Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบริหารยาฉีด :<3:, aHR0cHM6Ly9zLmlzYW5vb2suY29tL3dvLzAvdWQvMTUvNzgxM…
การบริหารยาฉีด
:<3:
การฉีดยาโดยทั่วไปในการรักษาพยาบาล :star:
การฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ (intramuscular injection)
การฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง(subcutaneous injection)
การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ(intravenous injection)
การฉีดยาเข้าผิวหนัง(intradermal injection)
การคำนวณขนาดยา :star:
การบริหารยาฉีดประกอบด้วย 2 ขั้นตอน
ขั้นตอนการเตรียมยาเเละขั้นตอนการฉีดยา
ขั้นตอนการเตรียมยานั้นนักศึกษาจะต้องฝึกการคำนวณยาให้ได้
เพื่อจะได้ทาการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ ได้อย่างถูกต้องครบตามขนาดที่แพทย์สั่ง
การคำนวณขนาดยานี้จะเสนอตัวอย่างการคำนวณ
ยาเพื่อเป็นแนวทางในการฝึกคำนวณขนาดยาในครั้งต่อๆ ไป
วิธีการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ :star:
อุปกรณ์สำหรับการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
ยาฉีด (Medication)
1) ยาที่บรรจุในหลอดจะเป็นยานํ้าซึ่งใช้ฉีดครั้งเดียว (single dose) ถ้าใช้ไม่หมดต้องทิ้งไป เพราะเมื่อหลอดยาถูกหักแล้วจะไม่สามารถรักษาให้อยู่ในสภาพปราศจากเชื้อได้
2) ยาที่บรรจุในขวดจะมีทั้งชนิดที่เป็นผงและยานํ้า มีทั้งแบบ single dose และ multiple dose ยาที่เป็นผงจะมีความคงตัวตํ่า จุกขวดจะเป็นยางและมีแผ่นโลหะยึดรอบริมของขอบจุกยางไว้กันปากขวดส่วนกลางของจุกยางจะบางเพื่อให้ง่ายต่อการแทงเข็มตรงส่วนกลางของจุกยางจะมีแผ่นโลหะ
กระบอกฉีดยา(Syringe)
ประกอบด้วย 2 ส่วนคือ กระบอก (barrel) ซึ่งมีปลาย (tip) ที่มีขนาดสวมได้พอดีกับหัวเข็มฉีดยา
ส่วนที่สองคือ ลูกสูบ(plunger) กระบอกฉีดยาจะมีทั้งชนิดที่ทำด้วยพลาสติกซึ่งใช้แล้วทิ้ง
ชนิดทำด้วยแก้วกระบอกฉีดยาที่ทำด้วยแก้วเมื่อล้างสะอาดแล้วและทำให้แห้งจะห่อด้วยผ้า 2 ชั้น
ห่อส่วนที่เป็นกระบอกไว้นอกสุด เพราะเป็นส่วนที่จับต้องได้ ในการเปิดห่อกระบอกฉีดยาต้องระวังไม่ให้ปนเปื้อน และให้รักษาด้านในผ้าขาวเพื่อใช้ปูรองกระบอกฉีดยาที่จัดเตรียมยาเสร็จแล้ว
เข็มฉีดยา
ประกอบด้วย 3 ส่วน
หัวเข็ม (hub)
ตัวเข็ม (shaft)
ปลายเข็ม (bevel or slanted tip)
การเลือกเข็มฉีดยา
ความยาวของตัวเข็มฉีดยำ และเบอร์เข็ม มีตั้งแต่เบอร์ 18 ถึง 28เบอร์เข็มใหญ่ ขนาดของเส้นผ่าศูนย์กลางของตัวเข็มจะเล็ก แต่ถ้าเบอร์เข็มเล็กขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางจะใหญ่ขึ้น
ใช้ในการฉีดยา
ขึ้นอยู่กับเกณฑ์
ความหนืดของยา (viscosity of the solution)
