Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลทารกที่มีความเสี่ยง :baby:, นางสาวอภิสรา นำเจริญลาภ เลขที่ 56…

- - - - ทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิดต่ำกว่า 2,500 กรัม
      - ชนิด
        
        Very low birth weight น้ำหนักต่ำกว่า 1,500 กรัม
        
        Extremely low birth weight คือน้ำหนักต่ำกว่า 1,000 กรัม
    - - ทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิด 2,500 กรัม - 4,000 กรัม
      - เป็นทารกที่มีน้ำหนักต่ำกว่า 2,500 กรัม ร้อยละ 60 ของทารกที่เสียชีวิตในระยะ 28 วันแรก (Neonatal periodperiod)
- - - - ความดันโลหิตสูง
      - รกลอกตัวก่อนกำหนด
      - แท้งคุกคามในไตรมาสแรก
      - มีเลือดออกไตรมาสที่ 2 หรือ 3
      - การติดเชื้อในครรภ์ เช่น หัดเยอรมัน
  - - - ศีรษะจะมีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับลำตัว
      - ใบหูอ่อนนิ่มเป็นแผ่นเรียบ งอพับได้ง่าย
      - รอยต่อกะโหลก ศีรษะและขม่อมกว้าง
    - - มองเห็นเส้นเลือดใต้ผิวหนังได้ชัดเจน
      - ไขมันคลุมตัว (Vernix caseosa )
      - พบขนอ่อน (Lanugo hairhair) ได้ที่บริเวณใบหน้า หลังและแขน ส่วนผมมีน้อย
      - ลายฝ่ามือฝ่าเท้ามีน้อยและเรียบ
      - มีกล้ามเนื้อ และไขมันใต้ผิวหนัง (Subcutaneous fat) น้อย
      - กระดูกซี่โครงค่อนข้างอ่อนนิ่ม ขณะหายใจอาจถูกกระบังลมดึงรั้งเข้าไปเกิด Intercostal retraction
    - - ทารกมักจะเหยียดแขนและขาขณะนอนหงาย มีการเคลื่อนไหวน้อย
      - การเคลื่อนไหวสองข้างไม่พร้อมกัน และมักเป็นแบบกระตุก
    - - ในเพศชาย
        
        ลูกอัณฑะยังไม่ลงในถุงอัณฑะ
        
        รอยย่นบริเวณถุง (Rugae) มีน้อย
      - ในเพศหญิงเห็นแคมเล็กชัดเจน
  - - - การวินิจฉัย
        
        อุณหภูมิกายแกนกลางของทารก < 36.5 C ( วัดทางทวารหนัก)
      - อาการและอาการแสดง
        
        ใบหน้าแดงผิวหนังเย็น เขียวคล้ำ ปลายมือ-ปลายเท้า เย็น
        
        หยุดหายใจ หายใจลำบาก
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        น้ำตาลในเลือดต่ำ
        
        ภาวะเลือดเป็นกรด ความต้องการออกซิเจนเพิ่มขึ้น
        
        เลือดออกในโพรงสมอง -ในปอด
        
        ไตวาย DIC และ PPHN
      - การวัดอุณหภูมิทารก
        
        ทางทวารหนัก ใช้ปรอทวัดทางรักแร้ ใช้วัดทางทวารหนัก
        
        ทารกเกิดก่อนกำหนด วัดนาน 3 นาที ลึก 2.5 ซม.
        
        ทารกครบกำหนด วัดนาน 3 นาที ลึก 3.0 ซม.
        
        ทางรักแร้
        
        ทารกคลอดก่อนกำหนด วัดนาน 5 นาที
        
        ทารกครบกำหนด วัดนาน 8 นาที
      - การดูแล
        
        จัดให้อยู่ในที่อุณภูมิเหมาะสม 32-34องศาเซลเซียส
        
        วัดอุณภูมิเด็ก 36.8 37.2 องศาเซลเซียส
        
        ใช้ warmer , incubator หรือผ้าห่มห่อตัว
        
        ไม่เปิดตู้อบโดยไม่จำเป็นให้การพยาบาลโดยสอดมือเข้าทางหน้าต่างตู้อบ
        
        ป้องกันการสูญเสียความร้อนของร่างกายทารก 4 ทาง
        
        ตรวจสอบอุณหภูมิร่างกายทุก 4 ชม.และปรับให้เหมาะสมกับสภาพของทารก
        
        เช็ดทำความสะอาดตู้ทุกวัน
        
        เป้าหมายอุณหภูมิกายทารกอยู่ในเกณฑ์ปกติคือ 37 +/- 0.2
        
        ปรับอุณหภูมิตู้อบเริ่มที่ 36 องศาเซลเซียส ปรับเพิ่มขึ้นทุก 0.2 องศา สูงสุดอยู่ที่ 38 องศาเซลเซียส
        
