Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 9 การพยาบาลแบบองค์รวมในทารกแรกเกิด ที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ -…

- - - - ภาวะแทรกซ้อน
        
        เลือดออกกดศูนย์หายใจทำให้ทารกหายใจลำบาก
        
        ทารกอาจเกิดปัญญาอ่อน (mental retardation)
      - อาการและอาการแสดง
        
        ูดนมไม่ดี หรือไม่ยอมดูดนม
        
        ร้องเสียงแหลม
        
        ซึม ไม่ร้อง
        
        การหายใจผิดปกติ มีหายใจเร็ว ตื้น ช้า ไม่สม่ำเสมอ หรือหยุดหายใจ
        
        มีภาวะซีด หรือมีอาการเขียว (cyanosis)
        
        กระหม่อมโป่งตึง
        
        กำลังกล้ามเนื้อไม่ดี มีอาการอ่อนแรง
        
        ชัก
        
        Reflex ลดน้อยลงหรือไม่มี โดยเฉพาะ moro reflex จะเสียไป
      - สาเหตุ
        
        ภาวะขาดออกซิเจนเป็นเวลานานในขณะคลอดหรือเกิดภายหลังคลอด
        
        การได้รับอันตรายรุนแรงจาการคลอด
        
        ทารกคลอดก่อนกำหนด
      - แนวทางการรักษา
        
        ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายทารกถ้าตัวเย็น
        
        ดูแลให้ได้รับยาระงับการชัก และให้วิตามินเค
        
        ถ้ามีความดันในกะโหลกศีรษะสูง อาจได้รับการรักษาโดยเจาะน้ำไขสันหลังเพื่อบรรเทาอาการความดันในสมอง
        
        ดูแลให้ออกซิเจนถ้าทารกมีภาวะพร่องออกซิเจน
        
        ดูแลให้ได้รับนมและน้ำอย่างเพียงพอ
      - บทบาทการพยาบาล
        
        ดูแลให้ได้รับนมและน้ำที่เพียงพอ
        
        ให้ทารกอยู่ในตู้อบ (incubator)
        
        กรณีที่ให้ออกซิเจน ควรสำรวจปริมาณออกซิเจนที่ทารกได้รับความไม่ควรเกิน 40% หรือตามแผนการรักษา และให้ออกซิเจนที่มีความชื้นปนเพื่อช่วยละลายเสมหะ
        
        เตรียมเครื่องมือในการให้ความช่วยเหลือทารกไว้ให้พร้อม ได้แก่ เครื่องดูดเสมหะ ลูกยางแดง ออกซิเจน laryngoscope endotracheal tube และเครื่องช่วยหายใจ
        
        ดูแลให้ทารกหายใจสะดวกและได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
        
        จัดให้นอนราบ ศีรษะตะแคงไปด้านใดหน้าหนึ่ง
        
        ดูดสิ่งคัดหลั่งจากปากและจมูกให้หมด
        
        ตรวจสอบสัญญาณชีพ และบันทึกไว้ทุก 2- 4 ชั่วโมง
        
        ป้องกันและไม่ให้ทารกได้รับอันตรายจากการชัก จัดวางเตียงของทารกไว้บริเวณที่พยาบาลสังเกตอาการทารกได้ง่าย
        
        ดูแลให้ทารกได้พักผ่อน รบกวนทารกให้น้อยที่สุด
        
        ดูแลฉีดวิตามินเค จำนวน 1 มิลลิกรัม เข้ากล้ามเนื้อเพื่อป้องกันเลือดที่จะออกเพิ่ม
        
        ประคับประคองจิตใจมารดาและบิดาเพื่อลดความวิตกกังวล
        
        ให้การดูแลอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ การให้ความรู้แก่มารดาในการดูแลทารกให้เหมาะสมกับเศรษฐานะของครอบครัว การให้ยา การดูแลเมื่อเจ็บป่วย
    - - ภาวะแทรกซ้อน
        
        ในรายที่มีอาการรุนแรง ก้อนโนเลือดมีขนาดใหญ่ จะเกิดภาวะระดับบิลลิรูบินในเลือดสูง (hyperbilirubinemia)
      - อาการและอาการแสดง
        
        จะปรากฏให้เห็นชัดเจนหลัง 24 ชั่วโมงไปแล้ว
        
        ลักษณะการบวมจะมีขอบเขตชัดเจนบนบริเวณกระดูกกะโหลกศีรษะชิ้นใดชิ้นหนึ่ง
        
        ในรายที่เป็นรุนแรงอาจพบอาการแสดงทันทีหลังเกิดและพบว่า
        ก้อนโนเลือดมีสีผิดปกติ คือ เป็นสีดำหรือน้ำเงินคล้ำ
        
