Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 5 กระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านสรีระวิทยา จิตสังคม และจิตวิญญาณในผู้สูง…

- - - - ชั้นหนังกำพร้า ความชื้นลดลง ผิวบาง แตก ลอกหลุดง่าย
        Melanocytes ลดลง ป้องกันแสงได้น้อย
        ผม และขนหงอกขาว
      - ชั้นหนังแท้ ความหนา ยืดหยุ่น หลอดเลือดลดลง ผิวซีด
        ควบคุมอุณหภูมิได้ไม่ดี ดูดซึมสารลดลง และ
        ต้องใช้เวลานาน
      - ชั้นใต้ผิวหนัง ไขมันเพิ่มขึ้น ต่อมเหงื่อ ต่อมกลิ่มลดลง
        ต่อมนำ้มันโตขึ้น แต่หลั่งน้ำมันได้น้อย ผิวแห้ง
    - - ผื่นคัน ติดเชื้อ บาดแผล แผลหายช้า เสี่ยงต่อ
        การเกิดมะเร็งผิวหนัง
    - - ใช้โลชั่นทาผิวอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง ทาครีมกันแดด
        สวมแว่นตา ใส่หมวก ดื่มนำ้อย่างน้อย 1,500-2,000cc/วัน
        ตัดเล็บให้สั้น
  - - - การเปลี่ยนแปลง
        
        ประสาทอัตโนมัติ
        
        ทำงานเสื่อมลง รูม่านตาเล็กลง
        
        ตอบสนองต่อแสงน้อยลง ความดันโลหิตลดลง
        เมื่อเปลี่ยนท่า
        
        การควบคุมอุณหภูมิเสื่อมลง
        
        ประสาทสั่งการ
        
        นำกระแสประสาทลดลง10-15 %
        
        มีปฏิกิริยาต่อสิ่งเร้าช้าลง เคลื่อนไหวช้า
        
        นำ้หนักของสมองลดลง
        
        อายุ 70 ปี ลดลง 5%
        
        อายุ 80 ปี ลดลง 10%
        
        อายุ 90 ปี ลดลง 10%
        
        เกิดจากเซลล์ประสาทของสมองตายและสูญเสียไป
        ทำให้ฝ่อ ลีบ นำ้หนักลด
        
        สารสื่อประสาท เช่น Catecholamine,
        Serotonin และ Acetylcholine ลดน้อยลง
      - ผลกระทบ
        
        ใช้เวลานานในการทำกิจกรรม เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ รับกลิ่นลดลง หลงลืม แต่จำอดีตได้ชัด
    - - การเปลี่ยนแปลง
        
        รูม่านตาเล็ก ตอบสนองต่อแสงลดลง มองใกล้ไม่ชัด
        สายตายาว แก้วตาขุ่นมีสีเหลืองมองสีเหลือง ส้ม แดง
        ได้ดีกว่าม่วง นำ้เงิน เขียว ตาแห้ง เกิดต้อหินได้ง่ายว
        
        การได้ยินลดลง หูตึง จะได้ยินเสียงทุ้มต่ำมากกว่าเสียงสูง
        
        รับกลิ่นลดลง รับรสชาติเสื่อมลงโดยรสเค็มเสื่อมก่อน
        ตามด้วยรสเปรี้ยว ขมและหวาน
        
        การรับสัมผัสลดลง
    - - ประเมินการเรียนรู้อย่างช้าๆ และใช้สิ่งช่วยเตือน
        ความทรงจำ เช่น สมุดโน้ต สมุดบันทึก
      - ประเมินสภาพแวดล้อมและจัดอุปกรณ์หรือเครื่องใช้ในที่ปลอดภัยไม่เปลี่ยนที่บ่อย
      - สนับสนุนกิจกรรมง่ายๆ อย่างสม่ำเสมอ โดยไม่ให้ว่าง
      - ใช้แว่นสายตายาวในการอ่านหนังสือ ใช้สีสว่างๆ
        หรือสีฉูดฉาดกับอุปกรณ์เครื่องใช้
  - - - ความแข็งแรงลดลง กระดูกพรุน ส่วนสูงลดลง
        ไหล่แคบลง บริเวณใบหน้าย่น
    - - สูญเสียภาพลักษณ์ และบทบาททางครอบครัวและสังคม
      - เกิดความไม่สุขสบาย เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ
    - - ทำกิจกรรมหรือออกกำลังกายที่มีการลงนำ้หนัก หรือ
        มีแรงต้าน และไม่ให้เกิดการกระแทกในที่แสงแดดอ่อนๆ
      - รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง
      - ดูแลสิ่งแวดล้อมป้องกันการเกิดอุบัติเหตุ
      - ใส่อุปกรณ์พยุงข้อ เช่น สนับเข่ารวมกับการบริหารข้อ และ
        การเคลื่อนไหวข้อ
  - - - อัตราการเต้นของหัวใจลดลง เพราะSA node ทำงานลดลง
      - การไหลเวียนเลือดเข้าสู่ Ventricle ซ้าย ช้าลง
        ประมาณ 50%
      - ประมาณเลือดที่ออกจากหัวใจ ขณะพักลดลง
      - หลอดเลือดยืดหยุ่นลดลง เส้นเลือดแข็งตัวเพิ่มขึ้น
        เกิดเส้นเือดแตกหรืออุดตันได้
    - - ประสิทธิภาพการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ลดลง
        แลกเปลี่ยนก๊าซลดลง อาจเกิดหัวใจล้มเหลวและ
        กล้ามเนื้อหัวใจตาย
      - ความดันโลหิตสูง หลอดเลือดดำโป่งขอดหรืออุดตัน
        หลอดเลือดโป่งพอง
    - - ลดนำ้ตาล ลดเค็ม งดอาหารที่มีไขมันสูง
        หลีกเลี่ยงชา กาแฟ สุรา
      - แนะนำให้ควบคุมนำ้หนัก
      - ใส่อุปกรณ์ที่กระตุ้นการไหลเวียนเลือดและ
        ให้บริหารข้อขาและเท้า
      - แนะนําให้หลีกเลี่ยงการนั่งไขว้ขา การยืนนานๆ
      - ตรวจและฟังเสียงหัวใจ อย่างสม่ำเสมอ
  - - - คอแห้ง เจ็บคอ ติดเชื้อและสำลักได้ง่าย
      - ประสิทธิภาพการทำงานของปอดลดลง
      - ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำลดลง
    - - จัดท่าผู้สูงอายุที่มีปัญหาระบบทางเดินหายใจ
        หรือที่กำลังดื่มน้ำ หรือรับประทาน
      - หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ชุมชนแออัด ให้อยู่ในที่
        อากาศถ่ายเท สะดวก
      - แนะนําให้ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่
      - จัดโปรแกรมการออกกําลังกาย เช่น การเดิน การขี่จักรยาน
        แต่ต้องให้มีเวลาพักที่เหมาะสม
        ไม่หักโหมจนเหนื่อยเกินไป
      - แนะนําให้บริหารการหายใจบ่อยๆ
        รวมทั้งให้เลิกบุหรี่(ถ้าสูบ)
  - - - รับสารอาหารไม่เพียงพอ โลหิตจาง ท้องผูก
        กลั้นอุจจาระไม่อยู่ สารพิษตกค้าง นิ่วในถุงนำ้ดี
    - - แปรงฟัน 2-3 ครั้วต่อวัน ใช้แปรงขนนุ่มและใช้ไหมขัดฟัน กรณีใส่ฟันปลอมต้องล้างทำความสะอาดทุกวัน
      - หลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้ท้องอืดหรืออาหารไม่ย่อย
