Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 6 การพยาบาลสตรีตั้งครรภ์ที่มีความผิดปกติของรก น้ำคร่ำ…

- - - - การตั้งครรภ์ที่มีน้ำคร่ำมาก
        เกินเปอร์เซ็นไทล์ที่ 95 หรือ 97.5 ของแต่ละอายุครรภ์
    - - ความผิดปกติของปริมาณน้ำคร่ำจะสัมพันธ์กับ
        ความสมดุลของปริมาณของเหลวที่เข้าและออกจากถุงน้ำคร่ำ
    - - ด้านมารดา
        
        มารดาเป็นโรคเบาหวานระหว่างตั้งครรภ์ การตั้งครรภ์แฝด
      - ด้านทารก
        
        GI tract obstruct , anencephalus
        Twin-twin transfusion syndrome (TTTS)
    - - 1.ภาวะน้ำคร่ำมากอย่างเฉียบพลัน (acute hydramnios ) มีปริมาณน้ำคร่ำเพิ่มขึ้นมากอย่างรวดเร็วภายใน 2-3 วัน ทำให้หญิงตั้งครรภ์มี
        อาการไม่สุขสบาย ปวดหลังและหน้าขา แน่นอึดอัดในช่องท้อง หายใจลำบาก
      - 2.ภาวะน้ำคร่ำมากเรื้อรัง (chronic hydramnios ) ปริมาณน้ำคร่ำจะค่อยๆเพิ่มขึ้น
    - - ผลต่อทารก
        
        เกิดภาวะพิการ และการคลอดก่อนกำหนด
        
        เกิดภาวะ fetal distress จากการเกิดสายสะดือย้อย
        
        ทารกอยู่ท่าผิดปกติและไม่คงท
      - ผลต่อมารดา
        
        เกิดความไม่สุขสบายจากการกดทับของมดลูกที่มีขนาดใหญ่ เช่น อึดอัด
        หายใจลำบาก ท้องอืด
        
        เกิดการคลอดก่อนกำหนด
        
        ช็อคจากความดันในช่องท้องลดลง
        
        ตกเลือดหลังคลอด
        และติดเชื้อหลังคลอด
    - - 1.แน่นอึดอัด หายใจลำบาก เจ็บชายโครง
        
        มีอาการบวมบริเวณเท้า ขา และปากช่องคลอด
        
        น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
    - - 1.การซักประวัติอาการ และอาการแสดงการเกิดภาวะครรภ์แฝดน้ำ
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        หาค่า amniotic fluid index (AFI) เกณฑ์ในการวินิจฉัยครรภ์แฝดน้ำคือ
        การวัดAFI
        ได้ค่ามากกว่า 24 เซนติเมตรขึ้นไป
      - การตรวจร่างกาย พบหน้าท้องขยายใหญ่
        คลำหาส่วนต่างๆของทารกได้ลำบากและฟังเสียง FHS ไม่ได้ยินหรือได้ยิน
        ไม่ชัดเจน
    - - การเจาะดูดน้ำคร่ำออก (amnioreduction)
      - การรักษาด้วยยา prostaglandin synthetase inhibitors อายุครรภ์น้อยกว่า
        32 สัปดาห์
      - รับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง
      - 4.ให้ยาขับปัสสาวะหากพบมีภาวะบวม
      - ให้ยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก (tocolytic drug)
      - การเจาะถุงน้ำในระยะคลอด ให้น้ำคร่ำไหลช้าที่สุด
      - การผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องในรายที่มีส่วนนำและท่าของทารกที่ผิดปกติ
    - - ระยะตั้งครรภ์
        
        ประเมินการเกิดภาวะตั้งครรภ์แฝดน้ำจากการซักประวัติอาการและอาการแสดง
        การตรวจร่างกาย
        
        ดูแลเพื่อบรรเทาอาการอึดอัดแน่นท้อง จากการขยายตัวของมดลูก
        
        ➢ จัดท่ามารดานอนตะแคง ยกศีรษะสูงประมาณ 30 องศา
        
        ➢ สังเกตอาการและอาการแสดงของภาวะ congestive heart failure
        
        ➢ แนะนำให้มารดารับประทานอาหารที่ย่อยง่าย ครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง
        