        อาจพบว่าทารกมีภาวะซีดได้จากการสูญเสียเลือดมาก
      - สาเหตุ
        
        เกิดจากมารดามีระยะเวลาการคลอดยาวนาน
        
        ศีรษะทารกถูกกดจากช่องทางคลอดหรือ
        การใช้เครื่องดูดสูญญากาศช่วยคลอด
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อน ก้อนโนเลือดจะค่อยๆหายไปเองได้ แต่อาจใช้เวลาหลายสัปดาห์หรือเป็นเดือน โดยปกติจะค่อยๆหายเองภายใน 2 เดือน
        
        แต่ถ้ามีภาวะตัวเหลืองร่วมด้วยและมีระดับบิลลิรูบินในเลือดสูงจำเป็นต้องได้รับการส่องไฟ (phototherapy)
      - บทบาทการพยาบาล
        
        ให้ทารกนอนตะแคงด้านตรงข้ามกับก้อนโนเลือด
        
        สังเกตอาการซีด การเจาะหาค่า Hct และดูแลให้เลือดตามแผนการรักษาของแพทย์
        
        สังเกต ลักษณะ ขนาด และการเปลี่ยนแปลงอื่น ๆ เกี่ยวกับภาวะเลือดออกในสมอง
        
        ดูแลเกี่ยวกับการหาค่า microbilirubin ถ้ามีภาวะตัวเหลือง ให้การพยาบาลทารกที่ได้รับการส่องไฟ
        
        อธิบายมารดาและบิดาให้เข้าใจถึงอาการที่เกิดขึ้นของทารกเพื่อลดความวิตกกังวล และแนะนำไม่ใช้ใช้ยาทา ยานวด ประคบหรือเจาะเอาเลือดออกเอง
    - - อาการและอาการแสดง
        
        สังเกตพบได้ด้านข้างของศีรษะ ลักษณะการบวมของก้อนโนนี้จะมี
        ความกว้างและมีขนาดโตประมาณไข่ห่าน ทำให้ศีรษะมีความยาวมากกว่าปกต
      - บทบาทการพยาบาล
        
        สังเกตอาการเปลี่ยนแปลงทางระบบประสาทของทารก
        
        อธิบายให้มารดาและบิดาเข้าใจถึงอาการที่เกิดขึ้นเพื่อคลายความวิตกกังวล
        
        สังเกตลักษณะ ขนาด การเปลี่ยนแปลงอื่น ๆ ของก้อนบวมโนที่ศีรษะ
        
        บันทึกอาการและการพยาบาล
      - สาเหตุ
        
        เกิดจากแรงดันที่กดลงบนศีรษะทารกระหว่างการคลอดท่าศีรษะ ทำให้มีของเหลวไหลซึมออกมานอกหลอดเลือดในชั้นใต้เยื่อหุ้มหนังศีรษะ หรือมีสาเหตุมาจาการใช้เครื่องดูดสุญญากาศช่วยคลอด
  - - - ทารกมีขนาดตัวโตมากทำให้เกิดการคลอดยาก
      - อายุครรภ์ของทารกไม่ครบกำหนด หรือเกินกำหนด
      - ทารกมีส่วนนำผิดปกติ
      - การคลอดไหล่ยาก
      - ทารกมีความพิการแต่กำเนิด
    - - การคลอดด้วยคีม หรือเครื่องดูดสุญญากาศ
      - การใช้แรงดึงมากเกินไปในการช่วยคลอดทารก
    - - ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นจากการตั้งครรภ์
      - ระยะเวลาของการคลอด
      - ความผิดปกติที่มีมาก่อนการตั้งครรภ์
    - - ขาดความชำนาญหรือขาดการเอาใจใส่อย่างเพียงพอ
  - - - การตรวจร่างกาย
        
        ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ (moro reflex) พบว่าทารกจะไม่งอแขน เมื่อจับแขนขยับทารกจะร้องไห้เนื่องจากรู้สึกเจ็บ
      - อาการและอาการแสดง
        
        ในรายที่มีกระดูกหักสมบูรณ์ (complete) อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะคลอด แขนข้างที่หักจะมีอาการบวมและทารกไม่เคลื่อนไหวแขนข้างที่หักเนื่องจากรู้สึกเจ็บ
      - สาเหตุ
        