        ควรใส่ปรอทสาหรับวัดอุณหภูมิตู้อบ
        
        ลดการสูญเสียความร้อน เช่น ครอบพลาสติกที่ตัวทารก(กรณีไม่ได้ใช้ตู้อบผนัง 2 ชั้น ) สวมหมวกไหม พรม หรือหมวกที่หนา 2 ชั้น พันร่างกายด้วย plastic wrap
        
        หลีกเลี่ยงอยู่ใกล้แอร์พัดลม ระวัง “Cold stress”
    - - การประเมินโดยใช้ APGAR score
        
        ลักษณะสีผิว (Appearance)
        
        ชีพจร/การเต้นของ หัวใจ (PlusePluse/Heart raterate)
        
        สีหน้าเมื่อถูกกระตุ้น (Grimace)
        
        การเคลื่อนไหว/การตึงตัวของกล้ามเนื้อ (Activity/Muscle tone)
        
        การหายใจ (Respiration)
        
        คะแนน
        
        No asphyxia 8-10 คะแนน
        
        Mild asphyxia 5-7 คะแนน
        
        Moderate asphyxia 3-4 คะแนน
        
        Severe asphyxia 2 คะแนน
    - - ภาวะหายใจลำบากเนื่องจากการขาดสารลดแรงตึงผิว (surfactant) ของถุงลม
      - อาการและอาการแสดง
        
        หายใจลำบาก (Dyspnea) ปีกจมูกบาน หายใจมีการดึงรั้งของกล้ามเนื้อทรวงอก
        
        หายใจเร็วกว่า 60 ครั้ง/ นาที หายใจมีเสียง Grunting
        
        อาการเขียว
        
        ภาพถ่ายรังสีปอด มีลักษณะ ground glass appearance
        
        ภาวะเลือดเป็นกรด
        
        อาจมีอันตรายจากการหายใจล้มเหลวได้ภายใน 24 ชั่วโมงแรกเกิด
      - การป้องกัน
        
        มารดาควรได้รับ antenatal corticosteroids อย่างน้อย 24ชั่วโมงก่อนคลอด
        เพื่อกระตุ้นให้มีการสร้างสารลดแรงตึงผิว และปอดมีความสมบูรณ์มากขึ้น
        
        Betamethazone 12 มิลลิกรัม ทางกล้ามเนื้อทุก 24ชั่วโมงจนครบ 2ครั้ง
        
        Dexamethazone 6 มิลลิกรัมทางกล้ามเนื้อทุก 12ชั่วโมงจนครบ 4ครั้ง
        
        การป้องกันไม่ให้ทารกขาดออกซิเจนในระยะแรกเกิด ปป้องกันการขัดขวางการทำงานของการสร้างสารลดแรงตึงผิว
      - การรักษา
        
        การให้ออกซิเจน ตามความต้องการของทารกเช่น การให้โดยใช้เครื่องช่วยหายใจ หรือ CPAP
        
        ป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนจากการได้รับออกซิเจน โดยการปรับลดความเข้มข้น และอัตราไหลของออกซิเจน
        
        ให้สารลดแรงตึงผิวเพื่อทำให้ความยืดหยุ่นของปอดดีขึ้น ลดความรุนแรงของภาวะหายใจลำบาก
        
        รักษาแบบประคับประคองตามอาการ
        
        ให้ได้รับสารน้ำอย่างเพียงพอ
        
        รักษาสมดุลน้ำ อิเลคโตรไลท์ สมดุลกรด ด่างในเลือด
        
        รักษาระดับฮีโมโกลบินในเลือดและความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดงให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
        
        ให้ยาปฏิชีวนะในรายที่สงสัยว่ามีการติดเชื้อร่วมด้วย
    - - prematurityหยุดหายใจนานกว่า 20 วินาที มี cyanosis
      - central apnea ภาวะหยุดหายใจที่ไม่มีการเคลื่อนไหวของทรวงอกหรือกะบังลม และไม่มีอากาศไหลผ่านรูจมูก
      - สาเหตุมาจากศูนย์การหายใจที่บริเวณก้านสมองทำงานได้ไม่ดี
      - obstruction apnea ภาวะหยุดหายใจที่มีการเคลื่อนไหวของทรวงอกหรือกะบังลม แต่ไม่มีอากาศไหลผ่านรูจมูกเกิดจากการงอหรือการเหยียดลาคอเกิน
        ทำให้ช่องภายในหลอดคอ ไม่เปิดกว้างเกืดการอุดกั้นทางเดินหายใจ
      - การดูแลระบบทางเดินหายใจ
        
