Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลทางสูติกรรม - Coggle Diagram
การใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลทางสูติกรรม
การใช้ยาในระยะตั้งครรภ์
การใช้ยาของหญิงตั้งครรภ์ออกเป็น 5 กลุ่ม ดังนี้
Category C ยากลุ่มนี้มีการศึกษาพบว่าทำให้เกิดความผิดปกติต่อตัวอ่อนในครรภ์ของสัตว์ทดลอง แต่ยังไม่มีการศึกษาในมนุษย์
Category D ยากลุ่มนี้มีความเสี่ยงในการทำให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์
Category B ยากลุ่มนี้สามารถใช้ในระยะตั้งครรภ์ได้
Category X ยากลุ่มนี้มีผลทำให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์มากกว่าประโยชน์ที่ได้รับจากการใช้ยาเพื่อการรักษา จึงห้ามใช้ในระยะตั้งครรภ์
Category A ยากลุ่มนี้สามารถใช้ในระยะตั้งครรภ์ได้อย่างปลอดภัย
ยาที่ใช้บ่อยในระยะตั้งครรภ์
ยาแก้แพ้ท้อง (Antiemetics/Antinauseants)
Antihistamines เช่น Dramamine (Dimenhydrinate), benadryl (Dymenhydramine)
Major tranquilizer เช่น phenergan, lagactil, stemetil
Vitamin B6 (pyridoxine)
Steroid Hormone
2.2 Corticosteroids
ใช้กระตุ้นปอดทารกในครรภ์ให้เร่งสร้างสาร Surfactant ในทารกคลอดก่อนกำหนด
2.1 Sex hormone ได้แก่ progesterone, estrogen, androgen, progestin ใช้ในขณะตั้งครรภ์
รักษาการทำงานของ corpus luteum บกพร่อง
ป้องกันภาวะแท้งคุกคาม, แท้งเป็นอาจิณ
ทดสอบการตั้งครรภ์
ป้องกันการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด
ใช้หลังคลอด
ยับยั้งการหลั่งน้ำนม
ยาที่ใช้ในการยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด (Tocolytic drugs for preterm labor)
3.1 กลุ่ม Beta-adrenergic receptor agonists
Terbutaline (Bricanyl 0.5 mg/amp)
ข้อบ่งใช้ ใช้ในกรณีมารดาอายุครรภ์ 28-36 สัปดาห์ ที่มีอาการเจ็บครรภ์คลอด (เจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด มีการหดรัดตัวของมดลูกอย่างน้อย 4 ครั้งใน 20 นาที โดยปากมดลูกเปิดน้อยกว่า 3 เซนติเมตร)
3.2 MgSo4
อันตรายต่อมารดา ร้อนบริเวณที่ฉีดและทั่วร่างกาย, ท้องอืด, hypokalemia, pulmonary edema
อันตรายต่อทารก hypermagnesemia, ซึมลง, อ่อนแรง, ท้องอืด
ข้อบ่งใช้ - ใช้ในกรณีเดียวกับ β – 2 sympathominetics แต่สามารถใช้ในมารดาที่เป็น DM,HT, Heart ได้
ยาป้องกันการชัก MgSo4
การบริหารยา
1.Continuous Intravenous infusion
2.Intramuscular ให้ loading dose
ข้อบ่งใช้
ใช้ป้องกันการชักใน severe pre-eclampsia, eclampsia
อันตราย
อันตรายต่อทารก
respiratory depression, hypotonia
อันตรายต่อมารดา
absence of reflex
respiratory arrest
cardiac arrest
ควรงดให้ในกรณีต่อไปนี้
หายใจน้อยกว่า 16 ครั้ง/นาที
ปัสสาวะออกน้อยกว่า 100 cc/4hrs.
reflex ไม่มีหรือลดลง
Antibiotic
ยาปฏิชีวนะที่ไม่ควรใช้ในไตรมาสแรกและไตรมาสที่ 3 ของการตั้งครรภ์
ได้แก่
Gentamycin มีผลต่อไต
Kanamycin มีความผิดปกติที่กระดูก ไต หู
Streptomycin ทำให้ทารกหูหนวก
Chloramphenical ทำให้เกิด grey syndrome ในทารก
Tetracycline ถ้ามารดาได้รับยานี้ 2 เดือนก่อนคลอดจะทำให้ฟันแท้ของทารกมีสีเหลืองน้ำตาล
Sulfonamide ทำให้เกิด kerniterus ในทารก
Nitrofurantoin ทำให้เกิด anemia, G6PD ในทารก
Immunoglobulin and Vaccine
Anti-D immunoglobulin ช่วยป้องกันการเกิด isoimmunization ในมารดาที่ Rh –ve
Tetanus toxoid
การใช้ยาในระยะคลอด
ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
Ergot alkaloid
ใช้ในกรณี
มักใช้ หลังการแท้ง และหลังคลอดเพื่อป้องกันภาวะตกเลือดหลังคลอด บริหารยาโดยการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ 0.2 mg.
