Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5 กระบวนการเปลี่ยนแปลงดานสรีระวิทยา จิตสังคม และจิตวิญญาณในผู้สูงอา…
บทที่ 5
กระบวนการเปลี่ยนแปลงดานสรีระวิทยา จิตสังคม และจิตวิญญาณในผู้สูงอายุ
1.ปัจจัยที่มีผลต่อกระบวนการสูงอายุ
:red_flag: ปัจจัยภายนอก
เช่น การศึกษา เศรษฐานะ เกษียณอายุ
:red_flag:ปัจจัยภายใน
เช่น สุขภาพจิต พฤติกรรมสุขภาพ ประสบการณ์ชีวิต ความเชื่อ วัฒนธรรม
2.กระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านสรีระวิทยา
:star:ระบบผิวหนัง
มีผื่นคัน ติดเชื้อและเกิดบาดแผลได้ง่าย แผลหายใช้ เสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งผิวหนัง หนังตาตก หูยาวและเหนียงยาน
การพยาบาล :
-ใช้โลชั่นทาผิว
-ดื่มน้ำอย่างน้อย 1,500-2,000 cc/วัน
-ทาครีมกันแดด สวมหมวกและแว่นกันแดด
:star:ระบบประสาทและสมอง
การทำหน้าที่ของระบบประสาทเสื่อมลง ทำให้ความดันโลหิตลดลงเมื่อเปลี่ยนท่า มีความเสื่อมของอุณหภูมิร่างกาย
ประสาทสั่งการลดลง ทำให้การเคลื่อนไหวช้าลง
ระบบสมอง เกิดจากเซลล์ประสาทของสมองตายและสูญเสียไป ทำให้ การทำกิจกรรมต่างๆต้องใช้เวลานานขึ้น เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ สติปัญญาและความจำลดลง หลงลืมบ่อย
:fire:มักจะจำเรื่องราวในอดีตได้ดีกว่าปัจจุบัน โดยเฉพาะภายหลังอายุ 70 ปี
การพยาบาล
-ประเมินการเรียนรู้อย่างช้าๆและใช้สิ่งช่วยเตือนความจำ
-ส่งเสริมให้ทำกิจกรรมง่ายๆอย่างสม่ำเสมอ
-เพิ่มแสงสว่างในที่ที่ทำงาน
:star:ระบบกล้ามเนื้อ กระดูกและข้อต่อ
ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อลดลง กระดูกและข้อต่อมีการสูญเสียปริมาตรกะดูกทำให้กระดูกพรุน (ผู้ชาย<ผู้หญิง) ทำให้สูญเสียภาพลักษณ์และบทบาททางครอบครัวและสังคม เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เกิดความไม่สุขสบาย
การพยาบาล
-ทำกิจกรรมหรือออกกำลังกายที่มีการลงน้ำหนักน้อย และไม่มีแรงกระแทก รวมทั้งรับประทานอาหารที่มีแคลเซียม
-ดูแลจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุ
:star:ระบบประสาทรับความรู้สึก
ตา : หนังตาตก รูม่านตาเ,้กลง เลนส์หนาและแข็งขึ้น มองใกล้ไม่ชัด สายตายาว ตาแห้ง เกิดต้อหินได้ง่าย
หู : การได้ยินลดลง (ผู้ชาย>ผู้หญิง) การผลิตขี้หูลดลงแต่มีการสะสมมากขึ้น
จมูก : ความสามารถในการรับกลิ่นลดลง
ลิ้น : การรับรสชาติอาหารเสื่อมลงโดยรสเค็มจะเสื่อมก่อน ตามด้วยรสเปรี่ยว ขม และหวาน
การรับสัมผัสทางกาย : การรับอุณหภูมิและความเจ็บปวดจะเสื่อมลง
:star:ระบบหัวใจและหลอดเลือด
-ประสิทธิภาพในการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆลดลง
-อาจเกิดหัวใจล้ทเหลวและกล้ามเนื้อหัวใจตาย
-อาจเกิดความดันโลหิตสูง
-อาจเกิดหลอดเลือดดำโป่งขอด (Varicose vein)