        จัดท่านอนที่เหมาะสม ศีรษะสูง เงยคอเล็กน้อย
        
        สังเกตอาการขาดออกซิเจน หายใจเร็ว เขียว ปีกจมูกบาน อกบุ๋ม suction เมื่อจำเป็น
        
        ระวัง การส้าลัก
        
        ให้การพยาบาลทารกขณะใช้เครื่องช่วยหายใจ
    - - เป็นความผิดปกติ ในทารกในทารกคลอดก่อนกำหนดที่มีน้ำหนักน้อย
      - การงอกผิดปกติของเส้นเลือด (neovascularization) ) บริเวณรอยต่อระหว่างจอประสาทตาที่มีเลือดไปเลี้ยงและจอประสาทตา ที่ขาดเลือด
      - หลอดเลือดจอประสาทตาเริ่มสร้างเมื่ออายุครรภ์ 16 สัปดาห์ โดยเริ่มต้นที่ขั้วประสาทตา (optic disc) ไปยังบริเวณขอบด้านนอก หลอดเลือดจะเจริญจนถึงด้าน nasal เมื่ออายุครรภ์ 36 สัปดาห์ และถึงด้าน temporal เมื่ออายุครรภ์ 40สัปดาห์ )
      - ระยะเวลาการตรวจหา ROP
    - - เป็นผลมาจากภาวะพร่องออกซิเจน
      - การได้รับอาหารไม่เหมาะสม เร็วเกินไป
      - ลำไส้ขาดเลือดมาเลี้ยง
      - การย่อยและการดูดซึมไม่ดี
      - การพยาบาล
        
        NPO
        
        ห้ามวัดปรอททางทวารหนัก
        
        แยกจากเด็กติดเชื้อ / แยกผู้ดูแล
        
        ดูแลให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
        
        ให้การพยาบาลโดยยึดหลัก aseptic technique
        
        เฝ้าระวังสังเกตภาวะติดเชื้อ เฝ้าระวังภาวะล้าไส้ทะลุ
    - - รักษาPDA โดยใช้ยา Indomethacin
        
        ข้อห้ามใช้
        
        BUN > 30 mg/dl , Cr > 1.8 mg/dl
        
        Plt . < 60,000 /mm 3
        
        urine < 0.5 cc/Kg/ hr.นานกว่า 8 hr
        
        มีภาวะ NEC
        
        ขนาดที่ให้ 0.1- 0.2 มก กก.ทุก 8ชม. X 3 ครั้ง
      - รักษาPDA โดยใช้ยา ibuprofen
        
        เพื่อช่วยยับยั้งการสร้างprostaglandin ซึ่งจะทำให้ PDA ปิด สามารถปิดได้ร้อยละ 70
        
        ได้ผลดีในทารกน้ำหนักตัว 500-1500กรัม อายุครรภ์น้อยกว่า 32สัปดาห์ และอายุไม่เกิน 10วัน
    - - การพยาบาล
        
        ให้อาหารอย่างเหมาะสมกับสภาพของทารก
        
        gavage feedingfeeding(OG tubetube) ในเด็กเหนื่อยง่าย ดูด กลืนไม่ดี
        
        IVFให้ได้ตามแผนการรักษา
        
        ระวังภาวะ NEC: observeobserveอาการท้องอืด contentcontent ที่เหลือ
        
        ประเมินการเจริญเติบโตชั่งน้าหนักทุกวัน (เพิ่มวันละ 15 - 30กรัม)
    - - Eye to eye contact
      - Skin to skin contact
- - - - ภาวะตัวเหลืองจากสรีรภาวะ (Physiological jaundice )
        
        ทารกแรกเกิดมีการสร้างบิลิรูบินมากกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากเม็ดเลือดแดงอายุสั้นกว่า
        
        ความไม่สมบูรณ์ในการทางานของตับจึงทาให้กระบวนการในการขับบิริลูบินออกยังทำได้ช้า
      - ภาวะตัวเหลืองจากพยาธิภาวะ ( Pathological jaundice )
        
        เป็นภาวะที่ทารกมีบิลลิรูบินในเลือดสูงมากผิดปกติ และเหลืองเร็ว ภายใน 24ชั่วโมงแรกหลังเกิด
        
