Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบริหารยาฉีด - Coggle Diagram
การบริหารยาฉีด
ตำแหน่งและวิธีการฉีดยาบริเวณต่างๆ
ขั้นเตรียมการก่อนฉีดยา
ตรวจความพร้อมของเครื่องใช้
ถามชื่อ-สกุลของผู้ป่วยรวมถึงประวัติการแพ้ยา
อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ
เลือกบริเวณสำหรับฉีดยา
ควรหลีกเลี่ยงการฉีดยาในบริเวณที่มีการอักเสบบวมเป็นแผลมีก้อนแข็งหรือเป็นอัมพาต
จัดท่าและเสื้อผ้าผู้ป่วยเปิดบริเวณที่จะฉีดยาให้กว้างพอหากเป็นบริเวณที่ไม่ควรเปิดเผยควรปิดประตูหรือกั้นม่าน
ล้างมือให้สะอาดสวมถุงมือ
การฉีดยาเข้าชั้นผิวหนัง (Intradermal injection)
เป็นการฉีดเพื่อช่วยในการวินิจฉัยโรคทดสอบยาหรือสารต่างๆยาหรือสารต่างๆที่ฉีดจะถูกดูดซึมช้าที่สุดบริเวณท้องแขนด้านในของปลายแขน
ไล่อากาศออกจากกระบอกฉีดยาจนหมดก่อนฉีดยา
ผิวหนังให้ดึง
แทงเข็มทำมุม 5-15 องศากับผิวหนังโดยหงายปลายตัดเข็มขึ้นและแทงเข้าไปเพียงให้ปลายตัดเข็มเลยเข้าไปในผิวหนังเล็กน้อย
ไม่ต้องทดสอบว่าปลายตัดเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
สังเกตบริเวณที่ฉีดจะมีตุ่มนูนขึ้นมาถ้าไม่มีตุ่มนูนแสดงว่าฉีดลึกเข้าไปในชั้นใต้ผิวหนัง
ไม่ต้องคลึงบริเวณที่ฉีดยา
ใช้ปากกาหมึกสีน้ำเงินหรือดำเขียนรอบรอยนูนที่เกิดจากการฉีดยาและบอกผู้ป่วยไม่ให้ลบรอยหมึกที่เขียนไว้จนกว่าจะอ่านผลเสร็จ
การฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutaneous injection)
เป็นการฉีดยาเข้าในชั้น subcutaneous tissue ยาจะถูกดูดซึมได้ช้ากว่าการฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
ตำแหน่งสำหรับฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
ต้นแขนส่วนกลางด้านนอก
ส่วนกลางของหน้าขา
สะบัก
หน้าท้องที่อยู่ระหว่างแนวใต้ชายโครงกับแนวของ
anterior Superior iliac spine ยกเว้นบริเวณรอบสะดือ 1 นิ้ว
ทำผิวหนังให้ตึงก่อนแทงเข็มหรือการใช้นิ้วมือจับรวบเนื้อเยื่อบริเวณที่จะฉีดเข้าหากัน
การแทงเข็มถ้าใช้เข็มยาว 5/8 นิ้วให้แทงเข็มทำมุม 45 องศา
ถ้าใช้เข็มยาว 2 นิ้วให้แทงเข็มทำมุม 90 องศา
การฉีด hepain ไม่ต้องทดสอบว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
การฉีด hepain และ insulin ห้ามคลึงบริเวณที่ฉีดยาแล้ว
การฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
ดูดซึมเร็วเพราะมีเลือดมาเลี้ยงมาก แต่อาจจะเกิดอันตรายต่อเส้นประสาทหรือฉีดเข้าหลอดเลือดได้
การหาตาแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ
วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน (Deltoid muscle) เ
ป็นบริเวณที่อยู่ต่ำกว่าขอบล่างของ aromion process 2 นิ้วเป็นบริเวณที่มีกล้ามเนื้อมากควรฉีดบริเวณส่วนกลางของกล้ามเนื้อซึ่งมีขอบเขตเป็นรูปสามเหลี่ยม
วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเน้ือสะโพก(Glutensmuscle)
วิธีที่ 1 แบ่งสะโพกออกเป็น 3 ส่วนใช้ Landmark 2 แห่งคือ anterior Superior flac spine และ coccyx ลากเส้นสมมุติระหว่าง 2 จุดแบ่งเส้นสมมุติออกเป็น 3 ส่วนเท่า ๆ กันตำแหน่งที่ฉีดยาได้คือส่วนแรกนับจาก anterior Superior iliat spine โดยฉีดต่ำกว่าระดับของ fliac crest ประมาณ 2-3 นิ้วมือ