        การคลอดท่าก้น ผู้ทำคลอดดึงทารกออกมา แขนเหยียดหรือการคลอดท่าศีรษะที่ไหล่คลอดยาก
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้าอาการไม่รุนแรงเป็นเพียงกระดูกแขนเดาะ จะรักษาโดยการตรึงแขนให้
        แนบกับลำตัวเพื่อไม่ให้แขนเคลื่อนไหว 1-2 สัปดาห์
        
        แต่ถ้าหากกระดูกแขนหักสมบูรณ์ จะรักษาโดยการจับแขนตรึงกับผนังทรวงอก ศอกงอ 90 องศา แขนส่วนล่างและมือทาบขวางลำตัวใช้ผ้าพันรอบแขนและลำตัวหรือใส่เฝือกอ่อนจากหัวไหล่ถึงสันหมัด
    - - การตรวจร่างกาย
        
        ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ (moro reflex) พบว่าแขนทั้งสองข้างของทารก
        เคลื่อนไหวไม่เท่ากัน โดยทารกจะยกแขนข้างที่ดีได้เท่านั้น
      - อาการและอาการแสดง
        
        ทารกจะมีอาการหงุดหงิดหรือร้องไห้เมื่อสัมผัสบริเวณที่กระดูกหัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อจับใต้แขนยกตัวทารกขึ้น
        
        อาจพบว่ามีอาการบวมห้อเลือด (ecchymosis) ตรงบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
        
        ทารกเคลื่อนไหวแขนข้างที่กระดูกไหปลาร้าหักน้อยหรือไม่เคลื่อนไหวเลย
        
        ปมประสาทใต้ไหปลาร้า (brachial plexus) ของทารกอาจได้รับอันตรายร่วมด้วย
        
        บางรายหลังจากจำหน่ายทารกกลับบ้านไปแล้วหลายสัปดาห์ พบว่าอาจมีก้อนนูนที่ไหปลาร้าหรือคลำได้ก้อนแข็ง ซึ่งแสดงถึงการมีกระดูกเกิดขึ้นใหม่แทนที่กระดูกที่หัก
      - สาเหตุ
        
        การคลอดทารกท่าศีรษะที่ไหล่คลอดยาก ทารกตัวโตหรือคลอดท่าก้นที่แขนเหยียดซึ่งผู้ทำคลอดดึงแขนออกมา
      - แนวทางการรักษา
        
        ส่วนใหญ่หายได้เองค่อนข้างเร็ว มักเกิดกระดูกงอกใหม่ภายใน 1 สัปดาห์
        
        รักษาโดยให้แขนและไหล่ด้านที่กระดูกไหลปลาร้าหักอยู่นิ่ง ๆ โดยการกลัดแขนเสื้อติดกับตัวเสื้อประมาณ 10 – 14 วัน
    - - การตรวจร่างกาย
        
        ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ (moro reflex) พบว่าทารกไม่ยกขา และสังเกตว่าทารกจะไม่เคลื่อนไหวขาข้างที่หัก
      - อาการและอาการแสดง
        
        อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะทารกคลอด
        
        อาจไม่ทราบว่ากระดูกหักจนเวลาผ่านไปหลายวันจะพบว่าขาทารกมีอาการบวมเนื่องจากเลือดเข้าไปในกล้ามเนื้อใกล้เคียงบริเวณที่หัก
        
        เมื่อจับทารกเคลื่อนไหวหรือถูกบริเวณที่กระดูกต้นขาหักทารกจะร้องไห้เพราะรู้สึกเจ็บ
      - สาเหตุ
        
        การคลอดท่าก้น ผู้ทำคลอดดึงขาทารกขณะที่ติดอยู่ที่ทางเข้าเชิงกราน
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้ากระดูกไม่หักแยกจากกัน (incomplete) รักษาโดยการใส่เฝือกขายาว ประมาณ 3 -4สัปดาห์
        