        มีการดูดซึมของบิลิรูบินจากลาไส้เพิ่มขึ้น เช่น ทารกดูดนมได้น้อย ภาวะลำไส้อุดตัน
        
        ตับกำจัดบิลิรูบินได้น้อยลงเนื่องจากภาวะต่างๆ
        
        มีการสร้างบิลิรูบินเพิ่มขึ นกว่าปกติ เช่น G 6 PD deficiency ABO incompatability , RH incompatability
        cephallhematoma , polycythemia,thalassemia
    - - มีการสร้างบิลลิรูบินเพิ่มขึ้นมากกว่าปกติ จากภาวะต่างๆที่มีการทำลายเม็ดเลือดแดง
      - มีการดูดซึมของบิลิรูบินจากลำไส้มากขึ้น จากภาวะต่างๆเช่น ภาวะลาไส้อุดตัน
      - มีการกาจัดบิลิรูบินได้น้อยลง จากท่อนาดีอุดตัน การขาดเอนไซด์บางชนิดแต่กาเนิด
      - มีการสร้างบิลิรูบินเพิ่มมากขึ น ร่วมกับการกาจัดได้น้อยลง ได้แก่ การติดเชื้อ
      - การดูดซึมของบิลิรูบินจากลาไส้มากขึ้น จากภาวะที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
        
        Breastfeeding jaundice เกิดจากได้รับน้ำนมช้า ไม่เพียงพอ การกาจัดขี้เทาช้า ทำให้มีการดูดซึมกลับของบิลิรุบิน
        
        Breastmilk jaundice syndrome พบในทารกอายุ 4-7 วัน สาเหตุที่ชัดเจนยังไม่ทราบแน่นอน
    - - การส่องไฟ (phototherapy)
        
        ภาวะแทรกซ้อน
        
        Increases metabolic rate พบว่าทารกอาจมีนาหนักตัวลดลง
        
        Increased water loss / dehydration ทารกมีภาวะเสียนามากจากการระเหยของน้ำ เพราะว่าอุณหภูมิรอบตัวของทารกสูงขึ้น จึงจะต้องมีการทดแทนโดยให้นามากขึ้นกว่าเดิม หรือโดยการให้สารน้ำทางหลอดเลือด
        
        Diarrhea มีการขาด enzyme lactase เป็นการชั่วคราว และจะดีขึ้นเมื่อหยุดการรักษาควรให้ทารกดูดนมมากๆ และบ่อยๆ
        
        Retinal damage ถ้าไม่ได้ปิดตาทารกให้มิดชิด อาจมีการบาดเจ็บเนื่องจากถูกแสงส่องนานทำให้ตาบอดได้
        
        Bronze baby หรือ tanning ทารกอาจจะมีสีผิวคล้ำขึ้น
        
        Disturb of mother infant interaction ควรให้มารดาเป็นผู้ป้อนนมแก่ทารกเพื่อใช้ช่วงเวลาให้นมเป็นการ สร้างสัมพันธภาพ
        
        Thermodynamic unstable ทารกอาจมีอุณหภูมิร่างกายสูงหรือต่ำกว่าปกติ ประเมินสัญญาณชีพอย่างสม่าเสมอทุก 4 ชั่วโมง
        
        non specific erythrematous rash อาจมีผื่นขึ้นตามตัวเป็นการชั่วคราว
        
        การพยาบาล
        
        ปิดตาทารกด้วยผ้าปิดตา เช็ดทำความสะอาดตา และตรวจตาของทารกทุกวัน ระหว่างให้นมควรเปิดผ้าปิดตาเพื่อให้ทารกได้สบตากับมารดา เป็นการกระตุ้นความรักผูกพันกันระหว่างมารดากับทารก
        
        ถอดเสื้อผ้าทารกออกและจัดให้ทารกอยู่ในท่านอนหงาย หรือนอนคว่ำและเปลี่ยนท่านอนทุก 2 -4ชม เพื่อให้ผิวทุกส่วนได้สัมผัสแสง
        
        ดูแลให้ทารกได้นอนอยู่บริเวณตรงกลางของแผงหลอดไฟ
        
        บันทึกและรายงานการเปลี่ยนแปลงของสัญญาณชีพทุก 2 -4ชม ถ้ามีภาวะติดเชื้อ ประเมินอาการผิดปกติ เช่น ดูดนมไม่ดี ซึมลง เคลื่อนไหวน้อย มีอาเจียนหลังดูดนม รายงานแพทย์ทราบ
        
        สังเกตลักษณะอุจจาระ ระหว่างการส่องไฟทารกอาจถ่ายอุจจาระบ่อยขึ้นอาจจะมีอาการถ่ายเหลวสีเขียวปนเหลืองจากบิลิรูบินและน้ำดี
        