การพยาบาล
-แนะนำการรับประทานอาหาร ลดหวานลดเค็ม งดอาหารที่มีไขมันสูง หลี่กเลี่ยงการดื่ชา กาแฟ สุรา
-แนะนำให้ควบคุมน้ำหนัก
-ตรวจและฟังเสียงหัวใจอย่างสม่ำเสมอ
:star:ระบบหายใจ
ปลายจมูกจะงุ้มลง มีการเสื่อมลงทำให้ผนังกั้นโพรงจมูกถูกดึงรั้งเข้าด้านใน
ทรวงอกและปอด มีรูปร่างคล้ายถังเบียร์ เนื่องด้วยการเสื่อมของกระดูกสันหลังและมีการค้างของก๊าซในปอดมากขึ้น ทำให้คุณภาพในการหายใจลดลง
ถุงลม ปริมาณ IgA ในสารคัดหลั่งและ alveolar macrophage ลดลง ทำให้มีผลต่อการกำจัดสิ่งแปลกปลอมลดลง
เกิดการติดเชื้อทางเดินหายใจได้ง่าย
ประสิทธิภาพในการทำงานของปอดลดลง
เกิดการสำลักได้ง่าย
การพยาบาล
-จัดท่าให้ผูสุงอายุอยู่ในท่านั่งศีรษะสูงในขณะรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำ
-หลีกเลี่ยงการอยู่ในชุมชนที่แออัด
-จัดโปรแกรมการออกกำลังกาย
:star:ระบบทางเดินอาหาร
ฟันจะหลุดง่ายต้องใช้ฟันปลอม
การหลั่งกรดน้ำย่อยลดลง เบื่ออาหารและท้องอืดได้ง่าย ลำไส้มีการดูดซึมได้ลดลง เกิดท้องผูก
ตับอ่อนมีพังผืดและไขมันเพิ่มมากขึ้น ตับมีขนาดเล็กลง ความสามารถในการทำงายพิษของตับลดลง
ได้รับสารอาหารไม่เพียงพอทำให้เกิดภาวะทุพโภชนาการหรือโลหิตจางได้ง่าย และอาจเกิดนิ่วในถุงน้ำดี
การพยาบาล
-ทำความสะอาดฟัน โดยใช้แปรงที่มีขนนุ่ม
-ตรวจสุขภาพฟันทุก 6 เดือน
-ดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 1,500 cc
-แนะนำเรื่องขับถ่ายอุจจาระ เข้าทันทีที่ปวดไม่กลั้น
:star:ระบบทางเดินปัสสาวะ
ไต จำนวนหน่วยกรองลดลง ผู้ชายอาจมีต่อมลูกหมากโต ผู้หญิงอาจกลั้นปัสสาวะไว้ไม่อยู่เพราะกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อน อาจเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
การพยาบาล
-ติดตามและบันทึกประสิทธิภาพการทำงานของไต
:star:ระบบต่อมไร้ท่อ
เกิดภาวะเสียสมดุลของเกลือแร่ภายในร่างกาย
อาจเกิดความดันโลหิตสูง
เกิดหัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอ
อาจเกิดน้ำตาลในเลือดสูง
อาจเกิดภาวะกระดูกพรุนและเสี่ยงต่อการกระดูกหักได้
การพยาบาล
-ตรวจระดับ TSH ,น้ำตาลและความดันโลหิตเป็นช่วงๆอย่างสม่ำเสมอ
-แนะนำรับประทานอาหรที่มีแคลเซียมสูง
-แนะนำให้ออกกำลังกายท่ามกลางแสงแดดอ่อนๆ
:star:ระบบสืบพันธุ์
เพศชาย : อํณฑะมีขนาดเล็กลง ต่อมลูกหมากขยายโตขึ้น เนื่องจากคอลลาเจนมาแทนที่ Columnar cell ทำให้ปัสสาวะได้ไม่ดี เกิดภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ เสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด เพราะ Testosterone ลดลง มีผลทำให้ระดับไขมันในเลือดเพิ่มขึ้น
เพศหญิง : ภายนอกเหี่ยวย่น ขนบางลง ปากมดลูกมีขนาดเล็กลง ประจำเดือนเมื่ออายุมากขึ้นรอบเดือนจะสั้นลง และเมื่ออายุ 45-50 ประจำเดือนจึงเริ่มขาด อาจเกิดเนื้องอก เกิดความเจ็บปวดในการมีเพศสัมพันธุ์และอาจเกิดการติดเชื้อภายในระบบสืบพันธุ์
