Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรู้พื้นฐานและหลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram

- - - - ยาแผนปัจจุบัน
      - ยาแผนโบราณ
      - ยาอันตราย
      - ยาควบคุมพิเศษ
      - ยาใช้ภายนอก
      - ยาใช้เฉพาะที่
      - ยาสามัญประจำบ้าน
      - ยาบรรจุเสร็จ
      - ยาสุนไพร
    - - 1.ตำแหน่งการออกฤทธิ์ทางกายวิภาค เช่น ระบบประสาท ระบบทางเดินปัสสาวะ
      - 2.ประโยชน์ในการรักษา เป็นวิธีแบ่งประเภทของยาที่นิยมที่สุด
      - 3.กลไกการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
      - 4.แหล่งที่มาของยา
  - - - จากพืช
        
        เป็นยาที่ได้จากส่วนต่างๆของพืชโดยตรง
      - จากสัตว์
        
        สกัดจากอวัยวะบางส่วนของสัตว์
        
        ตับ
        
        ตับอ่อน
        
        ดีหมู
      - จากแร่ธาตุ
        
        ยาใส่แผลสด
        
        ผงน้ำตาลเกลือแร่
    - - โดยอาศัยปฏิกิริยาทางห้องเคมีในห้องปฏิบัติการ
        
        เกลือของเหล็ก
  - - - 1.รูปแบบของแข็ง
        
        ยาแคปซูล
        
        ยาเม็ด
        
        ยาอมใต้ลิ้น
        
        ยาเม็ดสำหรับเคี้ยว
        
        ยาอม
        
        ยาผงเดือดฟู่
        
        ยาผง
        
        ยาเหน็บ
      - 2.ประเภทของเหลว
        
        ยาน้ำสารละลาย
        
        ยาน้ำสารละลายที่ตัวทำละลายเป็นน้ำ
        
        น้ำปรุง
        
        ยาน้ำใส
        
        ยาน้ำเชื่อม
        
        ยาจิบ
        
        ยาน้ำสารละลายที่ตัวทำละลายไม่ใช้น้ำ
        
        ยาอิลิกเซอร์
        
        ยาสปิริต
        
        ยาโคโลเดียน
        
        ยาถูนวด
        
        ยาน้ำกระจายตัว
        
        เจล
        
        โลชั่น
        
        แมกมาและมิลค์
        
        มิกซ์เจอร์
      - 3.รูปแบบประเภทกึ่งแข็ง
        
        ขี้ผึ้ง
        
        ครีม
      - 4.ประเภทอื่นๆ
        
        ยาฉีด
        
        ยาทาผิวหนัง
        
        ยาพ่นฝอย
        
        ยาดม
- - - - กากดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกาย
        
        คือ อัตรา และ ปริมาณ ยาที่ถูกนำเข้าสู้กระแสโลหิต
        
        ปัจจัยที่มีผลต่อการดูดซึมยา
        
        เกี่ยวกับผู้ป่วย
        
        1.วิธีการบริหารยา
        
        การให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
        
        คุณสมบัติเป็นกรดอ่อน
        
        คุณสมบัติที่เป็นด่างอ่อน
        
        การให้ยาดูดซึมผ่านหลอดเลือดฝอยบริเวณใต้ลิ้น
        
        การให้ยาดูดซึมผ่านทางระบบทางเดินหายใจ
        
        การให้ยาโดยการฉีดใต้ผิวหนัง
        
        การให้ยายดูดซึมผ่านทางผิวหนัง
        
        การให้ยาแบบเหน็บทวารหนักหรือช่องคลอด
        
        2.พยาธิสภาพของร่ายกาย
        
        ท้องผูก
        
        ท้องเสีย
        
        อาเจียร
        
        สภาวะทางสรีรวิทยาและอารมณ์ของผู้รับยา
        
        การนอนหลับทำให้การเคลื่อนที่ของยาไปยังกระเพาะอาหารลดลง
        
        การได้รับอาหารหรือยาบางชนิดอื่นร่วมด้วย
        
        เกี่ยวกับตัวยา
        
        ขนามโมเลกุลของยา
        
        วิธีการผลิตยา
        
        ขนายาที่ให้
        
        คุณสมบัติในการละลายในไขมัน
      - การกระจายของตัวยา ขึ้นอยู่กับ
        
        ปริมาณการไกลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะนั้นๆ
        
        คุณสมบัติทางเคมีและฟิสิกส์ของยาแต่ละชนิด
        
        การจับตัวของยากับโปรตีนในพลาสม่า
        
        ความสามารถในการผ่านเข้าสมองและรก
        
        การสะสมของยาส่วนอื่น
      - การแปรสภาพยาหรือการเปลี่ยนแปลงยา
        
        กระตุ้นการออกฤทธิ์ของยา
        
        สิ้นสุดการออกฤทธิ์ของยา
        
        เอนไซม์ที่ทำหน้าที่ในการเปลี่ยนแปลงของยา
        
        อาจอยู่ที่ไซโตพลาสซึม
        
        ในร่างกายมี enzyme หลายชนิดที่เกี่ยวข้องกับการแปรสภาพ
        
        ปฏิกิริยาการเปลี่ยนแปลง
        
        phase I reaction
        
        enzyme จะเปลี่ยนโครงสร้าฃทางเคมีของยา
        
        Phase II reaction
        
        ยาหรือmetaboliteจาก phase I ที่ไม่มีความเป็น polar มากพอที่ถูกขับออกทางไตจะต้องถูกทำให้ละลายน้ำได้ดีโดยการรวมตัว
        