        ถ้ากระดูกหักแยกจากกัน (complete) รักษาโดยการห้อยขาทั้งสองข้างไว้กับราวที่ขวางปลายเตียง ขาเหยียดตรง ให้ก้นและสะโพกลอยจากพื้นเตียง ดึงขาไว้นาน 2-3 สัปดาห์
    - - ดูแลให้ทารกได้รับอาหารและน้ำอย่างเพียงพอ
      - ดูแลความสุขสบายจากการขับถ่าย ป้องกันการระคายเคืองจากอุจจาระและปัสสาวะ
      - ดูแลให้ได้รับความสุขสบาย และป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นเพิ่ม
      - ดูแลให้ความอบอุ่นทางด้านจิตใจแก่ทารก
      - จัดกิจกรรมการพยาบาลไม่ให้เคลื่อนไหวร่างกายทารกบ่อย ๆ
      - ดูแลบรรเทาความวิตกกังวลของมารดาและบิดา
      - ดูแลไม่ให้กระดูกส่วนที่หักเคลื่อนไหว และจัดให้บริเวณที่หักอยู่ในท่าที่ถูกต้องตามแผนการรักษา
  - - - การตรวจร่างกาย
        
        ในรายที่เป็น Erb Duchen Paralysis ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ (moro reflex)พบว่า แขนข้างที่เป็นยกขึ้นไม่ได้หรือยกได้น้อย การเคลื่อนไหวและการงอของแขนลดลง การตอบสนองต่อการกำมือ (grasp reflex) ปกติ
        
        ส่วนในรายที่เป็น Klumpke’ s paralysis ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ (mororeflex) พบว่า ไหล่และแขนส่วนบนเหยียดกางออกเป็นปกติ แต่ข้อมือ นิ้วมือตกไม่มีแรง ทดสอบการตอบสนองต่อการกำมือจะไม่ตอบสนองต่อการกำมือ
      - แนวทางการรักษา
        
        ทำกายภาพบำบัด
        
        ถ้าไม่หายอาจต้องทำศัลยกรรมซ่อมประสาท
        
        ให้แขนไม่เคลื่อนไหว ในท่ากางหมุนแขนออก ข้อศอกตั้งฉากกับลำตัว
      - อาการและอาหารแสดง
        
        กล้ามเนื้อแขนข้างที่เป็นจะอ่อนแรง วางแนบลำตัว ศอกเหยียด แขนช่วงล่างหมุนเข้าด้านใน มือคว่ำ ทารกไม่สามารถวางแขนเหยียดออกจากไหล่หรือหมุนแขนออกด้านนอกกและหงายแขนส่วนล่างได
        
        ข้อมือตก นิ้วคลายกำมือไม่ได้ เรียกว่า Klumpke’ s paralysis
      - การพยาบาล
        
        ดูแลความสุขสบายและการผ่อนคลายให้ทารกที่ต้องตรึงแขน
        
        ดูแลตอบสนองความต้องการทั้งด้านร่างกายและจิตใจจากการที่ทารกถูกจำกัดการเคลื่อนไหว
        
        ดูแลให้แขนที่ได้รับอันตรายได้ออกกำลัง หลังจากการรักษาพยาบาลในช่วงแรกดีขึ้นและส่งกายภาพบำบัด
        
        ช่วยให้มารดาและบิดามั่นใจในการดูแลทารก
        
        ดูแลให้ส่วนที่ได้รับอันตรายไม่เคลื่อนไหว โดยจัดแขนให้อยู่ในท่าตามแผนการรักษา ในท่าที่ผ่อนคลายที่สุด และให้มืออยู่ในท่าหงาย
      - สาเหตุ
        
        เกิดจากข่ายประสาท Brachial ถูกดึงหรือกด จะพบในทารกที่คลอดโดยมีส่วนนำเป็นก้นหรือคลอดยากบริเวณแขนหรือไหล่จากการที่ดึงไหล่ออกไปจากศีรษะในระหว่างการคลอด
    - - การตรวจร่างกาย
        
        จากการสังเกตสีหน้าของทารกเวลานอน เวลาร้องไห้หรือแสดงสีหน้าท่าทาง
      - อาการและอาหารแสดง
        
        มีอาการอัมพาตชั่วคราวของกล้ามเนื้อใบหน้า ทำให้ใบหน้าด้านที่เป็นไม่มีการเคลื่อนไหว ทารกจะลืมตาได้เพียงครึ่งเดียว ตาปิดไม่สนิท
        
        ปากข้างที่เป็นจะถูกดึงลงมาทำให้มุม ริมฝีปากล่างตก ไม่มีรอยย่นที่หน้าผาก รูปหน้าทั้ง 2 ด้านจะไม่เท่ากัน
      - สาเหตุ
        
        การคลอดยาก การใช้คีมช่วยคลอดทำให้กดเยื่อประสาทสมองคู่ที่ 7
      - แนวทางการรักษา
        
