Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 2 ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัตโนมัติ - Coggle Diagram
บทที่ 2 ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัตโนมัติ
ระบบประสาทอัติโนมัติ
การทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ
Sympathetic
Flight Or Fight
Parasympathetic
Rest or Digest
สารสื่อประสาทและตัวรับ
Sympathetic
เรียก Adrenogic agent
Recepter
beta
หัวใจ กล้ามเนื้อ ไต
Alpha
หลอดเลือด
NE
Parasympathetic
เรียก Cholinergic agent
ACh
Recepter
Muscarinic
3กล้ามเนื้อเรียบหด
4ประสาทหลั่ง Dopamine
2หัวใจช้าลง บางส่วน Peripheral neuron
5Dopamine neuron
1สมอง
Nicotinic ที่ปมประสาท
Somatic
หลั่ง ACh ที่กล้ามเนื้อลาย
cholinergic Drug
Cholinergic agonist ออกฤทธิ์โดยตรง
Acetylcholine & choline ester
กลไก ที่ Muscarinic &Nicotinic recepter
ฤทธิ์
ระบบทางเดินปัสสาวะ
กล้ามเนื้อหดตัว
เพิ่มความดัน
เพิ่มการบีบตัวท่อ
เพิ่มคลายตัวกล้ามเนื้อหูรูด
และTrigone
ระบบทางเดินอาหาร
เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง
บีบตัว
หูรูดคลายตัว
ตา
ตาหรี่
ลดความดันเบ้าตา
ระบบหายใจ
หลอดลมหดตัว
สารคัดหลั่งเพิ่ม
Athma
ระบบประสาทส่วนกลาง
กระตุ้น Cortex
ระบบไหลเวียนเลือด
หลอดเลือดขยายตัว
ลดBP
ลดความต้านทานหลอดเลือดส่วนปลาย
ลด HR
ข้อห้าม
หอบหืด ปอดอุดกั้น
ลำไส้อุดตัน นิ่ว
แผลในกระเพาะและลำไส้
Clinic
ต้อหิน ม่านตาหรี่ ลด ความดันลูกตา
หยอดตาก่อนผ่าตัด
รักษาระบบทางเดินปัสสาวะ
อาการข้างเคียง
SLUD
ตาพร่า
ปวดหัว
ปวดท้อง
ตาแดงฯลฯ
Antichokinesterase agent ออกฤทธิ์ทางอ้อม
ฤทธ์
ต่อ muscarinic คล้ายกับ Cholinergic agonist ่่แต่รุนแรงกว่า
ต่อ nicotinic recepter
ผลต่อกล้ามเนื้อลาย
บีบตัวใยกล้ามเนื้อเกิดอาการสั่นพริ้ว
กลไก ยับยั้ง AChE >ACh เพิ่มขึ้น กระตุ้น Cholinergic recepter
reversible ใช้การแพทย์ได้
neostrigmine
pyridostrigmine
edrophonium
irreversible
organophosphate compounds ยาฆ่าแมลง
อาการข้างเคียง
DUMBELS
clinic
neostrigmine
กระเพาะปัสสาวะไม่บีบตัว
รักษาอาการลำไส้ไม่บีบตัว
รักษาโรค MS
ยุติฤิทธิ์ยาคลายกล้ามเนื้อ
รักษาAlaheimer D.
Antimascarinic Drugs
Atropine
กลไก แย่งที่ACh ลด Parasympathetic tone*ต่อมมีท่อต่างๆจะตอบสนองเร็ว
ฤทธิ์
ทางเดินอาหาร
ลดการบีบตัว
ลดความแรง
ลดการเคลื่อนที่
ทางเดินหายใจ
ขยายหลอดลม
ยับยั้งหลั่งสารคัดหลั่ง
ลดการหดเกร็ง(หอบหืด)
ตา
ความดันตาสูง
ม่านตาขยาย
ตาแห้ง
กล้ามเนื้อเรียบ
ลดการตึงตัวและแรง ทำให้ปัสสาวะลำบาก
ต่อมเหงื่อ
เหงื่อน้อยลง เกbด Atropine Fever
หัวใจและหลอดเลือด
หัวใจเต้นเร็ว หลอดเลือดขยาย(Atropine Flush)
clinic
รักษา Overactive bladder
ทางจักษุ ทำให้รูม่านตาขยาย
ลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบ
เป็นยาขยายหลอดลม
ยาเตรียมก่อนผ่าตัด
รักษาโรคพาร์คินสัน
รักษาโรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
รักษาภาวะล้มเหลวของกระแสโลหิต
ป้องกันรักษาเมารถ เมาคลื่น
ยาต้านพิษ
อาการข้างเคียง
4D'S
Dry
mouth
stool
Dilate
bladder
pupill
Adrenoceptor blocking drugs
1Alpha blocker ได้แก่ prazosin,Doxazosin
ฤทธิ์
1คลายตัวกล้ามเนื้อเรียบ
2ลดความต้านทานหลอดเลือดแดง
3ผนังหลอดเลือดขยาย ลดBP
Clinic เปิดทางเดินปัสสาวะ และถ่ายปัสสาวะ
อาการข้างเคียง 1ความดันโลหิตต่ำตอนเปลี่ยนท่า
2)Beta blocker
1non-selevtive beta blocker ได้แก่ Propranolol,timolol,sotalol
Clinic
1รักษาBPร่วมกับยาขับปัสสาวะและยาขยายหลอดเลือด
2ลดอาการใจสั่น
