Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
แนวคิด หลักการ และความสำคัญของการพยาบาล ข้ามวัฒนธรรม, 518033a0cd352426c87…
แนวคิด หลักการ และความสำคัญของการพยาบาล
ข้ามวัฒนธรรม
ประวัติความเป็นมาของการพยาบาลข้ามวัฒนธรรม
ประวัติความเป็นมา
การจัดการพยาบาลจึงจำเป็นต้องวิเคราะห์ถึงปัจจัยต่างๆ ทั้งหมดที่มีอิทธิพลต่อสุขภาพหรือการเจ็บป่วยของบุคคลในบริบทสังคมวัฒนธรรมนั้น ๆ
การดูแลผู้ป่วย ต้องสอดคล้องตามความต้องการ ตามเชื้อชาติและวัฒนธรรมของผู้ป่วย
MADELEINE LEININGER จบปริญญาเอกด้านมานุษยวิทยาสังคมวัฒนธรรมจากมหาวิทยาลัยวอชิงตัน (UNIVERSITY OF WASHINGTON)
SUNRISE MODEL ช่วยให้เข้าใจถึงโลกทัศน์และโครงสร้างในสังคมวัฒนธรรม
ความหมายของ“ การพยาบาลข้ามวัฒนธรรม”
ความเข้าใจถึงบริบทของสังคมในภูมิภาคต่าง ๆ ที่แตกต่างกันทางด้านวิถีชีวิต ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม ย่อมจะต้องอาศัยการศึกษาเรียนรู้อย่างเป็นระบบ ได้แก่ การศึกษาข้ามวัฒนธรรม (CROSS CULTURAL STUDY) และการศึกษาวัฒนธรรมข้ามชาติ (INTER - CULTURAL STUDY)
เป็นแนวทางที่จะได้ซึ่งองค์ความรู้ใหม่ ที่จะช่วยอธิบายถึงความแตกต่างของวิถีชีวิต ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของสังคมเหล่านั้น ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของโลกและสังคมในยุคศตวรรษที่ 21 หรือยุคโลกาภิวัตน์
วิเคราะห์พฤติกรรมการดูแลและการให้บริการทางการพยาบาล ค่านิยม เกี่ยวกับความเจ็บป่วยและแบบแผนของพฤติกรรมต่าง ๆ ของคนในเชื้อชาติหรือวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน เพื่อให้การตอบสนองที่สอดคล้องกับต้องการการดูแลเฉพาะของเชื้อชาติหรือวัฒนธรรมนั้น
สังคมมีความหลากหลายมากขึ้น มีนโยบายความร่วมมือในเครือข่ายสมาชิกกับกลุ่มประเทศต่างๆ มากขึ้น มีการเตรียมรับสถานการณ์ด้านบริการสุขภาพ รูปแบบบริการมีหลายรูปแบบ
การพยาบาลที่เน้นการให้คุณค่าและการปฏิบัติโดยเปรียบเทียบความเหมือนกันและความแตกต่างของวัฒนธรรมของบุคคลหรือกลุ่ม
การปฏิบัติการพยาบาลข้ามวัฒนธรรม เป็นแนวคิดทางการพยาบาลที่มุ่งเน้นให้เกิดความเชื่อมโยงระหว่างการพยาบาลและวัฒนธรรมที่แตกต่างกันของผู้รับบริการ
คำว่า "ข้าม" ในที่นี้ หมายถึง การข้ามวัฒนธรรมซึ่งเป็นหลักการทางพฤติกรรมศาสตร์ ซึ่งเน้นกระบวนการและวิธีคิดของตนหรือกลุ่ม
CROSS CULTURE เป็นการศึกษาความหลากหลายภายในวัฒนธรรม
TRANSCULTURE เป็นการเน้นการเข้าไปอยู่ด้วยและมีการเชื่อมโยงของคนต่างวัฒนธรรม
