**การพยาบาลผู้คลอดที่มีภาวะแทรกซ้อน ระยะที่ 1 และ 2 ของการคลอด*
Uterine rupture
ภาวะที่มีการฉีกขาดของผนังมดลูกในขณะตั้งครรภ์หลังจากทารกโตพอที่จะมีชีวิตอยู่ได้หรือหลังอายุ ครรภ์ 28 สัปดาห์ และเกิดการฉีกขาดระหว่างตั้งครรภ์ ระหว่างเจ็บครรภ์ หรือระหว่างการคลอด โดยไม่รวมการแตกหรือฉีกขาดในการตั้งครรภ์นอกมดลูก หรือการทะลุของมดลูกที่ไม่ได้ตั้งครรภ์
ลักษณะ
• มดลูกแตกสมบูรณ์ (Complete rupture) ทารกมักจะหลุดเข้าไปอยู่ในช่องท้อง
• มดลูกแตกไม่สมบูรณ์ (Incomplete rupture) รอยแตกไม่ทะลุชั้น peritoneum
• มดลูกปริ (Dehiscence) เยื่อหุ้มรกยังไม่แตก
ปัจจัยเสี่ยง
• การเคยมีแผลที่ตัวมดลูกมาก่อน เช่น การผ่าตัดคลอด การผ่าตัดก้อนเนื้องอกมดลูก การขูดมดลูก เป็นต้น
• ภาวะมดลูกผิดปกติแต่กำเนิด
• การใช้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก เช่น oxytocin หรือmisoprostol
• การคลอดติดขัดจากการผิดสัดส่วนระหว่างศีรษะทารกกับช่องเชิงกรานหรือทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
• การใช้หัตถการช่วยคลอด หรือมีประวัติได้รับอุบัติเหตุรุนแรง
อาการทางคลินิก
- เลือดออกทางช่องคลอดหรือในช่องท้อง
- ปวดท้อง
- มีภาวะซีดหรือช็อค
- ทารกมีภาวะ fetal distress หรือเสียชีวิตอย่างฉับพลัน
การดูแลรักษา
- ประเมินสภาวะและกู้ชีพมารดาก่อนทารกเสมอ
- ผ่าตัดฉุกเฉิน (exploratory laparotomy) ทุกรายทันที ไม่ว่าทารกจะมีชีวิตอยู่หรือไม่
- เย็บซ่อมแซมหรือตัดมดลูก
Amniotic fluid embolismนิยาม การที่มีน้ำคร่ำพลัดเข้าไปในกระแสเลือดของมารดา
มักเกิดตามหลังเหตุการณ์ต่างๆทางสูติศาสตร์ เช่น หลังยุติการตั้งครรภ์ ,หลังการทำหัตถการ เช่น เจาะน้ำคร่ำเพื่อวินิจฉัยก่อนคลอด,มีอุบัติเหตุกระทบกระเทือนบริเวณท้อง, หลังระยะเจ็บครรภ์คลอดหรือการคลอด,การล้วงรก,อาจเกิดภายหลังจากการผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องได้
สาเหตุ
- มีรูรั่วหรือการแตกของถุงน้ำคร่ำ
- มีทางติดต่อกันของน้ำคร่ำกับหลอดเลือดของมารดา
- มีการหดรัดตัวของมดลูกอย่างรุนแรงช่วยขับน้ำคร่ำเข้าสู่กระแสเลือดมารดา
ลักษณะทางคลินิก
- ภาวะความดันโลหิตต่ำ (hypotension) อย่างทันทีทันใด
- ภาวะขาดออกซิเจน (hypoxia)
- ภาวะความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด
วินิจฉัยจากอาการแสดง
- หายใจลำบาก
- ความดันโลหิตต่ำลงอย่างรวดเร็ว
- มีเลือดออกปริมาณมากจากการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
- มีอาการชักร่วมด้วย
หลักการดูแลรักษา
- การให้ออกซิเจน (oxygenation)
- เพิ่มการไหลเวียนของเลือด (circulation) และ left ventricular failure
- ป้องกันความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด
Fetal vessel rupture
การเกาะของสายสะดือผิดปกติชนิด velamentous insertion (inserting on the placental margin) ทำให้เกิด vasa previa
vasa previa คือ หลอดเลือดที่ทอดอยู่บนเยื่อหุ้มทารกผ่านปากมดลูกหรืออยู่ต่ำกว่าส่วนนำ
ลักษณะทางคลินิก
-ตรวจภายในเห็นหรือคลำพบเส้นเลือดที่เต้นเข้าจังหวะ (synchronous) กับเสียงหัวใจทารก
- มีเลือดออกทางช่องคลอดตามหลังหรือพร้อมๆ กับการแตกของถุงน้ำคร่ำ
- มีภาวะ fetal distress หรือทารกเสียชีวิตอย่างฉับพลันหลังเลือดออก
การวินิจฉัย – จากการตรวจอัลตราซาวด์จะพบเส้นเลือดทอดอยู่ต่ำกว่าส่วนนำ - การตรวจรกหลังคลอดจะพบรอยฉีกขาดของเส้นเลือดที่ทอดอยู่บนเยื่อหุ้มทารก
การดูแลรกษา
- ประเมินสภาวะมารดาและทารก (สภาวะมารดามักไม่มีปัญหาเนื่องจากเลือดที่ออกเป็นเลือดทารก)
- ถ้าวินิจฉัยได้หลังถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว ต้องให้คลอดทันที
- ถ้าวินิจฉัยได้ก่อนถุงน้ำแตก ให้ผ่าตัดคลอด