Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบริหารยา - Coggle Diagram
การบริหารยา
วิธีการเตรียมยาฉีด
อุปกรณ์สำาหรับการเตรียมยาฉีด
ยาฉีด (Medication)
ยาท่ีบรรจุในหลอดจะเป็นยาน้ําซึ่งใช้ฉีดคร้ังเดียว (single dose) :
ไม่หมดต้องทิ้ง
ยาที่บรรจุในขวดจะมีทั้งชนิดที่เป็นผงและยาน้ํา มีทั้งแบบ single dose และ multiple dose
กระบอกฉีดยา (Syringe)
ขนาดตั้งแต่ 0.5-50 ml
ชนิดพลาสติกซึ่งใช้แล้วทิ้ง และชนิดทําด้วยแก้วใช้แล้วล้าง
เข็มฉีดยา
ชนิดใช้ครั้งเดียว (disposable)
การเลือกเข็มและกระบอกฉีดยา
ทางที่ให้ยาเข้าสู่ร่างกาย (route of administration)
ความหนืดของยา (viscosity of the solution)
ปริมาณของยาที่จะฉีด
ขนาดรูปร่างของผู้ป่วย
ชนิดของยา
วัตถุประสงค์การใช้
ดูดยาและละลายยา : 18–20 , 1– 1 1⁄2 นิ้ว
ฉีดยาเข้าผิวหนัง : 25–27 , 3/8–1⁄2 นิ้ว
ฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง : 23–25 , 1⁄2-5/8 นิ้ว
ฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อสําหรับผู้ใหญ่ : 20–23 , 1– 2 1⁄2 นิ้ว
ฉีดยําเข้ากล้ามเนื้อสําหรับทารกและเด็กเล็ก : 25–27 , 1⁄2-1 นิ้ว
ฉีดยาเข้าหลอดเลือดดํา : 18–23 , 11⁄2 นิ้ว
วิธีการเตรียมยาฉีด
ก่อนลงมือ
ซักถามประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วย
อ่านและตรวจสอบรายละเอียดบนขวดยาหรือหลอดยา
ศึกษาเกี่ยวกับขนาดฤทธิ์ข้างเคียงวิธีละลายยาในกรณีเป็นยาผง
คํานวณปริมาณยาฉีดที่ผู้ป่วยควรได้รับอย่างถูกต้อง
ดูแลบริเวณสําหรับเตรียมยาให้สะอาด แห้ง
มีแสงสว่างเพียงพอ
ตรวจดูความพร้อมของเครื่องมือเครื่องใช้
ล้างมือให้สะอําด เช็ดมือ
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาน้าบรรจุหลอด (Ampule)
เช็ดรอบคอหลอดยาด้วยสําลีชุบ alcohol
คลี่สำลีชุบ alcohol รอบคอหลอดยาและ หักหลอดยา
วางหลอดยาที่หักปลายแล้วในบริเวณที่ไม่ถูกปนเปื้อน
ฉีกซองกระบอกฉีดยา
สวมหัวเข็มสําหรับดูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยา
บิดหัวเข็มให้แน่นพอประมาณ
ถอดปลอกเข็มออกจับหลอดยาด้วยมือข้างที่ไม่ถนัดและถือกระบอกฉีดข้างถนัด สอดเข็มเข้าหลอดยา ไม่ให้โดนด้านนอกและปากหลอดยา
เอียงหลอดยาให้ปลายตัดเข็มจุ่มในน้ํายา
ดูดยาตามจํานวนที่ต้องการ
ตรวจสอบชื่อยาบนหลอดยาอีกครั้งหนึ่งก่อนทิ้งหลอดยา
เลื่อยรอบคอหลอดยาให้พอเป็นรอยและ
คลี่สําลีชุบ alcohol รองหลังคอหลอดยา
เปลี่ยนเข็มใหม่ เลือกที่เหมาะสม
ทําความสะอาดรอบคอหลอดยาและ