        ตรวจเลือดหาระดับบิลิรูบินในเลือดอย่างน้อยทุก 12ชม เพื่อติดตามความก้าวหน้าของโรคอย่างต่อเนื่อง
        
        สังเกตภาวะแทรกซ้อนจากการได้รับการส่องไฟรักษา
      - การเปลี่ยนถ่ายเลือด (exchange transfusion)
        
        การพยาบาล
        
        เตรียมอุปกรณ์ช่วยฟื้นคืนชีพให้พร้อม
        
        ดูแลให้ร่างกายทารกอบอุ่น
        
        สังเกตภาวะแทรกซ้อน
        
        ภายหลังการเปลี่ยนถ่ายเลือดตรวจวัดสัญญาณชีพ ทุก 15 นาที ทุก 30 นาที จนกระทั่งคงที่
  - - - ซึม ไม่ดูดนม
      - มีสะดุ้งผวา อาการสั่น ซีดหรือเขียว
      - หยุดหายใจ ตัวอ่อนปวกเปียก
      - อุณหภูมิกายต่ำ ชักกระตุก
      - มีภาวะเครียดทั้งขณะอยู่ในครรภ์ ขณะคลอดและหลังคลอด
      - glycogen ที่ตับสะสมไว้น้อยจึงสร้างกลูโคสได้จ้ากัด
    - - ทารกครบกำหนดที่มีอาการร่วมกับระดับน้ำตาลน้อยกว่า 40มก./ดล.ให้สารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด
      - แรกเกิด-อายุ 4 ชั่วโมง ให้นมภายใน 1 ชั่วโมงแรก ติดตามระดับน้ำตาลในเลือด 30นาที หลังให้นมมื้อแรกถ้าระดับนาตาลน้อยกว่า 25มก/ดล. ให้นมและติดตามระดับนาตาลในเลือด 1ชั่วโมง
      - ถ้าน้อยกว่า 25มก/ดล. ให้สารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด
      - 25-40มก/ดล. ให้นมหรือสารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด
    - - กรณีทารกเสี่ยงต่อระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ จะต้องตรวจหาระดับน้ำตาล ภายใน 1-2 ชม.หลังคลอด และติดตามทุก 1-2 ชม.ใน 6-8 ชม.แรกหรือจนระดับน้ำตาลจะปกติ รีบให้5,10 %D/W ทางปาก หรือ NG tube ใน 1-2 มื้อแรก แล้วให้นม
      - กรณีที่มีน้ำตาลในเลือดต่ำ ตรวจติดตามทุก 30 นาที ในรายไม่แสดงอาการ ให้กินนมหรือสารละลายกลูโคส ถ้ากินไม่ได้ให้สารละลายกลูโคสทางหลอดเลือดดำ
      - ควบคุมอุณหภูมิห้องและดูแลให้ความอบอุ่นแก่ทารก สังเกตอาการเปลี่ยนแปลง
  - - - มีแรงหายใจด้วยตนเองได้ดี
      - มีกำลังกล้ามเนื้อดี
      - อัตราการเต้นของหัวใจมากกว่า 100 ครั้งต่อนาที
    - - การเคลื่อนตัวของลำไส้ที่พัฒนาสมบูรณ์แล้วของทารก
      - ลักษณะความผิดปกติทางพยาธิสภาพของ รกและทารกในครรภ์ที่ตอบสนองต่อความเครียดที่เกิด จากความผิดปกติ
        
        รกทำงานผิดปกติ(placental insufficiency)
        
        ภาวะน้ำคร่ำน้อย (oligohydramnios )
        
        ภาวะติดเชื้อในครรภ์(intra amniotic infection)
        
        โรคในมารดาที่เกิดจากการตั้งครรภ์
    - - อาการรุนแรงน้อย ทารกมีอาการหายใจเร็วระยะสั้นๆ เพียง24-72ชั่วโมง แรงดันลดลง และมีค่าความเป็นกรด-ด่างปกติ
      - อาการรุนแรงปานกลาง อาการหายใจเร็วมีความรุนแรงมากขึ้น มีการดึงรั้งของช่องซี่โครง และมีความรุนแรงสูงสุดเมื่ออายุ 24ชั่วโมง
      - อาการรุนแรงมาก ทารกจะมีระบบหายใจล้มเหลวทันที หรือภายใน 2-3 ชั่วโมงหลังเกิด
    - - เป้าหมายที่สำคัญเพื่อให้ทารกได้รับออกซิเจนเพียงพอ
        เฝ้าระวังการติดเชื้อ