Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัติโนมัติ - Coggle Diagram

- - - - ผลต่อ muscarinic receptor ได้แก่ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบและต่อมของกระเพาะอาหารและทางเดินอาหาร ทางเดินปัสสาวะ ทางเดินหายใจ ตา แต่ผลเหล่านี้อาจรุนแรงเนื่องจากการใช้ยากลุ่มนี้มีผลทั่วร่างกาย(Systemic effect) ผลต่อระบบไหลเวียนเลือดอาจทำให้หัวใจเต้นช้า ลดcardiac output ความดันโลหิตลดลง
      - ผลต่อ nicotinic receptor ผลต่อกล้ามเนื้อลาย การบีบตัวของใยกล้ามเนื้อ ทำให้กล้ามเนื้อมีอาการสั่นพริ้ว
    - - ใช้รักษาอาการลำไส้ กระเพาะปัสสาวะไม่บีบตัว ได้แก่ยา Neostigmine
      - ใช้รักษาโรค Myasthenia gravis(MS)
      - ใช้ในการยุติฤทธิ์ของยาคลายกล้ามเนื้อกลุ่มที่เป็น competitive antagonist เพื่อให้ผู้ป่วยกลับหายใจได้ปกติเร็วขึ้นหลังการผ่าตัด ได้แก่ยา Neostigmine และ Pyridostigmine
      - ใช้ในการรักษาAlzheimer'd disease ยาช่วยบำรุงด้านความจำความเข้าใจ(cognitive) ทำให้สมองเสื่อมช้าลง
    - - organophosphate หรือยาฆ่าแมลง เป็นยาที่จับกับเอนไซม์อย่างถาวร เมื่อได้รับสารนี้จะเกิดอาการพิษ ได้แก่ รูม่านตาเล็ก หายใจลำบาก หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตต่ำ หน้ามืด เหงื่อออกมาก ปวดท้อง หลอดลมเกร็ง มีสารคัดหลั่งในทางเดินหายใจมาก การรักษาให้ยาต้านพิษ ได้แก่Atropine และ pralidoxime(2-PAM)เพื่อยับยั้ง Muscarinic effect
  - - - ใช้รักษาระบบทางเดินปัสสาวะ Bethanechol ใช้รักษาอาการปัสสาวะไม่ออกจากหัตถการผ่าตัด จากการคลอดบุตร
      - ใช้รักษาต้อหิน(glaucoma) ยาPilocarpine ใช้รักษาต้อหินเฉียบพลัน ฤทธิ์กระตุ้นให้ม่านตาหรี่ ลดความดันในลูกตาในการเตรียมผู้ป่วยก่อนผ่าตัดตาหรือตรวจตา
      - ใช้รักษาอาการท้องอืด
    - - Lacrimation เคืองตา
      - Urimation ปวดฉี่บ่อย
      - Salivation น้ำลาย น้ำมูก เหงื่อ
      - Defection ปวดมวน ปวดท้อง อาเจียน
    - - ระบบทางเดินปัสสาวะ ทำให้กระเพาะปัสสาวะหดตัว เพิ่มความดันกระเพาะปัสสาวะ เพิ่มการบีบตัวของท่อปัสสาวะ และการคลายตัวของกล้ามเนื้อหูรูด
      - ระบบทางเดินอาหาร เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง คือน้ำลาย และกระในกระเพาะอาหาร กระตุ้นกล้ามเนื้อทางเดินอาหารบีบตัว(peristalsis)
      - ระบบหายใจ ทำให้กล้ามเนื้อเรียบหลอดลมหดตัว หลั่งสารคัดหลั่งเพิ่มขึ้น
      - ฤทธิ์ต่อตา ทำให้ม่านตาหรี่(miosis)
      - ระบบประสาทส่วนกลาง มีฤทธิ์กระตุ้นสมองส่วน cortex มีบทบาทเกี่ยวกับการรับรู้(cognitive function) การเคลื่อนไหว (motor control)ความอยากอาหาร(appetite)
      - ระบบไหลเวียนเลือด มีผลโดยตรงทำให้หลอดเลือดส่วนปลาย(peripheral vascular resistance) ทำให้หลอดเลือดขยายตัว ลดการเต้นของหัวใจ
    - - โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้(Peptic ulcer) เนื่องจากยากระตุ้นการหลั่งกรด และน้ำย่อยมากขึ้น
      - ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน นิ่วทางเดินในปัสสาวะ กระตุ้นการบีบตัวจะก่อให้เกิดอันตราย
      - ผู้เป็นโรคหืด(Asthma)หรือโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง(Chronic obstructive pulmonary disease:COPD) จะทำให้หลอดลมหดตัว
- - - - Propranolol
        
        ลดอาการใจสั่นและมือสั่น
        
        ลดอาการตื่นเต้นได้ง่ายทำให้เกิดภาวะสงบ
        
        รักษาความดันโลหิตสูง
        
        รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ (supraventricular และ ventricular arrthmias)
    - - Metoprolo และ Atenolol
        
        ใช้รักษาความดันโลหิตสูง หัวใจเต้นผิดจังหวะ เจ็บหน้าอก ลดความเสี่ยงต่อภาวะหัวใจล้มเหลวจากกล้ามเนื้อหายใจขาดเลือด ยานี้ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มอัตราการเต้นของหัว 45 ครั้ง/นาที นอกจากนี้ยังสามารถป้องกันไมเกรน
      - อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        หัวใจเต้นผิดจังหวะ
        