องค์ประกอบสำคัญ ได้แก่ พฤติกรรม วาจา ลักษณะนิสัยของคน ลัทธิ ความเชื่อ ภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณี อาหารการกิน เครื่องใช้ไม้สอย ศิลปะต่างๆ การประพฤติปฏิบัติในสังคมและผลิตผล
การพยาบาลข้ามวัฒนธรรม (TRANSCULTURE NURSING)
มีการวิเคราะห์พฤติกรรมการดูแลและการให้บริการทางการพยาบาล ค่านิยมเกี่ยวกับความเจ็บป่วย และ แบบแผนของพฤติกรรมต่างๆของคนในเชื้อชาติ หรือวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน
เพื่อให้การตอบสนองที่สอดคล้องกับความต้องการการดูแลเฉพาะของเชื้อชาติหรือวัฒนธรรมนั้น
เป็นการพยาบาลที่เน้นการให้คุณค่าและการปฏิบัติ โดยเปรียบเทียบความเหมือนและ ความแตกต่างทางวัฒนธรรมของบุคคลหรือกลุ่ม
ผู้ให้บริการจะต้องมีความไวในการรับรู้และให้การพยาบาลที่เหมาะสม ซึ่งจะส่งผลให้ผู้รับบริการได้รับประโยชน์สูงสุดและรู้สึกพึงพอใจในการเข้ารับบริการด้วย
ความสำคัญของวัฒนธรรมต่อระบบบริการสุขภาพ
ความเท่าเทียมกันในการดารงตาแหน่งในสังคมของชายหญิงเพิ่มขึ้น
ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เพื่อให้เกิดความรวดเร็วในการสื่อสารโทรคมนาคม
การประกาศสิทธิของผู้ป่วย
การเปลี่ยนฐานความคิดในการดูแลจากการใช้ชุมชนเป็นฐาน เพิ่มมิติทาง สังคมวัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณีของผู้รับบริการมากขึ้น
จัดระบบการให้บริการเพื่อรองรับประชาชนที่มีความหลากหลายและมีวิถีชีวิตที่แตกต่างกันตามสภาพพื้นที่
พัฒนาสถาน 3 บริการให้เข้ากับหลักความเชื่อด้านศาสนา วัฒนธรรม และประเพณีของคนในพื้นที่ ทั้งนี้เพื่อให้ผู้รับบริการ พึงพอใจและไม่ขัดกับความรู้สึก ความเชื่อมากขึ้น
วัตถุประสงค์ของการพยาบาลข้ามวัฒนธรรม
เพื่อให้เกิดความเข้าใจในวัฒนธรรมที่แตกต่างซึ่งกันและกัน
เพื่อให้เกิดความร่วมมือและช่วยเหลือกันและกันในด้านบริการสุขภาพ
เป็นการค้นหาคาตอบเกี่ยวกับวัฒนธรรมของประเทศต่างๆตามหลักวิชาการ
แนวคิดและหลักการของการพยาบาลข้ามวัฒนธรรม
เป็นการผสมผสานของแนวคิดการพยาบาลแบบองค์รวม (HOLISTIC NURSING) กับแนวคิดมนุษยวิทยา
กรอบแนวคิดทาง
การพยาบาล 4 มโนมติ
ด้านบุคคล ซึ่งแต่ละคนย่อมมีแบบแผนการดาเนินชีวิต และพฤติกรรมสุขภาพแตกต่างกัน
ด้านสุขภาพ เป็นสภาวะการผสมผสานการตอบสนองความเจ็บป่วยตามมาตรฐานการพยาบาล ควบคู่กับการให้คุณค่าทางวัฒนธรรม
ด้านสิ่งแวดล้อม ได้แก่ สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ สิ่งแวดล้อมทางสังคม และ สิ่งแวดล้อมที่เป็นสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม เช่น ค่านิยม บรรทัดฐานของแต่ละบุคคล
