Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ใช้ในระบบประสาท อัตโนมัติ - Coggle Diagram
ยาที่ใช้ในระบบประสาท
อัตโนมัติ
สารสื่อประสาท
ในระบบประสาทซิมพาเทติก
Adrenergic agents
ในระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
Cholinergic agents
ในระบบโซมาติก
มีเส้นประสาทที่ไปยังกล้ามเนื้อลาย
การทำงาน
ระบบประสาทซิมพาเทติก
ทำงานเพื่อสามารถต่อสู้หรือถอยหนี
ระบบประสามพาราซิมพาเทติก
ชะลอ หรือห้ามระบบ เพื่อให้พักผ่อนหรือย่อยอาหาร
ประเภทของ Adrenergic receptors
α1 พบที่กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด กระตุ้นการหดตัว
α2 พบที่ปลายประสาทซิมพาเทติก ยับยั้งการหลั่งของ NE
β1 พบที่หัวใจ กระตุ้นเพิ่มแรงบับตัว
β2 พบที่กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด กระตุ้นการคายตัว
β3 พบที่เซลล์ไขมัน กระตุ้นการสลายไขมัน
ประเภทของ Cholinergic agents
Nicotinic receptor
พบที่ปมประสาท
Muscarinic receptor
M1 พบที่สมอง
M2 พบที่หัวใจ
M3 พบตามต่อมมีท่อต่างๆ
M4 พบที่ระบบประสาท
M5 พบที่ Dopamine neuron
ยาที่ออกฤทธิ์
Cholinergic drugs
Cholinergic agonist ออกฤทธิ์โดยตรง
Acetycholine
เป็นยาต้นแบบ แต่นำมาใช้ไม่ได้
มีการกระจายฤทธิ์มาก แต่สั้น
กลไก
กระตุ้น Muscarinic และ Nicotinic receptor
ฤทธิ์
ระบบไหลเวียนเลือด
หลอดเลือดขยาย ลดความดัน
ระบบหายใจ
หลั่งสารคัดหลั่งเพิ่ม
ระบบทางเดินปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะหดตัว
ระบบทางเดินอาหาร
เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง
ตา
ม่าตาหรี่ ลดความดันเบ้าตา
ระบบประสาทส่วนกลาง
กระตุ้นสมองส่วน cortex
การนำไปใช้
รักษาทางเดินปัสสาวะ
รักษาหม้อหิน
รักษาท้องอืด ไม่ถ่าย
อาการข้างเคียง
อาเจียน มวนท้อง
ระคายเคือง คันตา
มีน้ำลาย น้ำมูก น้ำตาไหล
ข้อห้ามใช้
ผู้เป็นหืดหอบ
ผู้เป็นโรคแผลในกระเพาะอาหาร และลำไส้
ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน
สารสังเคราะห์
Anticholinesterase agent ออกฤทธิ์ทางอ้อม
กลไก
ยับยั้ง Acetylcholinesterase
ฤทธิ์
ต่อ Muscarinic
ทำให้หัวใจเต้นช้า ความดันลดลง
ต่อ Nicotinic
ทำให้กล้ามเนื้อสั่นพริ้ว
การนำไปใช้
รักษาอาการลำไส้
ใช้ในการยุติของยาคลายกล้านเนื้อ
รักษา Alzheimer’s disease
รักษา Myasthenia
อาการข้างเคียง
รูม่านตาเล็ก
หายใจลำบาก
ความดันโลหิตต่ำ
มีสารคัดหลั่งในทางเดินหายใจมาก
Antimuscarinic drugs
กลไก
ลด Parasympathetic tone ในร่างกาย
ฤทธิ์
ระบบตา
ตาแห้ง ม่านตาขยาย
ระบบทางเดินอาหาร
ลดการขับเคลื่อนของกระเพาะและลำไส้
ระบบทางเดินหายใจ
ลดการหดเกร็งของหลอดลม
กล้ามเนื้อเรียบอื่นๆ
ลดความตึงและการบีบตัวของท่อปัสสาวะ
ต่อมเหงื่อ
ขับเหงื่อได้น้อยลง
ระบบหัวใจ และหลอดเลือด
หัวใจเต้นเร็ว ผิวหนังร้อนและแดง
การนำไปใช้
รักษาโรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
ลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบในช่องท้อง
รักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวมากเกินไป
ทำให้รูม่านตาขยาย
ขยายหลอดเลือด
เป็นยาเตรียมก่อนผ่าตัด
รักษาโรคพาร์กินสัน
รักษาภาวะหัวใจล้มเหลว
เป็นยาต้านพิษ
อาการข้างเคียง
ปากแห้ง
คอแห้ง
ตาพร่ามัว
ท้องผูก
ปัสสาวะลำบาก
