Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรู้พื้นฐานและหลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram

- - - - ยาน้ำสารละลาย
        
        ยาน้ำสารละลายที่ตัวทำละลายเป็นน้ำ
        
        ยาน้ำเชื่อม
        
        ยาจิบ
        
        ยาน้ำใส
        
        ยากลั้วคอ
        
        น้ำปรุง
        
        ยาหยอดหู
        
        ยาหยอดจมูก
        
        ยาสวนล้าง
        
        ยาอมบ้วนปาก
        
        ยาน้ำสวนทวารหนัก
        
        ยาน้ำสารละลายที่ตัวทำละลายเป็นไม่ใช่น้ำ
        
        Spirits
        
        Collodians
        
        Elixir
        
        Glycerines
        
        Liniments
        
        Paints
      - ยาน้ำกระจายตัว
        
        Magmas and milk
        
        Mixtures
        
        โลชั่น
        
        Emuision
        
        เจล
    - - ขี้ผึ้ง
      - ครีม
    - - ยาเม็ดสำหรับเคี้ยว
        
        เคี้ยวก่อนกลืน เพื่อให้ยาแตกตัวก่อน ส่วนมากเป็นยาลดกรดในกระเพาะ
      - ยาอมใต้ลิ้น
        
        เป็นการให้ยาถูกดูดซึมได้เร็ว และออกฤทธิ์เร็ว
      - ยาอม
        
        ใช้อมแก้เจ็บคอ จะมียาฆ่าเชืื้อ และน้ำตาลเป็นส่วนประกอบ
      - ยาผงเดือดฟู่
        
        เป็ยยาที่ละลายน้ำได้ง่าย เช่นเกลือแร่
      - ยาเม็ด
        
        ยาเม็ดเคลือบ
        
        ยาเม็ดไม่ได้เคลือบ
      - ยาผง
        
        เพื่อเก็บยาได้นาน เป็นแบบผสม
      - ยาแคปซุล
        
        มีเจลาตินเป็นเปลือกหุ้ม เพื่อกลบรส กลิ่นของยา
      - ยาเหน็บ
        
        ใช้เหน็บเฉพาะที่
    - - ยาทาผิวหนังง
      - ยาพ่นฝอย
      - ยาฉีด
      - ยาดม
- - - - มีการแบ่งกลุ่ม และเรียกชื่อยาที่รวมอยู่ในกลุ่มจะมีฤทธิ์เหมือนกัน
    - - การตั้งชื่อยาให้ดูน่าสนใจ จำง่าย ติดหู
    - - เรียกตามส่วนประกอบทางเคมี การเรียงตัวของอะตอม
- - - - ปัจจัยที่มีผลต่อการดูดซึมยา
        
        ปัจจัยเกี่ยวกับตัวยา
        
        ขนาดของยา
        
        วิธีการผลิตยา และรูปแบบของยา
        
        ขนาดยาที่ให้
        
        การละลายของยาในไขมัน
        
        ปัจจัยเกี่ยวกับผู้ป่วย
        
        วิธีการบริหารยา
        
        การให้ยาดูดซึมผ่านระบบทางเดินหายใจ
        
        การให้ยาเหน็บทางช่องคลอดหรือทวารหนัก
        
        การให้ยาดูดซึมผ่านหลอดเลือดใต้ลิ้น
        
        การให้ยาดูดซึมทางผิวหนัง
        
        การให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
        
        การให้ยาโดยหารฉีดใต้ผิวหนัง
    - - การจับตัวของยากับโปรตีนในพลาสม่า
      - ความสามารถในการผ่่านเข้าสมองและรก
      - คุณสมบัติทางเคมีและฟิสิกส์ของยาแต่ละชนิด
      - การสะสมของยาที่ส่วนอื่นๆ
      - ปริมาณการไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะต่างๆ
    - - กาารขับถ่ายยาออกจากร่างกาย
        
        ร่างกายจะกำจัดยาออกได้ทางไต ตับ น้ำดี และปอด และอวัยวะหลักในการกำจัดยา คือ ไต
      - คำสำคัญทางเภสัชจลนศาสตร์
        