วิธีที่ 2 แบ่งสะโพกออกเป็น 4 ส่วน
ด้านบนมีขอบเขตตามแนวของ list Crest
ด้านล่าง มีขอบเขตตํามแนวของก้นย้อย (glutealfold)
ด้านนอก (lateral) มีขอบเขตตามแนวต้านข้างของต้นขาและสะโพก
ด้านใน (Imecial) มีขอบเขตตามแนวแบ่งครึ่งจากกระดูก Coccyx ขึ้นไปตามแนวแบ่งครึ่งของกระดูก sacrum
วิธีที่ 3 ลากเส้นจาก posterior superior iliac spine ไปยังปุ่มกระดูกต้นขา (greater trochanter of the femur) เส้นนี้จะขนานกับ sciatic never ตําแหน่งที่ฉีด คือ ส่วนบนด้นานอกของเส้นต่ำจากขอบกระดูกเชิงกรําน 2-3 นิ้วฟุต
วิธีหาตําแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเน้ือVastuslateralis(กล้มาเนื้อหน้ขา)
แบ่งหน้ขาตามความยาว (จกา greater trochanter ไปยัง lateral femoral condyle) ออกเป็น 3 ส่วน ส่วนกลางเป็นส่วนท่ีเหมาะสมสําหรับฉีดยา
วิธีการฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อปฏิบัติดังนี้
1) ทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่จะฉีดยาด้วยสำลีชุบ alcohol 70% โดยหมุนออกจากจุดที่จะแทงเข็มให้เป็นวงกว้างประมาณ 2-3 นิ้วปล่อยให้ alcohol แห้ง
2) ถอดปลายเข็มออกจับกระบอกฉีดยาตั้งขึ้นไล่อากาศ
3) ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างถนัดส่วนมือข้างไม่ถนัดทำผิวหนังบริเวณฉีดยาให้ตึงโดยใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้กางออกขณะกดลงบนผิวหนัง
4) แทงเข็มด้วยความเร็วและมั่นคงแทงเข็มทำมุม 90 องศา
5) ยึดหัวเข็มและกระบอกฉีดยาให้มั่นค ด้วยมือข้างที่ไม่ถนัดและใช้มือข้างถนัดดึงลูกสูบขึ้นเล็กน้อยเพื่อทดสอบว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่ถ้าไม่มีเลือดเข้ามาในกระบอกฉีดยาให้ใช้นิ้วหัวแม่มือข้างถนัดต้นลูกสูบเดินยาช้าๆ(ถ้ามีเลือดเข้ามาในกระบอกฉีดให้ยกเลิกการฉีดยานั้นและเตรียมยาฉีดใหม่)
6) เมื่อยาหมดให้ใช้สำลีกดตำแหน่งแทงเข็มขณะที่ถอนเข็มออกด้วยความรวดเร็ว
7) คลึงบริเวณฉีดยาเบา ๆ เพื่อช่วยให้ยาดูดซึมได้เร็วขึ้นและลดอาการเจ็บปวดได้ด้วย (ยกเว้นยาที่มีส่วนประกอบของโลหะหนัก)
8) ปลดเข็มออกจากกระบอกฉีดยาแยกเข็มฉีดยาทิ้งในชามรูปไตหรือภาชนะสำหรับทั้งเข็มโดยเฉพาะเพื่อเริ่มไปทำลายต่อไป
9) จัดเสื้อผ้าผู้ป่วยให้เรียบร้อยและจัดให้อยู่ในทำที่สบาย (ถ้าเป็นผู้ป่วยนอกควรให้ผู้ป่วยพักเพื่อสังเกตอาการประมาณ 15 นาที
10). ล้างมือให้สะอาด
การบรรเทาความเจ็บปวดจากการฉีดยาเข้าช้ันกล้ามเนื้อ
เลือกเข็มเบอร์เล็กที่สุดที่เหมาะสมกับชนิดของยาและตำแหน่งที่จะฉีด
เข็มที่ใช้ฉีดยาจะต้องไม่มียาเคลือบอยู่ภยานอกเพราะยาจะระคายเคือง
ใช้Z-tracktechniqueในการฉีดยาเข้ากล้ามเน้ือจะทําให้ผู้ป่วยเจ็บปวดน้อยลง
จัดท่าให้ผู้ป่วยผ่อนคลายที่สุดจะช่วยบรรเทาความเจ็บปวด
อย่าฉีดยรบริเวณท่ีเนื้อเยื่อแข็งตัวหรือกดเจ็บ
แทงเข็มและดึงเข็มออกจํากเนื้อเยื่ออย่างรวดเร็วในทิศทางเดียวกัน
จับกระบอกฉีดยาให้อยู่กับที่ขณะฉีด เดินยําช้าๆเพื่อให้ยากระจสลายไปรอบๆได้ดี
กดบริเวณที่ฉีดเบาๆหลังฉีดยา
กระบวนการพยาบาลในการบริหารยาฉีด
การประเมินสภาพ
ควรมีการประเมินผู้ป่วยก่อนให้ยา เช่น การซักประวัติการได้รับยา การแพ้ยา โรคประจำตัว
