Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 9 การพยาบาลแบบองค์รวมในทารกแรกเกิดที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ -…

- - - - ความหมาย
        
        ภาวะเลือดออกใต้เยื่อหุ้มกะโหลกศีรษะ
        
        เป็นการคั่ง ของเลือดบริเวณใต้เยื่อหุ้มกระดูกกะโหลกศีรษะมีขอบเขตชัดเจน และไม่ข้ามรอยต่อของกระดูกกะโหลกศีรษะ
        
        พบมากที่กระดูก parietal
      - สาเหตุ
        
        ระยะเวลาการคลอดยาวนาน
        
        ศีรษะทารกถูกกดจากช่องทางคลอด
        
        การใช้ V/E
      - อาการและอาการแสดง
        
        อาการจะชัดเจนหลัง 24 ชั่วโมงไปแล้ว เนื่องจากเลือดจะค่อย ๆ ซึมออกมานอกหลอดเลือด
        
        ในรายที่รุนแรงอาจพบทันทีหลัง เกิดและพบว่า ก้อนโนเลือดมีสีผิดปกติ คือเป็นสีดำหรือน้ำเงินคล้ำ เนื่องจากการแข็งตัวของเลือด และอาจพบว่าทารกมีภาวะซีดได้จากการสูญเสียเลือดมาก
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        ในรายที่มีอาการรุนแรง ก้อนโนเลือดมีขนาดใหญ่ จะเกิด ภาวะ hyperbilirubinemia ได้
        
        อาจเกิดการติดเชื้อจากการดูดเลือดออกจากก้อนโนเลือดในกรณีมีแผนการรักษา
      - บทบาทการพยาบาล
        
        สังเกต ลักษณะ ขนาด การเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับ ภาวะเลือดออกในสมอง
        
        ให้ทารกนอนตะแคงด้านตรงข้ามกับก้อนโนเลือด
        
        สังเกตอาการซีด เจาะ Hct และให้เลือดตามแผนการรักษา
        
        ตรวจ MB ถ้าตัว เหลืองรายงานแพทย์ เพื่อพิจารณาส่องไฟ(phototherapy)
        
        อธิบายมารดาและบิดาให้เข้าใจถึงอาการของทารก
        
        แนะนำไม่ใช้ใช้ยาทา ยานวด ประคบหรือเจาะเอา
      - การวินิจฉัย
        
        ประวัติเบ่งคลอดนาน ช่วยคลอดโดยใช้ V/E
        
        ตรวจพบศีรษะมีก้อนบวมโนบนกระดูกกะโหลกศีรษะชิ้นใดชิ้นหนึ่งลักษณะแข็งหรือค่อนข้างตึง คลำขอบเขตได้ชัดเจน กดไม่บุ๋ม เลือดออกเอง
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อน จะค่อยๆหายไปเองภายใน 2 เดือน
        
        ถ้ามีภาวะตัวเหลืองร่วมด้วยและมีระดับบิลลิรูบินในเลือดสูงจำเป็นต้องได้รับการส่องไฟ (phototherapy)
    - - ความหมาย
        
        เกิดจากการคั่ง ของของเหลวในระหว่างชั้น ของหนังศีรษะกับชั้น เยื่อ หุ้มกระดูกกะโหลกศีรษะ
        
        ก้อนบวมโนนี้จะข้ามรอยต่อ (suture) ของกระดูกกะโหลกศีรษะ
        
        มีขอบเขตไม่แน่นอน
      - สาเหตุ
        
        เกิดจากแรงดันที่กดลงบนศีรษะทารกระหว่างการคลอดท่าศีรษะทำให้มีของเหลวไหลซึม ออกมานอกหลอดเลือดในชั้น ใต้เยื่อหุ้มหนังศีรษะ
        
        การใช้เครื่องดูดสุญญากาศช่วยคลอด
      - อาการและอาการแสดง
        
        พบได้ด้านข้างของศีรษะ การบวมของก้อนโนนี้จะมีความกว้างและมีขนาดโตประมาณไข่ห่าน ทำให้ศีรษะมีความยาวมากกว่าปกติ
      - การวินิจฉัย
        
        จากการคล่ำศีรษะทารก พบก้อนบวมโน นุ่ม กดบุ๋ม ขอบเขตไม่ชัดเจนข้าม suture พบทันทีภายหลังคลอด
      - แนวทางการรักษา
        
