Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความรู้พื้นฐานและหลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram
ความรู้พื้นฐานและหลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา
ความรู้พื้นฐานทางเภสัชวิทยา
ประเภทของยา
ยารักษาโรคปัจจุบัน
ยาแผนปัจจุบัน ยาที่มุ่งหมายสำหรับใช้ในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม
ยาแผนโบราณ ยาที่มุ่งหมายสำหรับใช้ในการประกอบโรคศิลปะแผนโบราณหรือบำบัดโรคสัตว์
ยาอันตราย ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาอันตราย
ยาควบคุมพิษยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาควบคุมพิษ
ยาใช้ภายนอก ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่มุ่งใช้ภายนอกไม่รวมยาเฉพาะที่
ยาใช้เฉพาะที่ ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่มุ่งหมายใช้เแพาะที่ผิวหนัง
ยาสามัญประจำบ้าน ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาสามัญประจำบ้าน
ยาบรรจุเสร็จยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่ผลิตขึ้นเสร็จในรูปต่างๆ
ยาสมุนไพร ยาที่ได้จากพฤกษชาติ สัตว์ หรือแร่
แบ่งตามเภสัชตำรับ
ตำแหน่งออกฤทธิ์ทางกายวิภาค
ประโยชน์ในการรักษา
กลไกลการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
แหล่งที่มาของยา
แหล่งกำเนิดยา
จากธรรมชาติ
จากพืช
จากสัตว์
จากแร่ธาตุ
ทองแดง
น้ำมันเกลือแร่
ไอโอดิน
จากการสังเคราะห์
การเรียกชื่อยา
เรียกชื่อตามสูตรเคมี
เรียกชื่อสามัญทางวิทยาหรือชื่อตัวยา
เรียกชื่อตามการค้า
เภสัชภัณฑ์หรือยาเตรียม
รูปแบบที่เป็นของแข็ง
ยาแคปซูล
ยาเม็ด
ยาเม็ดเคลือบ
วิตามินB1-6-12
ยาเม็ดที่ไม่ได้เคลือบ
Aspirin paracetamol
ยาอมใต้ลิ้น
Testosterone Nitrogycerine
ยาอม
สเตร็ปซิล
ยงผงเดือดฟู่
ยาเหน็บ
Protosedyl Dulcolax
ยาผง
ยาแก้ท้องอืด
ประเภทของเหลว
ยาน้ำกระจายตัว
เจล
โลชั่น
แมกมาและมิลค์
มิกซ์เจอร์
อิมัลชั่น
ยาน้ำสารละลาย
ยาน้ำสารละลายที่ตัวทำละลายเป็นน้ำ
น้ำปรุง
น้ำยาใส
ยาน้ำเชื่อม
ยาจิบ
ยากลั้วคอ
ยาอมบ้วนปาก
ยาหยอดจมูก
ยาหยอดหู
ยาสวนล้าง
ยาสวนทวารหนัก
ยาน้ำสารละลายที่ตัวทำละลายไม่ใช่น้ำ
ยาอลิกเซอร์
ยาสปริริต
ยาโคโลเดียน
ยากลีเซอรีน
ยาถูนวด
ยาป้าย
ข้อดีข้อเสียของการให้เภสัชภัณฑ์ในวิถีต่างๆ
ยาชนิดรับประทาน
ข้อดี
สะดวก ปลอดภัย,ไม่อันตรายเท่าฉีดกรณีเกิดพิษสามารถทำให้อาเจียนได้ง่าย
ข้อเสีย
ไม่เหมาะกับยาดูดซึมผ่านทางเดินอาหาร กลิ่น สีไม่ชวนรับปะทาน ยาอาจระคายเคืองกระเพาะอาหาร ห้ามใช้นผู้ป่วยที่อาเจียน
ยาชิดฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
ข้อดี
ออกฤทธิ์เร็ว ใช้ในายที่หมดสติ อาเจียนได้ เหมาะกับการให้สารน้ำ
ข้อเสีย
เกิดพิษง่าย ติดเชื้อง่ายอาจทำให้หัวใจล้มเหลวกรณีเกิดพิษไม่สามารถทำให้อาเจียนได้
ยาชนิดฉีดเข้าใต้ผิวหนัง
ยาชนิดฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
ข้อดี
ยาดูดซึมเร็วระคายเคืองน้อย สามารถใช้กับยาฉีดที่ละลายได้ในน้ำมัน
ข้อเสีย
ให้ยาได้ไม่เกิน5มิลลิลิตร การสะสมไว้ที่เนื้อเยื่ออาจทำให้ดูดซึมช้าลง
ยาพ่นฝอย ยาแอโรซอล สูดดม และยาหยอดจมูก หยอดหู
ข้อดี
ออกฤทธิ์เร็ว ให้ยาได้ด้วยตัวเอง ยาจะออกฤทธิ์เฉพาะที่
