
  - - - อาการข้าเคียง กระสับกระส่าย อาจก้าวร้าว ประสาทหลอน เพ้อคลั่ง อาจทำให้เกิดการติดยาและต้องเพิ่มขนาดยาขึ้นเรื่อย
      - เป็นอยาเสพติดประเภทที่ 1 ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลางที่มีความแรงสูง ยามีผลเพิ่มความดันโลหิต หัวใจเต้นผิดจังหวะ ผลต่ออารมณ์ จิตใจ เพิ่มความตื่นตัว ลดความรู้สึกอ่อนล้า มีอารมณ์ครื้นเครง
    - - ยา Ephedrine ไม่ได้ใช้ทางคลินิกแล้ว มีการใช้อย่างจำกัดในโรงพยาบาล
      - pseudoephedrine ใช้เป็นยาลดน้ำมูกและคัดจมูก
      - อาการข้างเคียงพบมากในผู้ป่วยโรคหัวใจ ได้แก่ ความดันโลหิตสูง นอนไม่หลับ หัวใจเต้นเร็ว
- - - - ออกฤทธิ์จำเพาะต่อ α1-receptor ภายในเซลล์ของกล้ามเนื้อเรียบ ที่ผนังหลอดเลือด ที่หัวใจและที่ต่อมลูกหมาก ทำให้เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อเรียบ รักษาโรคความดันโลหิตสูงที่มีโรคต่อมลูกหมากโตร่วมด้วย
      - อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        ความดันโลหิตต่ำในขณะเปลี่ยนอิริยาบท
  - - - Propranolol
        
        ยับยั้งทั้ง β1 และ β2 receptor
        
        ประโยชน์ในการรักษา
        
        ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
        
        ลดอาการใจสั่นและมือสั่น
        
        ลดอาการตื่นเต้น
        
        รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
    - - Metoprolol และ Atenolol
        
        ยาสำคัญใช้เพื่อลดความเสี่ยงต่อภาวะหัวใจล้มเหลวจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด แต่ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีอัตราการเต้นของหัวใจช้ากว่า 45 ครั้ง/นาที
        
        อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        ระบบหัวใจและหลอดเลือด propranolol ทำให้หัวใจเต้นช้ากว่าปกติ
        
        ระบบหายใจ ปิดกั้นตัวรับ β2 อาจทำให้หลอดลมตีบแคบ
        
        หัวใจเต้นผิดจังหวะ
        
        ระบบประสาท ปวดศีรษะ วิงเวียน นอนไม่หลับ
        
        มีผลกับระบบต่อมไร้ท่อ เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