ใบเลื่อยด้วยสําลีชุบ alcohol 70%
เตรียมยาสําหรับฉีดผู้ป่วยหลายคนหรือหลายชนิดพร้อมกัน
ควรวาง กระบอกฉีดยาที่เตรียมยาแล้วบนถาดที่มีผ้าสะอาดปูรอง
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาน้าบรรจุขวด (Vial)
ทําความสะอาดจุกขวดยาด้วยสําลีชุบalcohol70%โดยวิธีหมุนจากจุดที่แทงเข็มวนออกด้านนอกจนถึงคอขวดยา
ฉีกซองห่อกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
สวมหัวเข็มสําหรับดูดยาเข้ากับปลายกระบอกฉีดยา
บิดหัวเข็มให้แน่น
ถอดปลอกเข็มออกดูดอากาศเข้ากระบอกฉีดยา
เท่าปริมาณยาที่ต้องการ
แทงเข็มเข้าจุกยางใช้นิ้วหัวแม่มือดันลูกสูบให้อากาศเข้าขวดยาจนหมด
คว่ำขวดยาลงโดยให้นิ้วดันลูกสูบอยู่ปรับให้ปลายตัดเข็มอยู่ในน้ํายา
ค่อย ๆ ปล่อยนิ้วท่ีดันลูกสูบออก น้ํายาจากขวดจะไหลเข้ามา
ในกระบอกฉีดยา ได้ยาครบตามปริมาณที่ต้องการ ถอนเข็มและ
กระบอกฉีดยาออกจากจุกขวดยา
ตรวจสอบชื่อยาบนขวดยาอีกครั้งหนึ่ง
เปลี่ยนเข็มใหม่ ที่เหมาะสมสําหรับการฉีดยานั้น ๆ
เขย่าขวดยาเบาๆให้ยําเข้ากัน
เตรียมยาสําหรับฉีดผู้ป่วยหลายคนหรือหลายชนิดพร้อมกัน
ควรวาง กระบอกฉีดยาที่เตรียมยาแล้วบนถาดที่มีผ้าสะอาดปูรอง
วิธีเตรียมยาฉีดจากยาผงบรรจุขวด (วิธีละลายยา)
ทําความสะอาดจุกขวดตัวทําละลาย และจุกขวดยาด้วยสําลีชุบ alcohol70% จนถึงคอขวด ปล่อยให้ alcohol แห้ง
ดูดตัวทําละลายตามปริมาณที่ต้องการด้วยวิธีเดียวกับ
การเตรียมยาฉีดจากยา น้ําบรรจุขวด
ถอนเข็มและกระบอกฉีดยาออกจากขวดยานําปลอกเข็มที่ถอดออกมาสวมครอบเข็มไว้
เขย่าขวดให้ตัวทําละลายละลายผงจนหมดเป็นเนื้อเดียวกัน
ทําความสะอาดจุกขวดยาอีกครั้งด้วยสําลีชุบ alcohol
ปล่อยให้ alcoholแห้ง
ใช้กระบอกฉีดยพาพร้อมเข็มชุดเดิมดูดยาออกจากขวด
ตามปริมาณที่ต้องการ
ตรวจดูตัวทําละลายคือน้ำกลั่นหรือน้ำเกลือ
หากยาที่ละลายแล้วใช้ไม่หมดและมีอายุที่จะเก็บไว้ใช้ได้ให้เขียนฉลากติดขวดไว้เกี่ยวกับความเข้มข้นของยา วัน เดือน ปีที่ละลาย ผู้ละลาย และเก็บยาไว้ใน
ที่ที่เหมาะสม
ตำแหน่งและวิธีการฉีดยาบริเวณต่างๆ
การฉีดยาเข้าชั้นผิวหนัง
(Intradermal injection)
ไล่อากาศออกจากกระบอกฉีดยาจนหมดก่อนฉีดยา
ทำผิวหนังให้ตึง
แทงเข็มทํามุม 5-15 องศากับผิวหนังโดยหงายปลายตัดเข็มขึ้นและแทงเข้าไปเพียงให้ปลายตัดเข็มเลยเข้าไปในผิวหนังเล็กน้อย
การแทงเข็มมุมกว้างและแทงลึก จะทําให้ปลายเข็มเข้าไป
ในชั้นใต้ผิวหนัง
ไม่ต้องทดสอบว่าปลายตัดเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
