Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรู้พื้นฐานและหลักทั่วไปทางเภสัชวิทยา :pen:, นางสาวพลินี จำปา…

- - - - สะดวก ปลอดภัย ไม่เจ็บ ราคาถูก ให้ได้ด้วยตัวเอง
      - กหากเกิดอันตราย ฤทธิ์จะไม่รุนแรงเท่ายาฉีด
      - กรณีเกิดพิษ สามารถทำให้อาเจียนได้โดยง่าย หรือ ใช้ผงถ่าน
    - - ไม่เหมาะกับยาที่ดูดซึมผ่านระบบทางเดินอาหาร ไม่คงตัว
      - กลิ่นไม่ชวนทาน
      - ยาระคายเคืองกระเพาะอาหาร อาจทำให้เกิดแผล คลื่นไส้ อาเจียน
      - ยาอาจถูกทำลายโดยน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร หรือ จากกรด
      - ห้ามมิให้ผู้ป่วยอาเจียน หมดสติ
  - - - เหมาะกับคนไข้ที่ต้องการความช่วยเหลืออย่างรวดเร็ว
      - ใช้ในรายที่หมดสติได้ หรือ อาเจียนได้
    - - เกิดพิษได้เร็ว รุนแรงถึงชีวิต
      - ราคาแพง
      - มีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย
      - ให้ทางหลอดเลือดดำจะเร้ว อาจทำให้หัวใจล้มเหลว -
  - - - ดูดซึมช้า ดังนั้น ฤทธิ์ออกนาน
      - หากฉีดแล้วแพ้ สามาระ ใช้ tourniques รัดเหนือบริเวณที่ฉีดยาได้
    - - สามารถใช้ยาได้ไม่เกิน 2 ml
      - ยาราคาแพง
      - บริเวณที่ฉีดอาจเกิดฝีได้
  - - - เหมาะกับเด็กหรือผู้ที่รับประทานยายาก เช่นเหน็บทวารลดไข้
      - ออกฤทธิ์เฉพาะที่ และ ทั่วร่างกาย
    - - ไม่สะดวกต่อการใช้
      - ราคาแพง
      - ช่องคลอดอาจเกิดการติดเชื้อได้
  - - - ออกฤทธิ์เร็ว ให้ยาตนเองได้ ออกฤทธิ์เฉพาะที่
    - - วิธีการให้ยาไม่สะดวก
      - ปริมาณยาไม่แน่นอน
      - อาจระคายเคืองเยือบุทางเดินหายใจ อาจติดเชื้อ
- - - - ยากลั่้วคอ
        
        มีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อ สามารถป้องกันการติดเชื้อในลำคอ ห้ามดื่ม กลืน
      - ยาอมบ้วนปาก Mouthwash
        
        เพื่อระงับกลิ่นปาก
      - ยาจิบ มีความหนืดนึงหน่อย หวานแต่ไม่เท่ายาน้ำเชื่อม
      - ยาหยอดหู Oticpreparations
        
        ใสๆ พวกน้ำเกลือ
      - ยาน้ำเชื่อม Syrups
        
        มีน้ำตาลผสม เพื่อกลบกลิ่น หวานมาก
      - ยาสวนล้าง Irrigation
        
        พวกน้ำเกลือล้างแผล
      - ยาน้ำใส Solutions
        
        ใสไม่ตกตะกอน
        
        ตัวยาที่อยู่ไม่ใช่สารระเหย
      - ยาสวนล้างทวารหนัก Enemas
        
        ประกอบด้วยตัวทำละลาย น้ำ กลีเซอลีน สารละลายน้ำเกลือ โซเดียมคาร์บอเนต
      - น้ำปรุง Aromatic water
        