        ถ้าประสาทที่เลี้ยงใบหน้าเพียงถูกกดอาจหายไปได้เองภายใน 2-3 วัน ถึง
        สัปดาห์ แต่ถ้าเส้นประสาทขาดต้องได้รับการทำศัลยกรรมซ่อมประสาท
      - การพยาบาล
        
        ดูแลให้ทารกได้รับอาหารเหมาะสมตามความต้องการของทารก
        
        ดูแลให้ทารกได้รับการตอบสนองด้านจิตใจ
        
        ดูแลไม่ให้ดวงตาของทารกได้รับอันตราย
        
        ล้างตาทารกให้สะอาดเนื่องจากเปลือกตาปิดไม่สนิท
        
        หยอดตาทารกด้วยน้ำตาเทียมตามแผนการรักษา
        
        ดูแลบรรเทาความวิตกกังวลของมารดาและบิดา
- - - - ภาวะเลือดข้น
      - ภาวะแคลเซียม แมกนีเซียมในเลือดต่ำ
      - ภาวะบิลิรูบินในเลือดสูง
      - ความพิการแต่กำเนิด ส่วนใหญ่เป็นความพิการของหัวใจ
      - น้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) ภายหลังคลอด
      - ผนังกั้นหัวใจห้องล่างมีรูรั่ว หลอดเลือดแดงใหญ่ตีบตัน
      - ทารกพวกนี้มักจะคลอดยาก
    - - มักพบในมารดาที่มีระดับน้ำตาลในเลือดที่มีระดับสูงจากภาวะเบาหวาน
  - - - ระบบหัวใจและระบบเลือด ที่พบบ่อย ได้แก่ โรคหัวใจพิการแต่กำเนิดชนิดหลอดเลือดที่เชื่อมระหว่างหลอดเลือดดำเข้าสู่ปอดและหลอดเลือดแดงออกไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย และภาวะบิลิรูบินในกระแสเลือดสูง
      - ระบบทางเดินอาหารและภาวะโภชนาการที่พบบ่อยได้แก่ ภาวะลำไส้ขาดเลือดมาเลี้ยง และภาวะขาดสารอาหาร
      - ระบบประสาท ที่พบบ่อยได้แก่ ภาวะอุณหภูมิกายต่ำหรือสูงเกินไป ภาวะพิษของออกซิเจนต่อตาในทารกคลอดก่อนกำหนด และภาวะเลือดออกในโพรงสมอง
      - ระบบภูมิต้านทาน ที่พบบ่อยได้แก่ ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด
      - ระบบทางเดินหายใจ ทำให้เกิดการหยุดหายใจเป็นช่วงๆ ทำให้ถุงลมขยายตัวได้น้อยและช้า ทำให้ทารกหายใจลำบาก
      - ระบบเมตาบอลิซึมและต่อมไร้ท่อ ที่พบบ่อย ได้แก่ ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ และภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยผิดปกติแต่กำเนิด
    - - ดูแลให้ได้รับนมมารดาหรือนมผสมตามแผนการรักษาที่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
      - ดูแลและแนะนำมารดาบิดาในการป้องกันการติดเชื้อ
      - ดูแลทางเดินหายใจ โดยทำทางเดินหายใจให้โล่ง จัดให้นอนตะแคงหน้าไปด้านใดด้านหนึ่งหรือนอนศีรษะสูง
      - ดูแลให้วิตามินเค 1 มิลลิกรัมฉีดเข้ากล้ามเนื้อเพื่อป้องกันภาวะเลือดออกง่าย
      - ดูแลควบคุมอุณหภูมิร่างกายโดยการห่อตัวและให้อยู่ใต้ radiant warmer 36.5-37 องศาเซลเซียส
    - - ลายฝ่ามือฝ่าเท้ามีน้อยและเรียบ เล็บมือเล็บเท้าอ่อนนิ่มและสั้น
      - กล้ามเนื้อมีกำลังน้อย เมื่อขยับแขนขาคล้ายอาการกระตุก ขณะนอนหงาย มีการเคลื่อนไหวน้อย
      - พบขนอ่อน (Lanugo hair) ได้ที่บริเวณใบหน้า หลังและแขน ส่วนผมมีน้อย
      - กล้ามเนื้อระหว่างกระดูกซี่โครง ยังเจริญไม่ดี กระดูกซี่โครงค่อนข้างอ่อนนิ่ม
      - ไขเคลือบตัว (vernix caseosa) มีน้อยหรือไม่มีเลย