        ▪ หายไปได้เอง ประมาณ 2 -3 วันหลังคลอด
        
        ▪ ถ้าเกิดจาก V/E จะหายได้ช้ากว่า
      - บทบาทการพยาบาล
        
        สังเกตลักษณะ ขนาด การเปลี่ยนแปลงของก้อนบวมโนที่ศีรษะ
        
        สังเกตอาการเปลี่ยนแปลงทางระบบประสาทของทารก
        
        อธิบายให้มารดาและบิดาเข้าใจถึงอาการ
        
        บันทึกอาการและการพยาบาล
    - - ความหมาย
        
        ➢ เป็นภาวะที่เลือดออกภายในกะโหลกศีรษะ
        
        ➢ เกิดขึ้นได้หลายตำแหน่ง
        
        เหนือเยื่อหุ้ม สมองชั้นดูรา (epidural)
        
        ใต้เยื่อหุ้มสมองชั้น ดูรา (subdural)
        
        ใต้เยื้อหุ้มสมองชั้นอะแรคนอยด์ (subarachnoid)
        
        ภายในเนื้อสมอง (intracerebral)
        
        ภายในห้องสมอง (intraventricular)
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        เลือดออกกดศูนย์หายใจทำให้ทารกหายใจลำบาก
        
        ทารกอาจเกิดปัญญาอ่อน (mental retardation)
      - การวินิจฉัย
        
        จากประวัติการคลอดเพื่อค้นหาสาเหตุ
      - สาเหตุ
        
        Preterm
        
        ภาวะขาดออกซิเจนเป็นเวลานานในขณะคลอดหรือเกิดภายหลังคลอด
        
        ▪ การได้รับอันตรายรุนแรงจาการคลอด เป็นสาเหตุสำคัญ ที่สุด เช่น
        
        ✓ การใช้เครื่องมือช่วยคลอด
        
        ✓ การคลอดท่าก้น
        
        ✓ ภาวะ CPD
        
        ✓ การคลอดยาก
        
        ✓ การให้ยาช่วยเร่งคลอดไม่เหมาะสม
      - อาการและอาการแสดง
        
        รายที่มีอาการรุนแรงจะแสดงอาการแรกคลอดทันที หรืออาจค่อย ๆ แสดงอาการหรืออาจไม่แสดงอาการเลยในบางราย โดยอาการ มีดังนี้
        
        • Reflex ลดน้อยลงหรือไม่มี โดยเฉพาะ moro reflex จะเสียไป
        
        • กำลังกล้ามเนื้อไม่ดี มีอาการอ่อนแรง
        
        • มีภาวะซีด หรือมีอาการเขียว (cyanosis)
        
        • ซึม ดูดนมไม่ดี หรือไม่ยอมดูดนม
        
        • ร้องเสียงแหลม
        
        • การหายใจผิดปกติ มีหายใจเร็ว ตื้น ช้า ไม่สม่ำเสมอ หรือหยุดหายใจ
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้ามีความดันในกะโหลกศีรษะสูง อาจได้รับการรักษาโดยเจาะน้ำไขสันหลัง เพื่อบรรเทาอาการความดันในสมอง
        
        ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายทารกถ้าตัวเย็น
        
        ดูแลให้ได้รับยาระงับการชักและให้วิตามินเค
        
        ดูแลให้ออกซิเจนถ้าทารกมีภาวะพร่องออกซิเจน
        
        ดูแลให้ได้รับนมและน้ำอย่างเพียงพอ
    - - ภาวะที่มีเลือดสะสมใต้ช่องว่างของเนื้อเยื่อ ที่อยู่ระหว่างพังพืดของกะโหลกกับเยื่อหุ้มกะโหลก
        สาเหตุ : มักพบในการคลอดโดยใช้ V/E
      - Subgaleal hematoma อันตรายมากกว่า Cephalhematoma เนื่องจากสามารถขยายขนาดได้ตั้งแต่ขอบกระดูกเบ้าตาจนถึงชายผมทำให้ทารกเสียเลือดมากจนเกิด hypovolemia
  - - - แนวทางการรักษา
        
        ส่วนใหญ่หายได้เองค่อนข้างเร็วมักเกิดกระดูกงอกใหม่ภายใน 1สัปดาห์
        
        รักษาโดยให้แขนและไหล่ด้านที่กระดูกไหลปลาร้าหักอยู่นิ่งๆ โดยการกลัดแขนเสื้อติดกับตัวเสื้อประมาณ 10 – 14 วัน
      - สาเหตุ
        
        การคลอดทารกท่าศีรษะที่ไหล่คลอดยาก
        
        ทารกตัวโตหรือคลอดท่าก้นที่แขนเหยียดซึ่งผู้ทำคลอดดึงแขนออกมา
      - อาการและอาการแสดง
        