ด้านการพยาบาล โดยมุ่งให้ผู้รับบริการเป็นศูนย์กลาง
พยาบาลมีความไว (SENSITIVE) ในการรับรู้ความ แตกต่างทางวัฒนธรรมของผู้รับบริการ
แนวคิดอื่นที่มาเกี่ยวข้อง
แนวคิดของมนุษนิยม (HUMANISM)
เน้นการให้อิสระและเน้นความเป็นมนุษย์ เน้นความเสมอภาคเท่าเทียม ความเป็นอิสระ มีเสรีภาพ
แนวคิดหลังโครงสร้างนิยม
(POSTSTRUCTURALIST PERSPECTIVE)
เน้นความเป็นพลวัตรหรือมีการเปลี่ยนแปลงของสรรพสิ่งตลอดเวลา
เป็นการผสมผสานการพยาบาลตามมาตรฐานที่สภาการพยาบาลกำหนดร่วมกับการนำข้อมูลเชิงวัฒนธรรมของผู้รับบริการมาวางแผน การพยาบาล และให้การพยาบาลอย่างมีประสิทธิภาพ
ปรัชญาความเชื่อที่ใช้เป็นฐานคิดของการศึกษา
เกี่ยวกับวัฒนธรรม (CAMPESINO , 2008 )
แนวคิดมนุษยนิยม
(HUMANISM)
เน้นความเสมอภาคเท่าเทียม ความเป็นอิสระมีเสรีภาพเหมือนคนอื่นๆการเคารพนับถือและ ให้คุณค่าของมนุษย์
แนวคิดหลังโครงสร้างนิยม
(POSTSTRUCTURALIST PERSPECTIVE)
มองในเรื่องความเป็นพลวัตรหรือมีการเปลี่ยนแปลงของสรรพสิ่งตลอดเวลา
ตัวอย่าง : เชื้อชาติ ชาติพันธ์ บทบาทเพศ ชนชั้นทางสังคม และความสัมพันธ์เชิงอานาจในสถาบันหรือองค์กรที่อาจมีผลบวกหรือลบต่อคนหรือประชากร
แนวคิดปฏิฐานนิยม
(POSITIVIST PHILOSOPHICAL PERSPECTIVE)
เน้นการแสวงหาความจริงจากหลักฐานเชิง ประจักษ์ที่มีการวัดที่ชัดเจน
เป็นแนวคิดสาคัญที่สามารถนามาใช้พัฒนาทักษะด้านความเข้าใจความต่างทางวัฒนธรรม
ความละเอียดอ่อนทางวัฒนธรรม
การเข้าใจ บริบทของ กลุ่มผู้ใช้บริการ
ผู้ใช้บริการของเราคือใคร? กลุ่มผู้บาดเจ็บ สตรีมุสลิม ผู้พิการ เปราะบาง กลุ่มผู้สูงอายุ
เราควรปฏิบัติต่อผู้ใช้บริการที่ไหน? เวลาพบปะ สถานที่ ความเป็น ส่วนตัว ความเป็นอิสระ
วิธีการเข้าถึง กลุ่ม ผู้ใช้บริการ
เราควรเข้าถึงผู้ใช้บริการอย่างไร? ภาษาท่าทาง การสื่อสาร การใช้ล่าม
ตัวอย่าง
ศาสนาอิสลาม
หลีกเลี่ยงการใช้ภาษากลางหรือศัพท์ทางวิชาการ ที่ขัดต่อความเชื่อ เช่น เลี่ยงการใช้คำว่า การคุมกำเนิด การทำหมัน แต่ใช้คำว่า เว้นช่วงการมีลูก
หลีกเลี่ยงการนัดหมายผู้ป่วยในช่วงเดือนรอมฏอน หรือถือศีลอด
การใช้สรรพนามแทนชื่อที่เหมาะสม เช่น ก๊ะ ม๊ะ ไม่ใช่ ป้า แม่, จ๊ะ คือ พี่, ไม่เรียกว่า แขก
เลือกบุคคลและวิธีการที่เป็นธรรมชาติ (เยี่ยมถึงเตียง ไปถึงบ้าน มากกว่า นัดมาพบ)
ชาวมอญ
มีความเชื่อในการอธิบายโรคเรื้อรัง ไม่หาย ว่ามีสาเหตุจาก อำนาจนอกเหนือธรรมชาติเป็นหลัก เช่นเรื่องผี โชคชะตา บุญกรรม
ศาสนาและวัฒนธรรม เป็นที่พึ่งหลักของการดำเนินชีวิตและ กลไกแห่งการเชื่อมร้อยคน