      - หัวนมมีขนาดเล็ก หรือมองไม่เห็นหัวนม
      - ผิวหนังบางสีแดงและเหี่ยวย่น มองเห็นเส้นเลือดใต้ผิวหนังได้ชัดเจน มักบวมตามมือและเท้า
      - เสียงร้องเบา และร้องน้อยกว่าทารกแรกเกิดคลอดครบกำหนด
      - เปลือกตาบวมและนูนออกมา ตามักปิดตลอดเวลา
      - reflex ต่างๆ มีน้อยหรือไม่ม
      - ศีรษะจะมีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับลำตัว กะโหลกศีรษะนุ่ม รอยต่อกะโหลกศีรษะและขม่อมกว้าง
      - การเจริญของกระดูกหูมีน้อย ใบหูอ่อนนิ่ม เป็นแผ่นเรียบ และงอพับได้ง่าย
      - ูปร่างรวมทั้งแขนขามีขนาดเล็ก
      - หายใจไม่สม่ำเสมอ มีการกลั้นหายใจเป็นระยะ (Periodic breathing) เขียวและหยุดหายใจ (Apnea) ได้ง่าย
      - น้ำหนักตัวน้อย
  - - - ผิวหนังแห้งแตก เหี่ยวย่น และหลุดลอก
      - มีขี้เทาเคลือบติดตามตัว
      - ผมและเล็บจะยาวขึ้นเรื่อย ๆ
      - รูปร่างผอม มีลักษณะขาดสารอาหาร แต่ตื่นตัว
      - มีการสะสมไขมันใต้ผิวหนังลดลง มีการหลุดลอกของไข ทำให้ผิวหนังทารกสัมผัสกับน้ำคร่ำทำให้ผิวหนังเหี่ยวย่น
      - หน้าตาดูแก่กว่าเด็กทั่วไป
      - มีภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
    - - ในระยะคลอด ดูแลป้องกันการได้รับบาดเจ็บจากการคลอด
      - ในระยะหลังคลอด ดูแลดูดสิ่งคัดหลั่งจากปากและจมูก เพื่อป้องกันการสูดสำลักขี้เทาในน้ำคร่ำ
      - ในระยะรอคลอดให้ติดตามผลการตรวจ EFM ทุก 1-2 ชั่วโมง และติดตามผลการประเมินปริมาณน้ำคร่ำด้วยคลื่นความถี่สูงเพื่อประเมินภาวะน้ำคร่ำน้อย
      - ทารกที่มี APGAR score ปกติให้ดูแลเหมือนทารกแรกเกิดทั่วไป แต่ทารกที่มี APGAR score ต่ำกว่าปกติให้ดูแลให้เหมาะสมตามระดับของภาวะพร่องออกซิเจนแรกคลอด
- - - - ทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อสุกใสภายใน 5 วันก่อนคลอดหรือ 2 วันหลังคลอด ควรได้รับ varicella-zoster immunoglobulin (VZIG) ทันทีที่คลอด
      - มารดาและทารกควรได้รับการแยกกันดูแลจนกระทั่งมารดามีการตกสะเก็ดของตุ่มสุกใสจนหมด และทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อควรได้รับการแยกจากทารกที่คลอดจากมารดาปกติด้วย
  - - - การติดเชื้อหนองในที่ตา นอกจากการป้ายตาด้วยยาปฏิชีวนะ หลังจากนั้นทารกต้องได้รับยา Cefixin 1 mg/kg ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำหรือฉีดเข้าทางกล้ามเนื้อของทารกวันละ 1 ครั้งติดต่อกัน 7 วัน
      - ต้องเช็ดตาของทารกด้วย NSS หรือล้างตาทุก 1 ชั่วโมงจนกว่าหนองจะแห้ง
  - - - ควรได้รับการแยกจากทารกปกติ
      - เก็บเลือดทารกส่งตรวจเพื่อยืนยันการติดเชื้อและตรวจร่างกายทารกอย่างละเอียด
  - - - ทารกที่คลอดจากมารดาที่เป็นโรคเริม จะต้องถูกแยกจากทารกคนอื่น ๆ และดูแลอย่างใกล้ชิดเพื่อดูอาการของการติดเชื้อเริม อย่างน้อย 7-10 วัน
      - การติดเชื้อเริมจากการคลอดทางช่องคลอด ดูแลให้ได้รับยา Acyclovir ตามแผนการรักษา
  - - - แยกทารกออกจากทารกคนอื่น ๆ
      - ดูแลให้ยาตามแผนการรักษา ดังนี้
        