เกิดการสูญเสียภาพลักษณ์ในตัวเอง
การพยาบาล
-แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ในการใช้ฮอร์โมนทดแทน
-แนะนำให้ใช้สารหล่อลื่นขรธมีเพศสัมพันธุ์
:star:ระบบภูมิคุ้มกัน
ระบบภูมิคุ้มกันจะทำหน้าที่ลดลง เกิดการติดเชื้อได้ง่าย อัตราการเกิดโรค Autoimmune และโรคมะเร็งได้มากกว่าคนหนุ่มสาว
การพยาบาล
-ล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังให้การพยาบาล
-ดูและให้ได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่และปอดอักเสบ
-หลี่กเลี่ยงการสัมผัสเชื้อโรค
3.กระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านจิตสังคมและจิตวิญญาณ
ความต้องการด้านจิตสังคมของผู้สูงอายุ
ความรักความอบอุ่น
ความเป็นอยู่ที่ดี
ความปลอดภัย
ความมีอิสระ
ได้รับการยอมรับ
ความมั่นคง
พัฒนาการทางจิตใจ
1.บุคลิกภาพ
2.การเรียนรู้
3.ความจำ : จำเรื่องราวในอดีตได้ดีแต่จำสิ่งใหม่ๆได้ลดลง
4.สติปัญญา
5.สมรรถภาพ
บุคลิกภาพของผู้สูงอาย
1.ผสมผสาน (Integrated personalities)
-Reorganizers : ค้นหากิจกรรมเพื่อปรับความสามารถเดิมที่หายไป
-Focused : มีกิจกรรมและระดับความพึงพอใจปานกลาง
-Disengaged : ถอยตนเองออกจากสังคม มีกิจกรรมน้อยแต่มีระดับคามพึงพอใจสูง
2.ต่อต้าน (Defended personalities)
-Holding on : เกลียด กลัวความชรา พยายามยึดบุคคลิกภาะของตัวเองในวัยกลางคน และมีความพึงพอใจในระดับสูงต่อการยึดถือเช่นนี้
-Constricted : เกลียด กลัวความชรา ชอบจำกัดบทบาทและพฤติกรรมของตนเอง มีความพอใจสูงถ้าบทบาทตนมีน้อยตามที่คาดหวังไว้
3.เฉยชาและพึ่งพาบุคคลอื่น (Passive-dependent personalities)
-Succurance seeking : พึ่งพาบุคคลอื่นเพื่อตอบสนองความต้องการด้านอารมณ์ของตนเอง
-Apathy or rocking chair : พฤติกรรมเฉยชามึนซึม ไม่สนใจสิ่งแวดล้อม มีกิจกรรมน้อย ความพึงพอใจในระดับปานกลางและต่ำ
4.แบบขาดการผสมผสาน (Unintegrated personalities)
พบในผู้สูงอายุที่ไม่สามารถปรับตัวให้ยอมรับความชราของตนเองได้ มีการบกพร่องด้านความคิด อ่าน และสภาวะจิตใจอย่างเห็นได้ชัด มีความพึงพอใจต่อชีวิตในระดับต่ำ
การเปลี่ยนแปลงทางสังคม
ปัจจัย
-ปลดเกษียณหรืออกจากงาน
-การเปลี่ยนแปลงของสังคมครอบครัว
-การเปลี่ยนอแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม
-การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม
การพยาบาล
-ให้ความรู้ทั้งผู้สูงอายุและครอบครัว : เตรียมตัวก่อนเกษียณ การดูแลสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ
-ส่งเสริมการปรับตัวด้านจิตสังคม : การดูแลตนเอง การปรับสิ่งแวดล้อม
-ให้การดูแล ช่วยเหลือเมื่อยามเจ็บป่วย :