การดูแลสุขภาพด้วยตนเองและสมาชิกครอบครัว นิยมซื้อยารับประทานเอง และพึ่งยาพื้นบ้านเป็นหลัก
องค์กรมีความไวทางวัฒนธรรม เช่น จัดหาล่าม อบรมเกี่ยวกับการดูแลข้ามวัฒนธรรมให้บุคลากร มีป้ายหรือสัญญาลักษณ์หลายภาษา
แนวคิดในการพยาบาล
ผู้ใช้บริการในยุค
สังคมพหุวัฒนธรรม
ความละเอียดอ่อนทางวัฒนธรรม
กรอบแนวคิด และการประยุกต์ใช้
ปรัชญาความ เชื่อเกี่ยวกับ การศึกษา วัฒนธรรม
การวิเคราะห์และ ตีความทาง วัฒนธรรม
สมรรถนะที่จำเป็นในการพยาบาลในความหลากหลายทางวัฒนธรรม คือ พยาบาลมีการมีความไวทางวัฒนธรรม
แนวคิดการดูแลหรือการพยาบาล
ที่สอดคล้องกับวัฒนธรรมขึ้นกับ
แนวนโยบายของประเทศ (POLICY)
การเปลี่ยนแปลงของสังคม
สังคมแบบรวมกลุ่ม (COLLECTIVE SOCIETY) เน้นความเป็นองค์รวมหรือกลุ่มมากกว่าแบบรายบุคคล
สังคมแบบต่างคนต่างอยู่(ISOLATE SOCIETY) เน้นความเป็นส่วนบุคคลมากกว่าแบบกลุ่ม
การพยาบาลตามวิถีชีวิตของมนุษย์
การพยาบาลโดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง
การทบทวนและพัฒนาแนวคิดของการพยาบาล
ที่สอดคล้องกับวัฒนธรรมของประเทศไทย
ข้อกำหนดของสภาการพยาบาล
แนวคิดการพยาบาลไทย ให้ความสำคัญกับการดูแลตามวัฒนธรรมความเชื่อของบุคคลและกลุ่มวัฒนธรรมที่หลากหลายไปพร้อมๆกัน
เน้นความเป็นองค์รวมหรือกลุ่ม (COLLECTIVISM) มากกว่าแบบรายบุคคล
การพัฒนาความรู้และทักษะของพยาบาลในการดูแลผู้ใช้บริการต่างวัฒนธรรมต้องปรับเปลี่ยนให้เข้าสู่ความเป็นสากลมากขึ้น ขณะเดียวกันยังต้องรักษาหรือคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมการดูแลที่มีความเป็นเอกลักษณ์เดิมด้วย
วิธีการแห่งศาสตร์พระราชา เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนว่าต้องมี 3 องค์ประกอบสำคัญ คือ การเข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา
การพยาบาลข้ามวัฒนธรรมเป็นแนวคิดร่วมสมัย
การพยาบาลตามวิถีชีวิตของมนุษย์ที่สอดคล้องกับวัฒนธรรม
สมรรถนะที่จำเป็นในการพยาบาลในความหลากหลายทางวัฒนธรรมที่สำคัญ คือ การมีความไวทางวัฒนธรรม และการเข้าใจวัฒนธรรมของผู้รับบริการ
ให้การพยาบาลโดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง
แนวคิดของ Consent Form การยินยอมโดยได้รับการบอกกล่าว
ข้อสังเกต consent form
SBAR = situation, background, assessment, recommendation สถานการณ์ปัจจุบัน ประวัติความเป็นมา การประเมินที่พบ ข้อเสนอแนะ
No pain, I do it everyday ! แพทย์บอว่า ไม่เจ็บหรอก ผมทาแบบนี้ทุกวันอยู่แล้ว
Consent form การยินยอมหลังจากได้รับการบอกกล่าว
Malpractice = การปฏิบัติที่ผิดพลาด การประพฤติผิด การทุจริตต่อหน้าที่