        ให้ยา Aqueous penicillin G 50,000 ยูนิต/กก. ฉีดเข้าหลอดเลือดดำทุก ๑๒ ชม.ในทารกที่อายุน้อยกว่า ๗ วัน และทุก ๘ ชม. ในทารกที่อายุมากกว่า ๗ วัน เป็นเวลา ๑๐ วัน
        
        ให้ยา Benzathine penicillin G 50,000 ยูนิต/กก. ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ๑ ครั้ง ในทารกที่เกิดจากมารดาติดเชื้อที่ไม่ได้รับการรักษาหรือได้รับการรักษาไม่ครบถ้วนก่อนคลอด
      - ทารกที่คลอดจากมารดาที่เป็นโรคซิฟิลิส พยาบาลจะต้องสังเกตภาวะ congenital syphilis และส่ง cord blood for VDRL ติดตามผลเลือด
  - - - การรักษาด้วยยา ทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อ จะต้องได้รับยา NVP ชนิดน้ำขนาด 6 มิลลิกรัมทันทีหรือภายใน 8 -12 ชั่วโมงหลังคลอดร่วมกับ AZT 2 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม หลังจากนั้นจะให้ยาAZT ต่อทุก 2 ชั่วโมง
      - ทารกจะต้องได้รับการตรวจหาการติดเชื้อ HIV โดยการตรวจ เพื่อหา viral load ด้วยวิธี real time PCR assay
      - ทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อ HIV ให้หลีกเลี่ยงการใส่สายยางสวนอาหารในกระเพาะอาหารทารกโดยไม่จำเป็น เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดบาดแผล
  - - - ทารกสามารถดูดนมมารดาได้ทันทีหลังคลอดโดยไม่จำเป็นต้องรอให้ทารกได้รับวัคซีนก่อน แต่หากมารดามีหัวนมแตกให้งดให้บุตรดูดนมเพราะอาจแพร่การกระจายเชื้อสู่ทารกได
      - ดูแลให้ทารกแรกเกิดได้รับ Hepatitis B immune globulin (HBIG) เข้ากล้ามเนื้อโดยเร็วที่สุด ร่วมกับ HBV เข็มที่ 1 เข้ากล้ามเนื้อโดยเร็วที่สุด ภายใน 12 ชั่วโมงหลังคลอด
      - ทารกแรกคลอดต้องดูดมูกและเลือดออกจากปากและจมูกของทารกออกมาให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ และทำความสะอาดทารกทันทีที่คลอด
      - แนะนำให้มารดาพาทารกมาตรวจเลือดตามนัดเมื่ออายุ ๙ – ๑๒ เดือน เพื่อตรวจหาHBsAg และ Anti-HBs
- - - - จะส่งผลให้มีน้ำหนักแรกเกิดน้อย มีความผิดปกติของหัวใจแต่ก้าเนิด ภาวะเลือดออกในสมอง ภาวะสมองตาย ทำให้มีการท้าลายเซลล์ประสาท เส้นรอบศีรษะมีขนาดเล็ก ซึ่งมีผลต่อสมาธิความจำ และมีผลท้าให้เด็กมีปัญหาพฤติกรรมในระยะยาว
    - - Fetal Alcohol Syndrome (FAS)
        
        มีลักษณะผิดรูปของใบหน้าชัดเจน ศีรษะเล็ก
        
        เป็นโรคหัวใจแต่กำเนิด กระดูกสันหลังโป่งมีเยื่อหุ้มไขสันหลังโผล่ออกมา
        
        ระดับสติปัญญาต่ำกว่าปกติ
        
        การเจริญเติบโตของกล้ามเนื้อและระบบประสาททำงานไม่ดี การกลืนมีปัญญา หลังดูดนมจะอาเจียน
        
