Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การป้องกันและการควบคุมการติดเชื้อ - Coggle Diagram
การป้องกันและการควบคุมการติดเชื้อ
วงจรการติดเชื้อ
เชื้อจะแบ่งตัวในร่างกายอย่างมากจนทําให้หน้าที่ของร่างกายผิดปกติ และร่างกายมีปฏิกิริยาต่อเชื้อโรคโดยการสร้างภูมิคุ้มกัน (Immune response)
เชื้อก่อโรค
แหล่งกักเก็บเชื้อโรค
ทางออกของเชื้อ
หนทางการแพร่กระจายเชื้อ
ทางเข้าของเชื้อ
ความไวในการรับของเชื้อของบุคคล
ภายหลังที่เชื้อจุลชีพเข้าไปใน ร่างกายและจะทําให้บุคคลติดเชื้อง่ายหรือยากขึ้นอยู่กับลักษณะของเชื้อจุลชีพ ธรรมชาติของเนื้อเยื่อที่รับ เชื้อ สุขภาพทั่วไปของแต่ละบุคคล ภูมิคุ้มกันโรค
เมื่อเชื้อโรคออกจากแหล่งเชื้อโรคแล้วจะทําให้เกิดโรคได้ ที่ พบบ่อยๆ ได้แก่ ทางเดินหายใจ ทางเดินอาหาร อวัยวะสืบพันธุ์ และผิวหนังที่ฉีดขาด
เชื้อแพร่กระจายจากผู้ติดเชื้อ หรือผู้ป่วยไปสู่ผู้อื่นได้หลายทาง เป็น การสัมผัส การหายใจ การแพร่กระจายโดยมีตัวนํา
เชื้อจุลชีพออกจากร่างกายของคนซึ่งเป็นโรคได้หลายทาง ได้แก่ ระบบทางเดินหายใจ โดยเชื้อออกมาพร้อมน้ํามูก ลมหายใจ
แหล่งของเชื้อโรคเป็นที่ให้เชื้อโรคเจริญเติบโตและมี การขยายตัว เชื้อโรคแต่ละชนิดจะเจริญเติบโตได้ดีในแหล่งเชื้อโรคเฉพาะ แหล่งเชื้อโรคอาจเป็นคน สัตว์ พืช ดิน และแมลงต่าง ๆ อาทิ เหา เห็บ หมัด
สาเหตุของการติดเชื้อขึ้นอยู่กับความสามารถของเชื้อ ในการเพิ่มจำนวนและเจริญเติบโต ในการรุกรานเข้าสู่เนื้อเยื่อของร่างกาย ในการก่อโรค
เชื้อโรคแบ่งออก 5 ชนิด
แบคทีเรีย
โปรโตซัว
เชื้อรา
ไวรัส
พยาธิ
การติดเชื้อจะเกิดขึ้นได้ต้องมีวงจรของการติดเชื้อครบวงจร ดังนั้นในการควบคุมและป้องกันการ ติดเชื้อสามารถทําได้โดยการตัดวงจรการติดเชื้อ ซึ่งการตัดวงจรการติดเชื้อที่สําคัญคือ การทําลายหรือลด แหล่งของเชื้อโรค
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
ความเครียด (Stress)
ถ้าเกิดความเครียดขึ้นเกิดขึ้น จะไวต่อการติดเชื้อง่าย
ภาวะโภชนาการ
บุคคลที่ได้รับสารอาหารครบถ้วน จะมีความไวต่อการติดเชื้อได้ยาก เพราะมีโปรตีนเป็นสารอาหารช่วยสร้างเนื้อเยื่อ
ความอ่อนเพีย
พบว่าคนที่อ่อนเพลีย พักผ่อนไม่เพียงพอจะติดเชื้อง่าย
ความร้อนหรือเย็น
ถ้าได้รับมากจัดจนเกินไป ทำให้ติดเชื้อได้ง่ายกว่า
โรคภูมิแพ้
มีความต้านทานต่ำกว่าคนคนปกติ
เพศ
พบว่าคนที่อ่อนเพลีย พักผ่อนไม่เพียงพอจะติดเชื้อง่าย
กรรมพันธุ์
คนขาดสาร Immunoglobulin ซึ่งเป็นตัวการสําคัญในการสร้าง ภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกา
อายุ
เด็กการติดเชื้อง่ายกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากการสร้างภูมิคุ้มกันในร่างกาย ไม่ได้ดีเท่าผู้ใหญ่
การรักษาทางการแพทย์บางชนิด
ทำให้เกิดการติดเชื้อง่าย
อาชีพ
บางอาชีพมีโอกาสที่จะสัมผัสกับเชื้อได้ง่าย หรือลดประสิทธิภาพของกลไกการ ป้องกันตนเอง
การติดเชื้อในโรงพยาบาล
องค์ประกอบของการติดเชื้อในโรงพยาบาล
เชื้อโรค
คนหรือผู้ที่ติดเชื้อ เป็นผู้ป่วย
สิ่งแวดล้อม
การแพร่กระจายเชื้อ
การแพร่กระจายเชื้อการสัมผัส (contact transmission)
การแพร่กระจายเชื้อทางอากาศ (Airborne transmission)
