Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม - Coggle Diagram
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม
1.1 ความหมายของวัฒนธรรม (Culture)
ความหมาย
วิถีการดำเนินชีวิต (The Way of Life) ของคนในสังคม ซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น
ลักษณะพื้นฐานที่สำคัญของวัฒนธรรมไว้ 6 ประการ
2.วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่มนุษย์เรียนรู้ (Culture is learned)
3.วัฒนธรรมมีพื้นฐานมาจากการใช้สัญลักษณ์ (Symbol)
1.วัฒนธรรมเป็นความคิดร่วม (Shared ideas)
4.วัฒนธรรมเป็นองค์รวมของความรู้และภูมิปัญญา
5.วัฒนธรรมคือกระบวนการที่มนุษย์นิยามความหมาย
6.วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่ไม่หยุดนิ่ง
ทางสังคมวิทยาได้จำแนกวัฒนธรรมออกเป็น 2 ประเภท
1.วัฒนธรรมทางวัตถุ (material culture)
ถ้วย ชาม จาน ช้อน ส้อม รูปปั้น ภาพวาด
2.วัฒนธรรมที่ไม่ใช่วัตถุ (non-material culture)
ความเชื่อ ภาษา ศีลธรรม ปรัชญา และกฎหมาย
1.1.1 องค์ประกอบของวัฒนธรรม
มีองค์ประกอบ 4 ประการ
2.องค์การหรือสมาคม (Association)
สถาบันทางสังคมต่างๆ
กลุ่มหรือองค์กรต่างๆ
3.องค์พิธีหรือพิธีการ (Ceremony)
พิธีรับขวัญเด็ก
พิธีแต่งงาน
1.องค์วัตถุ (Material)
เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ
ภาษาและการสื่อความหมายต่างๆ
4.องค์มติหรือมโนทัศน์ (Concepts)
ความเชื่อในเรื่องบาปบุญ
ความเชื่อในพระเจ้า
1.1.2 ความสำคัญของวัฒนธรรม
2) การศึกษาวัฒนธรรมจะทำให้เข้าใจชีวิตความเป็นอยู่
1) วัฒนธรรมเป็นเครื่องกำหนดความเจริญหรือความเสื่อมของสังคม
3) ทำให้มีความรู้สึกเป็นพวกเดียวกัน
4) ทำให้เกิดความสงบเรียบร้อยในสังคม
5) ทำให้มีพฤติกรรมเป็นแบบเดียวกัน
6) ทำให้เข้ากับคนพวกอื่นในสังคมเดียวกันได้
7) ทำให้มนุษย์มีสภาวะที่แตกต่างจากสัตว์
1.2 คุณค่า ความเชื่อ ค่านิยมทางสังคมที่มีผลต่อหลักการในการดำเนินชีวิต
หมายถึง
การยอมรับคำอธิบายเหตุการณ์หรือปรากฏการณ์หนึ่ง ๆ
ถ่ายทอดสืบต่อกันมาจนตกผลึกเป็นแบบแผน
ความเชื่อสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามวิวัฒนาการ
1.2.1 ประเภทของความเชื่อ
2) ความเชื่อขั้นพื้นฐานของบุคคล
เกิดจากประสบการณ์ตรง
เกิดจากการแลกเปลี่ยนพบปะสังสรรค์
4) ความเชื่อแบบเป็นทางการ
ความเชื่อเกี่ยวกับการบริโภคอาหาร 5 หมู่
หลักคำสอนในพระพุทธศาสนา
การบริโภคนมแม่
1) ความเชื่อในสิ่งปรากฏอยู่จริง
น้ำทะเลมีรสเค็ม
3) ความเชื่อแบบประเพณี
ความเชื่อเกี่ยวกับการบูชาพระธาตุและผีวีรบุรุษ
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อ
1) ปัจจัยทางด้านจิตวิทยา
การรับรู้
การเรียนรู้
2) ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม
การขัดเกลาทางสังคม
การปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
3) ปัจจัยทางด้านบุคคล
ศาสนา
อายุ เพศ
การศึกษา
อาชีพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรคและวิธีการดูแลสุขภาพ
1.อำนาจเหนือธรรมชาติและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรค
เกิดจากการกระทำของผี เวทมนต์และคุณไสย
วิธีการดูแลสุขภาพแบบเหนือธรรมชาติ
ประกอบพิธีกรรม
ผู้ให้การดูแลรักษา
กลุ่มหมอดู
กลุ่มหมอสะเดาะเคราะห์
กลุ่มหมอตำรา
กลุ่มหมอธรรม
2) ความเชื่อแบบพื้นบ้านและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจาก
การขาดสมดุลธาต
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
การบริโภคอาหารแสลงโรค
เชื้อโรค
การประกอบอาชีพ
อุบัติเหตุ
วิธีการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
การทำพิธีตั้งขันข้าว
พิธียอครูหรือบนครู
ผู้ให้การดูแลรักษา
หมอสมุนไพร หมอเป่า
หมอนวด หมอตำแย
3) ความเชื่อแบบการแพทย์แผนตะวันตกและวิธีการดูแลสุขภาพ
การเจ็บป่วยเกิดจาก
พันธุกรรม
พฤติกรรม
เชื้อโรค
สิ่งแวดล้อมหรืออุบัติเหตุ
จิตใจ
วิธีการดูแลสุขภาพแบบแพทย์ตะวันตก
ีการวินิจฉัยหาสาเหตุของความเจ็บป่วย
ผู้ให้การรักษา
แพทย์หรือหมอ
พยาบาล
เจ้าหน้าที่เทคนค
4) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพในช่วงเปลี่ยนผ่านสถานการณ์ชีวิต
4.1) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบพื้นบ้าน
ระยะตั้งครรภ์
ความเชื่อ
มนุษย์กับดวงดาวในระบบจักรวาล
การดูแลสุขภาพเกี่ยวกับ
สุขภาพจิต
ทารกในครรภ์ การฝากครรภ์
สุขภาพกาย
ระยะคลอดบุตร
ความเชื่อเกี่ยวกับการคลอดบุตร
เรื่องความเป็นสิริมงคล
ท่าทางในการคลอด
การดูแลสุขภาพในระยะคลอดบุตร
การจัดสถานที่และท่าทางในการคลอด
ตรวจครรภ์ก่อนคลอด
การจัดการเกี่ยวกับรก
การร่อนกระด้ง
ระยะหลังคลอด
ความเชื่อเกี่ยวกับภาวะหลังคลอด
เรื่องผี กรรม สมดุลธาตุ 4 มลทินของร่างกาย การบำรุงร่างกาย
การดูแลสุขภาพในระยะหลังคลอด เช่น
การประคบสมุนไพร
การนวดหลังคลอด
การงดบริโภคอาหารแสลง
4.2) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบแพทย์ตะวันตก
ความเชื่อเรื่องเกี่ยวกับการตั้งครรภ์
ตัวอ่อนได้ก่อกำเนิดขึ้นภายในมดลูก
การดูแลสุขภาพแบบการแพทย์ตะวันตกมีหลักการดูแลคล้ายคลึงการแบบพื้นบ้าน
5) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความชรา
5.1) ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
ความชรา
เช่น ภาวะหมดประจำเดือน
ดูแลสุขภาพวัยชราแบบพื้นบ้าน
ได้แก่ การใช้สมุนไพร
การดูแลอาหาร
5.2) ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบการแพทย์แผนตะวันตก
ความเชื่อเกี่ยวกับความชรา
อายุตั้งแต่ 60 หรือ 65ปีขึ้นไป
ดูแลสุขภาพวัยชราแบบการแพทย์แผนตะวันตก เช่น
ดูแลด้านโภชนาการ
การพักผ่อนนอนหลับ
6) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตาย
6.1) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
ความเชื่อเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
เรื่องวิญญาณ
กฎแห่งกรรม
เวียนว่ายตายเกิด
ดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
เน้นการตอบสนองทางด้านจิตวิญญาณของผู้ตายและเครือญาติ
6.2) ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบแพทย์แผนตะวันตก
พิจารณาจากการหยุดทำงานของหัวใจและการทำงานของแกนสมอง
ดูแลสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับการตายแบบแพทย์แผนตะวันตก
เน้นให้ระบบและอวัยวะต่าง ๆ
ทำงานต่อไป
ยืดชีวิตผู้ป่วยให้ยาวนานมากที่สุด
1.2.2 ค่านิยมทางสังคม
ปัจจัยทางสังคม
ครอบครัว
สถาบันศาสนา
โรงเรียน
สื่อมวลชน
สังคมวัยรุ่นและกลุ่มเพื่อน
องค์การของรัฐบาล
1.3 วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพและการแสวงหาการรักษาของประชาชนในภูมิภาคต่างๆของโลก
1.3.1 แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
หมายถึง
ความคิด ความเชื่อเกี่ยวกับสุขภาพที่เชื่อมโยงตั้งแต่การดูแลสุขภาพตัวเอง
การดูแลสุขภาพทั้ง 4 มิต
ป้องกันไม่ให้เกิดการเจ็บป่วยหรือพิการ
ดูแลรักษาสุขภาพเมื่ออยู่ในภาวะเจ็บป่วยเป็นโรค
ส่งเสริมสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรง
ฟื้นฟูสุขภาพให้เข้าสู่ภาวะปกติ
1.3.2 ประเภทของวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
1) วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะปกติ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการป้องกันโรค เช่น
การบริโภคอาหารปรุงสุก
การรับวัคซีนภูมิคุ้มกันโรค
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ เช่น
การเข้าวัด
การออกกำลังกาย
2) วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะเจ็บป่วย
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการรักษาโรค ได้เเก่
แบบพื้นบ้าน
แบบวิชาชีพ
ระบบการดูแลสุขภาพภาคประชาชน
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการฟื้นฟูสมรรถภาพ เช่น
การดูแลการพักฟื้นของผู้ป่วยจากคนในครอบครัว
การงดบริโภคอาหารแสลง
1.3.3ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
Awareness หมายถึง
การตระหนักรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม
หากบุคลากรสุขภาพ ยังไม่เข้าใจ มีโอกาสที่จะเกิดพฤติกรรมการบริการ ที่ไม่เหมาะสม
Skill หมายถึง
การมีทักษะเกี่ยวกับวัฒนธรรม
Knowledge หมายถึง
การมีองค์ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม
องความรู้เหล่านี้สามารถศึกษาได้จาก ศาสตร์ต่าง ๆ
องค์ความรู้พื้นฐานทางวัฒนธรรมยังรวมไปถึงลักษณะเฉพาะ
Encounter หมายถึง
ความสามารถในการเผชิญและจัดการกับวัฒนธรรม
การหาประสบการณ์โดยการเข้าไปอยู่ร่วม ในสังคมต่างวัฒนธรรม
Desire หมายถึง
ความปรารถนาที่จะมีสมรรถนะทางวัฒนธรรม
เป็นขั้นที่สูงที่สุดของสมรรถนะทางวัฒนธรรม
สามารถจัดแบ่งได้ตามประโยชน์และโทษดังนี้
1) ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ส่งเสริมสุขภาพ
การให้ทารกกินนมแม่นานถึง 2 ป
การห้ามหญิงหลังคลอดบริโภคน้ำดิบ
2) ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่ได้ให้ประโยชน์
ห้ามหญิงมีครรภ์กินกล้วยแผด
3) ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่แน่ว่าให้คุณหรือโทษ
สังคมแอฟริกันบางสังคมให้เด็กกินดิน
4) ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ให้โทษ
การรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ
แนวทางการดูแลสุขภาพ
1.ระบบการดูแลสุขภาพภาควิชาชีพ
การปฏิบัติการรักษาพยาบาลทางการแพทย
2.ระบบการดูแลสุขภาพภาคพื้นบ้าน
ไสยศาสตร
สมุนไพร
3.ระบบการดูแลสุขภาพภาคประชาชน
ถูกปลูกฝังถ่ายทอดกันมาตามวัฒนธรรม
บุคคลที่เกี่ยวข้องประกอบด้วยบุคคลและกลุ่มบุคคล 4 ระดับ
ครอบครัวผู้ป่วย
เครือข่ายสังคม
ผู้ป่วย
ชุมชน