ทางที่ให้ยาเข้าสู่ร่างกาย (route of administration)
ปริมาณของยาที่จะฉีด
ขนาดรูปร่างของผู้ป่วย
ชนิดของยำ
วิธีการเตรียมยาฉีดชนิดต่างๆ
วิธีเตรียมยาฉีดจากยานํ้าบรรจุหลอด (Ampule)
1) ทำความสะอาดรอบคอหลอดยา และใบเลื่อยด้วยสำลีชุบalcohol70%
2) เลื่อยรอบคอหลอดยำพอเป็นรอย โดยคลี่สำลีชุบ alcohol รองหลังคอหลอดยาถ้ามียาค้างอยู่เหนือคอหลอดยาต้องไล่ยาลงไปอยู่ส่วนใต้คอหลอดยา
3) เช็ดรอบคอหลอดยำด้วยสำลีชุบ alcohol
4) คลี่สำลีชุบalcoholหรือ gauze ที่ผ่านการฆ่าเชื้อโรคแล้วหุ้มรอบบริเวณคอหลอดยาเพื่อป้องกันหลอดยาที่หักปลายแล้วบาดนิ้วมือ
5) ฉีกซองกระบอกฉีดยำโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
6) สวมหัวเข็มสำหรับดูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยา บิดหัวเข็มให้แน่นพอประมาณ
7) ถอดปลอกเข็มออก จับหลอดยำด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างที่ถนัด สอดเข็มเข้าหลอดยา
8) เอียงหลอดยาให้ปลำยตัดเข็มจุ่มในนํ้ายา ดูดยาตามจำนวนที่ต้องการ
9) ตรวจสอบชื่อยาบนหลอดยาอีกครั้งหนึ่งก่อนทิ้งหลอดยา
แผนการรักษาผู้เตรียมควรปฏิบัติ
1) ซักถามประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วย
2) อ่านและตรวจสอบรายละเอียดบนขวดยาหรือหลอดยาเกี่ยวกับชื่อยา วิถีทางการให้ยาวันหมดอายุของยา (Exp.date)
3) ศึกษาเกี่ยวกับขนาด ฤทธิ์ข้างเคียง วิธีละลายยาในกรณีเป็นยาผง
4) คำนวณปริมาณยาฉีดที่ผู้ป่วยควรได้รับอย่างถูกต้อง
5) ดูแลบริเวณสำหรับเตรียมยาให้สะอาด แห้ง มีแสงสว่างเพียงพอ
6) ตรวจดูความพร้อมของเครื่องมือเครื่องใช้
7) ล้างมือให้สะอาด เช็ดมือ
วิธีเตรียมยาฉีดจากยานํ้าบรรจุขวด (Vial)
1) เขย่าขวดยาเบา ๆ ให้ยาเข้ากัน
2) ทำความสะอาดจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% โดยวิธีหมุนจากจุดที่แทงเข็มวนออกด้านนอกจนถึงคอขวดยา
3) ฉีกซองห่อกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
4) สวมหัวเข็มสำหรับดูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยา บิดหัวเข็มให้แน่นพอประมำณ
5) ถอดปลอกเข็มออก ดูดอากาศเข้ากระบอกฉีดยาเท่าปริมาณยาที่ต้องกำร
6) แทงเข็มเข้าจุกยำงใช้นิ้วหัวแม่มือดันลูกสูบให้อากาศเข้าขวดยาจนหมด
7) ควํ่าขวดยาลง โดยให้นิ้วดันลูกสูบอยู่ ปรับให้ปลายตัดเข็มอยู่ในนํ้ายา
8) ค่อย ๆ ปล่อยนิ้วที่ดันลูกสูบออก นํ้ายาจากขวดจะไหลเข้ามาในกระบอกฉีดยา
9) ตรวจสอบชื่อยาบนขวดยาอีกครั้งหนึ่ง
10) เปลี่ยนเข็มใหม่ เลือกขนาด และความยาวที่เหมาะสมสำหรับการฉีดยานั้น ๆ
11) หากเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคน หรือหลายชนิดพร้อมกัน ควรวางกระบอกฉีดยำ (ที่เตรียมยำแล้ว)
