Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะสายสะดือพลัดต่ำหรือสายสะดือโผล่ (Prolapse of Cord) - Coggle Diagram
ภาวะสายสะดือพลัดต่ำหรือสายสะดือโผล่
(Prolapse of Cord)
คือ ภาวะที่สายสะดือเคลื่อนลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกอาจอยู่ในช่องคลอด หรือโผล่ออกมานอกปากช่องคลอด ซึ่งมักจะเกิดขึ้นหลังจากมีการแตกของถุงน้ำคร่ำ
ชนิด
Occult (Hidden) prolapse of cord
สายสะดือเคลื่อนต่ำลงมาพอที่จะถูกส่วนนำของทารกกดได้
Forelying cord
สายสะดือเคลื่อนต่ำลงมาจนถึงปากมดลูก ถ้าตรวจภายในจะสามารถคลำพบสายสะดือได้
Complete prolapse of cord
สายสะดือพลัดออกมาจนพ้นปากมดลูกในกรณีที่ถุงน้ำแตกแล้วจะสามารถมองเห็นสายสะดือโผล่พ้นออกมาจากปากช่องคลอด
สาเหตุ
ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้น (Breech presentation) ท่าขวาง(Transverse lie)
ตั้งครรภ์แฝดเด็กหรือแฝดน้ำ
ทารกมีขนาดเล็กกว่าอายุครรภ์ (Small for gestational age)
ส่วนนำไม่กระชับกับช่องทางคลอด
ถุงน้้ำแตกก่อนกำหนด
การคลอดก่อนกำหนด
สายสะดือยาวกว่าปกติ โดยเฉพาะถ้ายาวเกิน 75 ชม. จะทำให้พลัดต่ำได้ง่าย
รกเกาะต่ำทำให้สายสะดืออยู่ใกล้กับปากมดลูก
ผลกระทบ
ต่อมารดา
มักเกิดจากการได้รับยาสลบจากการช่วยคลอด เช่น การผ่าตัดทารกออกทางหน้าท้อง หรือการใช้คีม (Forceps extraction)
นอกจากนี้หากทารกเสียชีวิตมารดาจะประสบกับภาวะเศร้าโศก เสียใจ ได้รับความกระทบกระเทือนทางด้านจิตใจ
ต่อทารก
การกดสายสะดือจะเป็นการตัด
การไหลเวียนของเลือดจากรกมาสู่ทารก
ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้ทารกขาดออกซิเจนและถึงแก่ชีวิตได
อาการและอาการแสดง
ถ้าเป็นชนิด Complete prolapse cord
พบว่าสายสะดือโผล่ออกมาจากช่อง
คลอด หรือมารดามีความรู้สึกขัดตุงบริเวณช่องคลอดภายหลังจากถุง น้ำแตก
ตรวจภายในพบสายสะดือพลัดต่ำกว่าส่วนนำของทารก
พบการเต้นของหัวใจทารกบริเวณสายสะดือ
ถ้าสายสะดือพลัดต่ำเป็นชนิด Occult prolapse cord
จะไม่พบส่วนของสายสะดือโผล่ออกมาหรือคลำไม่ได้ แต่จะพบว่ามีการเปลี่ยนแปลงของการเต้นของหัวใจทารก ซึ่งอ่านผลจากเครื่อง Monitor พบ Variable deceleration หรือมี Bradycardia ถ้าหากสายสะดือถูกกดอยู่นาน
การป้องกัน
แนะนำให้มารดาที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงไม่ควรเบ่งก่อนเวลาที่
เหมาะสม หรือให้รีบมาโรงพยาบาลทันทีที่ถุงน้ำแตก
ในการเจาะถุงน้ำ ควรทำด้วยความระมัดระวัง
ในกรณีที่ถุงน้ำคร่ำแตกเอง ควรตรวจภายใน
รวมทั้งประเมินความก้าวหน้าของการคลอดด้วย
4.ควรจัดให้นอนท่า Semi –Fowler’s positionและควรจำกัดกิจกรรมไม่ให้ลุกเดินบ่อย
ควรบันทึกการเต้นของหัวใจทารกด้วยเครื่อง Monitor อย่างต่อเนื่อง ในกลุ่มมารดาที่เสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือพลัดต่ำทุกราย
การวินิจฉัย
จากอาการและอาการแสดง
จากการประเมินพบการเปลี่ยนแปลงของการเต้นของหัวใจทารกเป็นชนิด Variable deceleration
การรักษาเมื่อพบสายสะดือโผล่
พยายามลดการกดทับของส่วนนำบนสายสะดืออย่างทันทีทันใด โดยจัดให้มารดานอนในท่ายกก้นสูง อาจเป็นท่า Trendelenburg หรือ Knee – chest หรือใช้หมอนหนุนบริเวณสะโพกให้สูงขึ้น (Sim’s position)
สวมถุงมือ Sterile แล้วดันส่วนนำไม่ให้กดทับบริเวณสายสะดือจนกว่าการคลอดจะสิ้นสุดลง
ห้ามดันสายสะดือที่โผล่พ้นออกจากช่องคลอดกลับเข้าไปใหม่ ควรใช้ผ้า Sterile นุ่มๆ ชุบน้ำเกลือที่อุ่น ๆ คลุมบริเวณสายสะดือที่โผล่ออกมา
พยายามช่วยให้ทารกคลอดออกมาโดยเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ ถ้าปากมดลูกยังเปิดไม่เต็มที่ แพทย์จะC/S แต่ถ้าปากมดลูกเปิดเต็มที่แล้ว และทารกอยู่ในท่าVertex presentation หรือปากมดลูกเปิดเกือบหมด ส่วนใหญ่แพทย์จะช่วยคลอดโดยใช้เครื่องดูดสูญญากาศ หรือใช้คีม (Vacuum or Forceps extraction)
ให้ออกซิเจนแก่มารดา 8 – 10 ลิตร/นาที
ถ้าหากทารกเสียชีวิตแล้ว แพทย์จะช่วยให้การคลอดเป็นไปตามธรรมชาติ หรืออาจช่วยคลอดโดยการใช้คีม
การพยาบาล
ซักประวัติเกี่ยวกับปัจจัยที่จะมีผลทำให้เกิดสายสะดือพลัดต่ำ
เมื่อมารดาได้รับการเจาะถุงน้ำหรือถึงน้ำแตกบ้าง โดยส่วนนำของทารกไม่เคลื่อนต่ำลงมา พยาบาลควรสังเกตบริเวณฝีเย็บและประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารก
เพื่อสังเกตการเปลี่ยนแปลงเมื่อสายสะดือถูกกด
มารดาวิตกกังวลและกลัว เนื่องจากไม่ทราบผลลัพธ์ที่จะเกิดขึ้นจากการคลอด
มารดามีภาวะโศกเศร้า เนื่องจากการสูญเสียทารก