        มีน้ำมันหอมระเหยอยู่ด่้วย
        
        เช่น น้ำมันกาบุร
    - - ยาโคโลเดียน Collodians หรือ ยากัด
        
        มักใช้ในการรักษาตาปลา หรือ หูด
        
        มีฤทธิ์ลอกผิวหนัง
      - ยากลีเซอริน Glycerines
        
        เหียงข้น กึ่งแข็ง
      - ยาสปริริต Spirits
        
        Alcohol 60 percent
      - ยาถูนวด Liniments ยาใช้ภายนอก
      - ยาอิลิกเซอร์ Elixir
        
        alcoho 40 percent
      - ยาป้าย Paints
        
        มี Alcohol นิดหน่อย
    - - หมายถึง ยาน้ำแขวนลอย
      - เข่น
        
        lotions
        
        Magmas and milk
        
        พวกยาระบาย
        
        เจล gel
        
        Mixures
        
        ยาผสม
        
        Emulsion
        
        เช่นน่ำมันระหุ่ง
  - - - ขึ้ผึ้ง Oiltment ลักษณะเป็นมัน เพื่อลดการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย หรือ บรรเทาอาการต่างๆ
      - ครีม Paste เป็นยาน้ำแขวนตะกอน มีความข้นมาก ป้องกันการติดเชื้อ รู้สึกเย็น หรือ ใช้แต่งแฟล มักผสมกับน่ที่ให้ความเหนียง และ ดูดซึมได้ดี
  - - - มักใช้ในกรณีฉุกเฉิน
      - ออกฤทธิ์รวดเร็วกว่าปกติ
    - - ต้องเคี้ยวก่อนยาถึงจะออกฤทธิ์
    - - ยาเม็ดเคลือบ
        
        กินเข้าไปแตกตัว 100percent
        
        เช่น Vitamin B 1-6-12ฟ
      - ยาเม็ดไม่เคลือบ
        
        ยาออกฤทธิ์อย่างไม่ค่อยเต็มที่ ไม่มีประสทิธิภาพ ไ่ม่ถึง 100 percent
        
        เช่น Aspirin Paracatamol
    - - ละลายน้ำได้ง่าย
      - ประกอบด้วย Sodium bicarbonate and Acetic acid
    - - ทำให้กินง่าย เช่นยา Tetracyclin Chloramphenical
    - - ยาผสมที่เป็นผเพื่อเก็บยาได้นานและกลิ่นรสดีขึ้น มีทั้งขนิดโรย และ ชนิดกิน
        
        เช่น ยาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องร่วง
    - - ใช้เฉพาะที่
      - การใช้ควรระมัดระวัง ใช้อย่างถูกวิธี และ ปลอดภัย
    - - มักมีส่วนผสมของยาฆ่าเชื้อด้วย
- - - - มะขามแขกใช้เป็นยาระบาย
      - เมล็ดพริกไทยใช้เป็นยาขับลม
      - มะเกลือใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ
      - สารสกัดบริสุทธิ
        
        เช่น
        
        ใบชาและเมล็ดกาแฟ ใช้ในการกระตุ้นประสาทส่วนกลาง
        
        มอร์ฟีนและโคเคอีนได้จากยางของฝิ่น ใช้เป็นยาแก้ปวด
    - - สกัดจากอวัยวะของสัตวฺ เช่น ยาอินซูลินม่จากตับอ่อนของวัว
    - - เช่น ยาใส่แผลสด Tincture iodine ยาใช้ภายนอก
      - เช่น ผงน้ำตาลเกลือแร่ ใช่ในการทดแทนการสูฯเสียน้ำและเกลือแร่
- - - - เช่น Sara Beramol Paracetamol Tylenol etc.
  - - - เช่น N-(4-htdroyphenyl) Acetaminde
- - - - ออกฤทธิ์โดยไม่จับ receptor
        
        chemical action เช่น ยาลดกรดในกระเพาะอาหาร
      - ออกฤทธิ์โดยจับ Receptor
        
        Agonist กระตุ้นออกฤทธิ์
        
        Antagonist ไม่ออกฤทธิ์
        
        Receptor
        
        Patial agonist ออกฤทธิ์บางส่วน
    - - Efficacy จับแล้วออกฤทธิ์
      - Potency ความแรงของฤทธิ์ยา
      - Affinity สามารถจับกับ receptor
- - - - อัตรา ปริมาณ ยา ที่ถูกนำเข้าสู้่กระแสเลือด
      - Bioavailability
        