Patient s action ปฏิกิริยาของผู้ป่วยเป็นอย่างไร
Medical negligence = การละเลย การไม่เอาใจใส่ การทอดทิ้ง
Doctor s action action ปฏิกิริยาของแพทย์เป็นอย่างไร
Doctor and patient : what are the differences? ความแตกต่างระหว่างแพทย์ และ ผู้ป่วย มีอะไรบ้าง
Unfair communication = ไม่มีล่าม
หลักการ 6 ประการ
ของการพยาบาลข้ามวัฒนธรรม
การมองโลก คือ การมองของบุคคลโดยมองที่โครงสร้างของสังคม
ระบบสุขภาพและความผาสุกของบุคคล คือ การดูแลเชิงวิชาชีพที่ให้ความสำคัญกับวัฒนธรรม
การดูแลทางด้านวัฒนธรรม คือ ความรู้ทางด้านวัฒนธรรมจะช่วยในการดูแลของพยาบาล
การจัดกิจกรรมการพยาบาล
การจัดหาการดูแลด้านวัฒนธรรมคือ ช่วยเหลือให้ผู้รับบริการในการปรับตัวทางวัฒนธรรมที่เฉพาะเจาะจง
การวางรูปแบบการดูแลด้านวัฒนธรรมคือตัดสินใจช่วยเหลือผู้รับบริการในการปรับตัวให้เข้ากับแบบแผนชีวิตใหม่ที่แปลกแตกต่าง
การสงวนการดูแลด้านวัฒนธรรมคือตัดสินใจช่วยเหลือผู้รับบริการในวัฒนธรรมที่เฉพาะเจาะจงเพื่อดารงไว้ซึ่งสุขภาพหายจากการเจ็บป่วย และเผชิญความตาย
การดูแล คือ พฤติกรรมการช่วยเหลือ แตกต่างกันในแต่ละวัฒนธรรม
วัฒนธรรมคือการให้คุณค่า ความเชื่อ และการปฏิบัติในชีวิตประจำวันของกลุ่มชน เป็นลักษณะเฉพาะ
หลักการสำคัญในการพยาบาล
ผู้ใช้บริการต่างวัฒนธรรม
(4A 2I SE)
Involving all family members
ให้ครอบครัวมีส่วนร่วม ตลอดกระบวนการ
Identifying significant others
กำหนดบุคคลหรือสิ่ง สำคัญที่มีความหมายต่อวิถีชีวิต
Avoiding Language Barriers
หลีกเลี่ยงความผิดพลาดในการ สื่อสารด้านภาษา
Supporting nutritional preference
ให้การสนับสนุน ด้านอาหารหรือโภชนาการที่ชอบ
Assessing the client ’ view of the situation
ประเมิน มุมมองหรือทัศนะในสถานการณ์หรือสภาวะที่ผู้ใช้บริการประสบอยู่
Evaluation nursing actions
ประเมินผลการกระทำ
Avoiding prejudice and cultural bias
หลีกเลี่ยงความ ลำเอียงและอคติหรืออุปทานเกี่ยวกับวัฒนธรรม
Acknowledging the nurse and client s cultural heritage
ให้ความสำคัญและเรียนรู้วัฒนธรรมและภูมิหลังของพยาบาล และผู้ใช้บริการซึ่งกันและกัน
การประยุกต์ใช้การพยาบาลข้ามวัฒนธรรม
ในกระบวนการพยาบาล Nursing process
Nursing care plan วางแผนการพยาบาล
กระทำตามความต้องการของผู้ป่วยที่สอดคล้องกับวัฒนธรรม ครอบครัวและเน้นการมีส่วนร่วม
Nursing care ปฏิบัติการพยาบาลการดูแล
ควรคำนึงถึงความสอดคล้องกับวัฒนธรรม และ สนองตอบต่อค่านิยม หรือไม่แตกต่างมากนัก
Nursing diagnosis วินิจฉัยการพยาบาล
ใช้มุมมองของผู้รับบริการเป็นหลัก
