Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การป้องกัน และการควบคุมการติดเชื้อ - Coggle Diagram

- - - - ไม่แสดงอาการ " Inapparent infection "
      - มีอาการ เรียกว่า " Infectious disease "
    - - การทำลาย หรือ ลดแหล่งของเชื้อโรค
  - - - แบคทีเรีย
        
        กรัมบวก (Gram positive)
        
        กรัมลบ (Gram negative)
      - โปรโตซัว
      - เชื้อรา
      - ไวรัส
      - พยาธิ
    - - เป็นตัวกระตุ้นให้เชื้อโรคเจริญเติบโต และ ขยายตัว
      - คนหรือสัตว์ที่มีเชื้อก่อโรคอยู่ในตัวและไม่แสดงอาการ แจ่แพร่ไปยังบุคคลอื่นได้ เรียกว่า "Carrier"
    - - ระบบทางเดินหายใจ
      - ระบบสืบพันธุ์
      - ระบบทางเดินปัสสาวะเชื้อที่อยู่บนแผลที่ผิวหนัง
      - ทางสายสะดือ
      - แมลงกัด หรือ ดูดเลือดไปกัดผู้อื่น
    - - สามารถแพร่กระจายได้หลายทาง
        
        การสัมผัส
        
        การหายใจ
        
        แพร่กระจายเชื้อโดยมีตัวนำ
    - - มักเกิดขึ้ืนทางเดียวกับทางออก
      - แหล่งที่พบได้บ่อยๆ
        
        ทางเดินหายใจ
        
        ทางเดินอาหาร
        
        อวัยวะสืบพันธุ์
        
        ผิวหนังที่ฉีกขาด
    - - มักขึ้นอยู่กับ
        
        ลักษณะของเชื้อจุลชีพ
        
        ธรรมชาติของเนื้อเยื่อที่ได้รับ
        
        สุขภาพทั่วไปของแต่ละคน
        
        ภูมิคุ้มกันโรค
- - - - ช่วยสร้าง และ ให้เนื้อเยื่อเจริญเติบโต
      - คนที่ขาดโปรตีน จะเป็นภาวะทุพโภชนาการ มีโอกาสติดเชื้อโรคต่างๆได้ง่าย
  - - - ลดการเคลื่อนไหวของขนอ่อนในระบบทางเดินหายใจ
      - ลดจำนวนเลือดที่ไปเลี้ยงเนื้อเยื่อพื้นผิวและกดการสร้างแอนติบอดี
      - มีความสามารถในการต่อต้านเชื้อโรคน้อยลง
- - - - เชื้อประจำถิ่น หรือ เชื้อทีพบบนร่างกายผู้ป่วยเอง (normal flora หรือ colonization)
      - ส่วนมากพบเชื้อแบคทีเรียกรัมลบทรงแท่ง (gram negative bacilli)
        
        Pseudomonas, Enterobacter และ Acinetobacter ทำให้ดื้อยา
      - ความแข็งแรง หรือ ภูมิต้านทานโรค
    - - ภูมิต้านทานโรคต่ำ
      - ภาวะทุพโภชนาการ
      - ผ่าตัด
    - - สิ่งแวดล้อมที่มีชีวิต (animate)
      - สิ่งแวดล้อมที่ไม่มีชีวิต (in animate)
  - - - พบบอยที่สุด
      - โดยตรง Direct contact transmission
        
        จากคนสู่คน (person-to-person spread)
        
        สัมผัสแหล่งโรค เลือดหรือสารคัดหลังมือมีบาดแผล แล้วไปสัมผัสผู้ป่วย/บุคคลไวต่อการรับเชือ
      - ทางอ้อม Indirect contact transmission
        
        เชื้อเข้าสู่ร่างกายโดยผ่านตัวกลาง
        
        สัมผัสกับสิงของหรือ อุปกรณ์การแพทย์ทมีเชือ ปนเปือนอยู่
    - - จากการสัมผัสกับฝอยละอองนํามูก นําลายของผู้ทมีเชืออยู่
        
