บทที่13 การพยาบาลทารกที่มีภาวะเสี่ยง

ทารกคลอดก่อนกำหนด

ทารกครบกำหนด

ปัญหาที่พบได้

Hyperbillirubinemia

Hypoglycemia

MAS

ลักษณะของทารกเกิดก่อนกำหนด

ลายฝ่ามือฝ่าเท้ามีน้อยและเรียบ

ไขมันใต้ผิวหนัง (Subcutaneous fat) น้อย

ผิวหนังบางสีแดงและเหี่ยวย่น

หายใจไม่สม่ำเสมอ

น้ำหนักน้อย

ขนาดของอวัยวะเพศค่อนข้างเล็ก

ท้องป่อง

การควบคุมอุณหภูมิ

Hypothermia

อุณหภูมิ< 36.5องศาเซลเซียส (วัดทางทวารหนัก)

อาการ&อาการแสดง

ภาวะแทรกซ้อน

ใบหน้าแดงผิวหนังเย็น เขียวคล้ำ

ปลายมือปลายเท้าเย็น

หยุดหายใจ

หายใจลำบาก

เลือดออกในโพรงสมอง

ภาวะเลือดเป็นกรด

Disseminated Intravascular Coagulation

PPHN

น้ำตาลในเลือดต่ำ

การดูแล

จัดให้อยู่ในที่อุณภูมิเหมาะสม (NTE) 32 - 34 องศาเซลเซียส

Body temperature เด็ก 36.8-37.2 องศาเซลเซียส

ใช้ warmer, incubator หรือผ้าห่มห่อตัว

หลีกเลี่ยงอยู่ใกล้แอร์ พัดลม ระวัง “Cold stress”

การพยาบาลทารกที่ได้รับการรักษาในตู้อบ

ตรวจสอบอุณหภูมิร่างกายทุก 4ชม.

เช็ดทำความสะอาดตู้ทุกวัน

ป้องกันการสูญเสียความร้อนของร่างกายทารก4ทาง

ไม่เปิดตู้อบโดยไม่จำเป็น->พยาบาลสอดมือเข้าทางหน้าต่างตู้อบ

ระบบทางเดินหายใจ

Apnea

RDS

ROP

หายใจลำบาก->ขาดสารลดแรงตึงผิวของถุงลม

อาการ

หายใจเร็วกว่า 60 ครั ง/ นาที ปีกจมูกบาน retraction

X-ray->ground glass appearance

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ->มีภาวะเลือดเป็นกรด

Cyanosis

การรักษา

รักษาประคับประคองตามอาการ

ให้สารลดแรงตึงผิว

ลดภาวะแทรกซ้อน->ลดความเข้มข้น&อัตราไหลของออกซิเจน

การให้ออกซิเจนโดยใช้เครื่องช่วยหายใจ/CPAP

ป้องกัน

ควรได้antenatal corticosteroids อย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนคลอด

