Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความรู้พื้นฐานทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram
ความรู้พื้นฐานทางเภสัชวิทยา
เภสัชวิทยา
วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับคุณสมบัติ การออกฤทธิ์ หรือผลต่างๆของยา
เภสัชกรรม
วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับการเตรียมยา ผสมยาและการจ่ายยาเพื่อรักษา
ความหมาย
มุ่งใช้ในการวินิจฉัย บำบัด บรรเทา รักษา หรือป้องกันโรค
ทั้งในมนุษย์และสัตว์
เกิดผลแก่สุขภาพ โครงสร้าง หรือการกระทำหน้าที่ใดๆของร่างกาย
ถูกรับรองไว้ในตำรายาที่รัฐมนตรีประกาศ
การเรียกชื่อ
Trade name
เป็นชื่อที่บริษัทที่ผลิตยาตั้งขึ้น เมื่อมีการสร้างยาขึ้นมาซ้ำกันหลายบริษัท
Chermical name
ไม่นิยมใช้เรียกกัน แต่ต้องมีการตั้งชื่อขึ้นเพื่อนำไปลงทะเบียนยา
Generic name
ใช้ในการแบ่งกลุ่มยาที่มีการออกฤทธิ์เหมือนกัน
แหล่งกำเนิดยา
ธรรมชาติ
สัตว์
แร่ธาตุ
พืช
ยาสมุนไพร (Crude drug)
ปรุงยาโดยที่ไม่มีการแปรรูป
สารสกัดบริสุทธิ์
มีการแปรรูปยาก่อนนำมาใช้
การสังเคราะห์
อาศัยปฏิกิริยาเคมีในห้องทดลอง
เภสัชภัณฑ์
ของเหลว
ยาน้ำสารละลาย
ตัวทำละลายเป็นน้ำ
ตัวทำละลายไม่ใช่น้ำ แต่เป็นแอลกอฮอล
ยาน้ำกระจายตัว
ยาน้ำแขวนตะกอน ที่เมื่อตั้งทิ้งไว้จะเกิดตะกอนขุ่น
เวลาใช้ต้องเขย่าเพื่อให้ยากระจายได้ทั่วถึง
ประเภทกึ่งแข็ง
ขี้ผึ้ง
ครีม
ของแข็ง
ยาเม้ดสำหรับเคี้ยว
ยาอมใต้ลิ้น
ยาผงเดือดฟู่
ยาเม็ด
แบบเคลือบสารเจลาติน
มีการดูดซึมที่ดีในลำไส้ และ ออกฤทธิ์ได้ดี
แบบไม่เคลือบ
ยาผง
Capsule
ยาเหน็บ
ยาอม หรือ Troche
ประเภทอื่นๆ
ยาทาผิวหนัง
ยาพ่นฝอย
ยาฉีด
ยาดม
ข้อดี ข้อเสีย ในการใช้เภสัชภัณฑ์
ชนิดฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
ข้อดี
สามารถละลายได้ในน้ำมัน
ดูดซึมได้เร็ว
ข้อเสีย
มีดารสะสมของยาเกิดการดูดซึมช้า
ให้ยาได้ไม่เกิน มิลลิลิตร
ยาพ่นฝอย สูดดม ยาหยอด
ข้อดี
ออกฤทธิ์เร็ว และออกฤทธิ์เฉพาะที่
ข้อเสีย
เกิดการระคายเคืองและติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ
ปริมาณยาที่ได้รับไม่แน่นอน
ชนิดฉีดเข้าใต้ผิวหนัง
ไม่ค่อยนิยมใช้ ส่วนมากใช้ในการฉีดเพื่อทดสอบอาการแพ้กับยาชนิดต่างๆ
ยาอมใต้ลิ้น
ข้อดี
ออกฤทธิ์ได้เร็วโดยที่ไม่ผ่านตับ ดูดซึมทันที่
ข้อเสีย
รสชาติไม่อร่อย บางตัวระคายเคืองเยื่อบุในช่องปาก
ใช้เวลานาน ไม่สะดวกในการพูด
ชนิดฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
ข้อดี
ใช้ในรายที่มีการอาเจียนหรือหมดสติได้
ออกฤทธิ์เร็ว ไม่ถูกทำลายโดยกรดในกระเพาะ
ข้อเสีย
ทำลายผนังหลอดเลือดดำหรือหลอดเลือดดำอักเสบ
เกิดพิษได้ง่าย
ยาเหน็บ
ข้อดี
เหมาะกับคนที่ไม่ชอบทานยา
ออกฤทธิ์ได้ทั่วร่างกาย
ข้อเสีย
ไม่สะดวกต่อการใช้งานในสถานที่ต่างๆ
ติดเชื้อภายในบริเวณที่สอดยาเข้าไป
ชนิดรับประทาน
ข้อดี
หากเกิด overdoes สามารถแก้ปัญาญาได้ง่าย
เช่นทำให้อาเจียนออกมา
สะดวก ปลอดภัย ประหยัด
ใช้กับผู้ป่วยที่หมดสติหรืออาเจียนไม่ได้
ประเภทของยา
เภสัชตำรับ
กลไกการออกฤทธิ์ทางกายวิภาค
นิยมใช้ในการแบ่งประเภทของยามากที่สุด เช่น ยาแก้ปวด
การออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เช่น ยาที่ทำให้ลำไส้บีบรัดตัวมากขึ้น เป็นต้น
ออกฤทธิ์ทางกายวิภาค
ออกฤทธิ์ต่อระบบต่างๆในร่างกาย เช่น ระบบไหลเวียนโลหิต ระบบประสาทเป็นต้น
แหล่งที่มาของยา
เช่น ยากลุ่มกลัยไคไซด์ที่ได้จากพืข
ยารักษาโรคปัจจุบัน
ยาใช้ภายนอก
เป็ยนยาที่ใช้เฉพาะที่ภายนอกเท่านั้น
ยาใช้เฉพาะที่
ยาที่ใช้เฉพาะผิวหนังที่กับผิวหนัง หู ตา จมูก ปาก
ช่องคลอด ท่อปัสสาวะ หรือทวารหนัก
ยาควบคุมพิเศษ
เป็นยาที่ต้องได้รับการสั่งยาจากแพทย์เท่านั้นถึงจะรับประทานได้
ยาสามัญประจำบ้าน
ยาที่ทุกๆบ้านมีติดไว้ในบ้านเสมอ ไม่ว่าจะเป็นยาแผนปัจจุบัน
หรือยาแผนโบราณ
ยาอันตราย
จะมีการระบุไว้ข้างกล่องบรรจุภัฑณ์
ยาบรรจุเสร็จ
ยาที่ถูกบรรจุไว้ในภาชนะที่ถูดปิดผนึกไว้พร้อมฉลาก
ยาแผนโบราณ
เป็นยาที่อยู่ในตำรับยาโบราณ
ยาสมุนไพร
ยาที่ได้จากธรรมชาติ โดยที่ไม่ได้ปรุงแต่งหรือแปรสภาพ
ยาแผนปัจจุบัน
เป็นยาที่มีการผลิตขึ้นมาใหม่และมีการลงทะเบียนตัวยาแล้ว