Nursing evaluation ประเมินผล
ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น ทำให้สุขภาพดี หายจากโรค หรือตายอย่างสงบ ประเมินโดยใช้ผู้ป่วย ครอบครัวและการยอมรับของกลุ่มชนเป็นหลัก
Nursing AssessemntAssessemnt ประเมินข้อมูล
ดูวิถีชีวิต แนวคิดและความเชื่อของแต่ละบุคคลเป็นหลัก
ความหลากหลายของการดูแลทางวัฒนธรรม
วิธีคิด
ความเชื่อ
เศรษฐฐานะ
ภาษา
พฤติกรรม
ความหลากหลายของการดูแลทางวัฒนธรรม
พยาบาลต้องมีความไวทางวัฒนธรรม
องค์กรต้องมีความไวทางวัฒนธรรม
ยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง พิจารณาถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ ความเข้าใจภาษาตลอดจนความแตกต่างในมิติทางขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมของผู้ป่วย ครอบครัว และชุมชนร่วมด้วย
คุณลักษณะ 12 ประการ
สามารถสื่อสารกับผู้ใช้บริการที่ไม่ใช้ภาษาไทยได้
ประเมินความเข้าใจในสารที่ส่งกับผู้ใช้บริการได้
มีบุคลิกภาพท่าทางเป็นมิตร เข้าใจในวัฒนธรรมการสื่อสารของผู้ใช้บริการที่มีความแตกต่างด้านเชื้อชาติ วัฒนธรรม
สามารถค้นหาแนวทางการแก้ปัญหาร่วมกับผู้ใช้บริการได้เหมาะสม และสอดคล้องตามวัฒนธรรม
มีความไวเชิงวัฒนธรรม(cultural sensitivity) รู้จักสังเกต ค้นหา ค่านิยม ความเชื่อ วิถีการดำเนินชีวิตตลอดจนพฤติกรรมการปฏิบัติตนเมื่อเจ็บป่วย
บูรณาการความรู้ทางการพยาบาลมาใช้กับผู้ใช้บริการที่มีความหลากหลายด้านวัฒนธรรมได้
มีทัศนคติด้านบวก
พิทักษ์สิทธิผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสมตามความแตกต่างด้านวัฒนธรรมได้
เข้าใจ ตื่นตัว ใฝ่รู้
ให้การพยาบาลผู้ใช้บริการทุกเชื้อชาติ ศาสนา และวัฒนธรรม โดยคำนึงกฎระเบียบ และจรรยาบรรณวิชาชีพ
สามารถรักษาความลับของข้อมูล ความเชื่อของผู้ใช้บริการที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมได้
เคารพในศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์
ความเป็นสากลของการดูแลทางวัฒนธรรม
Cultural universality ความเป็นสากลทางวัฒนธรรม
ความเหมือนกัน กับ ลักษณะเด่นเฉพาะ ของ ความหมาย แบบแผน ค่านิยม วิถีชีวิตหรือสัญลักษณ์ของการดูแล
ในหลายๆ วัฒนธรรมที่สะท้อนการช่วยเหลือ สนับสนุน อำนวยความสะดวกหรือทำให้มีความสามารถในการช่วยเหลือประชาชน
Cultural diversity ความหลากหลายทางวัฒนธรรม
เน้นการดูแลมนุษย์ และปฏิสัมพันธ์เชิงวัฒนธรรม ถ้ามีความรู้ความสามารถในการดูแลข้ามวัฒนธรรม จะทาให้ปฏิบัติการพยาบาลได้อย่างเป็นองค์รวม สอดคล้องกับความต้องการตามเชื้อชาติวัฒนธรรมของผู้ป่วย