3ลดอาการตื่นเต้น
4รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
2selective beta blocker ได้แก่ Atenolol,Metoprolol
Clinic
1hypertension
2หัวใจเต้นผิดจังหวะ
3เจ็บหน้าอก
4ป้องกันไมเกรน
5ไทรอยด์ทำงานมากกว่าปกติ
*ห้ามใช้กรณีหัวใจเต้นช้ากว่า 45ครั้ง/นาที :warning:
อาการข้างเคียง
1หัวใจเต้นช้า Atrioventricular block
2หลอดลมตีบแคบ*ผู้ป่วยหอบหืดห้ามใช้
3หัวใจเต้นผิดจังหวะ
4ปวดศรีษะ วิงเวียน นอนไม่หลับ ล้า
5hypoglycemea
adrenergic drugs
กลุ่มcatecholamines
1epinephine
กลไก agonist กระตุ้นalpha1,2และbeta1,2ทำลายเร็วโดยMAO และCOMT
ฤทธิ์
1.เพิ่มอัตราการเต้น เพิ่มความดันโหลิต
2.ระบบทางเดินอาหาร กล้ามเนื้อเรียบคลายตัว หรูดบีบตัว
3ทางเดินหายใจคลายตัว หลอดลมขยายตัว 4น้ำตาลในเลือดสูง 5ยาเข้าสมองน้อย
Clinic
1ภาวะหัวใจหยุดเต้น
2Anaphylaxis
3Topical hemostasis
4ผสมยาชาเฉพาะที่
2Norepinephrine(Levophed)
กลไก ถูกmetabolite เป็นNorepinephrine และepinephine
ฤทธิ์
ขนาดต่ำ
1vasodilation หลอดเลือดไต
2เพิ่มGFR
3เพิ่มขับโซเดียมทางปัสสาวะ
ขนาดปานกลาง
1เพิ่มแรงการบีบตัวของหัวใจ
2เพิ่มHRเล็กน้อย
ขนาดสูง
1vasoconstriction
2เพิ่มBP
Clinic
Hypotension Septic shock
Hypotension Septic shock
4Dopamine
กลไก ถูกmetabolite เป็นNorepinephrine และepinephine
ฤทธิ์
ขนาดปานกลาง เพิ่มแรงการบีบตัวของหัวใจ เพิ่มHRเล็กน้อย
ขนาดสูง vasoconstriction เพิ่มBP
ขนาดต่ำ vasodilation หลอดเลือดไต เพิ่มGFR เพิ่มขับโซเดียมทางปัสสาวะ
Clinic
1Shock จากCO+การทำงานไตไม่ดี
2HFและMI
3shockจากหัวใจ ,MIเฉียบพลัน
3Dobutamine
กลไก กระตุ้นbeta 1recepter
ฤทธิ์
1เพิ่มCO
2หลอดเลือดขยายตัว
Clinic เหมือนDA
Alpha-adrenergic agonist
กลไก กระตุ้น alphaadrenogic receptor
แบ่งเป็น
1)Alpha-1 agonist
Phenylephrine (กิน,พ่น)
ฤทธิ์1หลอดเลือดหด 2เพิ่มBP
Clinic 1คัดจมูก 2ยาหยอดขยายม่านตา
Midodrine
1ผู้ป่วยpostural hypotension
2หน้ามืด
2)Apha-2 agonist
กลไก กระตุ้นเฉพาะที่ alpha2-adrenergic receptor
Clonidine (กิน,แผ่นแปะ)
ฤทธิ์
1ลดความดัน
2ลดการหดตัวหลอดเลือด
3ลดความต้านทานหลอดเลือด
Clinic
1hypertension
2ถอนพิษในหญิงตั้งครรภ์
3ร้อนวูบวาบหญิงหมดประจำเดือน
4ระงับปวดมะเร็ง
อาการข้างเคียง
1ง่วง ซึม
2ปากแห้ง ท้องผูกเบื่ออาหาร
3อาการถอนยา หยุดยาเร็ว>BPสูงเฉียบพลัน
Beta-adrenergic agonist
Beta2 adrenergic agonist
sabutamol&terbutaline (3-4h.)
ฤทธิ์
1หลอดลมคลายตัว
2ขยายหลอดลม
Clinic
1Acute bronchospasm
2เพื่อขยายหลอดลม
3ยับยั้งการบีบตัวมดลูก
Salmeterol&formoterol(12h.)
Clinic
1หืด (พ่น) ป้องกันหืดขณะออกกำลัง
2COPD
อาการข้างเคียง
1ใจสั่น หัวใจเต้นเร็วก
2สั่น กระวนกระวาย
3วิตd
Beta3 adrenergic agonist
กลไก กระตุ้นbeta receptor
ฤทธิ์ กล้ามเนื้อปัสสาวะคลายตัว
Clinic แก้อาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้
กลุ่ม Indirect-acting and Mixed-type adrenergic agonist
กลไกกระตุ้น adrenergic receptor + กระตุ้นหลั่งNE
แบ่งเป็น
1)Ephedrine(ไม่ใช่แล้ว)&Psuedoephedrine
อาการข้างเคียง
1BPสูง
2นอนไม่หลับ
3หัวใจเต้นเร็ว
2)Amphetamine(เสพติด1)
กลไก กระตุ้นส่วนกลางที่แรงสูงทั้งออกฤทธิ์ตรงและอ้อม(หลั่งNE)
ฤทธิ์
1BPเพิ่ม
2หัวใจเต้นผิดจังหวะ
3ระบบส่วนกลาง อารมณ์ จิต บุคลิก
4ตื่นตัว เป็นสุข
อาการข้างเคียง * เพิ่มขนาดเรื่อยๆ
ประโยชน์
1ใช้ภาวะหัวใจหยุดเต้น
2shock
3 Anaphylaxis
4Athma&COPD
5Glucoma ลดความดันตา
6Antihypertensive
7ลดอาการคั่งบวมเนื่อเยื่อจมูก
8อื่นๆ overactive bladder