        สัดส่วนของยาที่ไม่ถูกเปลี่ยนแปลง ที่ถูกนำเข้าสู่กระแสเลือด
      - ปัจจัยที่มีผลต่อการดูดซึมยา
        
        ปัจจัยเกี่ยวกับตัวยา
        
        รูปแบบยา น้ำใส ดูดซึม ได้มากกว่า แขวนตะกอน
        
        Dosage เยอะ จะดูดซึมเยอะ
        
        molecule ยิ่งเล็ก ยิ่งดูดซึมเร็ว
        
        คุณสมบัติการละลายไขมัน เนื่องจาก cwll membrane ปรพกอบด้วยไขมัน จะซึมผ่าน ได้เร็ว
        
        ปัจจัยเกี่ยวกับผู้ป่วย
        
        วิธีการบริหารยา
        
        ให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
        
        กรดอ่อน จะดูดซึมที่กระเพาะอาหาร
        
        ด่างอ่อน จะดูดซึมที่ ลำไส้เล็ก
        
        First pass effect คือ ปริมาณยาที่ถูกเปลี่ยนแปลงครั้งแรกที่ตับ
        
        การให้ยาดูดซึใผ่านหลอดเลือดฝอย ใต้ลิ้น
        
        การให้ยาดูดซึมผ่านทางเดินหายใจ
        
        การให้ยาดูดซึมผ่านการฉีดใต้ผิวหนัง IV > IM > SC
        
        ให้ยาดูดซึมผ่านทางผิวหนัง
        
        ให้ยาดูดซึมผ่านการเหน็บทวารหนักและช่องคลอด
    - - การจับตัว plasma protein ถ้าจับเยอะกระจายได้ไม่ดี
      - ความสามารถในการผ่านเข้าสมองและรก
      - คุณสมบัติการละลายไขมัน
      - ความสามารถในการผ่านไปส่วนอื่นๆ
      - ปริมาณเลือดที่ไหลไปเลี้ยงอวัยวะนั้นๆ
    - - ยา ไป absorb ไป distribution ไป metabolism ไป execretion หรือ Metabolite
      - ปฏิกิริยาการเปลี่ยนแปลงยา โดยปกติมี 2 ชั้นตอน
        
        Phase I เปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีของยา โดย oxidation reduction hydrolysis
        
        Phase II ยาหรือ Metabolite จาก Pjase I ถ้าไม่มี Polar มาก ก็ถูกขับออกทางไตได้
      - ปัจจัยที่มีผลต่อ Drug metabolism
        
        สิ่งแวดล้อม
        
        อายุ
        
        พันธุกรรม
      - ปฏิกิริยาระหว่างการเกิด Metabolism
        
        ยาบางชนิดมีคุณสมบุติเหนี่ยวนำ enzyme inducer
        
        ถ้ามีตัวหนึ่งไปเหนี่ยวนำ P450 อีกตัวจะมีฤทธิ์ลดลง
        
        ยาบางชนิดมีคุณสมบัตรยับยั้ง Enzyme inhibitoe
        
        ถ้ามีตัวนึงไปยังยั้ง P450 อีกตัวจะออกฤทธิ์นานขึ้น เป็นพิษได้
        
        ยาที่เกิดปฏิกิริยาไวกว่า อาจทำให้เกิด endogenous substrates ในร่างกายหมดไป
        
        การขับถ่ายออกจากร่างกาย Drug excretion ทางไต้ ตับ น้ำดี
- - - - ไม่รวมกับยาการเกษตร อุตสาหกรรม
      - ไม่รวมเครื่องสำอาง
      - ไม่รวมเครื่องกีฬา เครื่องสงเสริมสุขภาพ