เป็นกลุ่มยาปิดกั้น
Adrenergic drugs
กลไก
Directly acting drugs
Indirectly acting drugs
Mixed-acting drugs
กลุ่ม Sympathomimetics
กลุ่ม Catecholamines
ฤทธิ์
กระตุ้นกล้ามเนื้อหลอดเลือดหดตัว
เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด
ตื่นตัว และลดความอยากอาหาร
สร้างน้ำลูกตา
Epinephrine
กลไก
กระตุ้นทั้ง Alpha และ Beta
การนำไปใช้
ใช้เพื่อห้ามเลือด
ลดการขยายของกล่องเสียง
ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่
ฤทธิ์
เพิ่มอัตราการเต้นและแรงบีบของหัวใจ
กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหารคลายตัว
หลอดลมขยายตัว
ไม่มีฤทธิ์กระตุ้นสมอง
Norepineprine
ออกฤทธิ์เหมือน Epinephine
ประโยชน์
รักษาความดันโลหิตต่ำรุนแรง
Dopamine
ให้ยาต่างกัน
DA ต่ำ จะเพิ่มการขับโซเดียม
DA ปานกลาง จะเพิ่มแรงบีบของหัวใจ
DA สูง จะเพิ่มความดันโลหิต
Dobutamine
กระตุ้นการบีบตัวของหัวใจ
ประโยชน์เช่นเดียวกับ DA
อาการข้างเคียง
ระบบประสาท
วิตกกังวล ปวดศีรษะ อาการสั่น
ระบบไหลเวียน
หัวใจเต้นผิดจังหวะ ปอดบวมน้ำ เจ็บหน้าอก
Tissue necrosis
ถ้าฉีดรั่วไปที่เนื้อเยื่อ อาจทำให้เนื้อตายได้
Indirect-acting and mixed-type adernergic agonist
Ephedrine & pseudoephedrine
Ephedrine ไม่ใช้แล้ว
Pseudoephedrine มีใช้อย่างจำกัดในโรงพยาบาล
ลดน้ำมูก และคัดจมูก
อาการข้างเคียงในผู้ป่วยโรคหัวใจ
ความดันสูง
นอนไม่หลับ
หัวใจเต้นเร็ว
Amphetamine
สารเสพติดประเภทที่ 1
กระตุ้นประสาทส่วนกลางสูง
อาจติดและต้องการเพิ่มขนาดขึ้นเรื่อยๆ
Alpha-adrenergic agonist
Alpha-1-agonist
Phenylephine
มีทั้งแบบทานและพ่น
เพิ่มแรงต้านหลอดเลือด และความดัน
บรรเทาอาการคัดจมูก ขยายม่านตา
ใช้บ่อยอาจดื้อยา
Midodrine
ความดันเลือดเพิ่ม
ออกฤทธิ์ 3-4 ชั่วโมง
ทำให้หน้ามืด
Alpha-2-agonist
Clonidine
ยาลดความดัน
ประโยชน์
รักษาโรคความดันสูง
รักษาอาการขาดเหล้า
อาการข้างเคียง
ซึมเศร้า
ท้องผูก
เบื่ออาหาร
อาการถอนยา
Beta-adrenergic agonist
β3 adrenergic agonist
ออกฤทธิ์ยาว
Salmetemol
นานกว่า 12 ชั่วโมง
ป้องกันหืดเมื่อออกกำลังกาย
β2 adrenergic agonist
ออกฤทธิ์สั้น
Salbutamol
นาน 3-4 ชั่วโมง
บรรเทาหืดเฉียบพลัน
ประโยชน์
ภาวะหัวใจหยุดเต้น
เพิ่มความดัน และเลือดไปเลี้ยงหัวใจ
ภาวะช็อก
กระตุ้นแรงบีบตัว
เพิ่มความดัน
Anaphylaxis
ขยายหลอดลม
Asthma & COPD
ขยายหลอดลม
Adrenoceptor blocking drugs
α-adrenergic antagonists
อาการข้างเคียง
ความดันต่ำ
Prazosin , Doxazosin
ไม่แนะนำให้ใช้เป็นอันดับแรก
ใช้รักษาโรคความดันสูง
β-adrenergic antagonists
Non-selective β-blocker
Propranolol เป็นต้นแบบ
ยับยั้ง β1-β2 receptor
First-pass metabolism สูง
ประโยชน์
รักษาโรคความดันสูง
ลดอาการใจสั่น
ลดอาการตื่นเต้น
รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
Selective β-blocker
ห้ามใช้ในผู้ที่มีอัตราการเต้นของหัวใจช้ากว่า 45 ครั้ง/นาที
อาการข้างเคียง
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
หัวใจเต้นช้า
ระบบหายใจ
หลอดลมตีบแคบ
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
ระบบประสาท
ปวดหัว วิงเวียน
มีผลต่อระบบต่อมไร้ท่อและกระบวนการเมแทบอลิซึม
เพิ่มระดับน้ำตาลผิดปกติ