        ทารกเคลื่อนไหวแขนข้างที่กระดูกไหปลาร้าหัก น้อยหรือไม่เคลื่อนไหวเลย
        
        ทารกจะมีอาการหงุดหงิดหรือร้องไห้ เมื่อสัมผัสบริเวณที่กระดูกหัก
        
        อาจพบว่ามีอาการบวมห้อเลือด (ecchymosis) ตรงบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
        
        อาจพบปมประสาทใต้ไหปลาร้า ของทารกอาจได้รับอันตรายร่วมด้วย
      - การตรวจร่างกาย
        
        ทดสอบ moro reflex แขนทั้งสองข้างของทารกเคลื่อนไหวไม่เท่ากัน
        
        กรณีที่กระดูกเดาะอาจยกแขนได้ คลำบริเวณที่หักอาจไดยินเสียงกรอบแกรบ
    - - จัดกิจกรรมการพยาบาลไม่ให้เคลื่อนไหวร่างกายทารกบ่อย ๆ
      - ดูแลให้ได้รับความสุขสบายและป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นเพิ่ม
      - ดูแลให้ทารกได้รับอาหารและน้ำอย่างเพียงพอ
      - ดูแลการขับถ่าย ป้องกันการระคายเคืองจากอุจจาระและปัสสาวะ
      - ดูแลให้ความอบอุ่นทางด้านจิตใจแก่ทารก
      - ดูแลบรรเทาความวิตกกังวลของมารดาและบิดา
      - ดูแลไม่ให้กระดูกส่วนที่หักเคลื่อนไหว
    - - สาเหตุ
        
        การคลอดท่าก้น
        
        ผู้ทำคลอดดึงขาทารกขณะที่ติดอยทู่ ทางเข้าเชิงการตรวจร่างกาย
        
        ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ ทารกไม่ยกขาข้างที่กระดูกหัก
      - อาการและอาการแสดง
        
        อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะทารกคลอด
        
        อาจไม่ทราบว่ากระดูกหักจนเวลาผ่านไปหลายวัน จะพบว่าขาทารกมีอาการบวม เนื่องจากเลือดเข้า ไปในกล้ามเนื้อใกล้เคียงบริเวณที่หัก
        
        เมื่อจับทารกเคลื่อนไหวหรือถูกบริเวณที่กระดูกต้นขาหกทารกจะร้องไห้
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้ากระดูกไม่หักแยกจากกัน (incomplete) รักษาโดยการใส่เฝือกขายาว ประมาณ 3 -4 สัปดาห์
        
        ถ้ากระดูกหักแยกจากกัน (complete) รักษาโดยการห้อยขาทั้งสองข้างไว้กับราวที่ขวางปลายเตียง ขาเหยียดตรง ให้ก้นและสะโพกลอยจากพื้นเตียง ดึงขาไว้นาน 2-3 สัปดาห์
    - - อาการและอาการแสดง
        
        ในรายที่มีกระดูกหักสมบูรณ์ (complete) อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะคลอด
        
        แขนข้างที่หัก จะมีอาการบวมและทารกไม่เคลื่อนไหวแขนข้างที่หักเนื่องจากรูสึกเจ็บ
      - สาเหตุ
        
        การคลอดท่าก้นผู้ทำคลอดดึงทารกออกมาแขนเหยียด
        
        การคลอดท่าศีรษะที่ไหล่คลอดยาก
      - การตรวจร่างกาย
        
        ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ (moro reflex) พบว่า ทารกจะไม่งอแขน
      - อาการและอาการแสดง
        
        ในรายที่มีกระดูกหักสมบูรณ์ (complete) อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะคลอด
        
        แขนข้างที่หัก จะมีอาการบวมและทารกไม่เคลื่อนไหวแขนข้างที่หักเนื่องจากรูสึกเจ็บ
  - - - แนวทางการรักษา
        