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาผงบรรจุขวด (วิธีละลายยา)
1) ตรวจดูตัวทำละลาย (นํ้ากลั่นหรือนํ้าเกลือ) ว่ามีฝุ่นผงหรือไม่ โดยควํ่าขวดยกส่องดู หากมีฝุ่นผง ไม่ควรนำมำใช้
2) ทำความสะอาดจุกขวดตัวทำละลาย และจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ
alcohol70% จนถึงคอขวด ปล่อยให้ alcohol แห้ง
3) ดูดตัวทำละลายตามปริมาณที่ต้องการ ด้วยวิธีเดียวกับการเตรียมยาฉีดจากยานํ้าบรรจุขวด เมื่อได้ตัวทำละลายแล้วให้ฉีดตัวทำ ละลายเข้าในขวดยาผง
4) ถอนเข็ม และกระบอกฉีดยาออกจากขวดยา นำปลอกเข็มที่ถอดออกมาสวมครอบเข็มไว้
5) เขย่าขวดให้ตัวทำละลายละลายผงจนหมดเป็นเนื้อเดียวกัน
6) ทำความสะอาดจุกขวดยาอีกครั้งด้วยสำลีชุบalcoholปล่อยให้ alcohol แห้ง
7) ใช้กระบอกฉีดยาพร้อมเข็มชุดเดิม ดูดยาออกจากขวดตามปริมาณที่ต้องการ
8) หากยาที่ละลายแล้วใช้ไม่หมด และมีอายุที่จะเก็บไว้ใช้ได้ให้เขียนฉลากติดขวดไว้เกี่ยวกับความเข้มข้นของยา วัน เดือน ปีที่ละลาย ผู้ละลาย และเก็บยาไว้ในที่ที่เหมาะสม
ตำแหน่งและวิธีการฉีดยาบริเวณต่างๆ :star:
ขั้นเตรียมการก่อนฉีดยา
ตรวจความพร้อมของเครื่องใช้
ถามชื่อ – สกุลของผู้ป่วย รวมถึงประวัติการแพ้ยา
อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจ
เลือกบริเวณสำหรับฉีดยา ควรหลีกเลี่ยงการฉีดยาในบริเวณที่มีการอักเสบ
จัดท่าและเสื้อผ้าผู้ป่วย เปิดบริเวณที่จะฉีดยาให้กว้างพอ
ล้างมือให้สะอาด สวมถุงมือ
การฉีดยาเข้าชั้นผิวหนัง (Intradermal injection)
ไล่อากาศออกจากกระบอกฉีดยาจนหมดก่อนฉีดยา
ผิวหนังให้ตึง
แทงเข็มทำมุม 5-15 องศา กับผิวหนัง โดยหงายปลายตัดเข็มขึ้น
ไม่ต้องทดสอบว่าปลายตัดเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
สังเกตบริเวณที่ฉีดจะมีตุ่มนูนขึ้นมา ถ้าไม่มีตุ่มนูน แสดงว่าฉีดลึกเข้ำไปในชั้นใต้ผิวหนัง
ไม่ต้องคลึงบริเวณที่ฉีดยา
ใช้ปากกาลูกลื่นหมึกสีนํ้าเงินหรือดำ เขียนรอบรอยนูนที่เกิดจากการฉีดยา
การฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutaneous injection)
ตำแหน่งสำหรับฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
1) บริเวณต้นแขนส่วนกลางด้านนอก
2) บริเวณส่วนกลางของหน้าขา
3) บริเวณหน้าท้องที่อยู่ระหว่างแนวใต้ชำยโครงกับแนวของ anterior superior iliac spine
4) บริเวณสะบัก
การฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
การหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ
2) วิธีหำตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อสะโพก (Glutens muscle)
3) วิธีหาตาแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ Vastus lateralis (กล้ามเนื้อหน้าขา)
1) วิธีหำตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน (Deltoid muscle)
วิธีการฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ
1) ทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่จะฉีดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% โดยหมุนออกจากจุดที่จะแทงเข็มให้เป็นวงกว้างประมำณ 2-3 นิ้ว ปล่อยให้ alcoholแห้ง
2) ถอดปลายเข็มออก จับกระบอกฉีดยาตั้งขึ้น ไล่อากาศ
3) ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างถนัด ส่วนมือข้างไม่ถนัดทำผิวหนังบริเวณฉีดยาให้ตึง
4) แทงเข็มด้วยความเร็วและมั่นคง แทงเข็มทำมุม 90 องศา
5) ยึดหัวเข็มและกระบอกฉีดยาให้มั่นคง (ไม่โยกไปมา และไม่เลื่อนขึ้นลง) ด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด และใช้มือข้างถนัดดึงลูกสูบขึ้นเล็กน้อย
6) เมื่อยาหมดให้ใช้สำลีกดตำแหน่งแทงเข็ม ขณะที่ถอนเข็มออกด้วยความรวดเร็ว
7) คลึงบริเวณฉีดยาเบา ๆ เพื่อช่วยให้ยาดูดซึมได้เร็วขึ้นและลดอาการเจ็บปวดได้ด้วย (ยกเว้นยาที่มีส่วนประกอบของโลหะหนัก)
8) ปลดเข็มออกจากกระบอกฉีดยา แยกเข็มฉีดยาทิ้งในชำมรูปไต หรือภาชนะสำหรับทิ้งเข็มโดยเฉพาะเพื่อนำเข็มไปทำลายต่อไป
9) จัดเสื้อผ้าผู้ป่วยให้เรียบร้อย และจัดให้อยู่ในท่าที่สบาย
ล้างมือให้สะอาด
การบรรเทาความเจ็บปวดจากการฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
1) เลือกเข็มเบอร์เล็กที่สุดที่เหมาะสมกับชนิดของยาและตำแหน่งที่จะฉีดยา
2) เข็มที่ใช้ฉีดยาจะต้องไม่มียาเคลือบอยู่ภายนอก
3) ใช้ Z-track technique ในการฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
4) จัดท่ำให้ผู้ป่วยผ่อนคลายที่สุด จะช่วยบรรเทำความเจ็บปวดและไม่สุขสบายลงได้
5) อย่าฉีดยาบริเวณที่เนื้อเยื่อแข็งตัวหรือกดเจ็บ
6) แทงเข็มและดึงเข็มออกจำกเนื้อเยื่ออย่างรวดเร็ว ในทิศทำงเดียวกัน
7) จับกระบอกฉีดยาให้อยู่กับที่ขณะฉีด
8) เดินยาช้ำๆ เพื่อให้ยากระจายไปรอบๆ เนื้อเยื่อได้ดีกดบริเวณที่ฉีดเบาๆ หลังฉีดยายกเว้นมีข้อห้าม
กระบวนการพยาบาลในการบริหารยาฉีด :star:
วางแผนการพยาบาล
บริหารยาตามแผนการรักษาของแพทย์การให้ยาต้องคำนึงถึงหลัก6Rs (10 Rs)
ปฏิบัติการพยาบาล
ขั้นการเตรียมอุปกรณ์ การเตรียมยาฉีด และการฉีดยาตามวิถีทางต่างๆ ตามแผนการพยาบาลที่วางไว้
การวินิจฉัยทางการพยาบาล
เมื่อรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการประเมินสภาพทั้งหมดแล้ว
นำมาจัดหมวดหมู่ข้อมูล ให้การวินิจฉัยทางการพยาบาล
การประเมินผล
ควรมีการประเมินผู้ป่วยภายหลังจากได้รับยาทุกครั้ง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้
การประเมินสภาพ
การบริหารยาฉีดให้กับผู้ป่วยพยาบาลควรมีการประเมินผู้ป่วยก่อนให้ยา