การแพร่กระจายเชื้อโดยละออง (Droplet spread)
การแพร่กระจายเชื้อโดยการผ่านสื่อนํา (Vehicle transmission)
การแพร่กระจายเชื้อโดยสัตว์พาหนะ (Vector-Borne transmission)
การทําลายเชื้อ และการทําให้ปราศจากเชื้อ
การทําให้ปราศจากเชื้อ (Sterilization)
กระบวนการในการทําลายหรือขจัด เชื้อจุลชีพทุกชนิดรวมทั้งสปอร์ของเชื้อแบคทีเรียจากเครื่องมือทางการแพทย์ อุปกรณ์ที่ต้องผ่านเข้าสู่ส่วน ต่าง ๆ ของร่างกายที่ปราศจากเชื้อ กระแสเลือดหรือเนื้อเยื่อ
วิธีการทางกายภาพ (Physical method)
การใช้ความร้อน (Thermal or Heat sterilization)
การเผา (Incineration)
การต้ม (Boiling)
การใช้ความร้อนชื้น (Moist heat)
การใช้รังสี (Ionizing radiation) การใช้รังสีคลื่นสั้นในการทําให้อุปกรณ์ปราศจาก เชื้อเปื้นวิธีที่มีประสิทธิภาพ
วิธีการทางเคมี (Chemical method)
การใช้แก๊ส ได้แก่ Ethylene oxide gas และ Formaldehyde gas
การใช้ High-level disinfectant ได้แก่ Glutaraldehyde, Hydrogen peroxide และ Peracetic acid
การทําลายเชื้อ (Disinfection)
การล้าง โดยการสวมถุงมือยาง ผ้ากันเปื้อน และแว่นป้องกันตา
การต้ม เป็นวิธีการทําลายเชื้อที่ดีที่สุด
การใช้สารเคมี เนื่องจากฤทธิ์ของการทําลาย เชื้อของสารเคมีเปลี่ยนแปลงตามปัจจัยต่าง ๆ
การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ
การควบคุมการแพร่กระจายเชื้อ
หมายถึง การปฏิบัติเพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อจุลชีพจากผู้ป่วยที่มีเชื้อ หรือผู้ป่วยที่มีเชื้ออยู่แต่ไม่ปรากฏอาการ (Carrier) แพร่ไปสู่ผู้ป่วยอื่น
Standard precautions
เป็นการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อจากเลือด สารน้ำของร่างกาย สารคัดหลั่งทุกชนิด และสารขับถ่าย ยกเว้นเหงื่อ
Transmission-base precautions
การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อทางอากาศ (Airborne precautions)
การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อจากฝอยละอองน้ํ้ำมูกน้ำลาย (Droplet precautions)
การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อจากการสัมผัส (Contact precautions)
อาศัยหลักการ
กําจัดเชื้อโรค แหล่งของเชื้อโรคอาจจะเป็นมนุษย์ สัตว์ หรืออาคารสถานที่
ผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันโรคน้อย ควรจะแยกจากแหล่งของเชื้อโรค
สิ่งแวดล้อม อาคาร สถานที่ ควรให้สะอาดและแห้ง
การทําลายเชื้อและการทําให้ปราศจากเชื้อต้องกระทําอย่างถูกต้อง เพื่อให้เครื่องมือ เครื่องใช้ อาคาร สถานที่ ปราศจากเชื้อโรคที่จะทําอันตรายต่อผู้ป่วยและบุคลากร
การใช้ยาต้านจุลชีพอย่างถูกต้องและมีนโยบายที่แน่นอน
การเฝ้าระวังการติดเชื้อในโรงพยาบาล
การติดเชื้อของบุคลากรในขณะปฏิบัติงานในโรงพยาบาล
กระบวนการพยาบาลในการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อ
การประเมินความเสี่ยงต่อการติดเชื้อของผู้ป่วย (Assessment)
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การวางแผนและให้การพยาบาล (Planning and Implementation)
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)