        ➢ แนะนำให้มารดาสวมใส่เสื้อผ้าที่หลวมสบาย
        
        ➢ ดูแลให้ได้รับการเจาะดูดน้ำคร่ำออก ตามแผนการรักษาของแพทย์
        
        สัญญาณชีพ, FHS, การหดรัดตัวของมดลูก ก่อนและหลังการรักษา
        
        ➢เฝ้าระวังและตรวจติดตามสุขภาพของทารกในครรภ์
      - ระยะหลังคลอด
        
        ให้การพยาบาลเหมือนกับหญิงตั้งครรภ์แฝด โดยเฉพาะ
        ดูแลการหดรัดตัวของมดลูกเพื่อป้องกัน
        การตกเลือดหลังคลอด
        
        ให้การพยาบาล
        โดยเฉพาะดูแลการหดรัดตัวของมดลูกเพื่อป้องกันการตกเลือดหลังคลอด
      - ระยะคลอด
        
        ประเมินการหดรัดตัวของมดลูก
        
        ให้นอนพักบนเตียง เพื่อป้องกันภาวะน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
        
        ฟัง FHS ในระยะ latent ทุก 30 นาที และระยะ active ทุก 15 นาที
        
        ให้ได้รับสารน้ำและอาหารตามแผนการรักษา
        
        ขณะแพทย์เจาะถุงน้ำ ต้องระมัดระวังให้น้ำคร่ำไหลออกมาอย่างช้าๆ แล้วควรจัดให้มารดา
        
        6.นอนพักบนเตียงเพื่อป้องกันภาวะสายสะดือย้อย
  - - - การตั้งครรภ์ที่มีน้ำคร่ำน้อยกว่า 300 มิลลิลิตร
    - - ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (IUGR)
        
        การตั้งครรภ์เกินกำหนด
        
        รกเสื่อมสภาพ
        
        ความผิดปกติของโครโมโซม เช่น trisomy 18, turner syndrome
        
        ทารกในครรภ์มีภาวะผิดปกติ โดยเฉพาะระบบของไตและ
        ระบบทางเดินปัสสาวะ เช่นไตตีบ (renal agenesis) มีถุงน้ำในท่อไต (cystic kidneys)
        
        ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
    - - ผลต่อมารดา
        
        มีโอกาสผ่าตัดคลอดทารกทางหน้าท้องมากกว่าการตั้งครรภ์ปกติ
      - ผลต่อทารก
        
        2.มีโอกาสคลอดก่อนกำหนด
        
        3.ภาวะปอดแฟบ (pulmonary hypoplasia) เนื่องจากมีการกดต่อผนังทรวงอก
        
        1.Amniotic band syndrome คือการเกิดเยื่อพังผืดรัดและดึงรั้งมือ
        และแขนหลายบริเวณ
        เนื่องจากการมีน้ำคร่ำน้อยในโพรงมดลูก
        
        4.ทารกอยู่ในภาวะคับขัน (fetal distress)
        
        5.ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (IUGR)
    - - การวัดดัชนีน้ำคร่ำ amniotic fluid index (AFI) มีค่าน้อยกว่า 5 เซนติเมตร
      - การวัดโพรงน้ำคร่ำที่ลึกที่สุดในแนวดิ่ง (maximum ventrical pocket, MVP) โดยการสำรวจโพรงน้ำคร่ำเพื่อหาส่วนที่ลึกที่สุด หากพบว่า MVP มีค่าน้อยกว่า 1 หรือ 2 เซนติเมตร ให้ถือว่ามีภาวะน้ำคร่ำน้อย
      - ในกรณีที่อายุครรภ์น้อยกว่า 10 สัปดาห์ ขนาดของถุงน้ำคร่ำ (mean gestational sac) กับขนาดของทารก โดยวัดจาก crown-rump length (CRL)
    - - 1.การเติมน้ำคร่ำ (amnioinfusion) ด้วย normal saline/ ringers lactate 5%
        glucose เพื่อลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น ปอดแฟบ
      - 2.การดื่มน้ำมากๆ ทำให้ปริมาณน้ำคร่ำเพิ่มขึ้นเล็กน้อย
      - 3.การประเมินภาวะความผิดปกติแต่กำเนิด และการรักษาภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (IUGR)
    - - อธิบายถึงสาเหตุการเกิดภาวะดังกล่าว และแนวทางการรักษา
      - ดูแลให้ได้รับการใส่สารน้ำเข้าไปในถุงน้ำคร้ำ (amnioinfusion) ตามแผนการรักษาของแพทย์
      - รับฟังปัญหา แสดงความเห็นอกเห็นใจ และกระตุ้นให้หญิงตั้งครรภ์ระบายความรู้สึก
- - - - มารดามีรูปร่างเล็ก
        