การป้องกันไม่ให้ทารกขาดออกซิเจนในระยะแรกเกิด

การได้รับออกซิเจนมากเกินไป->เกิดหลอดเลือดใหม่ผิดปกติ

การพยาบาล

พัฒนาการของหลอดเลือดไปเลี้ยงretinaยังไม่สมบูรณ์

ดูแลให้ทารกรับออกซิเจนเท่าที่จำเป็น

ควรใช้ pulse oximeter ติดตามO2 saturation

ดูแลให้ทารกได้รับยาวิตามินอี

ครรภ์น้อยกว่า 30สัปดาห์ น้ำหนักแรกเกิดต่ำกว่า1,300กรัมให้ได้รับการตรวจหา ROP

ภาวะROP รุนแรง&อยู่ในเกณฑ์บ่งชี้->การรักษาโดยใช้แสงเลเซอร์

เกิดจากบิลลิรูบิน (bilirubin) ในเลือดสูงกว่าปกติ->อาจจะทำให้เกิดKernicterrus

แบ่งออก

Physiological jaundice

Pathological jaundice

สาเหตุ

การรักษา

เม็ดเลือดแดงอายุสั้นกว่า&ความไม่สมบูรณ์ในการทำงานของตับ

พบในช่วงวันที่2–4 หลังคลอด หายไปเองใน1–2สัปดาห์

บิลลิรูบินในเลือดสูงมากผิดปกติ&ตัวเหลือง24ชั่วโมงหลังคลอด

กำจัดบิลิรูบินได้น้อยลงจากท่อน้ำดีอุดตัน

การดูดซึมของบิลิรูบินจากลำไส้มากขึ้น

ภาวะต่างๆที่มีการทำลายเม็ดเลือดแดง

ภาวะที่เกี่ยงข้องกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

Breastfeeding jaundice

Breastmilk jaundice syndrome

การวินิจฉัย

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

การตรวจร่างกาย ซีด เหลือง ตับ ม้ามโตหหรือไม่

ประวัติมีบุคคลในครอบครัวมีโรคเม็ดเลือดแดงแตกง่ายหรือไม่

ระดับ direct bilirubin indirect bilirubin

หมู่เลือด ABO Rh

Direct Coombs’test

peripheral blood smear

Reticulocyte count

G-6-PD

phototherapy

exchange transfusion

ภาวะแทรกซ้อน

การพยาบาล

Diarrhea

Retinal damage

dehydration

Bronze baby

Increases metabolic rate

Thermodynamic unstable

Disturb of mother-infant interaction

non-specific erythrematous rash

ถอดเสื้อผ้าทารกออก&จัดให้อยู่ในท่านอนหงายเปลี่ยนท่านอนทุก 2-4ชม.

ดูแลให้นอนอยู่ตรงกลางของแผงหลอดไฟในระยะห่าง35-50 เซนติเมตร

ปิดตาทารกด้วย(eyes patches)ควรเปิดตาทุก 4 ชม.&เปลี่ยนผ้าปิดตาทุก 8-12 ชม.

บันทึกและรายงานการเปลี่ยนแปลงของสัญญาณชีพทุก 2-4 ชม.

ดูแลให้ทารกได้รับการตรวจเลือดหาระดับบิลิรูบินในเลือดอย่างน้อยทุก 12 ชม.

สังเกตภาวะแทรกซ้อนจากการได้รับการส่องไฟรักษา

การพยาบาล

อธิบายให้บิดามารดาทราบ

เตรียมอุปกรณ์ช่วยฟื้นคืนชีพให้พร้อม

ดูแลให้ร่างกายทารกอบอุ่น

ในขณะเปลี่ยนถ่ายเลือดต้องบันทึกปริมาณเลือดเข้า-ออก

สังเกตภาวะแทรกซ้อน เช่น หัวใจวาย แคลเซียมในเลือดต่ำ

หลังการเปลี่ยนถ่ายเลือดตรวจวัดสัญญาณชีพ ทุก15นาที ทุก30นาที จนกระทั่งคงที่

การพยาบาล

อาการ

รบกวนทารกให้น้อยที่สุด

สังเกตอาการติดเชื้อ

วัดความดันโลหิตทุก2- 4 ชั่วโมง เฝ้าระวังการเกิดความดันต่ำจาก PPHN

ดูแลให้ได้รับออกซิเจน ติดตามอาการแสดงของการขาดออกซิเจน

อัตราการเต้นของหัวใจมากกว่า 100 ครั้งต่อนาที

มีกำลังกล้ามเนื้อดี

มีแรงหายใจด้วยตนเองได้ดี

ทารกแรกเกิดมีความผิดปกติอย่างใดอย่างหนึ่ง->ไม่ตื่นตัวเรียกว่า non vigorous

ภาวะตื่นตัวของทารกเมื่อ แรกเกิดเรียกว่า vigorous

การถ่ายขี้เทาขณะที่ทารกอยู่ในครรภ์เกิดได้

ลักษณะความผิดปกติทางพยาธิสภาพของรกและทารกในครรภ์ที่ตอบสนองต่อความเครียด

ลักษณะทางพยาธิสรีรวิทยา->การเคลื่อนตัวของลำไส้ที่พัฒนาสมบูรณ์แล้วของทารกในครรภ์

ระดับน้ำตาลในพลาสมาต่ำกว่า 40 mg%

อาการ

ซึม ไม่ดูดนม มีสะดุ้งผวา อาการสั่น ซีดหรือเขียว หยุดหายใจ ตัวอ่อนปวกเปียก อุณหภูมิกายต่ำ ชักกระตุก

