Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบริหารยาฉีด - Coggle Diagram
การบริหารยาฉีด
การฉีดยา
เป็นการฉีดสารที่เป็นของเหลวเข้าไปในเนื้อเยื่อ หลอดเลือด หรือช่องในร่างกำย
วิธีการฉีดยาในการรักษาพยาบาล
การฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ (intramuscular injection) : Im
การฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง(subcutaneous injection)
การฉีดยาเข้าผิวหนัง (intradermal injection) : Id
การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ (intravenous injection) : Iv
การคำนวณขนาดยา
การบริหารยาฉีด
ขั้นตอนการฉีดยา
ขั้นตอนการเตรียมยา
จะต้องฝึกการคำนวณยา
ทำการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ ได้อย่างถูกต้องครบตามขนาดที่แพทย์สั่ง
ตำแหน่งและวิธีการฉีดยาบริเวณต่างๆ
การฉีดยาเข้าชั้นผิวหนัง
(Intradermal injection)
แทงเข็มทำมุม 5-15 องศา กับผิวหนัง โดยหงายปลายตัดเข็มขึ้น และแทงเข้าไปเพียงให้ปลายตัดเข็มเลยเข้าไปในผิวหนังเล็กน้อย
ไม่ต้องทดสอบว่าปลายตัดเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
ผิวหนังให้ตึง
สังเกตบริเวณที่ฉีดจะมีตุ่มนูนขึ้นมา ถ้าไม่มีตุ่มนูน แสดงว่าฉีดลึกเข้าไปในชั้นใต้ผิวหนัง
ไม่ต้องคลึงบริเวณที่ฉีดยา
ไล่อากาศออกจากกระบอกฉีดยาจนหมดก่อนฉีดยา
ใช้ปากกาลูกลื่นหมึกสีน้ำเงินหรือดำ เขียนรอบรอยนูนที่เกิดจากการฉีดยา
ขั้นเตรียมการก่อนฉีดยา
อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ
เลือกบริเวณสำหรับฉีดยา ควรหลีกเลี่ยงการฉีดยาในบริเวณที่มีการอักเสบ
ถามชื่อ – สกุลของผู้ป่วย รวมถึงประวัติการแพ้ยา
จัดท่าและเสื้อผ้าผู้ป่วย เปิดบริเวณที่จะฉีดยาให้กว้างพอ
ตรวจความพร้อมของเครื่องใช้
ล้างมือให้สะอาด สวมถุงมือ
การฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
(Subcutaneous injection)
การแทงเข็มถ้ำใช้เข็มยาว 5/8 นิ้ว ให้แทงเข็มทำมุม 45 องศา ถ้ำใช้เข็มยำว ½ นิ้ว ให้แทงเข็มทำมุม 90 องศา
การฉีด heparin ไม่ต้องทดสอบว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
ทำผิวหนังให้ตึงก่อนแทงเข็ม
การฉีด heparin และ insulin ห้ามคลึงบริเวณที่ฉีดยาแล้ว
ตำแหน่งสำหรับฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
บริเวณหน้าท้องที่อยู่ระหว่างแนวใต้ชายโครงกับแนวของ
anteriorsuperior iliac spine
บริเวณสะบัก
บริเวณส่วนกลางของหน้าขา
บริเวณต้นแขนส่วนกลางด้านนอก
การฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
การหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ
วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน
(Deltoid muscle)
บริเวณที่อยู่ต่ำกว่ำขอบล่ำงของ acromion process 2 นิ้ว
เป็นบริเวณที่มีกล้ำมเนื้อมำก ควรฉีดบริเวณส่วนกลำง
ของกล้ำมเนื้อ ซึ่งมีขอบเขตเป็นรูปสำมเหลี่ยม
วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อสะโพก
(Glutens muscle)
วิธีที่ 2 แบ่งสะโพกออกเป็น 4 ส่วน
วิธีที่ 3 ลำกเส้นจำก posterior superior iliac spine ไปยังปุ่มกระดูกต้นขำ(greater trochanter of the femur)
วิธีที่ 1 แบ่งสะโพกออกเป็น 3 ส่วนใช้ landmark 2 แห่งคือ anterior superioriliac spine และ coccyx