        ควรรับประทานอาหารที่มีกากใยเพิ่มขึ้น
      - ดื่มนำ้อย่างน้อยวันละ 1,500 CC
      - แนะนําเรื่องขับถ่ายอุจจาระ ให้เข้าทันทีที่ปวดไม่กลั้น
  - - - กรองลดลง 30-50% ช่องขับถ่ายปัสสาวะและกล้ามเนื้อ
        หูรูดมีสมรรถภาพลดลง ไม่สามารถกลั้นปัสสาวะได้
      - ผู้ชาย อาจมีปัสสาวะขัด เนื่องจากต่อมลูกหมากโต
      - ผู้หญิงอาจกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ เพราะกล้ามเนื้อ
        อุ้งเชิงกรานหย่อน โดยเฉพาะหญิงที่คลอดบุตรหลายคน
    - - เกิดปัญหาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่และปัสสาวะลำบาก
      - เสี่ยงต่อประสิทธิภาพการทำงานของไตลดลง
      - อาจเกิดปัญหาการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
    - - ติดตามและบันทึกประสิทธิภาพการทำงานของไต
      - ประเมินการถ่ายปัสสาวะ ถ้ากลั้นไม่อยู่ให้วางแผน
        การขับถ่าย เช่น ใช้ผ้ากันเปื้อน หรือผ้าอ้อม
        แต่ต้องผลัดเปลี่ยนเมื่อเปียกชื้น
      - จัดบ้านไม่ให้มีสิ่งกีดขวาง และคอยช่วยเหลือ
        ในการเข้าห้องน้ำจัดหาอุปกรณ์
        สำหรับปัสสาวะไว้ใกล้ๆ
  - - - ผิวต่อมเหี่ยวย่น นำ้หนักลดลง ปริมาณเลือดไปเลี้ยงลดลง
      - Growth hormone: ผิวหนังบางแห้ง สะสมไขมันบริเวณ
        ลำตัวมากขึ้น กระดูกบางลง ความแข็งแรง ยืดหยุ่นลดลง
      - Antidiuretic hormone: หน่วยไตไม่สามารถดูดกลับนำ้
        และสูญเสียความสมดุลของโซเดียมภายในร่างกาย
      - Corticotrophic: การผลิตฮอร์โมนเพศ
        ทั้งเพศชายและเพศหญิงลดลง
    - - ส่วนนอก เนื้อเยื่อพังผืดเพิ่มขึ้น หลั่ง Corticol ลดลง 20%
      - ส่วนใน หลั่ง Epinephrine และ Norepinephine
        ใช้เวลายาวนานกว่าวัยอื่นๆ
    - - นำ้หนักไม่เปลี่ยนแปลง แต่มีเนื้อเยื่อพังผืดสะสมมากขึ้น
    - - เสียสมดุลของเกลือแร่ภายในร่างกาย ความดันโลหิตสูง
        หัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอ นำ้ตาลในเลือดสูง
        กระดูกพรุน เสี่ยงต่อกระดูกหัก
    - - ตรวจระดับ TSH, น้ำตาลและความดันโลหิต
        เป็นช่วงๆอย่างสม่ำเสมอ
      - แนะนําให้รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง
        ออกกำลังกายท่ามกลางแสงแดดอ่อนๆ
  - - - เพศชาย เสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
        เพราะ Testosterone ลดลง ต่อมลูกหมากโต
        ปัสสาวะลำบาก หย่อนสมรรถภาพทางเพศ
      - เพศหญิง เกิดเนื้องอก เจ็บเมื่อมีเพศสัมพันธ์ ติดเชื้อ
        ภายในระบบสืบพันธ์ุ สูญเสียภาพลักษณ์
    - - แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ในการใช้ฮอร์โมนทดแทน
        แนะนําใช้สารหล่อลื่นช่องคลอด ขณะมีเพศสัมพันธ์
  - - - ติดเชื้อง่าย ป่วยด้วยโรค Autoimmune & Cancer
    - - ล้างมือให้สะอาดก่อนและ หลังให้การพยาบาล
      - ดูแลให้ได้รับวัคซีนป้องกัน ไข้หวัดใหญ่และปอดอักเสบ
      - หลีกเลี่ยงการสัมผัสเชื้อโรค และปฏิบัติการพยาบาล
        โดยยึดหลักปราศจากเชื้อ
- - - - 1.ผสมผสาน (Integrated personalities)
        
