Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การประเมิรชีพจร - Coggle Diagram

- - - - การนําความร้อน หมายถึง การระบายความร้อนโดยอาศัยสื่อร่างกายต้องสัมผัสโดยตรงกับสิ่งที่เย็นกว่าซึ่งอาจจะเป็นอากาศรอบตัวหรือวัตถุ
      - การนําความร้อน หมายถึง การระบายความร้อนโดยอาศัยสื่อร่างกายต้องสัมผัสโดยตรงกับสิ่งที่เย็นกว่าซึ่งอาจจะเป็นอากาศรอบตัวหรือวัตถุ
      - การแผ่รังสี หมายถึง การส่งผ่านความร้อนในรูปของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า
      - การระเหยเป็นไอ หมายถึง การระบายความร้อนออกมาโดยการระเหยจากพื้นผิวของร่างกาย
  - - - การวัดทางหู
      - การวัดทางผิวหนัง
    - - เทอร์โมมิเตอร์
      - ถาดพร้อมแก้วที่บรรจุปรอท น้ําสบู่ และน้ํายาฆ่าเชื้อ ตามลําดับ
      - วาสลินสําหรับหล่อลื่น
      - นาฬิกาที่มีเข็มวินาที
      - ภาชนะใส่สําลีและกระดาษชําระที่สะอาด
      - ปากกาน้ําเงินและแดง
      - ชามรูปไต
      - กระดาษบันทึก
    - - 1 ล้างมือให้สะอาด
      - 2 บอกให้ผู้ป่วยทราบ
      - 3 ตรวจสอบการทํางานของปรอท กรณีเป็นปรอทแท่งแก้วให้ตรวจสอบระดับปรอท โดยจับปรอทในระดับสายตาแนวนอน ถ้าอยู่สูงกว่า 35 ̊ C ให้สลัดปรอทลงต่ำกว่า
      - 4 จัดท่าของผู้ป่วย ทางปากและรักแร้ จัดให้น่ังหรือนอน ทางทวารหนัก จัดให้นอน ตะแคง ขาบนงอ ขาล่างเหยียดตรง ก้ันม่านหรือปิดประตู เปิดเฉพาะส่วนทวารหนัก
      - 5 วัดอุณหภูมิร่างกาย
      - (6) เอาเทอร์โมมิเตอร์ออก เช็ดด้วยกระดาษทิชชูจากบนลงปลายด้วยวิธีการหมุน
      - (7) อ่านค่าอุณหภูมิท่ีได้
      - (8) บันทึกลงกระดาษท่ีเตรียมไว้
      - (9) นําอุปกรณ์ไปล้างให้สะอาดและเก็บเข้าท่ี
    - - (1) ไม่ควรวัดอุณหภูมิทางปากหลังจากด่ืมน้ําเย็นหรือร้อน ให้รออย่างน้อย 15 นาที
      - (2) ห้ามนําเทอร์โมมิเตอร์ที่วัดทางปากไปวัดทางทวารหนักหรือนําเทอร์โมมิเตอร์ที่วัด
        ทางทวารหนักไปวัดทางปาก
      - (3) เทอร์โมมิเตอร์ทางปากและทางทวารหนักให้แยกภาชนะใส่และแยกทําความสะอาด
      - (4) ถ้าใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดทางรักแร้ ต้องเช็ดรักแร้ให้แห้งเสียก่อน และหุบรักแร้ให้แน่น
      - (5) ถ้าใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดทางทวารหนัก ต้องทาวาสลินให้ลื่น
      - (6) สลัดเทอร์โมมิเตอร์ให้ต่ํากว่าระดับ 35 ̊ C หรือ 95 ̊ F ก่อนวัดทุกคร้ัง
      - (7) เช็ดเทอร์โมมิเตอร์ด้วยสําลี หรือกระดาษชําระทันทีเม่ือเอาออกจากผู้ป่วย
      - (8) ห้ามนําเทอร์โมมิเตอร์ไปวางไว้นอกภาชนะท่ีใส่เทอร์โมมิเตอร์
      - (9) ถ้าอุณหภูมิทวี่ ัดได้สูงหรือต่ํากว่าปกติมาก ใหว้ ัดซ้ํา ถ้าผิดปกติรายงานให้หัวหน้าเวร
      - (10) ต้องบันทึกผลการวัดของผู้ป่วยแต่ละคนลงในสมุดบันทึกทันทีเพ่ือป้องกันการลืม
- - - - อัตราการเต้นของชีพจรและการ หายใจ เพ่ิมข้ึน หนาวสั่น ซีด ผิวหนังเย็น และเหงื่อออกน้อย
- - - - 1) Temporal pulse
      - 3) Brachial pulse
      - 4) Radial pulse
      - 2) Carotid pulse
      - 5) Femoral pulse
      - 6) Popliteal pulse
      - 7) Dorsalis pedis pulse
      - 8) Apical pulse
      - 9) Posterior tibial pulse
    - - ประเมินอัตรา จังหวะ และความแรงในการเต้นของชีพจรใน 1 นาที
      - ตรวจสอบการทํางานของหัวใจเบื่อองต้น
    - - นาฬิกาที่มีเข็มวินาที
      - ปากกาน้ําเงินและแดง
      - กระดาษและแบบฟอร์มบันทึก
    - - (1) ล้างมือให้สะอาด
      - (2) บอกให้ผู้ป่วยทราบและขออนุญาตจับต้องตัวผู้ป่วย
      - (3) พยาบาลวางปลายนิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง กดลงเบา ๆ ตรง Radial artery ของ
        ผู้ป่วยทําให้รู้สึกถึงการหดตัว และขยายตัวของหลอดเลือด
      - (4) ประเมินชีพจรใช้เวลา 1 นาที สิ่งท่ีต้องสังเกต คือ อัตรา (จํานวน/ต่อนาที) จังหวะ
        การเต้นมีความสม่ําเสมอ และปริมาตรความแรง (เบาหรือแรง)
      - (5) การนับอัตราการเต้นของหัวใจในเด็กอาจต้องใช้วิธีฟังอัตราการเต้นของหัวใจแทน
        การคลําชีพจร เพราะในเด็กเล็กคลําชีพจรได้ไม่ชัดเจน
      - (6) บันทึกลงกระดาษท่ีเตรียมไว้และบันทึกในแบบฟอร์มต่อไป
      - (7) ล้างมือให้สะอาด
    - - พยาบาลไม่ควรใช่นิ้วหัวแม่มือในการคลําชีพจร เพราะหลอดเลือดที่นิ้วหัวแม่มือ
        เต้นแรงอาจทําให้สับสนกับชีพจรของตนเอง
      - วัดชีพจรผู้ป่วยหลังทํากิจกรรม 5-10 นาที
      - อธิบายแนะนําให้ผู้ป่วยไม่ควรพูดขณะวัดชีพจร เพราะจะรบกวนการได้ยินเสียง ชีพจรและอาจทําให้สับสน
  - - - ระบบประสาทพาราซิม พาธิติค เมื่อถูกกระตุ้นมีผลให้อัตราการเต้นของชีพจรลดลง
      - ระบบประสาทซิมพาธิติค เมื่อถูกกระตุ้นมี ผลเพ่ิมอัตราการเต้นของชีพจร
    - - 1) อัตรา (Rate) การเต้นของชีพจร
        