ข้อเสีย
การให้ยาไม่สดวก ปริมาณยาที่ได้ไม่แน่นอน อาจระคายเคืองเยื่อบุทางเดินหายใจและหลอดลม อาจติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ
ข้อดี
การดูดซึมช้าทำให้ยาออกฤทธิ์ได้นานหากแพ้ยาเฉียบพลันสามารถใช้ tourniquest รัดเหนือแขนได้
ข้อเสีย
สมารถให้ยาได้ไม่เกิน2มิลลิลิตรยาบางชนิดระคายเคือง บริเวรที่ฉีดอาจทำให้เกิดแผลหรือฝีได้ ติดเชื้อง่าย
ยาอมใต้ลิ้น
ข้อดี
ยาดูดซึมออกฤทธิ์ได้เร็วโดยไม่ผ่านตับ ไม่ถูกทำลายโดยกรดหรือน้ำย่อย
ข้อเสีย
ยาบางชนิดรสชาติไม่ดี อาจระคายเคืองเยื่อบุภายในปาก ใช้เวลานาไม่สะดวกในการพูด
ยาเหน็บ
ข้อดี
เหมาะกับเด็กหรือผู้รับประทานยายาก ออกฤทธิ์เฉพาะที่และทั่วร่างกาย
ข้อเสีย
ไม่สะดวกต่อการใช้ ราคาแพง อาจเกิดการติดเชื้อ
หลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา
การออกฤทธิ์ของยาทางเภสัชจลนศาสตร์
เภสัชจลนศาสตร์
การดูดซึมยาเข้าสู่ร้างกาย
ปัจัยที่มีผลต่อการดูดซึมยา
ปัจจัยเกี่ยวกับตัวยา
วิธีการผลิตยา
ขนาดยาที่ใช้
ขนาดโมเลกุลยา
คุณสมบัติในการละลายในไขมัน
ปัจจัยเกี่ยวกับผู้ป่วย
การบริหารยา
การให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
ยาที่มีคุณสมบัติเป็นกรดอ่อนเช่น แอสไพริน
ยาที่มีคุณสมบัติเป็นด่างอ่อน เช่น มอร์ฟีน
การให้ยาดูดซึมผ่านหลอดเลือดฝอยใต้ลิ้น
การให้ยาดูดซึมผ่านระบบหายใจ
การให้ยาฉีดใต้ผิวหนัง
การให้ยาดูดซึมผ่านผิวหนัง
การให้ยาแบบเห็บทวารหนักหรือช่องคลอด
พยาธิสภาพของร่างกาย
สภาวะทางสรีรวิทยาและอารมณ์ผู้รับยา
การได้รับอาหารหรือยาชนิดอื่นร่วมด้วย
การกระจายตัวของยา
ปริมาณการไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะนั้นๆ
คุณสมบัติทางเคมีและฟิสิกส์ของยาแต่ละชนิด
การจับตัวของยากับดปรตีนในพลาสม่า
ความสามารถในการผ่านเข้าของสมองและรก
การสะสมของยาที่ส่วนอื่น
การแปรสภาพยาหรือการเปลี่ยนแปลงยา
กระตุ้นการออกฤทธิ์ยา
สิ้นสุดการออกฤทธิ์ยา
เอนไซม์ที่ทำหน้าที่เปลี่ยนแปลงยา
เอนไซม์อาจอยู่ที่ไโพลาสมา
ในร่างกาย
ปฎิกิริยาเปลี่ยนแปลงยา
Phase l reaction
Phase ll reaction
ปัจจัยที่มีผลต่อdrug metabolism
พันธุกรรม
สิ่งแวดล้อม
อายุ
ปฎิกิริยาระหว่างยาในระหว่างการเกิด metabolism
ยาบางชนิดเหนี่ยวนำเอนไซม์
ยาบางชนิดยับยั้งเอนไซม์
การขับถ่ายยา
ร่างการจะกำจัดยาออกได้ทางไต ตับ น้ำดี และปอด
คำสำคัญทางเภสัชจลศาสตร์
ครึ่งชีวิต
Loading dose
Duration of action
การออกฤทธิ์ทางเภสัชพลศาสตร์
เภสัชพลศสาตร์
การจับของยา
การศึกษาระหว่างขนาด
กลไกการออกฤทธิ์เภสัชพลศาสตร์
ออกฤทธิ์ดโดยไม่จับกับ receptor
ออกฤทธิ์ดโดยจับกับ receptor
ตัวรับ
Agonist
Antagonist
Partial agonist
คำสำคัญทางเภสัชพลศาสตร์
Affinity
Efficacy
Potency
ระดับความปลอดภัยของยา
LI=LD50
ED50
การแปรผันของการตอบสนองต่อยา
Hyperactivity
Tolerance
Hypersensitivity
Tachyphylaxis
Hyporeactivity
Placebo effect
Idiosyncrasy
สาเหตุการตอบสนองต่อยาที่แตกต่างกัน
มีความแตกต่างในความเข้มข้นของ endogenous receptor ligands
มีการเปลี่ยนแปลงจำนวนหรือการทำงานของreeptor
มีการเปลี่ยนแปลงปริมาณของยาที่จะไปถึงreceptor
มีการเปลี่ยนแปลงอวัยวะที่เกิดการตอบสนองจาดดารกระตุ้น receptor