        ปัจจัยที่มีผลต่อ drug metabolism
        
        พันธุกรรม
        
        สิ่งแวดล้อม
        
        อายุ
        
        ปฏิกิริยาระหว่างยาในระหว่างการเกิด metabolism
        
        ยาบางชนิดมีคุณสมบัติการเหนี่ยวนำเอนไซม์
        
        ยาบางชนิดสามารถเพิ่มการสังเคราห์ในตับได้
        
        ในขณะที่่ยาบางชนิดมีคุณสมบัติยับยั้งเอนไซม์
        
        ยาที่สามารถลดหรือยับยั้งการทำงานในตับ
      - การขับถ่ายยา
        
        ร่างกายสามารำกำจัดออกได้ทาง
        
        ไต
        
        ตับ
        
        น้ำดี
        
        ปอด
        
        เหงื่อ
        
        ปริมาณที่น้อย
        
        น้ำนม
        
        ปริมาณที่น้อย
      - คำสำคัญทางเภสัชจลนศาสตร์
        
        ค่าครึ่งชีวิต
        
        เวลาที่ใช้ในการทำให้ยาหรือความเข้มของยาลดลงเหลือ 50%
        
        Loading dose
        
        ขนาดยาที่ให้ครั้งแรกเพื่อให้ถึงระดับยาที่ต้องการในพลาสมา
        
        Onset
        
        ระยะเวลาที่เริ่มให้ยาจนถึงยาเริ่มออกฤทธิ์ที่ต้องการ
        
        Duration of acton
        
        ระยะเวลาที่ยาเริ่มออกฤทธิ์ที่ต้องการจนถึงหมดฤทธิ์ที่ต้องการ
  - - - เกี่ยวข้องกับการออกฤทธิ์ของยาต่อร่างกาย มีแนวความคิเกี่ยวกับ
        
        การจับของยากับ receptor
        
        การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างขนาดยาที่ใช้กับการตอบสนองที่เกิดขึ้นในร่างกาย
    - - ไม่จับกับ receptor
        
        Chemical action
        
        ยาลดกรดในกระเพาะอาการ
        
        Physical action
        
        ยาระบาย
        
        ยาลดการดูดซึม
      - ออกฤทธิ์โดยจับกับ receptor
    - - เป็นองค์ประกอบของเซลล์ซึ่งอาจพบได้ที่ผนังเซลล์
      - ส่วนใหญ่อยู่ที่ผนังเซลล์โดยเฉพาะ receptor สื่อประสาท
    - - ทำให้เกิดฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
    - - ยาที่จับกับ receptor แล้วสามารถลดเหลือหรือบังฤทธิ์ของ agonist กับ receptor
    - - ยาที่จับกับ receptor แล้วออกฤทธิ์เพียงบางส่วน
    - - Affinty
        
        ความสามารถของยาในการจับกับ receptor
      - Efficacy
        
        ความสามารถของยาที่ทำให้เกิดฤทธิ์สูงสุด
      - Potency
        
        ความแรงของฤทธิ์ยา
    - - การหาระดับความปลอดภัยของยามักจะทำการทดลองผ่านสัตว์ทดลอง
        
        หนูแรท
        
        หนูเมาส์
      - ยาที่มีค่า therapeutic index ต่ำจะมีความปลอดภัยต่ำ
        
        litium
        
        digoxin
      - ยาที่มีค่า therapeutic index สูงจะมีความปลอดภัยสูง
    - - ในแต่ละคนจะมีการตอบสนองต่อยาได้ต่างกัน
      - มีหลายแบบ
        
        Idiosyncrasy
        
        ไม่พบเกิดในคนส่วนใหญ่
        
        Hyporeactivity
        
        ตอบสนองยาน้อยกว่าปกติ ทำให้ไม่เกิดฤทธิ์ยา
        
        Hypereactivity
        
        ตอบสนองยาที่มากกว่าปกติ
        
        การให้ยานอนหลับในผู้ป่วยบางคนจะไม่หลับขณะที่ผู้ป่วยบางคนหลับได้นานกว่าปกติ
        
        Hypersensitivity
        
        การแพ้ยาจากร่างกายที่มี antibody ที่ต่อต้านต่อโครงสร้างทางโมเลกุล
        
        Tolerance
        
        เป็นการดื้อยาหรือทนฤทธิ์ของยา
        
        Tachyphylaxis
        
        เป็นการดื้อยาที่เกิดขึ้นเร็วเมื่อรับยาเพียง 2-3 ครั้ง
        
        Placebo effect
        
        ฤทธิ์หลอก
      - สาเหตุการตอบสนองต่อยาที่แตกต่างกัน
        
        มีการเปลี่ยนแปลงของปริมาณยาที่ไปถึง receptor
        
        มีความแตกต่างกันในความเข้มข้น
        
        มีการเปลี่ยนแปลงจำนวนหรือการทำงานของ receptor
        
        มีการเปลี่ยนแปลงส่วนประกอบของอวัยวะที่เกิดการตอบสนองจากการกระตุ้น receptor