        ภาวะขาดสารอาหาร น้ำหนักของมารดาไม่เพิ่มขึ้นขณะตั้งครรภ์
        
        ภาวะโลหิตจางรุนแรง เช่น โรคธาลัสซีเมีย
        
        มารดามีภาวะติดเชื้อ
        
        โรคของมารดา เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง
        
        ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมและพฤติกรรมสุขภาพของมารดา เช่น การใช้สารเสพติด การใช้ยา
        
        การตั้งครรภ์แฝด ทำให้สารอาหารที่ไปยังทารกลดลง
    - - ความพิการแต่กำเนิด ความผิดปกติของโครงสร้าง และอวัยวะของร่างกาย เช่น ทารกไม่มีกะโหลกศีรษะ (anencephalus) ผนังหน้าท้องไม่ปิด (gastroschisis)
      - การติดเชื้อในระยะตั้งครรภ์ เช่น cytomegalovirus, rubella, toxoplasma gondii,listeriosis, วัณโรค, การติดเชื้อมาเลเลีย
      - ความผิดปกติของโครโมโซม เช่น trisomy 21, trisomy 13, trisomy 18
  - - - สตรีตั้งครรภ์มีภาวะทุพโภชนาการ
      - สัมพันธ์กับความผิดปกติของโครโมโซมหรือการติดเชื้อในระยะแรกของการตั้งครรภ
      - การได้รับยาหรือสารเสพติด
      - ทารกพิการแต่กำเนิดโดยเฉพาะความพิการเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด
  - - - 1.พบว่าขนาดของมดลูกเล็กกว่าอายุครรภ์ 3 เซนติเมตรขึ้นไป
      - น้ำหนักเพิ่มขึ้นน้อยหรือไม่มีการเพิ่มขึ้นของน้ำหนัก
      - 3.การตรวจด้วยคลื่นความถี่สูง (ultrasound)
  - - - แนะนำมารดาเกี่ยวกับการรับประทานอาหาร หลีกเลี่ยงการใช้ยาหรือ สารเสพติด
      - แนะนำให้มารดาพักผ่อนมาก ๆ โดยเฉพาะการนอนตะแคงซ้าย ซึ่งจะช่วยให้การไหลเวียนเลือดที่รกดีขึ้น
      - 3.ติดตามสุขภาพของทารกในครรภ์ โดยแนะนำให้มารดานับลูกดิ้นทุกวัน การทำ NST,OCT นอกจากนี้ควรได้รับการตรวจสุขภาพโดยการ U/S โดยตรวจซ้ำทุก
        2-3 สัปดาห์
    - - 1.ควรติดตาม ประเมินสุขภาพของทารกในครรภ์อย่างใกล้ชิด เพราะทารก มีโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดภาวะ fetal distress
      - 2.ติดตามประเมินความก้าวหน้าของการคลอดอย่างใกล้ชิด
      - 3.ประเมินการหดรัดตัวของมดลูกและเสียงหัวใจทารกทุก ½ - 1 ชั่วโมง
      - 4.หลีกเลี่ยงการให้ยาแก้ปวด เนื่องจากยาจะกดการหายใจของทารกได้
      - 5.กุมารแพทย์ และเตรียมอุปกรณ์ในการช่วยฟื้นคืนชีพทารกแรกเกิดไว้ให้พร้อม
    - - ให้การดูแลทารกเพื่อเฝ้าระวัง และป้องกันการเกิดภาวะ
        hypoglycemia, hypothermia, polycythemia เป็นต้น