        ปกติถ้าประสาทที่เลี้ยงใบหน้าเพียงถูกกดอาจหายไปได้ องภายใน 2-3วัน ถึงสัปดาห์
        
        แต่ถ้าเส้นประสาทขาดต้องได้รับการทำศัลยกรรมซ่อมประสาท
      - อาการและอาการแสดง
        
        มีอาการอัมพาตชั่วคราวของกล้ามเนื้อใบหน้ามักเป็นด้านเดียว
        
        กล้ามเนื้อด้านที่เป็นอัมพาตจะไม่เคลื่อนไหวทำให้หน้าเบี้ยวไปข้างที่ดี
        
        รูปหน้าทั้ง 2 ด้านจะไม่เท่ากัน เห็นได้ชัด เจนเมื่อทารกรองไห้ ้
        
        ทารกจะลืมตาได้เพียงครึ่งเดียว ตาปิดไม่สนิท
        
        ปากข้างที่เป็นจะถูกดึงลงมาทำให้มุมริมฝีปากล่างตก
        
        ไม่มีรอยย่นที่หน้าผาก
      - การตรวจร่างกาย
        
        จากสังเกตสีหน้าของทารกเวลานอน เวลาร้องไห้หรือแสดงสีหน้าท่าทาง
      - บทบาทการพยาบาล Facial nerve injury
        
        ล้างตา หยอดตาตามแผนการรักษาเพื่อป้องกันไม่ให้เยื่อบุตาตาขาว และกระจกตาของทารกแห้ง
        
        ดูแลให้ได้รับนมให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกายและเฝ้าระวัง การสำลัก เนื่องจากกล้ามเนื้อใบหน้าเป็นอัมพาต
        
        ดูแลให้ทารกได้รับการตอบสนองด้านจิตใจ
        
        ดูแลบรรเทาความวิตกกังวลของมารดาและบิดา
      - สาเหตุ
        
        การคลอดยาก
        
        การใช้คีมช่วยคลอดทำให้กดเยื่อประสาทสมองคู่ที่7 (facial nerve injury) ที่ไปเลี้ยงใบหน้า
    - - สาเหตุ
        
        พบในทารกที่คลอดโดยมีส่วนนำเป็นก้นหรือคลอดยากบริเวณแขนหรือไหล่จากการที่ดึ่งไหล่ออกไปจากศีรษะในระหว่างการคลอด Erb-Duchenne paralysis
        
        เกิดจากข่ายประสาท Brachial ถูกดึงหรือกด
      - Klumpke’ s paralysis
        
        เป็นการบาดเจ็บที่เส้นประสาทจากกระดูกสันหลัง ตอนคอท่อนที่ 7-8และเส้นประสาทเลี้ยงทรวงอกคู่ที่1(c7-c8 และ T1)
        
        แขนข้างนั้นส่วนล่างไม่ขยับ
        
        แขนอยู่ในท่าชิดตัวและหมุนเข้าข้างใน
        
        บริเวณข้อมือไม่ขยับ
        
        กำมือไม่ได้
      - Erb-Duchenne paralysis
        
        เป็นการบาดเจ็บที่เส้น ประสาทจากกระดูกสันหลังระดับคอท่อนที่ 5-6 (c5-c6)
        
        แขนข้างนั้นส่วนบนไม่ขยับ
        
        แขนจะอยู่ในท่าชิดตัวและหมุนเข้าข้างใน
        
        บริเวณข้อมือยังขยับ
        
        กำมือได้ตามปกติ
      - การตรวจร่างกาย
        
        Erb Duchen Paralysis
        
        ✓ ทดสอบ moro reflex พบว่าแขนข้างที่เป็นยกขึ้นไม่ได้หรือยกได้น้อย
        
        ✓ การเคลื่อนไหวและการงอของแขนลดลง
        
        ✓ การตอบสนองต่อการกำมือ (grasp reflex) ปกติ
        
        Klumpke’ s paralysis
        
        ✓ ทดสอบ moro reflex ไหล่และแขนส่วนบนเหยียดกางออกเป็นปกติ แต่ข้อมือ นิ้วมือตกไม่มีแรง
        
        ✓ การตอบสนองต่อการกำมือ (grasp reflex) ผิดปกติ
      - แนวทางการรักษา
        
        ให้แขนไม่เคลื่อนไหว ในท่ากางหมุนแขนออก ข้อศอกตั้งฉากกับลำตัว
        
        ทำกายภาพบำบัด
        
        ถ้าไม่หายอาจต้องทำศัลยกรรมซ่อมประสาท
- - - - ปอดพัฒนาไม่เต็มที่ ทาให้เกิด RDS
      - ศูนย์ควบคุมการหายใจใน Medulla ยัง เจริญไม่เต็มที่ กล้ามเนื้อช่วยการหายใจไม่สมบูรณ์ ทำให้เกิด Periodic breathing
    - - hypothermia and hyperthermia
      - retinopathy of prematurity
      - intraventricular hemorrhage
    - - patent ductus arteriosus
      - hyperbilirubinemia
    - - ✓ necrotizing enterocolitis
      - ✓ malnutrition
    - - ✓ sepsis