รวมทั้งการประเมินอาการก่อนและหลังการได้รับยา
การวินิจฉัยทางการพยาบาล
เมื่อรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการประเมินสภาพทั้งหมดแล้วนำมาจัดหมวดหมู่ข้อมูล
วางแผนการพยาบาล
บริหารยาตามแผนการรักษาของแพทย์การให้ยาต้องคำนึงถึงหลัก 6Rs (10 Rs)
ปฏิบัติการพยาบาล
ในขั้นการเตรียมอุปกรณ์การเตรียมยาฉีดและการฉีดยาตามวิถีทางต่างๆตามแผนการพยาบาลที่วางไว้
การประเมินผล
ควรมีการประเมินผู้ป่วยภายหลังจากได้รับยาทุกครั้งเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆที่อาจเกิดขึ้นได้
การฉีดยา
การฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ (intramuscular injection)
การฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง (subcutaneous injection)
การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดํา (intravenous injection)
การฉีดยาเข้าผิวหนัง (intradermal injection)
วิธีการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
ควรปฏิบัติดังนี้
1) ซักถามประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วย
2) อ่านและตรวจสอบรายละเอียดยาเกี่ยวกับ ชื่อยาวิถีทางการให้ยา วันหมดอายุของยา (Exp.date)
3) ศึกษาเกี่ยวกับขนาดฤทธิ์ข้างเคียง
4) คำนวณปริมาณยาฉีดที่ผู้ป่วยควรได้รับอย่างถูกต้อง
5) ดูแลบริเวณสำหรับเตรียมยาให้สะอาดแห้งมีแสงสว่างเพียงพอ
6) ตรวจดูความพร้อมของเครื่องมือเครื่องใช้
7) ล้างมือให้สะอาดเช็ดมือ
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาน้ำบรรจุหลอด (Armpute)
1) ทำความสะอาดรอบคอหลอดยาและใบเลื่อยด้วยสำลีชุบ alcohol70%
2) เลื่อยรอบคอหลอดยาพอเป็นรอยโดยคลี่สำลีชุบ alcohol รองหลังคอหลอดยาถ้ามียาค้างอยู่เหนือคอหลอดยาต้องไล่ยาลงไปอยู่ส่วนใต้คอหลอดยาถ้าหลอดยามีแถบสีที่คอหลอดยาไม่จำเป็นต้องเลื่อยคอหลอดยา
3) เช็ดรอบคอหลอดยาด้วยสำลีชุบ alcohol
4) คลี่สำลีชุบ alcohol หรือ gauze ที่ผ่านการฆ่าเชื้อโรคแล้วหุ้มรอบบริเวณคอหลอดยาเพื่อป้องกันหลอดยาที่หักปลายแล้วบาดนิ้วมือแล้วทำการหักหลอดยาวางหลอดยาที่หักปลายแล้วในบริเวณที่ไม่ถูกปนเปื้อน
5)ฉีกซองกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
6)สวมหัวเข็มสำหรับดูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยาบิดหัวเข็มให้แน่นพอประมาณ
7) ถอดปลอกเข็มและสอดเข็มเข้าหลอดยาใช้one hand tecnic และ aseptic technic
9) ตรวจสอบชื่อยาบนหลอดยาอีกครั้งหนึ่งก่อนทิ้งหลอดยา
10) เปลี่ยนเข็มใหม่เลือกขนาดและความยาวที่เหมาะสมสำหรับการฉีดยานั้น ๆ
11) ถ้าเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคนหรือหลายชนิดพร้อมกันควรวางกระบอกฉีดยาที่เตรียมยาแล้วบนถาดที่มีผ้าสะอาดปูรองและมีการ์ดยาแนบกระบอกฉีดยาไว้เพื่อป้องกันการนำยาผิดชนิดไปฉีดให้ผู้ป่วย
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาน้ำบรรจุขวด (Vial)
1) เขย่าขวดยาเบา ๆ ให้ยาเข้ากัน
2) ทำความสะอาดจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% โดยวิธีหมุนจากจุดที่แทงเข็มวนออกด้านนอกจนถึงคอขวดยา ปล่อยให้ alcohol แห้ง
3) ฉีกซองห่อกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