วิธีหำตำแหน่งฉีดยำเข้ำกล้ำมเนื้อ Vastus lateralis
วิธีการฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ
เมื่อยาหมดให้ใช้สำลีกดตำแหน่งแทงเข็ม ขณะที่ถอนเข็มออกด้วยความรวดเร็ว
คลึงบริเวณฉีดยาเบา ๆ เพื่อช่วยให้ยาดูดซึมได้เร็วขึ้น
ยึดหัวเข็มและกระบอกฉีดยาให้มั่นคง
แทงเข็มด้วยความเร็วและมั่นคง แทงเข็มทำมุม 90 องศา
ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างถนัด
ปลดเข็มออกจากกระบอกฉีดยา แยกเข็มฉีดยำทิ้งในชามรูปไต
ถอดปลายเข็มออก จับกระบอกฉีดยาตั้งขึ้น ไล่อากาศ
จัดเสื้อผ้าผู้ป่วยให้เรียบร้อย ล้างมือให้สะอาด
ทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่จะฉีดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70%
วิธีการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
อุปกรณ์สาหรับการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
กระบอกฉีดยา (Syringe)
ส่วนประกอบของกระบอกฉีดยา
กระบอก (barrel)
มีปลาย (tip) ที่มีขนาดสวมได้พอดีกับหัวเข็มฉีดยา
ลูกสูบ
(plunger)
พลาสติกซึ่งใช้แล้วทิ้ง
ทำด้วยแก้ว
เข็มฉีดยา
ส่วนประกอบ
ตัวเข็ม (shaft) เป็นส่วนที่ต่อจากหัวเข็ม
ปลายเข็ม (bevelor slanted tip)
หัวเข็ม (hub) ซึ่งมีขนาดพอดีกับปลายกระบอกฉีดยา
การเลือกเข็มฉีดยา
พิจารณาจากความลาดเอียงหรือความยาวของปลายปาด
ความยาวของตัวเข็มฉีดยา
เบอร์เข็ม มีตั้งแต่เบอร์ 18 ถึง 28
ถ้าเบอร์เข็มใหญ่ ขนาดของเส้นผ่าศูนย์กลางของตัวเข็มจะเล็ก แต่ถ้ำเบอร์เข็มเล็กขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางจะใหญ่ขึ้น
เกณฑ์ที่ใช้ในการฉีดยา
ปริมาณของยาที่จะฉีด
ขนาดรูปร่างของผู้ป่วย
ความหนืดของยา (viscosity of the solution)
ชนิดของยา
ทางที่ให้ยาเข้าสู่ร่างกาย (route of administration)
ยาฉีด (Medication)
ยาสำหรับฉีดจะบรรจุอยู่ในภาชนะบรรจุที่เป็นหลอด (ampule)และขวด (vial)
ยาที่บรรจุในขวดจะมีทั้งชนิดที่เป็นผงและยาน้ำ
ทั้งแบบ single dose และ multiple dose
ยาที่เป็นผงจะมีความคงตัวต่ำ
จุกขวดจะเป็นยาง มีแผ่นโลหะยึดรอบริม
แผ่นโลหะยึดรอบริมของขอบจุกยางไว้กันปากขวด
มีแผ่นโลหะหรือฝำพลาสติกปิดไว้อีกครั้งหนึ่งก่อนดูดยาออกจากขวดต้องเปิดแผ่นโลหะหรือฝาพลาสติกออก
บนหลอดยำหรือขวดยา
ชื่อยา
ปริมาณยา
วิถีทางให้ยา
วันหมดอายุของยาอยู่
ส่วนกลางของจุกยางจะบางเพื่อให้ง่ายต่อการแทงเข็มตรงส่วนกลางของจุกยาง
ยาที่บรรจุในหลอดจะเป็นยาน้ำซึ่งใช้ฉีดครั้งเดียว (single dose)
ถ้าใช้ไม่หมดต้องทิ้งไป
หลอดยาถูกหักแล้วจะไม่สามารถรักษาให้อยู่ในสภาพปราศจากเชื้อได้
หลอดยาที่มีวงสีรอบคอหลอดยาแสดงว่าหลอดยานั้นจะหักได้ง่ายไม่ต้องใช้เลื่อย
วิธีการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
ซักถามประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วย
อ่านและตรวจสอบรายละเอียดบนขวดยาหรือหลอดยาเกี่ยวกับชื่อยา
ศึกษาเกี่ยวกับขนาด ฤทธิ์ข้างเคียง วิธีละลายยาในกรณีเป็นยาผง
คำนวณปริมาณยาฉีดที่ผู้ป่วยควรได้รับอย่างถูกต้อง
ดูแลบริเวณสำหรับเตรียมยาให้สะอาด แห้ง มีแสงสว่างเพียงพอ
ตรวจดูความพร้อมของเครื่องมือเครื่องใช้
ล้างมือให้สะอาด เช็ดมือ
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาน้าบรรจุหลอด (Ampule)
