Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram
หลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา
การออกฤทธิ์ของยาทางเภสัชจลนศาสตร์
เภสัชจลนศาสตร์
การกระจายตัวของยา(Drugs distribution)
การจับตัวของยากับโปรตีนในพลาสม่า
ความสามารถในการผ่านเข้าสมองและรก
คุณสมบัติทางเคมีและฟิสิกส์ของยาแต่ละชนิด
การสะสมของยาที่ส่วนอื่น
ปริมาณการไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะนั้นๆ
การแปรสภาพยาหรือการเปลี่ยนแปลงยา(Drug metabolism,Drug biotransformation)
ปัจจัยที่มีผลต่อ drug metabolism
สิ่งแวดล้อม
อายุ
พันธุกรรม
เอนไซม์ที่ทำหน้าที่ในการเปลี่ยนแปลงยา
enzyme NADPH P450 reductase
สิ้นสุดการออกฤทธิ์ของยา
การแปรสภาพยาช่วยทำให้ยามีคุณสมบัติละลายน้ำได้ดีขึ้น หรือมีความเป็นประจุ มากขึ้น งายต่อการขับออกทางไต
ปฏิกิรยาระหว่างยาในระหว่างการเกิด
ยาบางชนิดมีคุณสมบัติยับยั้งเอนไซม์
ความเจ็บป่วยและความสามารถในการทำงานของตับ
ยาบางชนิดมีคุณสมบัติเหนี่ยวนำเอนไซม์
การขับถ่ายยา
กระตุ้นการออกฤทธิ์ของยา
ยาบางชนิดยังไม่สามารถออกฤทธิ์ได้หลังให้ยา จำเป็นต้องถูกเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมี จึงจะสามารถออกฤทธิ์ได้
การดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกาย(Drug absorption)
ปัจจัยที่มีผลต่อการดูดซึมยา
ปัจจัยเกี่ยวกับตัวยา
วิธีการผลิตยา รูปแบบยา
ขนาดยาที่ให้
ขนาดของโมเลกุลยา
ยาที่มีขนาดน้ำหนักโมเลกุลของยาต่ำซึมผ่านได้ดี>ยาที่มีน้ำหนักโมเลกุลสูง
คุณสมบัติในการละลายในไขมัน
ยาที่ละลายได้ดีในไขมันจะผ่านmembraneและถูกดูดซึมได้ดี
ปัจจัยเกี่ยวกับผู้ป่วย
พยาธิสภาพของร่างกาย
สภาวะทางสรีรวิทยาและอารมณ์ของผู้รับยา
วิธีการบริหารยา
การให้ยาดูดซึมผ่านหลอดเลือดฝอยบริเวณใต้ลิ้น
การให้ยาดูดซึมผ่านทางระบบทางเดินหายใจ
การให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
ยาที่มีคุณสมบัติเป็นกรดอ่อน
ยาที่มีคุณสมบัติเป็นด่างอ่อน
มีข้อเสียทำให้เกิด first pass effect
เกิดการทำลายยาที่ตับเมื่อผ่านportal vein เข้าสู่ตับและถูกmetabolite ที่ตับก่อนเข้าสู่กระแสเลือดไปยังบริเวณที่เซลล์ออกฤทธิ์ ส่งผลให้ระดับยาลดลง ประสิทภาพในการรักษาลดลง
การให้ยาโดยการฉีดใต้ผิวหนัง
การให้ยาดูดซึมผ่านทางผิวหนัง
การให้ยาเหน็บทวารหนักหรือช่องคลอด
การได้รับอาหารหรือยาชนิดอื่นร้วมด้วย
การดูดซึมยา
อัตตราและปริมาณของยาที่ถูกนำเข้ากระแสเลือด
Bioavailability
สัดส่วนของยาที่ไม่ถูกเปลี่ยนแปลงที่ถูกนำเข้าสู่กระแสเลือด
การออกฤทธิ์ของยาทางเภสัชพลศาสตร์
เภสัชพลศาสตร์
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ออกฤทธิ์โดยไม่จับกับreceptor
chemical action
phisical action
ออกฤทธิ์โดยจับกับ receptor
agonist
ยาที่จับกับreceptor แล้วสามารถทำให้เกิดฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
antagonist
ยาที่จับกับreceptor แล้วสามารถแล้วบดบังฤทธิ์ของagonist ในการจับกับreceptor
receptor
partial agonist
ยาที่จับกับreceptor แล้วออกฤทธิ์แค่บางส่วน
การแปรฝันของการตอบสนองต่อยา
hyperactivity
การตอบสนองของยาที่มากกว่าปกติ
hypersensitivity
การแพ้ยา
hyporeactivity
การตอบสนองต่อยาที่น้อยกว่าปกติ ทำให้ไม่เกิดฤทธิ์รักษา
tolerance
การดื้อยาจากการได้รับยาขนิดนั้นหลายครั้ง
Idiosyncrasy
การตอบสนองที่แตกต่างจากปกติไม่พบกับคนส่วนใหญ่
เกิดจากความแตกต่างทางพันธุกรรม
tachyphylaxis
การดื้อยาที่เกิดขึ้นรวดเร็ว
placebo effect
ฤทธิ์หลอก
ระดับความปลอดภัยของยา
ความปลอดภัยของยามักทดลองกับสัตว์ สัดส่วนของขนาดยาที่50% ต่อขนาดยาที่ได้ผลในการรักษาทำให้หนูตาย TI=LD50/ED50
สาเหตุการตอบสนองยาที่แตกต่างกัน
มีความแตกต่างกันในความเข้มข้นของendogenous receptor ligands
มีการเปลี่ยนแปลงจำนวนหรือการทำงานของreceptor
มีการเปลี่ยนแปลงของปริมาณยาที่จะไปถึงreceptorซึ่งขึ้นกับpharmacokineticของยา เพศ อายุ น้ำหนัก ภาวะความเจ็บป่วย รวมถึงการทำงานของตับไต
มีการเปลี่ยนแปลงส่วนประกอบของอวัยวะที่เกิดการตอบสนองจากการกระตุ้น receptor
คำสำคัญทางเภสัชจลนศาสตร์
Loading dose
ขนาดยาที่ให้ครั้งแรกเพื่อให้ถึงยาในระดับที่ต้องการพลาสมา
Onset
ระยะเวลาที่เริ่มให้ยาจนถึงยาเริ่มออกฤทธิ์
ค่าครึ่งชีวิต(Half life)
เวลาที่ใช้ในการทำให้ยาหรือความเข้มข้นของยาลดลง50%จากความเข้มข้นแรก
Duration of action
ระยะเวลาที่ยาเริ่มออกฤทธิ์ต้องการจนถึงหมดฤทธิ์
คำสำคัญทางเภสัชพลศาสตร์
Efficacy
ความสามารถของยาที่ทำให้เกิดฤทธิ์สูงสุด
Potency
ความแรงของฤทธิ์ยา
Affinity
ความสามารถของยาในการเข้าจับกับreceptor