Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม - Coggle Diagram
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม
ความหมายของวัฒนธรรม (Culture)
เป็นเครื่องมือที่มนุษย์คิดคินเพื่อช่วยให้สามารถดํารงชีวิตอยู่ต่อไปได้ในสังคมของตน
ลักษณะพื้นฐานที่สําคัญของ วัฒนธรรมไว้6 ประการ
1) วัฒนธรรมเปkนความคิดร่วม(Sharedideas)
2) วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่มนุษยlเรียนรู้ (Cultureislearned)
3) วัฒนธรรมมีพื้นฐานมาจากการใช้สัญลักษณ์ (Symbol)
4) วัฒนธรรมเป็นองค์รวมของความรู้และภูมิปัญญา
5) วัฒนธรรมคือกระบวนการที่มนุษยlนิยามความหมายให้กับชีวิตและสิ่งต่างๆ
6) วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่ไม่หยุดนิ่งมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา
วัฒนธรรมออกเป็น 2 ประเภท
วัฒนธรรมทางวัตถุ (material culture)
สิ่งของหรือวัตถุอันเกิดจากความคิดและการประดิษฐ์ขึ้นมาของมนุษย์
ถ้วย
ชาม
จาน
ช้อน
ส้อม
ตึกรามบ้านช้องและถนนหนทาง
วัฒนธรรมที่ไม่ใช่วัตถุ (non-material culture)
วัฒนธรรมที่แสดงออกได้โดยทัศนะประเพณี
ความคิด
ความเชื่อ
ภาษา
ศีลธรรม
ปรัชญา
กฎหมาย
องค์ประกอบของวัฒนธรรม
1) องค์วัตถุ (Material)
วัฒนธรรมในด้านวัตถุที่มีรูป ร่างสามารถจับต้องได้
เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ
ภาพเขียนสิ่งก่อสร้างต่างๆ
2) องค์การหรือสมาคม (Organization หรือ Association)
วัฒนธรรมในส่วนของการ จัดระเบียบเป็นองค์การหรือสมาคม
มีระเบียบแบบแผนหรือกฎเกณฑ์ข้อบังคับ
สถาบันทางสังคมต่างๆ
4) องค์มติหรือมโนทัศน์ (Concepts)
วัฒนธรรมในด้านความคิด ความเชื่อ
ส่วนมากได้รับมาจากคําสอนทางศาสนา
ความเชื่อในเรื่องบาปบุญ
ความเชื่อในเรื่องกฎแห่งกรรม
3) องค์พิธีหรือพิธีการ (Usage หรือ Ceremony)
วัฒนธรรมในส่วนของพิธีหรือพิธีการ
มนุษย์สร้างขึ้นตั้งแต่การเริ่มต้นของชีวิต คือ การเกิดจนกระทั่งตาย
พิธีรับขวัญเด็ก
วิธีโกนจุก
ความสําคัญของวัฒนธรรม
เป็นเครื่องกําหนดความเจริญหรือความเสื่อมของสังคม
ทําให้เข้าใจชีวิตความเป็นอยู่ค่านิยมของสังคม
ทําให้มีความรู้สึกเป็นพวกเดียวกันและให้ความร่วมมือกัน
ทําให้เกิดความสงบเรียบร้อยในสังคม
ทําให้มีพฤติกรรมเป็นแบบเดียวกัน
ทําให้เข้ากับคนพวกอื่นในสังคมเดียวกันได้
ทําให้มนุษย์มีสภาวะที่แตกต่างจากสัตว์
ความสําคัญของวัฒนธรรม
วัฒนธรรมเป็นเครื่องกําหนดความเจริญหรือความเสื่อมของสังคม
การศึกษาวัฒนธรรมจะทําให้เข้าใจชีวิต
ทําให้มีความรู้สึกเป็นพวกเดียวกันและให้ความร่วมมือกันได้
คุณค่า ความเชื่อ ค่านิยมทางสังคมที่มีผลต่อหลักการในการดำเนินชีวิต
ประเภทของความเชื่อ
1) ความเชื่อในสิ่งปรากฏอยู่จริง
2) ความเชื่อขั้นพื้นฐานของบุคคล
เกิดจากประสบการณ์ตรง
เกิดจากการแลกเปลี่ยนพบปะสังสรรค์
3) ความเชื่อแบบประเพณี
ภาคเหนือเชื่อในเรื่องเกี่ยวกับผี
ความเชื่อเกี่ยวกับการบูชาพระธาตุและผีวีรบุรุษ
4) ความเชื่อแบบเป็นทางการ
ความเชื่อที่มีต่อหลักคำสอนในพระพุทธศาสนาเรื่องการมีสติ
ความไม่ประมาท
ความเชื่อเกี่ยวกับการบริโภคอาหาร 5 หมู่
การบริโภคนมแม่
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อ
ปัจจัยทางด้านจิตวิทยา
การรับรู้
การเรียนรู้
ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม
การขัดเกลาทางสังคม
การควบคุมทางสังคม
การปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
ปัจจัยทางด้านบุคคล
ศาสนา
อายุ
เพศ
การศึกษา
อาชีพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรคและวิธีการดูแลสุขภาพ
1) ความเชื่อแบบอำนาจเหนือธรรมชาติและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรค
ความเจ็บป่วยเกิดจากการกระทำของผี
ความเจ็บป่วยเกิดจากเวทมนต์และคุณไสย