4) สวมหัวเข็มสำหรับตูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยาบิตหัวเข็มให้แน่นพอประมาณ
5) ถอดปลอกเข็มออกดูดอากาศเข้ากระบอกฉีดยาเท่าปริมาณยาที่ต้องการ
6) แทงเข็มเข้าจุกยางใช้นิ้วหัวแม่มือต้นลูกสูบให้อากาศเข้าขวดยาจนหมด
7) คว่ำขวดยาลงโดยให้นิ้วดันลูกสูบอยู่ปรับให้ปลายตัดเข็มอยู่ในน้ำยา
8) ค่อย ๆ ปล่อยนิ้วที่ต้นลูกสูบออกน้ำยาจากขวดจะไหลเข้ามาในกระบอกฉีดยาเมื่อได้ยาครบตามปริมาณที่ต้องการถอนเข็มและกระบอกฉีดยาออกจากจุกขวดยา
9)ตรวจสอบชื่อยาบนขวดยาอีกครั้งหนึ่ง
10) เปลี่ยนเข็มใหม่เลือกขนาดและความยาวที่เหมาะสมสำหรับการฉีดยานั้น ๆ
11) หากเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคนหรือหลายชนิดพร้อมกันควรวางกระบอกฉีดยา (ที่เตรียมยาแล้ว) บนถาดที่มีผ้าสะอาดปูรองและแนบการ์ตยาไว้เพื่อป้องกันการนำยาผิดชนิดไปฉีดให้ผู้ป่วย
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาผงบรรจุขวด (วิธีละลายยา)
1) ตรวจดูตัวทำละลาย ว่ามีฝุ่นผงหรือไม่ โดยคว่ำขวดดูหากมีฝุ่นผงไม่ควรนำมาใช้
2) ทำความสะอาดจุกขวดตัวทำละลายและจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70%จนถึงคอขวดปล่อยให้ alcohol แห้ง
3) ดูดตัวทำละลายตามปริมาณที่ต้องการด้วยวิธีเดียวกับการเตรียมยาฉีดจากยาน้ำบรรจุขวดเมื่อได้ตัวทำละลายแล้วให้ฉีดตัวทำละลายเข้าในขวดยาผง โดยแทงเข็มเข้าจุกขวดยาแล้วกันลูกสูบให้ตัวทำละลายเข้าไปในขวดยาจนหมดหลังจากนั้นปล่อยนิ้วที่ดันลูกสูบออกอากาศที่ถูกแทนที่ด้วยตัวทำละลายจะเข้ามาในกระบอกฉีดยาจนหมดความดันในขวดยาจะเท่ากับความดันในบรรยากาศ
4) ถอนเข็มและกระบอกฉีดยาออกจากขวดยานำปลอกเข็มที่ถอดออกมาสวมครอบเข็มไว้
5) เขย่าขวดให้เป็นเนื้อเดียวกัน
6)ทำความสะอาดจุกขวดยาอีกครั้งด้วยสำลีชุบ alcohol ปล่อยให้ alcohol แห้ง
7) ใช้กระบอกฉีดยาพร้อมเข็มชุดเดิมดูดยาออกจากขวดตามปริมาณที่ต้องการ
8) หากยาที่ละลายแล้วใช้ไม่หมดและมีอายุที่จะเก็บไว้ใช้ได้ให้เขียนฉลากติดขวดไว้
เกี่ยวกับควมมเข้มข้นของยา วัน เดือน ปีที่ละลาย ผู้ละลาย และเก็บยาไว้ในที่ที่เหมาะสม
การคำนวณขนาดยา
การบริหารยาฉีดประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือ
ขั้นตอนการเตรียมยา และขั้นตอนการฉีดยา
วิธีการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
อุปกรณ์สำหรับการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
ยาฉีด (Medication)
ภาชนะบรรจุที่เป็นหลอด (ampule)
จะเป็นยาน้ําซึ่งใช้ฉีดคร้ังเดียว (single dose) ใช้ไม่หมดต้องทิ้ง
ขวด (vial)
มีทั้งชนิดที่เป็นผงและยําน้ํา มีทั้งแบบ single dose และ multiple dose
บางชนิดท่ีเป็นผง จะบอกชื่อ และปริมาณของตัวทําละลายยาไว้ด้วย
กระบอกฉีดยา (Syringe)
ความยาวของตัวเข็มฉีดยาและเบอร์เข็มมีตั้งแต่เบอร์18ถึง28 ถ้าเบอร์เข็มใหญ่ขนาดของเส้นผ่านศูนย์กลางของตัวเข็มจะเล็ก แต่ถ้าเบอร์เข็มเล็กขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางจะใหญ่ขึ้น
การเลือกเข็มและกระบอกฉีดยาขึ้นอยู่กับเกณฑ์ดังนี้
ทางที่ให้ยาเข้าสู่ร่างกาย (route of administration)
ความหนืดของยา (viscosity of the solution)
ปริมาณของยาที่จะฉีด
ขนาดรูปร่างของผู้ป่วย
ชนิดของยา