สาเหตุ

มีภาวะเครียดทั้งขณะอยู่ในครรภ์ ขณะคลอดและหลังคลอด

glycogen ที่ตับสะสมไว้น้อยจึงสร้างกลูโคสได้จำกัด

การดูแล

การรักษา

แรกเกิด-อายุ 4 ชั่วโมง

ถ้าน้อยกว่า 25 มก/ดล. ให้สารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด

25-40 มก/ดล. ให้นมหรือสารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด

อายุ 4-24 ชั่วโมง

ถ้าน้อยกว่า 35 มก/ดล. ให้สารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด

35-45 มก/ดล. ให้นมหรือสารละลายกลูโคสทางหลอดเลือด

ตรวจหาระดับน้ำตาล ภายใน 1-2 ชม.หลังคลอด และติดตามทุก 1-2 ชม.ใน 6-8 ชม.แรกหรือจนระดับน้ำตาลจะปกติ

ให้5,10 %D/W ทางปาก หรือ NG tube ใน 1-2 มื้อแรก แล้วให้นม

ตรวจติดตามทุก 30 นาที ในรายไม่แสดงอาการ

ควบคุมอุณหภูมิห้องและดูแลให้ความอบอุ่นแก่ทารก

สังเกตอาการเปลี่ยนแปลง

สาเหตุ

การดูแล

หยุดหายใจนานกว่า 20 วินาที มี cyanosis

central apnea->มาจากศูนย์การหายใจที่บริเวณก้านสมองทำงานได้ไม่ดี

obstruction apnea->การงอ/การเหยียดลำคอเกินทำให้ช่องภายในหลอดคอไม่เปิดกว้าง

สังเกตอาการขาดออกซิเจน, ABG

ระวังการสำลัก

suction เมื่อจำเป็น

ให้การพยาบาลทารกขณะใช้เครื่องช่วยหายใจ

จัดท่านอนที่เหมาะสม ศีรษะสูง เงยคอเล็กน้อย

ตรวจครั้งแรกเมื่อทารกอายุ 4 – 6 สัปดาห์/ทารกอายุครรภ์รวมอายุหลังเกิด 32 สัปดาห์

ถ้าพบ ROP ควรนัดมาตรวจซ้ำทุกๆ 1–2 สัปดาห์

ระบบทางเดินอาหาร

NEC

สาเหตุ

การพยาบาล

การย่อยและการดูดซึมไม่ดี

การได้รับอาหารไม่เหมาะสม เร็วเกินไป

ภาวะพร่องออกซิเจน->ลำไส้ขาดเลือดมาเลี้ยง

แยกจากเด็กติดเชื้อ/แยกผู้ดูแล

ให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา

ห้ามวัดปรอททางทวารหนัก

ยึดหลัก aseptic technique

NPO

เฝ้าระวังภาวะลำไส้ทะลุ

ระบบหัวใจ

PDA

รักษา

ใช้ยา Indomethacin •ขนาดที่ให้ 0.1-0.2 มก./กก.ทุก 8 ชม. X 3 ครั้ง

ข้อห้ามใช้

BUN > 30 mg/dl , Cr > 1.8 mg/dl

Plt. < 60,000 /mm3

urine < 0.5 cc/Kg/hr นานกว่า 8 hr

มีภาวะ NEC

เลือดออกในช่องสมอง

IVH

การพยาบาล

ระวังภาวะNEC:observe อาการท้องอืด content ที่เหลือ

ประเมินการเจริญเติบโตชั่งน้ำหนักทุกวัน(เพิ่มวันละ15-30กรัม)

IVFให้ได้ตามแผนการรักษา

gavage feeding(OG tube)ในเด็กเหนื่อยง่าย ดูด กลืนไม่ดี

ให้อาหารอย่างเหมาะสมกับสภาพของทารก

ส่งเสริมสายสัมพันธ์พ่อแม่ลูก

Eye to eye contact

Skin to skin contact

💡นางสาววรัญญา เกตุคำ รุ่น36/2 เลขที่24💡
✨รหัสนักศึกษา 612001104 ✨

image

image

image

image

image

image

พรทิพย์ ศิริบูรณ์พิพัฒนา และคณะ. (2555) การพยาบาลเด็ก 1. นนทบุรี: โครงการสวัสดิการวิชาการ สถาบันพระบรมราชชนก.

อ้างอิง:

วิภารัตน์ ยมดิษฐ์.(2563). เอกสารประกอบการเรียน การพยาบาลทารกที่มีภาวะเสี่ยง. วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี