Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรู้พื้นฐานและหลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram

- - - - มุ่งใช้เฉพาะกับผิวหนัง
    - - ควบคุมการใช้
      - ใช้ตามแพทย์สั่ง
    - - ยาที่ผลิดขึ้นเสร็จบรรจุในภาชนะ หีบห่อปิด หรือ ผนึกไว้
      - มีฉลากครบถ้วน
    - - กลุ่มยาสมุนไพร
  - - - ดูกลไกของยาเป็นหลัก
      - การแบ่งประเภทที่นิยมใช้มากที่สุด
    - - ยาระบาย ยาถ่าย
      - ยากระตุ้นระบบประสาท
    - - ต่อระบบต่างๆ
      - เช่น ยาออกฤกธฺ์ต่อระบบไหลเวียนเลือด
    - - แร่ธาตุ
      - พืช
- - - - ได้จากส่วนต่างๆของพืช
        
        ราก ใบ ลำต้น ผล เมลล็ด เปลือก
        
        ยาสมุนไพร
      - สารสกัดจากพืช
        
        สารสกัดบริสุทธิ์
        
        เช่น คาเฟอีน ได้จากใบชาและเมล็ดกาแฟ
    - - ไอโอดีน ทองแดง น้ำมันเกลือแร่
      - เช่น ยาใส่แผลสด Tincture iodine
    - - สกัดจากอวัยวะบางส่วนของสัตว์
      - เช่น ยาอินซูลิน สกัดมาจากตับอ่อนของวัว
  - - - ตามส่วนประกอบของสารเคมี
      - ตามการเรียงตัวของอะตอม กลุ่มอะตอม
    - - แบ่งเป็นกลุ่มๆ
      - เช่น กลุ่มยาแก้ปวด ยาลดไข้ ยานอนหลับ ยาแก้อักเสบ
    - - ตามชื่อบริษัทผู้ผลิตตั้ง / ตัวแทนจำหน่ายยา
      - เช่น ยาในกลุ่ม acetaminophen ชื่อทางการค้า เช่น Sara tylenol เป็นต้น
- - - - เคี้ยวก่อนถึงจะออกฤทธิ์
      - เช่น ยาลดกรดในกระเพาะอาหาร
    - - ใช้อมแก้เจ็บคอ รสหวาน
      - ประกอบด้วยยาฆ่าเชื้อ และ ยาทำละลายเชื้อ
    - - ไม่ถูกทำลายโดยกระเพาะ
      - ออกฤทธิ์เร็ว ดูดซึมได้ดี เข้าสู่กระแสเลือดโดยตรง
    - - ละลายน้ำได้ง่าย
    - - แบบเคลือบ
      - ไม่เคลือบ
    - - ยาผสมเก็บได้นาน
      - มีทั้งชนิดกินและโรยแผล
      - เช่น ยาแก้ท้องอืด ท้องร่วง
    - - มีเจลาตินห่อหุ้ม กลบรสขม
      - เช่น Ampicillin Amoxycillin
    - - ออกฤทธิ์บรเวณที่เหน็บ
      - ละลายเมื่อสอดเข้าไปในร่างกาาย
  - - - ตัวทำละลายเป็นน้ำ
        
        ยากลั้วคอ (Gargale)
        
        มีฤทธิ์ต้านการฆ่าเชื้อ
        
        ยาอมบ้วนปาก (Mouthwash)
        
        ระงับกลิ่นปาก ระงับเชื้อ
        
        ยาชา ยาสมานเนื้อเยื่อ
        
        ยาจิบ (Linctuses)
        
        สารละลายน้ำใส หนืดเล็กน้อย
        
        ยาระงับการไอ ขับเสมหะ
        
        ยาหยอดจมูก (Nasal preparations)
        
        ยาน้ำเชื่อม (syrups)
        
        สารละลายเข้มข้นของน้ำตาล/สารแทนน้ำตาล
        
        ให้ความหวาน มีกลิ่น สีสวย สำหรับเด็ก
        
        ยาสวนล้าง (Irrigation)
        
        ยาน้ำใส (Solution)
        
        ละลายในน้ำบริสุทธิ์ / ของเหลวชนิดอื่น
        
        เช่น แอลกอฮอล์ กลีเซอรีน
        
        ยาน้ำสวนทวารหนัก (Enemas)
        
        น้ำปรุง (Aromatic water)
        