สังเกตบริเวณที่ฉีดจะมีตุ่มนูนขึ้นมา
ไม่ต้องคลึงบริเวณที่ฉีดยา
ใช้ปากกาลูกลื่นที่ไม่ใช่สีแดง เขียนรอบรอยที่นูนมา
จนกว่าจะอ่านผลเรียบร้อย
การฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutaneous injection)
ตําแหน่งสําหรับฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
ส่วนกลางของหน้าขา
หน้าท้องที่อยู่ระหว่างแนวใต้ชายโครงกับแนวของ
anterior superior iliac spine ยกเว้นบริเวณรอบสะดือ 1 นิ้ว
ต้นแขนส่วนกลางด้านนอก
สะบัก
ทําผิวหนังให้ตึงก่อนแทงเข็ม
แทงเข็มถ้าใช้เข็มยาว5/8นิ้วให้แทงเข็มทํามุม45องศา
ถ้าใช้เข็มยําว1⁄2 นิ้ว ให้แทงเข็มทํามุม 90 องศา
ไม่ต้องทดสอบว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือด
ห้ามคลึงบริเวณที่ฉีดยาแล้ว
การฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
แทงเข็มด้วยความเร็วและมั่นคงแทงเข็มทํามุม90องศา
ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างถนัด ส่วนมือข้างไม่ถนัดทําผิวหนังบริเวณฉีดยา
ให้ตึง โดยใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้กางออกขณะกดลงบนผิวหนัง
ยึดหัวเข็มและกระบอกฉีดยําให้มั่นคง ด้วยมือ ข้างท่ีไม่ถนัด และใช้มือข้างถนัดดึงลูกสูบขึ้นเล็กน้อย เพื่อทดสอบว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่ ใช้นิ้วหัวแม่มือข้างถนัดดันลูกสูบเดินยาช้า ๆ
เมื่อยาหมดให้ใช้สําลีกดตําแหน่งแทงเข็มขณะที่ถอนเข็มออกด้วยความรวดเร็ว
คลึงบริเวณฉีดยาเบา ๆ
ปลดเข็มออกจากกระบอกฉีดยาแยกเข็มฉีดยาทิ้งในชามรูปไตหรือภาชนะ
สําหรับทิ้งเข็มโดยเฉพาะ
ถอดปลายเข็มออก จับกระบอกฉีดยาต้ังข้ึนไล่อากาศ
จัดเสื้อผ้าผู้ป่วยให้เรียบร้อย และจัดให้อยู่ในท่าที่สบาย
ล้างมือให้สะอาด
ทําความสะอาดผิวหนังบริเวณท่ีจะฉีดยาด้วยสําลีชุบ alcohol70%
โดยหมุนออก จากจุดที่จะแทงเข็มให้เป็นวงกว้างประมาณ 2-3 นิ้ว
การบรรเทาความเจ็บปวดจาก
การฉีดยาเข้าช้ันกล้ามเนื้อ
เลือกเข็มเบอร์เล็กที่สุดที่เหมาะสมกับชนิดของยาและ
ตําแหน่งท่ีจะฉีดยา
เข็มที่ใช้ฉีดยาจะต้องไม่มียาเคลือบอยู่ภายนอก
ใช้ Z-tracktechniqueในการฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเน้ือ
จัดท่าให้ผู้ป่วยผ่อนคลายที่สุด
อย่าฉีดยาบริเวณท่ีเนื้อเยื่อแข็งตัวหรือกดเจ็บ
แทงเข็มและดึงเข็มออกจากเนื้อเยื่ออย่างรวดเร็วในทิศทางเดียวกัน
จับกระบอกฉีดยาให้อยู่กับที่ขณะฉีด
เดินยาช้าๆเพื่อให้ยากระจายไปรอบๆเน้ือเยื่อได้ดีกดบริเวณที่ฉีดเบาๆหลังฉีดยา