คลี่สำลีชุบalcoholหรือ gauze ที่ผ่านกำรฆ่าเชื้อโรคแล้วหุ้มรอบบริเวณคอหลอดยำเพื่อป้องกันหลอดยาที่หักปลำยแล้วบาดนิ้วมือ
ฉีกซองกระบอกฉีดยำโดยระวังมิให้เกิดกำรปนเปื้อน
เช็ดรอบคอหลอดยาด้วยสำลีชุบ alcohol
ถอดปลอกเข็มออก จับหลอดยาด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างที่ถนัด สอดเข็มเข้าหลอดยา
สวมหัวเข็มสำหรับดูดยำเข้ำกับปลำยกระบอกฉีดยำ บิดหัวเข็มให้แน่นพอประมำณ
เลื่อยรอบคอหลอดยำพอเป็นรอย โดยคลี่สำลีชุบ alcohol รองหลังคอหลอดยำ
ทำความสะอาดรอบคอหลอดยา และใบเลื่อยด้วยสำลีชุบalcohol70%
ถ้าเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคนหรือหลายชนิดพร้อมกัน
ควรวางกระบอกฉีดยาที่เตรียมยาแล้วบนถาดที่มีผ้ำสะอาดปูรอง
มีกำร์ดยำแนบกระบอกฉีดยำไว้เพื่อป้องกันกำรนำยำผิดชนิดไปฉีดให้ผู้ป่วย
ตรวจสอบชื่อยาบนหลอดยาอีกครั้งหนึ่งก่อนทิ้งหลอดยา
เอียงหลอดยาให้ปลายตัดเข็มจุ่มในน้ำยา ดูดยาตามจำนวนที่ต้องการ
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาน้าบรรจุขวด (Vial)
แทงเข็มเข้าจุกยางใช้นิ้วหัวแม่มือดันลูกสูบให้อากาศเข้าขวดยาจนหมด
คว่ำขวดยาลง โดยให้นิ้วดันลูกสูบอยู่ ปรับให้ปลายตัดเข็มอยู่ในน้ำยา
ถอดปลอกเข็มออก ดูดอากาศเข้ากระบอกฉีดยาเท่าปริมาณยาที่ต้องกำร
ค่อย ๆ ปล่อยนิ้วที่ดันลูกสูบออก น้ำยาจากขวดจะไหลเข้ามาในกระบอกฉีดยา
สวมหัวเข็มสำหรับดูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยา บิดหัวเข็มให้แน่นพอประมาณ
ตรวจสอบชื่อยาบนขวดยาอีกครั้งหนึ่ง
ฉีกซองห่อกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
เปลี่ยนเข็มใหม่ เลือกขนาด และความยาวที่เหมาะสมสำหรับการฉีดยานั้น ๆ
ทำความสะอาดจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% โดยวิธีหมุนจากจุดที่แทงเข็มวนออกด้านนอกจนถึงคอขวดยา
หากเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคน หรือหลายชนิดพร้อมกัน ควรวางกระบอกฉีดยา (ที่เตรียมยาแล้ว)
เขย่าขวดยาเบา ๆ ให้ยาเข้ากัน
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาผงบรรจุขวด (วิธีละลายยา)
ถอนเข็ม และกระบอกฉีดยาออกจากขวดยา
เขย่าขวดให้ตัวทำละลายละลายผงจนหมดเป็นเนื้อเดียวกัน
ทำความสะอำดจุกขวดยาอีกครั้งด้วยสำลีชุบalcoholปล่อยให้ alcohol แห้ง
ใช้กระบอกฉีดยาพร้อมเข็มชุดเดิม ดูดยาออกจากขวดตามปริมาณที่ต้องการ
ดูดตัวทำละลายตามปริมาณที่ต้องการ
ทำความสะอาดจุกขวดตัวทำละลาย และจุกขวดยาด้วยสำลีชุบalcohol70% จนถึงคอขวด ปล่อยให้ alcohol แห้ง
ตรวจดูตัวทำละลาย (น้ำกลั่นหรือน้ำเกลือ) ว่ามีฝุ่นผงหรือไม่ โดยคว่ำขวดยกส่องดู หากมีฝุ่นผง ไม่ควรนำมาใช้
หากยาที่ละลายแล้วใช้ไม่หมด และมีอายุที่จะเก็บไว้ใช้ได้ให้เขียนฉลากติดขวด
กระบวนการพยาบาลในการบริหารยาฉีด
วางแผนการพยาบาล บริหารยาตามแผนการรักษาของแพทย์ การให้ยาต้องคำนึงถึงหลัก 6Rs (10 Rs)
ปฏิบัติการพยาบาล ในขั้นการเตรียมอุปกรณ์
การวินิจฉัยทางการพยาบาล เมื่อรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการประเมินสภาพทั้งหมดแล้วนำมาจัดหมวดหมู่ข้อมูล
การประเมินผล ควรมีกรประเมินผู้ป่วยภำยหลังจากได้รับยาทุกครั้ง
การประเมินสภาพ การบริหารยาฉีดให้กับผู้ป่วยพยาบาลควรมีการประเมินผู้ป่วยก่อนให้ยา