Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
4.3.การพยาบาลมารดาและทารกที่มีภาวะฉุกเฉินในระยะคลอด - Coggle Diagram
4.3.การพยาบาลมารดาและทารกที่มีภาวะฉุกเฉินในระยะคลอด
ภาวะที่น้าคร่าอุดกั้นหลอดเลือดในปอด (Amniotic fluid embolism)
ความหมาย
ภาวะที่มีน้าคร่าพลัดเข้าไปในกระแสเลือดทางมารดา ส่วนประกอบของน้าคร่าจะมีผลทาให้เกิดภาวะล้มเหลวขอการทางานระบบไหลเวียนเลือด หัวใจและระบบหายใจ ถ้าในรายที่ผู้ป่วยไม่เสียชีวิตทันที จะมีภาวะผิดปกติของกลไกของการแข็งตัวของเลือดพร้อมกับมดลูกหดรัดตัวไม่ดี ทาให้เลือดออกผิดปกติ
สาเหตุและพยาธิสรีรภาพ
1) การหดรัดตัวของมดลูกที่ถี่และรุนแรง หรือได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกทาให้ความดันในโพรงมดลูกมากขึ้น น้าคร่าจึงถูกดันเข้าสู่กระแสเลือดมารดาได้
2) ถุงน้าคร่าแตกทาให้เกิดช่องทางติดต่อในการที่น้าคร่าจะหลุดเข้ากระแสเลือดได้
3) ทารกตายในครรภ์เป็นเวลานานเกิดการเปื่อยยุ่ย ทาให้หลอดเลือดเกิดการฉีกขาดด้วยน้าคร่าจึงหลุดเข้ากระแสเลือดได้
4) รกรอกตัวก่อนกาหนดทาให้มีการฉีกขาดของหลอดเลือดเกิดช่องทางติดต่อในการที่น้าคร่าจะหลุดเข้ากระแสเลือดได้
5) ปัจจัยเสริมอื่นๆ เช่น น้าคร่ามีขี้เทาปน การคลอดเฉียบพลัน รกเกาะต่า ภาวะ rupture of vasa previa มดลูกแตก มีการบาดเจ็บในช่องท้อง
น้าคร่าจะพลัดเข้าสู่กระแสเลือดมารดาได้ ต้องมี 3 องค์ประกอบ
1) ถุงน้าคร่าแตก
2) มีทางเปิดติดต่อกันของน้าคร่ากับเส้นเลือดดามารดา
3) มดลูกมีการหดรัดตัว ทาให้เกิดความแตกต่างของแรงดันภายในมดลูกสูงพอที่จะดันให้น้าคร่าผ่านเข้าสู่กระแสเลือดดาของมารดาได้
อาการและอาการแสดง
1 ระยะที่ 1 ภาวะไหลเวียนโลหิตล้มเหลว (hemodynamiccollapse) ผู้คลอดจะเริ่มจากหายใจลาบาก แน่นหน้าอก เขียวตามปลายมือปลายเท้า ใบหน้า และลาตัวเกิดขึ้นแบบทันทีทันใด หัวใจและปอดหยุดทางานตรวจพบความดันโลหิตต่า ชีพจรเร็ว อาจมีอาการชักเกร็ง หมดสติ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีมารดามีโอกาสเสียชีวิตถึง 50% และทารกในครรภ์อาจเกิดภาวะขาดออกซิเจน
ระยะที่ 2 ภาวะเลือดไม่แข็งตัว (coagulopathy) อาจพบมดลูกหดรัดตัวไม่ดี มีการตกเลือดหลังคลอด ตรวจพบเกร็ดเลือดต่า และระยะเวลาการแข็งตัวของเลือดยาวนาน เกิดภาวะ DICและเสียชีวิตในที่สุด
Bensonได้จำแนกภาวะน้าคร่าอุดกั้นหลอดเลือดในปอดเป็น 2 ชนิด คือ
ชนิดที่ 1 (type 1) เป็นภาวะน้าคร่าอุดกั้นหลอดเลือดในปอดร่วมกับมีภาวะ DIC และ
ชนิดที่ 2 (type 2) เป็นภาวะน้าคร่าอุดกั้นหลอดเลือดในปอดที่ไม่มีภาวะ DIC ร่วมด้วย ผู้คลอดบางรายอาจไม่มีภาวะหายใจลาบาก หรือภาวะช็อคนามาก่อน แต่จะมีภาวะเลือดไม่แข็งตัวอย่างรุนแรงเป็นอาการหลักก็ได้
การรักษา
1) ป้องกันและแก้ไขภาวะขาดออกซิเจน ด้วยการให้ออกซิเจน 100%
2) ป้องกันระบบการไหลเวียนโลหิต และระบบหายใจล้มเหลวได้แก่ ป้องกันภาวะความดันโลหิตต่า
3) ป้องกันและแก้ไขภาวะเลือดแข็งตัวผิดปกติ และภาวะตกเลือด ด้วยการให้เลือดและองค์ประกอบของเลือดต่าง ๆ
ข้อวินิจฉัย
.ผู้คลอดมีภาวะขาดออกซิเจนเนื่องจากเกิดภาวะระบบหายใจล้มเหลว
การพยาบาล
เรียกทีมช่วย
จัดท่าผู้คลอดนอนราบ และตะแคงศีรษะเพื่อป้องกันลิ้นตกใส่ mouth gag ป้องกันการกัดลิ้น ดูดน้าลายหรือสารคัดหลั่งเพื่อให้ทางเดินหายใจโล่ง