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากขวัญ
วิธีการดูแลสุขภาพแบบเหนือธรรมชาติ
ส่วนใหญ่ใช้การประกอบพิธีกรรมเป็นหลัก
วินิจฉัยหาสาเหตุและกระบวนการในการรักษา
ผู้ให้การดูแลรักษาสุขภาพในการแพทย์แบบอำนาจเหนือธรรมชาติ
กลุ่มหมอดู
กลุ่มหมอสะเดาะเคราะห์
กลุ่มหมอธรรม
กลุ่มหมอตำรา
2) ความเชื่อแบบพื้นบ้านและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการขาดสมดุลธาตุ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการบริโภคอาหารแสลงโรค
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากเชื้อโรค
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการประกอบอาชีพ
วิธีการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
การทำพิธีตั้งขันข้าว
การตั้งคายซึ่งเป็นการไหว้ครูเพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ทางการรักษา
ผู้ให้การดูแลรักษาสุขภาพในการแพทย์แบบพื้นบ้าน
หมอสมุนไพร
หมอเป่า
หมอกระดูกหรือหมอน้ำมัน
หมอนวด
หมอตำแย
3) ความเชื่อแบบการแพทย์แผนตะวันตกและวิธีการดูแลสุขภาพ
การเจ็บป่วยเกิดจากเชื้อโรค ความเจ็บป่วยเกิดจากพันธุกรรม
ความเจ็บป่วยเกิดจากพฤติกรรม
ความเจ็บป่วยเกิดจากสิ่งแวดล้อมหรืออุบัติเหตุ
ความเจ็บป่วยเกิดจากจิตใจ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากสาเหตุอื่นๆ
ปัญหาทางด้านสังคม
การทำแท้ง การทำร้ายร่างกาย
วิธีการดูแลสุขภาพแบบแพทย์ตะวันตก
มีการวินิจฉัยหาสาเหตุของความเจ็บป่วย
4) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพในช่วงเปลี่ยนผ่านสถานการณlชีวิต
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบพื้นบ้าน
ระยะตั้งครรภ์
คนโบราณเชื่อว่าการตั้งครรภ์เป็นผลจากความสัมพันธ์ของ มนุษย์กับดวงดาวในระบบจักรวาล
การดูแลสุขภาพในระยะตั้งครรภ์
การดูแลทารกในครรภ์
การฝากครรภ์
ระยะคลอดบุตร
ความเชื่อเกี่ยวกับการคลอดบุตร
เรื่องความเป็นสิริมงคล
ท่าทางในการคลอด
การดูแลสุขภาพในระยะคลอดบุตร
การจัดสถานที่และท่าทางในการคลอด
การตรวจครรภ์ก่อนคลอด
การคลอด
การจัดการเกี่ยวกับรก
ระยะหลังคลอด
ความเชื่อเกี่ยวกับภาวะหลังคลอด
ความเชื่อเรื่องผี
ความเชื่อเรื่องกรรม
ความเชื่อ เรื่องสมดุลธาตุ 4
การดูแลสุขภาพในระยะหลังคลอด
การอยู่ไฟ
การนาบหม้อหรือการทับหม้อเกลือ
การประคบสมุนไพร
การนวดหลังคลอด
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบแพทย์ตะวันตก
ความเชื่อเรื่องเกี่ยวกับการตั้งครรภ์เป็นภาวะที่ตัวอ่อนหรือทารกได้ก่อกําเนิดขึ้นภายในมดลูก
การดูแลสุขภาพแบบการแพทยlตะวันตกมีหลักการดูแลคล้ายคลึงกับแบบพื้นบ้าน
5) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความชรา
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราปัจจัยชี้บ่งถึงความชรา
ภาวะหมดประจําเดือนในเพศหญิง
การเสื่อมสมรรถภาพทางเพศในเพศชาย
ความแปรปรวนของธาตุลม
การดูแลสุขภาพวัยชราแบบพื้นบ้าน
การใช้สมุน ไพร
การดูแลอาหาร
การดูแลด้านสุขภาพทางเพศ
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบการแพทย์แผนตะวันตก
ความเชื่อเกี่ยวกับความชรา
กําหนดอายุตั้งแต่ 60 หรือ 65 ปีขึ้นไป เป็นเกณฑ์เข้าสู่วัยชรา
การดูแลสุขภาพวัยชราแบบการแพทย์แผนตะวันตก
การดูแลด้านโภชนาการ
การดูแลด้านฮอร์โมน
การดูแลด้านการออกกําลังกาย
6) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตาย
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบพนื้บ้าน
ความเชื่อเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
มีความเชื่อในเรื่องวิญญาณ
กฎแห่งกรรม
การเวียนว่ายตายเกิดและชาติภพ
การดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
มุ่งเน้นการตอบสนองทางด้านจิตวิญญาณของผู้ตายและเครือญาติ
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบแพทยlแผนตะวันตก
จะพิจารณาจากการหยุดทํางานของหัวใจและการทํางานของแกนสมอง
การดูแลสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับการตายแบบแพทย์แผนตะวันตก
เน้นให้ระบบและอวัยวะต่างๆ สามารถทํางานต่อไปได้และยืดชีวิตผู้ป่วยให้ยาวนานมากที่สุด
ค่านิยมทางสังคม
เป็นวัฒนธรรมที่กําหนดพฤติกรรมของสมาชิกสังคมนั้นๆ โดยตรง
เป็นลักษณะเฉพาะที่คนในสังคมนั้นๆ ยึดถือว่ามีคุณค่าร่วมกัน
เกิดจากการอบรมณ์บ่มนิสัยหรือการปลูกฝังค่านิยมตั้งแต่ในวัยเด็ก
ค่านิยมทางสังคมเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยปัจจัยทางสังคม
ครอบครัว
โรงเรียน
สถาบันศาสนาบุคคลและหน่วยงานของศาสนาต่างๆ
สังคมวัยรุ่นและกลุ่มเพื่อน
สื่อมวลชน
องค์การของรัฐบาล
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพและการแสวงหาการรักษาของประชาชนในภูมิภาคต่างๆของโลก
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพไม่ได้จํากัดอยู่เพียงวัฒนธรรมดั้งเดิม
ความเชื่อ
ประเพณี
พิธีกรรม
แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
ความคิดความเชื่อเกี่ยวกับสุขภาพที่เชื่อมโยงตั้งแต่การดูแล สุขภาพตัวเอง
ครอบคลุมการดูแลสุขภาพ 4 มิติ
ส่งเสริมสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรง ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ
ป้องกันไม่ให้เกิดการเจ็บป่วยหรือพิการ
ดูแลรักษาสุขภาพเมื่ออยู่ในภาวะเจ็บป่วยเป็นโรค
ฟื้นฟูสุขภาพให้เข้าสู่ภาวะปกติ
วัฒธรรมการดูแลสุขภาพครอบคลุมถึงวัฒนธรรมองค์กร (Organization Culture) และวัฒนธรรมของ สังคม
ประเภทของวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะปกติ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ
การกินอาหารประเภทน้ําพริกผักจิ้ม
การออกกําลังกาย
งดบริโภคสรุาและสิ่งเสพติด
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการป้องกันโรค
การบริโภคอาหารปรุงสุก
การคว่ำกะลาหรือใส่ทรายอะเบท
การรับวัคซีนภูมิคุ้มกันโรค
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะเจ็บป่วย
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการรักษาโรค
ระบบการดูแลสุขภาพภาคประชาชน
แบบหนื้บ้าน
แบบวิชาชีพ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการฟื้นฟูสมรรถภาพ
การดูแลการพักฟื้นของผู้ป่วยจากคนในครอบครัว
การงดบริโภคอาหารแสลง
การออกกําลังกายเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรง
ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
Awareness
การตระหนักรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม (cultural awareness)
การตรวจสอบความอคติของตนเองต่อวัฒนธรรมอื่นๆ
หากบุคลากรสุขภาพ (พยาบาล) ยังไม่เข้าใจลึกซึ้งในวัฒนธรรมตนเองก็มีโอกาสที่จะเกิดพฤติกรรมการบริการ ที่ไม่เหมาะสมต่อผู้ใช้บริการต่างวัฒนธรรม
Skill
การมีทักษะเกี่ยวกับวัฒนธรรม (cultural skill)
ความสามารถของบุคลากรสุขภาพในการเก็บ
ข้อมูลเกี่ยวกับประวัติและปัญหาของผู้รับบริการ
Knowledge
การมีองค์ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม
องค์ความรู้ที่ศึกษาได้จากศาสนาต่างๆ
องค์ความรู้ที่เป็นพื้นฐานรวมไปถึงลักษณะเฉพาะทางวัฒนธรรม
Encounte
ความสามารถในการเผชิญและจัดการกับวัฒนธรรม
Desire
ความปรารถนาที่จะมีสมรรถนะทางวัฒนธรรม
ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ส่งเสริมสุขภาพ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่ได้ให้ประโยชน์
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่แน่ว่าให้คุณหรือโทษ
สังคมแอฟริกันบางสังคมให้เด็กกินดินหรือโคลน
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ให้โทษ
การรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ เป็นสาเหตุโรคพยาธิโรคอุจจาระร่วง