Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่3 เภสัชพลศาสตร์ (PHARMACODYNAMICS) - Coggle Diagram
บทที่3 เภสัชพลศาสตร์
(PHARMACODYNAMICS)
ความหมาย
หมายถึงการออกฤทธิ์ของยาต่อร่างกาย คือ ออกฤทธิ์ในการรักษาและผลที่ไม่พึงประสงค์คืออาการข้างเคียงและพิษของยา
กลไกลการออกฤทธิ์ (MECHANISM OF DRUG ACTION)
ยาที่มีตำเเหน่งออกฤทธิ์ไม่จำเพาะเจาะจง (non-specifically acting drugs) เช่นยาสลบ
ยาที่มีตำเเหน่งออกฤทธิ์จำเพาะเจาะจง (specifically acting drugs) เช่น Receptors , Ion channels, Enzymes ,Carrier molecules (transport molecules)
การออกฤทธิ์ผ่านตัวรับ (RECEPTOR-MEDIATEDACTION) RECEPTOR คือ โมเลกุลหรือโครงสร้างที่ทำหน้าที่ จับกับยาหรือฮอร์โมนก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทำงานของเซลล์หรือเอนไซม์ RECEPTOR ส่วนใหญ่มีคุณสมบัติเป็นพวกโปรตีน RECEPTOR ตัวรับ มีดังนี้
• SPECIFIC ต่อสารสื่อหรือ ยาที่มีโครงสร้างเฉพาะ
• มี AFFINITY ต่อสารสื่อต่อตัวยาสูง
• แรงยึดเหนี่ยวระหว่างยากับตัวรับมักเป็น WEAK BOND EX.HYDROGEN BOND, VAN DER WALL’S FORCE, HYDROPHOBIC INTERACTION, IONIC BOND
• AGONIST ชุดหนึ่ง เมื่อกระตุ้นเนื้อเยื่อหลายชนิด มีลำดับความแรงของสารแต่ละตัวต่างกัน---> “RECEPTOR SUBTYPE”
ความเเตกต่างของ NON-SPECIFICALLY ACTING DRUGS และ SPECIFICALLY ACTING DRUGS
ความแรง (POTENCY) หรือ BIOLOGICAL SPECIFICITY ยาในกลุ่ม
NONSPECIFICALLY ACTING DRUGS จะมีความแรงน้อยกว่า SPECIFICALLY ACTINGDRUGS
CHEMICAL SPECIFICITY : การเปลี่ยนแปลงสูตรโครงสร้างของยาในกลุ่ม SPECIFICALLY ACTING DRUGS ไปเพียงเล็กน้อยจะท าให้ผลทางเภสัชวิทยาเปลี่ยนไปมาก
ยาต้านออกฤทธิ์โดย ANTAGONIST
ปฏิกิริยาต่อกันระหว่างยา
ปฏิกิริยาต่อกันของยาในลักษณะเพิ่มฤทธิ์(additive interaction)
ปฏิกิริยาต่อกันของยาในลักษณะเเบบต้านฤทธิ์(antagonistic interactions) เกิดเมื่อมีการให้ยา 2 ชนิด ที่มีการออกฤทธิ์เเบบตรงกันข้ามรวมกัน
3.ปฏิกิริยาต่อกันของยาอันเนื่องมาจากการเปลี่ยนเเปลงของยา กลไกลในการขนส่งยา ยาบางชนิดอาจถูกขัดขวางกระบวนการในการขนส่งยาโดยยาอีชนิดหนึ่งทำให้ยาไม่สามารถไปยังอวัยวะหรือตำเเหนางออกฤทธิ์ที่เป็นเป้าหมายส่งผลให้ยาไม่สามารถออกฤทธิ์ได้
ปฏิกิริยาต่อกันของยาอันเนื่องมาจากการรบกวนสมดุลของน้ำเเละอิเล็กโตรไลท์
อาการไม่พึงประสงค์และพิษของยา
• อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา : ADR
ตอบสนองต่อยาที่เป็นอันตรายเเละเกิดขึ้นโดนมิได้ตั้งใจ
• อาการข้างเคียงจากการใช้ยาหรือ SIDE EFFECT
การจำแนกประเภทของ ADR ตามฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของยา
• ADR TYPE A ผลจากฤทธิ์ของยาหรือ
เมตาบอไลท์ของยา รักษาได้โดยการลดขนาดยา
• ADR TYPE B ตอบสนองเฉพาะสำหรับบางคนเกิด
กับผู้ที่มีความไวต่อยานั้น รักษาได้โดยการหยุดใช้ยา
พิษของยา (TOXIC EFFECT)
เกี่ยวข้องกับฤทธิ์ทางเภสัทวิทยาในระดับที่รุนเเรงจนถึงขั้นเป็น
พิษจากผลของยาที่ใช้ถ้ายังเพิ่มขนาดการใช้ยาอาการพิษก็จะ
เพิ่มขึ้นจนอวัยวะนั้นๆพิการเสื่อมสภาพ