        ไอ จาม พูด
        
        กิจกรรมการพยาบาล : ดูดเสมหะ ตรวจหลอดลม
    - - การสูดหายใจเอาเชือทีลอยอยู่ในอากาศเข้าสู่ระบบทางเดิน หายใจ
      - เชือจุลชีพจะอยู่ในรูปของ droplet nuclei
      - เชื้อสุกใส(Varicella virus) งูสวัด (Herpes Zoster) เชือวัณโรค (Tubercle bacillus) หัด (measles)
    - - เชื้อจุลชีพปนเปือนอยู่ในเลือด ผลิตภัณฑ์ของเลือด อาหาร นํา ยา สารนําทีให้แก่ผู้ป่วย
      - ทําให้เกิดการติดเชือในผู้ป่วยหลายราย
        
        การติดเชือ Salmonella ในอาหาร
    - - เป็นการแพร่กระจายเชือโดยแมลง หรือสัตว์นําโรค
      - คนได้รับเชือจากการถูกแมลงหรือสัตว์กัด และเชือทีมีอยู่ในตัว แมลงถูกถ่ายทอดสู่คน
- - - - การล้าง
      - การต้ม
      - การใช้สารเคมี
      - การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ
    - - การทําลายเชือระดับสูง (High-level disinfection)
        
        ทําลายจุลชีพก่อโรคได้ทุกชนิด รวมทังสปอร์ของเชือแบคทีเรีย เมือแช่อุปกรณ์ในนํายานานตามข้อกําหนด
        
        นํายาทําลายเชือในกลุ่มนีสาารถทําลายเชือในอุปกรณ์ได้อย่างมี ประสิทธิภาพในเวลารวดเร็ว
        
        ฤทธิในการทําลายสปอร์ของเชือแบคทีเรียของนํายาประเภทนีขึนอยู่ กับสารเคมีทีใช้และวิธีการใช้
      - การทําลายเชือระดับกลาง (Intermediate-level disinfection)
        
        สามารถทําให้เชือ Mycobacterium tuberculosis เชือแบคทีเรีย เชือ ไวรัส และเชือรา อ่อนกําลังลงจนไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อมนุษย์แต่ไม่ สามารถทําลายสปอร์ของเชือแบคทีเรียได้
        
        แอลกอฮอล์(70-90% ethanol หรือ isopropanol) chlorine compounds และ phenolic หรือ iodophor บางชนิด
        
        วิธีการ Pasteurization
      - การทําลายเชือระดับตํา (Low-level disinfection)
        
        สามารถทําลายเชือแบคทีเรีย เชือไวรัส และเชือราบางชนิด แต่ไม่ สามารถทําลายเชือทีมีความคงทน
        
        เหมาะกับอุปกรณ์ประเภท Noncritical items
        
        Quaternary ammonium compounds, iodophors หรือ phenolic บางชนิด
  - - - วิธีการทางกายภาพ (Physical method)
        
        การใช้ความร้อน (Thermal or Heat sterilization)
        
        การใช้ความร้อนชืน (Steam under pressure หรือ moist heat)
        
        การนึงไอนําภายใต้ความดัน (autoclave) เป็นวิธีการทมี ประสิทธิภาพทีสุด
        
        ระยะเวลาทีนึงจะขึนอยู่กับอุณหภูมิและความดัน หากอุณหภูมิ สูงขึน ความดัน
        
        การใช้ความร้อนแห้ง (Hot air หรือ dry heat)
        
        บรรจุอุปกรณ์ในเตาอบ (Oven) โดยใช้อุณหภูมิ160-180 องศาเซลเซียส นาน 1-2 ชัวโมง
        
        เหมาะสําหรับอุปกรณ์ประเภทแก้วและโลหะ
        
        การเผา (Incineration) ใช้ในการทําลายอุปกรณ์ทีจะไม่นํากลับมาใช้อีกต่อไป
        
        การต้ม (Boiling)
        
        ต้มในนําเดือด 100 องศาเซลเซียส นาน 30 นาที
        
        สามารถทําลายเชือแบคทีเรียได้ทุกชนิดและเชือไวรัสได้เกือบ
        ทุกชนิด
        
        ไม่ใช่วิธีการทําให้ปราศจากเชือทีเชือถือได้แน่นอน
        
        Ionizing radiation
      - วิธีการทางเคมี(Chemical method)
        
        การใช้แก๊ส ได้แก่Ethylene oxide gas, Formaldehyde gas และ Hydrogen peroxide plasma
        