        ภาวะที่อัตราการเต้นของหัวใจในผู้ใหญ่มากกว่า 100 ครั้ง/นาที เรียกว่า
        Tachycardia
        
        ภาวะที่อัตราการเต้นของหัวใจในผู้ใหญ่น้อยกว่า 60 คร้ัง/นาที เรียกว่า
        Bradycardia
      - 2) จังหวะ (Rhythm) การเต้นชีพจร จังหวะและช่วงพักของชีพจร
        
        จังหวะของชีพจรปกติ จะมีช่วงพักระหว่างจังหวะเท่ากัน ชีพจรเต้นสม่ำเสมอ
        เรียกว่า Pulse regularis
        
        จังหวะของชีพจรผิดปกติ ชีพจรท่ีเต้นไม่เป็นจังหวะแต่ละช่วงพักไม่สม่ำเสมอ ชีพจรเต้นไม่สม่ำเสมอ หรืออาจจะมีจังหวะการเต้นสม่ำเสมอสลับกับไม่สม่ำเสมอ เรียกว่า Arrhythmia หรือ Irregular
        
        กรณีที่พบว่าการเต้นของชีพจรไม่สม่ำเสมอหรือผิดปกติ ต้องทําการประเมิน Apical pulse เป็น เวลา 1 นาทีเต็ม หรือประเมินด้วยเครื่องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiogram; EKG)
      - 3) ปริมาตรความแรง (Volume) ความแรงของชีพจรขึ้นอยู่กับปริมาตรของเลือดในการ กระทบผนังของหลอดเลือดแดง
        