        ระบบประสาท อาจพบอาการ ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ เหนื่อยล้า
        
        ระบบหายใจ ทำให้หลอดลมตีบแคบ ผู้ป่วยโรคหอบหืดไม่ควรใช้ยากลุ่มนี้
        
        ยากลุ่มนี้มีผลกับระบบต่อมไร้ท่อและกระบวนการเมแทบอลิซึม
        
        ระบบหัวใจและหลอดเลือด propranolol ทำให้หัวใจเต้นช้า
  - - - ความดันโลหิตต่ำในขณะเปลี่ยนอริยาบถ ซึ่งพบบ่อยจากการใช้ยาในระยะแรกๆ
- - - - ใช้เป็นยาลดน้ำมูกและคัดจมูก อาการข้างเคียงมีมากในผู้ป่วยโรคหัวใจ ได้แก่ความดันโลหิตสูง นอนไม่หลับ หัวใจเต้นเร็ว
    - - เป็นยาเสพติดให้โทษประเภทที่1 ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลางที่มีความแรงสูง ออกฤทธิ์โดยตรง(adrenergic receptor) และทางอ้อม(ทำให้มีการหลั่งของNE ออกจากปลายประสาท) ผลเด่นชัดต่อระบบประสาทส่วนกลาง ผลต่ออารมณ์ จิตใจ บุคลิกภาพ
      - อาการข้างเคียง นอนไม่หลับ กระสับกระส่าย อาจก้าวร้าว ประสาทหลอน เพ้อคลั่ง วิตกกังวล หวาดระแวง
      - ประโยชน์ทางคลินิก
        
        ภาวะช็อก
        
        Anaphylaxis
        
        ภาวะหัวใจหยุดเต้น
        
        Asthma&COP
        
        Overactive bladder
        
        Glaucoma ช่วยลดความดันลูกตา
        
        Antihypertensive
        
        ลดการคลั่งบวมของเนื้อเยื่อในจมูก ลดอาการบวม
  - - - ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น(Short-acting beta agonists,SABAs)
      - ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์ยาว(Long-acting beta agonists,LABAs)
        
        อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        ในผู้ป่วยโรคหัวใจจะมีความเสี่ยงมากขึ้น อาการได้แก่ ใจสั่น อาการสั่น อาจกระวนกระวาย วิตกกังวล หัวใจเต้นเร็ว
    - - ใช้ในการรักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้(overactive bladder)
  - - - ออกฤทธิ์เช่นเดียวกับ epinephrine โดยการกระตุ้นแอลฟา1และเบต้า2 แต่มีความชอบต่อ alpha receptor สูงกว่า เพิ่มความต้านทานรวมของหลอดเลือดส่วนปลาย ทำให้หลอดเลือดหดตัว เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจและเพิ่มcardiac output
      - รักษาความดันโลหิตต่ำรุนแรง ที่ไม่ตอบสนองต่อยาอื่น
    - - ประโยชน์ทางคลินิก คือรักษาภาวะช็อคจากหัวใจ(Cardiogenic shock) จากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน(Acute myocardial infection)
    - - ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
        
        ระบบทางเดินอาหาร กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหารคลายตัว กล้ามเนื้อหูรูดบีบตัว
        
        ระบบหายใจ กล้ามเนื้อทางเดินหายใจคลายตัวและหลอดลมขยายตัว
        
        ระบบไหลเวียนเลือด เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจและแรงบีบตัว
        
        ผลต่อเมตาบอลิซึม กลูโคสและlactoseในเลือดสูง
        
        ยาเข้าสู่สมองได้น้อยจึงไม่มีฤทธิ์กระตุ้นสมอง
      - การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        ภาวะแอนาฟิแล็กซิส
        
        ใช้เพื่อห้ามเลือด
        
        ภาวะหัวใจหยุดเต้น(cardiac arrest)
        
        ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่
      - ออกฤทธิ์กระตุุ้นทั้งAlpha(1,2) และ Beta(1,2)
    - - มีฤทธิ์โดยรวมทำให้หลอดเลือดขยายตัวจึงไม่ใช่ยาเพิ่มความดันโลหิต ประโยชน์ทางคลินิกเช่นเดียวกับ DA
      - อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        ระบบไหลเวียน คือ หัวใจเต้นผิดจังหวะ ปอดบวมน้ำ เจ็บหน้าอก (ความเสียงเพิ่มมากขึ้นในผู้ป่วย hyperthyroidism)
        
        Tissue necrosis โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Norepinephrine ถ้าฉีดเข้าหลอดเลือดดำรั่วไปเนื้อเยื่อรอบๆจะเกิด vasoconstriction อย่างมากจนเนื้อตายได้
        
        ระบบประสาท คือ มีความวิตกกังวล ปวดศีรษะ อาการสั่น อ่าจเกิด cerebral hemorrhage
  - - - Phenylephrine
      - Midodrine
    - - Clonidine
        
        ยาลดความดันโลหิต มีชนิดรับประทานและแผ่นแปะ
        
        ผลข้างเคียงที่พบบ่อย คือ ง่วง ซึม ปากแห้ง ท้องผูก เบื่ออาหารและอาจเกิดอาการถอนยาคือถ้าหยุดยาเร็ว อาจทำให้เกิดความดันโลหิตสูงเฉียบพลัน
- - - - ผลทำให้หัวใจเต้นเร็ว(tachycardia)