ดูแลให้ออกซิเจนชนิดหน้ากากครอบปากและจมูก ปริมาณออกซิเจน 10 ลิตร/นาที
รายงานแพทย์ทันที
ประเมินสภาพและติดเครื่องบันทึกสัญญาณชีพและเครื่องตรวจวัดความอิ่มตัวออกซิเจนของฮีโมโกลบินจากชีพจรอย่างต่อเนื่อง
เมื่อมีภาวะหยุดหายใจ ให้ทาการช่วยฟื้นคืนชีพ
ติดเครื่องติดตามการทางานของหัวใจ (EKG monitor)
ดูแลผู้คลอดอย่างใกล้ชิด บันทึกอาการและอาการเปลี่ยนแปลง
แจ้งญาติ ให้ข้อมูลเกี่ยวกับอาการและอธิบายแผนการรักษาให้ญาติมีส่วนร่วมตัดสินใจ
ประสานทีมงานห้องผ่าตัด และจองเตียง ICU เพื่อรับย้ายมารดา
มดลูกปลิ้น( Uterine inversion)
ความหมาย
ภาวะที่มดลูกปลิ้นตลบเอาผนังด้านในออกมาอยู่ด้านนอกหรือโผล่ออกมาทางช่องคลอด
ชนิดของมดลูกปลิ้น
มดลูกปลิ้นแบบไม่สมบูรณ์ (Incomplete
inversion) มดลูกปลิ้นโดยส่วนที่ปลิ้นยังไม่พ้นปากมดลูก
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ (complete inversion)
มดลูกปลิ้นโดยส่วนที่ปลิ้นพ้นปากมดลูก
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์และเคลื่อนต่าลงมานอกปากช่องคลอด (Prolapsed of inverted uterus)
สาเหตุของมดลูกปลิ้น
มีพยาธิสภาพที่มดลูก
การทาคลอดรกไม่ถูกวิธี
รกเกาะแน่นแบบ Placenta accrete
สายสะดือสั้นจนดึงรั้ง
การเพิ่มแรงดันภายในช้องท้องอย่างรวดเร็วและรุนแรง
อาการและอาการแสดง
ยอดมดลูกเป็นแอ่งคล้ายปล่องภูเขาไฟ
ตรวจภายในจะคลาได้ก้อนเนื้อบริเวณปากมดลูกช่องคลอดหรือก้อนโผล่ออกมานอกช่องคลอด
จะมีอาการปวด ช็อก ตกเลือดทางช่องคลอดอย่างเฉียบพลัน และมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง
ในรายที่เรื้อรังผนังเยื่อบุมดลูกจะแห้ง และเป็นแผลทาให้เกิดตกขาว เลือดออกกะปริบกะปรอย อาจมีอาการปวดหลังถึงอุ้งเชิงกราน และถ่ายปัสสาวะขัดหรือรู้สึกถ่วงที่ช่องคลอด
การรักษามดลูกปลิ้น
ให้oxygen เป็น mask with bag 8 10 LPM
ให้สารน้าเป็น RLS 120 cc/hr.
ดันมดลูกกลับเข้าในโพรงมดลูกภายใต้ยาระงับความรู้สึก /ยาคลายกล้ามเนื้อ
เมื่อมดลูกกลับเข้าที่เดิมแล้วฉีด MetherginMetherginหรือ Ox ytocin ให้มดลูกหดรัดตัว
Manual replacement of uterine inversion
ต้องให้ยาคลายกล้ามเนื้อมดลูก หรือยาระงับปวดก่อนปฏิบัติ
ใช้ฝ่ามือข้างที่ถนัดจับที่ยอดมดลูก (ซึ่งปลิ้นออกมาจากปากมดลูก หรือปากช่องคลอด) คล้ายการจับลูกเทนนิส ดันมดลูกขึ้นไปด้านบนโดยใช้ปลายนิ้วจนกระทั่งยอดมดลูกอยู่ในตาแหน่งปกติ
คามือไว้ในโพรงมดลูกสักครู่ ขณะที่ให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
ใช้มืออีกข้างวางบนหน้าท้องและจับยอดมดลูกไว้ขณะที่ค่อย ๆ ถอนมือออกจากโพรงมดลูก และหยุดให้ยาคลายกล้ามเนื้อมดลูก
หากมดลูกปลิ้นขณะรกยังไม่ลอกตัว ไม่ควรเซาะรกก่อนใส่มดลูกกลับคืน
การพยาบาลมดลูกปลิ้น
ป้องกันการเกิดมดลูกปลิ้น โดยทาคลอดอย่างระมัดระวังและถูกวิธี
การช่วยเหลือเพื่อป้องกันภาวะ shock เมื่อเกิดภาวะมดลูกปลิ้น
ประเมินความรู้สึกตัว
ให้สารน้า
Vital signs ทุก 5 15 นาที
ดูแลให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกเมื่อดันมดลูกกลับ
ถ้า manual reinversion reinversionไม่สาเร็จเตรียมผู้ป่วยเพื่อผ่าตัด
เตรียม CPR เมื่อเกิดภาวะ shock
ให้ทบทวนหาสาเหตุเพื่อวางแผนป้องกันการเกิดในผู้คลอดรายต่อๆไป
ประเมินชนิดของมดลูกปลิ้นอย่างรวดเร็ว