        ปริมาตรความแรงของชีพจร วัดเป็นระดับ 0 ถึง 4
        
        ระดับ 0 ไม่มีชีพจร คลําชีพจรไม่ได้
        
        ระดับ 1 Thready มีลักษณะชีพจรแผ่วเบา
        
        ระดับ 2 Weak ชีพจรแรงกว่าระดับ 1 ค่อนข้างเบา
        
        ระดับ 3 Regular ลักษณะชีพจรเต้นจังหวะสม่ำสมอ
        
        ระดับ 4 Bounding pulse ลักษณะชีพจรเต้นแรง
      - 4) ความยืดหยุ่นของผนังของหลอดเลือด
- - - - เด็กแรกเกิดจะมี Systolic pressure ประมาณ 40-70 มิลลิเมตรปรอท
      - ผู้ใหญ่ปกติ จะมี Systolic pressure ระหว่าง 90-140 มิลลิเมตรปรอท
      - Diastolic pressure ระหว่าง 60-90 มิลลิเมตรปรอท
      - ผู้สูงอายุไม่ควรเกิน 100 + อายุ
    - - รูปร่าง คนอ้วนความดันโลหิตมักสูงกว่าคนผอม
      - เพศ
      - ยา
  - - - วิธีการฟัง
      - วิธีการฟัง
  - - - Systolic สูงกว่า 140 mmHg และ
        Diastolic สูงกว่า 90 mmHg
      - บทบาทพยาบาลที่สําคัญในการดูแลผู้ท่ีมีความดันโลหิตสูง คือ พยายามรักษาระดับความ ดันโลหิตให้อยู่ในระดับท่ีปกติ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่จะเกิดขึ้น
    - - Systolic ต่ํากว่า 90 mmHgและ Diastolic ต่ํากว่า 60 mmHg
    - - ความดันโลหิตตกในท่ายืน การเปลี่ยนจากท่า นอนราบเป็นท่ายืนทันที
      - บทบาทของพยาบาลในการให้คําแนะนําดูแลแก่ผู้ท่ีมีภาวะความดันโลหิตต่ำ
        
        จัดให้ผู้ป่วยนอนพัก เพื่อให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้ดีข้ึน
        
        ควรมีการตรวจสัญญาณชีพ และตรวจร่างกาย
        
        ในผู้ท่ีต้องนอนนาน ๆ ควรป้องกันภาวะวิงเวียนขณะลุก
        
        สําหรับผู้ท่ีมีร่างกายแข็งแรง แต่มีความดันโลหิตค่อนข้างต่ำ ควรดูแลตนเองโดยการออกกําลังกายอย่างสม่ำเสมอ และควรเคร่งครัดในการเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์
- - - - 1) การหายใจเพื่อแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ ระหว่างปอดกับ อากาศภายนอก (External respiration)
      - 2) การแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งอยู่ในเลือด กับเซลล์ของ เนื้อเยื่อต่าง ๆ ในร่างกาย
    - - การหายใจเป็นการทํางานแบบอัตโนมัติ
        
        นับการหายใจ จึงไม่ควรให้ผู้ป่วยรู้สึกตัว โดยมากนิยมนับต่อจากการคลําชีพจร
  - - - นาฬิกาที่มีเข็มวินาที
      - ปากกาน้ําเงินและแดง
      - กระดาษและแบบฟอร์มการบันทึก
    - - ล้างมือให้สะอา
      - บอกให้ผู้ป่วยทราบและขออนุญาตจับต้องตัวผู้ป่วย
      - เริ่มนับการหายใจหลังจากการนับชีพจรเสร็จแล้ว
      - นับอัตราการหายใจ สังเกตความลึก จังหวะ และลักษณะการหายใจ
      - ประเมินการหายใจเต็ม 1 นาที
      - บันทึกลงกระดาษท่ีเตรียมไว้และบันทึกในแบบฟอร์มต่อไป
      - ล้างมือให้สะอาด
  - - - วัยผู้ใหญ่
        อัตราการหายใจปกติอยู่ระหว่าง 12-20 คร้ังต่อนาที
      - Tachypnea อัตราการหายใจในผู้ใหญ่ มากกว่า 24 ครั้ง/นาที
      - Bradypnea อัตราการหายใจในผู้ใหญ่ น้อยกว่า 10 ครั้ง/นาที
      - Apnea การหยุดหายใจ
    - - Hypoventilation เป็นการหายใจช้าและตื้น
      - Hyperventilation เป็นการหายใจเร็วและลึก
    - - Cheyne stokes เป็นการหายใจเป็นช่วง ๆ ไม่สม่ําเสมอ
      - Biot เป็นการหายใจปกติสลับกับการหายใจเร็วลึก ไม่สม่ําเสมอ
    - - Dyspnea เป็นอาการหายใจลําบาก การหายใจต้องใช้แรงมากกว่าปกติ สังเกตการเคลื่อนไหวของทรวงอก การหดรัดตัวของกล้ามเน้ือบริเวณคอ
      - Orthopnea เป็นอาการหายใจลําบากในท่านอนราบจะหายใจได้ต้องลุกขึ้นนั่งหรือยืนเท่านั้น
      - Paroxysmal nocturnal dyspnea เป็นอาการหายใจลําบากในตอนกลางคืน หายใจหอบรุนแรงจนต้องลุกนั่งหายใจเข้าลึก ๆ
      - Paroxysmal dyspnea เป็นอาการหอบอย่างรุนแรง ต้องลุกนั่ง ไอมีเสมหะ ลักษณะเป็นฟองละเอียดออกมา มักมีสาเหตุมา จากภาวะน้ําท่วมปอดเฉียบพลัน
      - Air hunger เป็นการพยายามหายใจโดยใช้ท้ังทางจมูก และปากอย่างรุนแรง พบ ในผู้ป่วยระยะสุดท้ายของชีวิต
    - - Stridor
      - Wheeze