        Reorganizers ค้นหากิจกรรมเพื่อปรับ
        ความสามารถเดิมที่หายไป
        
        Focused มีกิจกรรมและระดับความพึงพอใจปานกลาง
        
        Disengaged ถอยตนเองออกจากสังคม
        มีกิจกรรมน้อย แต่มีระดับความพอใจสูง
      - 2.ต่อต้าน (Defendedpersonalities)
        
        Holding on เกลียด กลัวความชรา พยายามยึดบุคลิกภาพ ของตนในวัยกลางคนไว้ และมีความพอใจในระดับสูงต่อการยึดถือเช่นนี้
        
        Constricted เกลียด กลัวความชรา ชอบจำกัดบทบาทและ พฤตกิรรมของตนเอง มีความพอใจสูง ถ้าบทบาทตนมีน้อยตามที่คาดหวังไว้
      - 3.เฉยชาและพึ่งพาบุคคลอื่น
        (Passive-dependent personalities)
        
        Succurance seeking พึ่งพาบุคคลอื่นเพื่อตอบสนอง
        ความต้องการด้านอารมณ์ของตนเอง
        
        Apathy or rocking chair พฤตกิรรมเฉยชามึนซึม
        ไม่สนใจสิ่งแวดล้อม มีกิจกรรมน้อย มีความพอใจ
        ในระดับปานกลางและตพี
      - 4.แบบขาดการผสมผสาน (Unintegrated personalities)
        
        ไม่สามารถปรับตัวให้ยอมรับความชราของตนเองได้
        ควบคมุอารมณ์บกพร่อง มีพฤตกิรรมและ
        ความพอใจต่อชีวิตระดับต่ำ
  - - - ปลดเกษียณหรือออกจากงาน
        
        เกิดปัญหาและความทุกข์ใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
        ผู้ที่ไม่ยอมรับและไม่สามารถปรับตัวได้
      - การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ และสังคม
        
        อารมณ์อ่อนไหวง่าย ใจน้อย รู้สึกไม่มั่นคง
        ไม่ปลอดภัยคิดถึงแต่ตนเอง มีความวิตกกังวลสูง
        โกรธง่าย พึ่งพาผู้อื่นมากขึ้น
      - การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม
        
        ล้าสมัย ต่อต้านความคิดใหม่ๆ ช่องว่างระหว่างวัยมากขึ้น
        จู้จี้ ขี้บ่น รู้สึกเป็นเหมือนส่วนเกินของครอบครัว
      - การเปลี่ยนแปลงของสังคมครอบครัว
        
        ต้องพึ่งตนเองมากขึ้น ถูกทอดทิ้ง
        
        แบบแผนการปรับตัวต่อการเป็นหม้าย
        
        Stage 1: reactionary (first few weeks)
        • ไม่เชื่อ ปฏิเสธ โกรธ ไม่แน่ใจ ไม่มีเหตผุล หูแว่ว เห็นภาพหลอน ดังนั้นต้องประคับประคอง รับฟัง ให้เหตผุล
        
        Stage 2: withdrawal (first few [6]months)
        • ซึมเศร้าไร้อารมณ์ การเคลื่อนไหว การรับรู้ช้า
        นอนไม่หลับ
        
        Stage 3: recuperation (second 6 months)
        • อาการซึมเศร้าเริ่มลดลงและเริ่มกลับเข้าสู่ภาวะปกติ
        
        Stage 4: exploration (second year)
        • เริ่าผจญกับบทบาทใหม่ ทดสอบบทบาทใหม่
        
        Stage 5: integration (fifth year)
        • รับบทบาทใหม่ได้และพอใจกับบทบาทนั้น
  - - - ความเชื่ออำนาจภายในตน:
        ผลจากการกระทำหรือความสามารถของตนเอง
      - ความเชื่ออำนาจภายนอกตน:
        โชคชะตา เคราะห์กรรม ความบังเอิญหรือสิ่งแวดล้อม
    - - ภาวะสุขภาพ เชื่ออำนาจภายในสูง: สุขภาพดีได้ จากการ ปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง แต่เชื่ออำนาจภายนอกสูง: ไม่ต้องแสวงหาความรู้หรือไม่ต้องปฏิบัติตนให้ถูกต้องก็ได้
      - การป้องกันโรค เชื่ออำนาจภายในสูง
        มีพฤตกิรรมป้องกันโรคดี
      - การเผชิญความเจ็บป่วย เชื่ออำนาจภายในสูงจะหายจากโรคไดีเร็วกว่า มีการปรับตัวได้ดีกว่า
      - การให้ความร่วมมือในการรักษาพยาบาล เชื่ออำนาจภายในสูงจะเต็มใจรับการรักษาและปฏิบัติตามคำแนะนำ