ข้อห้ามใช้
ห้ามฉีดก่อนรกคลอด
ความดันโลหิตสูง โรคของหัวใจและหลอดเลือด
ติดเชื้อในกระแสเลือด (sepsis)
โรคไตและตับ
Oxytocin
ข้อห้ามใช้
มารดาที่มีบุตร 5 คนขึ้นไป
มารดาที่มีรกเกาะต่ำ
ทารกท่าผิดปกติ, fetal distress
มารดาที่เคยผ่าตัดคลอดบุตร
ครรภ์แฝด
CPD, ติดเชื้อหรือมีก้อนเนื้อที่ช่องคลอด
ไม่ควรใช้ในมารดาที่อายุครรภ์น้อยกว่า 24 สัปดาห์ เพราะ มดลูกบีบตัวแต่การเปิดขยายของปากมดลูกน้อยมาก
ใช้ไม่ได้ผลกับมารดาที่ได้รับยาสลบอย่างแรง เช่น Halothane
ใช้ในกรณี
ยุติการตั้งครรภ์
ป้องกันและรักษาภาวะตกเลือดหลังคลอด (Postpartum Hemorrhage)
ทดสอบสุขภาพทารกในครรภ์
การชักนำการคลอด ( Induction of labour) และ การกระตุ้นการเจ็บครรภ์
Prostaglandins
ห้ามใช้ในกรณี
มารดาเป็นโรคปอด, หอบหืด, ความดันโลหิตสูง, โรคต้อหิน, โรคตับ, ไตวาย, ผู้คลอดที่มีประวัติเคยผ่าตัดที่ตัวมดลูก, ครรภ์แฝด, ตั้งครรภ์มากกว่า 4 ครั้ง
ข้อบ่งชี้
ทำให้ปากมดลูกนุ่มและเปิดกว้างขึ้นก่อนการทำแท้งและก่อนก่อให้เกิดการเจ็บครรภ์
รักษาภาวะ PPH
ยาระงับความเจ็บปวดในระยะคลอด
ยาระงับความเจ็บปวดชนิดทั้งระบบ (General anesthesia)
แบ่งเป็น
Sedative drug ยาประเภท barbiturates ที่ออกฤทธิ์ระยะสั้น
Narcotic analgesic drugs เป็นยาชนิดรุนแรงและกดการทำงานของสมอง
Tranquilizerเป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง ช่วยลดความวิตกกังวล
ภาวะแทรกซ้อน
ผลต่อมารดา – ทำให้เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน กดการหายใจ หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตต่ำ เหงื่อออกมาก เป็นลม และปัสสาวะคั่ง
ผลต่อทารก – กดการหายใจทารกแรกเกิด ยาที่ใช้แก้เด็กคือ naloxone (narcan) , หัวใจเต้นช้าลง, อุณหภูมิของเด็กลดลง
การให้ยาชาเฉพาะที่สกัดกั้นประสาท (Regional anesthesia)
การฉีดยาชาเฉพาะที่
ภาวะแทรกซ้อน
ที่อาจเกิดขึ้น ถ้าใช้ยาเข้มข้นมากกว่า 1%อาจทำให้แผลติดช้า, อาจเกิดการติดเชื้อที่แผลฝีเย็บ
ข้อควรระวัง
ยาที่มีadrenaline ผสมอยู่ต้องระวังการเข้าสู่กระแสเลือด – ควรใช้ยาในปริมาณพอเหมาะเพื่อไม่ให้ทารกหัวใจเต้นช้าลง
ยาที่ใช้
xylocaine
การฉีดยาชาสกัดกั้นประสาทบริเวณข้างปากมดลูก (Paracervical block)
ภาวะแทรกซ้อน
อาจเกิดพิษของยาเข้ากระแสเลือด
อาจเกิดการอักเสบของเส้นประสาทที่ก้น
อาจเกิดการชาที่ขาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้ง 2 ข้าง
อาจทำให้หัวใจเต้นช้าลงและหยุดหายใจได้
การฉีดยาชาสกัดกั้นประสาท Pudendal (Pudendal block)
ภาวะแทรกซ้อนอาจเกิด systemic toxicity บางรายอาจเกิด hematoma
การฉีดยาชาเข้าช่องไขสันหลัง (Subarachnoid block หรือ Spinal block และ Epidural block)