        Loadding dose
        
        การให้อยาครั้งแรกให้ถึงระดับยาที่ต้องการในพลาสม่า
        
        Onset
        
        ระยะเวลาที่เริ่มให้ยาจนถึงยาเริ่มออกฤทธิ์
        
        Half-life
        
        การให้ยาลดลงเหลือครึ่งหนึ่ง
        
        Duration of action
        
        ระยะเวลาที่ยาเริ่มออกฤทธิ์จนถึงยาหมดฤทธิ์
    - - การแปรสภาพยา มี 2 ประการ
        
        การกระตุ้นการออกฤทธิ์ของยา
        
        สิ้นสุดการออกฤทธิ์ของยา
      - เอนไซม์ที่ทำหน้าที่ในการเปลี่ยนแปลงยา
        
        เอนไซม์อาจอยู่ที่ไซโทพลาสซึมของอวัยวะต่างๆ
        
        ร่างกายมีเอนไซม์หลายชนิดที่เกี่ยวข้องกับการแปลสภาพยา
        
        เช่น
        
        Flavoprotein
        
        ปฏิกิริยาการเปลี่ยนแปลงยา 2 ขั้นตอน
        
        Phase l reaction
        
        Phase ll reaction
      - ปัจจัยที่มีผลต่อ drug metabolism
        
        สิ่งแวดล้อม
        
        อายุ
        
        พันธุกรรม
      - ปฏิกิริยาระหว่างยาในระหว่างการเกิด metabolism
        
        Enzyme inducer
        
        หากให้ยาร่วมกับยาชนิดอื่นจะทำให้ยาชนิดอื่นมีประสิทธิภาพลดลง
        
        Enzyme inhibitor
        
        หากให้ยาร่วมกับยาชนิดอื่นจะทำให้มีการยับยั้งยาชนิดอื่น ให้ถูกแปรสภาพช้าลง
- - - - ยาใช้ภายนอก
        
        ยาที่ใช้สำหรับภายนอก เช่น ยานวด
      - ยาใช้เฉพาะที่
        
        เป็นยาที่มีผลเฉพาะที่ เช่น ผิวหนัง ตา หู ปาก
      - ยาควบคุมพิเศษ
        
        ยาแผนปัจจุบันที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาที่ควบคุมพิเศษในการใช้
      - ยาสามัญประจำบ้าน
        
        ยาแผนปัจจุบันที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาสามัญประจำบ้าน
      - ยาอันตราย
        
        ยาแผนปัจจุบันที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาอันตราย
      - ยาบรรจุเสร็จ
        
        เป็นยาที่บรรจุ ห่อใส่ภาชนะ และมีฉลากครบถ้าน
      - ยาแผนโบราณ
        
        ยาที่อยู่ในตำรายาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศให้ได้รับอนุญาติให้ขึ้นทะเบียนยาแผนโบราณ
      - ยาสมุนไพร
        
        ยาที่มีส่วนผสมของสมุนไพรต่างๆ
      - ยาแผนปัจจุบัน
        
        ใช้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม การบำบัดโรคสัตว์
    - - ประโยชน์ในการรักษา
      - กลไกหาารออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
      - ตำแหน่งการออกฤทธิ์ทางกายวิภาค
      - แหล่งที่มาของยา
        
        แหล่งกำเนิดยา
        
        จากธรรมชาติ
        
        จากสัตว์
        
        สกัดอินซูลินมาจากตับอ่อนของวัว
        
        จากแร่ธาตุ
        
        ไอโอดีน
        
        ทองแดง
        
        น้ำมันเกลือแร่
        
        จากพืช
        
        ราก ใบ ลำต้น ผล เมล็ด เปลือก เป็นยาสมุนไพร
        
        จากกาารสังเคราะห์
        
        ส่วนใหญ่ได้จากกาารสังเคราะห์ โดยอาศัยปฏิกิริยาเคมี
        
        อลูมิเนียมไฮดอกไซต์
        
        ใช้เป็นยาลดกรดในกระเพาะอาหาร
        
        เกลือของเหล็ก
        
        ใช้บำรุงโลหิต
- - - - ดูดซึมและออกฤทธิ์เร็ว
    - - รถชาติไม่ดี
  - - - ออกฤทธิ์เฉพาะที่และทั่วร่างกาย
    - - ไม่สะดวกต่อการใช้งาน ราคาแพง
  - - - สะดวก ปลอดภัย ราคาถูก
    - - อาจจะระคายเคืองได้ และยาถูกทำลายโดยน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร
  - - - ออกฤทธิ์เร็ว
    - - เกิดพิษง่าย และมีราคาแพง
  - - - ดูดซึมช้า ออกฤทธิ์นาน
    - - มีโอกาสติดเชื้อง่าย ราคาแพง
  - - - ดูดซึมเร็ว ละลายในไขมันได้
    - - ยามีการสะสมที่เนื้อเยื่อ และมีการดูดซึมช้าลง
  - - - ออกฤทธิ์เร็ว ยาออกฤทธิ์เฉพาะที่
    - - ให้ยาไม่สะดวก
- - - - การออกฤทธิ์โดยไม่จับกับ recepter
        
        Chemical action
        
        Physical action
      - การออกฤทธิ์โดยจับกับ recepter
    - - เป็นองค์ประกอบของเซลล์อาจพบได้ที่ผนัง cytoplasm or nucleus โดยจะจำและจับกับสารที่มีโครงสร้าที่เข้ากันได้
    - - ยาที่จับกับ recepter แล้วออกฤทธิ์
    - - ยาที่จับกับ recepter แล้วยับยั้งการออกฤทธิ์ของ agonist ในการจับกับ Recepter
    - - ยาที่จับกับ recepter แล้วออกฤทธิ์เพียงบางส่วน