        สารละลายใส
        
        เช่น สาระแหน่ น้ำมันกุหลาบ สารระเหย
        
        ยาหยอดหู (Otic preparations)
      - ตัวทำละลายไม่ใช่น้ำ
        
        ยาโคโลเนียน
        
        เป็นยาน้ำ ข้น เหนียว
        
        ใช้ทาบาดแผล ยาที่มีฤทธิ์ลอกผิวหนัง
        
        ยากลีเซอรีน
        
        เหนียว ข้น กึ่งแข็ง
        
        มักใช้หยอดหู ยาอมบ้วนปาก ทำให้ผิวหนังนุ่ม
        
        ยาสปริริต
        
        เป็นแอลกอฮอล์ 60% ขึ้นไป
        
        พวกน้ำมันหอมระเหย ยาดม
        
        ยาถูนวด
        
        ยาอิลิกเซอร์
        
        เป็นแอลกอฮอล์ 3-44%
        
        มีกลิ่นหอม รสหวาน
        
        ยาป้าย
        
        ต้านการติดเชื้อ ระงับปวด
    - - แมกมาและมิลค์ (Magmas and milk)
      - มิกซ์เจอร์ (Mixtures)
      - โลชั่น (Lotions)
      - อิมัลชั่น (Emulsion)
      - เจล (Gels)
  - - - เป็นยาแขวนตะกอนชนิดไร้เชื้อ
      - ห้ามฉีดเข้าหลอดเลือดดำ / ช่องไขสันหลัง
- - - - การที่ยาเข้าสู่กระแสเลือด
      - Bioavailability
        
        สัดส่วนของยาที่ไม่ถูกเปลี่ยนแปลงที่เข้าสู่กระแสเลือด
      - ปัจจัยที่มีผลต่อการดูดซึม
        
        ขนาดโมเลกุลของยา
        
        วิธีการผลิตยา รูปแบบยา
        
        ขนาดยาที่ให้
        
        คุณสมบัติในการละลาย ในไขมัน
      - ปัจจัยเกี่ยวกับผู้ป่วย
        
        การให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
        
        เป็นกรดอ่อน
        
        กระเพาะอาหาร
        
        เช่น แอสไพริน
        
        เป็นด่างอ่อน
        
        เช่น มอร์ฟิน
        
        ลำไส้เล็ก
        
        ให้ยาดูดซึมผ่านทางหลอดเลือดฝอย
        
        ยาอมใต้ลิ้น , ยาอมในกระพุ้งแก้ม
        
        ละลายในไขมันได้ดี เป็นด่าง
        
        ผ่านทางระบบทางเดินหายใจ
        
        ในรูปแบบของแก๊สและของเหลวที่ระเหยได้
        
        การฉีดใต้ผิวหนัง
        
        หลอดเลือดดำ > กล้ามเนื้อ > ใต้ผิวหนัง
        
        ดูดซึมเข้ากระแสเลือด ได100%
        
        การให้ยาเหน็บ
        
        ออกฤทธิ์เฉพาะที่
        
        ออกฤทธิ์ทั่วร่างกาย
        
        พยาธิสภาพของร่างกาย
        
        อารมณ์ของผู้รับยา
        
        การได้รับอาหารหรือยาชนิดอื่นร่วม
    - - การจับตัวของยากับโปรตีนในพลาสมา
        
        จับมากกระจายตัวน้อย
        
        จับน้อยรวมตัวน้อย มีการกระจายตัวมาก
      - ความสามารถในการป่านสมองและรก
      - คุณสมบัติของยา
      - การสะสมของยาที่ส่วนอื่น
      - ปริมาณการไหลเวียนเลือดไปยังอวัยวะ
    - - กระตุ้นการออกฤทธิ์ของยา
        
        ถูกเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของยา
        
        เช่น Levodopa จะถูก metabolite เป็นโดปามีน
      - สิ้นสุดการออกฤทธิ์ของยา
      - ปัจจัยที่มีผลต่อ drug metabolism
        
        สิ่งแวดล้อม
        
        อายุ
        
        พันธุกรรม
      - เอนไซม์ที่ทำหน้าที่เปลี่ยนแปลงยา
        
        ที่อยู่ในไซโตพลาสซึม เช่น ตับ ปอด ทางเดินอาหาร พลาสมา
        
        เช่น flavoprotein
      - ปฏิกิริยาระหว่างการเกิด metabolism
        
        ยาที่เพิ่มการสังเคราะห์ enzyme cytochrome P450-dependent
        
        การเปลี่ยนแปลงยาลดลง
        
        ทำลายยาอื่นอย่างรวดเร็ว
        
        ยาที่ยับยั้งการทำงานenzyme cytochrome P450
        
        ระดับยาในรา่งกายเพิ่มขึ้น
        
        ยาออกฤทธิ์นาน แปรสภาพช้า
    - - ทางน้ำนม เหงื่อได้ แต่เล็กน้อย
      - กำจัดออกทางไต ตับ น้ำดี ปอด
      - สารที่เป็น polar compound จะถูกกำจัดได้ดีกว่าสารที่เป็น high lipid solubility
- - - - ออกฤทธิ์โดยไม่จับกับ receptor
      - ออกฤทธิ์โดยกับ receptor
    - - จดจำและจับกับสารที่มีโครงสร้างจำเพาะ
      - การทำงานของเซลล์นั้นเปลี่ยนแปลง
    - - ยาที่จับกับ receptor แล้วออกฤทธิ์ ทำให้เกิดฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
    - - ยาที่จับกับ receptor แล้วไม่เห็นผล หรือไม่ออกฤทธิ์
    - - ยาที่จับกับ receptor แล้วออกฤทธิ์บางส่วน