        การใช้chemical sterilant คือ high-level disinfectant
    - - เก็บไว้ในตู้มีฝาปิดมิดชิด ไม่มีแมลงหรือสัตว์เข้าไปรบกวน
      - ควรวางอย่างเป็นระเบียบ ไม่ควรเอายางรัดไว้ด้วยกัน
- - - - การนําแนวปฏิบัติของ Universal precautions และ Body substance isolation มาใช้ดูแลผู้ป่วยทุกรายทีเข้ารับการรักษา ในโรงพยาบาล ไม่ว่าผู้ป่วยจะมีการติดเชือหรือไม่หรือได้รับการ วินิจฉัยว่าป่วยเป็นโรคใด
      - เลือด สารนํของร่างกาย สารคัดหลังทุกชนิด อุจจาระ ปัสสาวะ
      - ล้างมือให้สะอาดด้วยสบูหรือสบู่ยาฆ่่าเชือทุกครัง
        
        การล้างมือธรรมดา (Normal hand washing)
        
        ฟอกมือด้วยนํากับสบู่
        
        นานอย่างน้อย 10 วินาที
      - การล้างมือภายหลังสัมผัสผู้ป่วยหรือสิงปนเปือนเชือโรค (Hygienic hand washing)
        
        เป็นการทําความสะอาดมือเพือขจัดเชือจุลชีพทีอยู่บนมือ
        
        ถูมือด้วยนํายาทําลายเชือ (Antiseptic) นาน 30 วินาที
      - การล้างมือก่อนทําหัตถการ (Surgical hand washing)
        
        ฟอกมือด้วย Antisepticทีมือจนถึงข้อศอก เป็ นเวลา2-6นาที
      - การใช้ Alcohol hand rubs
        
        ทดแทนการล้างมือในกรณีเร่งด่วน
        
        กรณีทีมือไม่ได้เปือนสิงสกปรก เลือดหรือสารคัดหลัง
        
        ใช้แอลกอฮอล์3-5 มล. ใส่ฝ่ามือแล้วลูบให้ทัวฝ่ามือ หลังมือและนิวมือ จนกระทังแอลกอฮอล์ระเหยจนแห้ง (15-30 วินาที)
      - สวมเครืองป้องกันเมือคาดว่าจะสัมผัสเลือดหรือสารคัดหลังผู้ป่วย
        
        ใส่ผ้าปิดปาก-จมูกและแว่นป้องกันตาทุกครัง
        
        สวมถุงมือทุกครังในการให้การพยาบาลผู้ป่วย และขณะ ปฏิบัติงานซึงอาจจะมีโอกาสทีจะมีการสัมผัสเลือด สารนําหรือสาร คัดหลังของผู้ป่วย
        
        สวมเสือคลุมหรือผูกผ้ากันเปือนทุกครังทีคาดว่จะมีการ กระเด็นของเลือดหรือสารคัดหลัง
    - - หยิบจับอุปกรณ์ทีมีคมทีใช้กับผู้ป่วยด้วยความระมัดระวัง ทิงอุปกรณ์
        มีคมทีใช้แล้วในภาชนะทีเหมาะสม ไม่สวมปลอกเข็มกลับคืน
      - ทําความสะอาดสิงแวดล้อมทีเปือนเลือดหรือสารคัดหลังอย่างถูกวิธี
      - บรรจุผ้าเปือนในถุงพลาสติกผูกปากถุงให้แน่น
      - ทําความสะอาดและทําลายเชือ หรือทําให้ปราศจากเชืออุปกรณ์ การแพทย์ทุกชินทีใช้กับผู้ป่วยแล้ว
      - หลีกเลียงการเกิดบาดแผลขณะปฏิบัติงาน โดยเฉพาะถูกเข็มทีใช้ กับผู้ป่วยตํา
  - - - แขวนป้ายแจ้งเตือน
    - - เคลือนย้ายเมือจําเป็นและให้ผู้ป่วยใส่ผ้าปิดปาก-จมูกชนิดธรรมดา
        รวมทังแจ้งหน่วยงานทีรับย้ายทราบถึงการแพร่กระจายเชือ
  - - - แยกผู้ป่วยติดเชือออกจากผู้ป่วยทั่วไป
      - ทําความสะอาดและทําลายเชือโรค อาคารสถานทีเครืองมือ เครืองใช้
    - - ออกจากแหล่งของเชือโรค และ ส่งเสริมภูมิคุ้มกันโรค