        มีการเจริญเติบโตช้าในครรภ์ น้ำหนักตัวน้อย
        
        ริมฝีปากบางลักษณะคล้ายปากของปลา
      - มีความผิดปกติของข้อต่าง ๆ ไม่สามารถเหยียดแขนได้เต็มที่ นิ้วมือหรือนิ้วเท้างออย่างถาวร นิ้วเท้าโก่งไม่สามารถงอได้เต็มท
    - - เมื่อทารกได้รับสารเสพติดติดต่อกันตลอดระยะของการตั้งครรภ์ ก็จะ
        เกิดการติดสารเสพติดขึ้นและเกิดภาวะแทรกซ้อน fetal distress , preterm , PPROM,พิการแต่ก้าเนิด, IUGR ทารกแรกเกิดอาจมีอาการที่แสดงถึงการขาดสารเสพติดหรือที่เรียกว่า อาการถอนยา neonatal abstinence syndrome, (NAS) ร้องเสียงแหลมร้องกวนมากกล้ามเนื้อเกร็ง เหงื่อออกตัวเย็น ไวต่อการ
        กระตุ้น แขนขาสั่นทั้งตัว ชัก เสียชีวิต
    - - การเจริญเติบโตช้า มีน้ำหนักน้อย
      - คลอดก่อนกำหนด และเกิดภาวะหายใจลำบาก
      - การขนส่งออกซิเจน
      - มีสติปัญญาต่ำ
      - เนื้อเยื่อขาดออกซิเจนเรื้อรัง
  - - - มารดาที่เสพสารแอมเฟตามีนอย่างต่อเนื่อง จะมีอาการ withdrawal ได้แต่ไม่รุนแรง ที่พบได้คือ ทารกจะมีอาการซึม กินนมน้อย ร้องกวน จาม พบใน 48 ชม.แรกหลังคลอด
      - มารดาที่เสพเฮโรอีน จะท้าให้ทารกเกิดอาการขาดยารุนแรงมาก กระสับกระส่าย moro reflex ไวกว่าปกติ าวบ่อย ร้องกวนผิดปกติ เสียงร้องผิดปกติ ร้องเสียงแหลมมาก การกระตุกไวกว่าปกติ ในรายที่เป็นมากจะชัก หมดสติ และตายได้
    - - อาเจียน กินน้าและนมได้น้อย ถ่ายเป็นน้า และถ่ายบ่อย
- - - - ทารกมีลักษณะเขียวแรกคลอด ไม่หายใจเอง ตัวนิ่ม อ่อนปวกเปียกปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นลดลง หัวใจเต้นช้า
      - อาการระยะหลังคลอด
        
        ระบบประสาท ทารกจะซึม หยุดหายใจบ่อย หัวใจเต้นช้า ม่านตาขยายกว้างไม่ตอบสนองต่อแสง กล้ามเนื้อไม่มีแรง
        
        ระบบทางเดินอาหาร มีการท้องอืด และมีการท้าลายของเยื่อบุล้าไส้ท้าให้เกิดล้าไส้เน่าอักเสบชนิด NEC
        
        ะบบการไหลเวียนโลหิต ทารกจะมีหัวใจเต้นเร็ว ซีด หายใจแบบ gasping มีmetabolicacidosis และอุณหภูมิของร่างกายต่ำ ความดันโลหิตต่ำ
        
        ระบบทางเดินปัสสาวะ ทารกจะมีปัสสาวะน้อยลง หรือไม่ถ่ายปัสสาวะหรือถ่ายปัสสาวะ
        
        การเปลี่ยนแปลงในปอด ทารกจะมีอาการหายใจหอบ เขียว
        
        การเปลี่ยนแปลงทาง metabolic ทารกอาจมีอาการชักจากการเกิด hypoglycemia,hypocalcemiaและ hyperkalemia
      - ระยะแรกคลอด แรกคลอดทันทีทารกมีApgar score ต่ำกว่า 8 ในคะแนนที่ 1 นาที
      - ขณะคลอดพบขี้เทาในน้ำคร่ำ
      - ทารกมีการเคลื่อนไหวมากกว่าปกติ และต่อมาจะมีการเคลื่อนไหว
        น้อยลงกว่าปกติ อัตราการเต้นของหัวใจในระยะแรกจะเร็วมากกว่า 160 ครั้งต่อนาที ต่อมาจึงช้าลง
    - - ประวัติการลดลงของการไหลเวียนเลือดของมารดาหรือรก
      - ประวัติการพร่องของการแลกเปลี่ยนเลือดและออกซิเจนระหว่างทารกและรกทันที
      - ประวัติการลดลงของออกซิเจนในมารดา ได้แก่ โรคหัวใจและปอด ภาวะหายใจช้าและเบาภาวะพร่องออกซิเจน
      - ประวัติการได้รับยาระงับความเจ็บปวดระหว่างคลอด
      - ประวัติการตั้งครรภ์ที่ท้าให้เกิดการลดลงเรื้อรังของการแลกเปลี่ยนสารระหว่างทารกและรก ได้แก่การตั้งครรภ์เกินกำหนด ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
  - - - ช่วยการหายใจด้วยแรงดันบวก positive pressure ventilation (PPV)
        โดยใช้bag และ mask เป็นเวลา 30 วินาที
    - - ทำการนวดทรวงอกเพื่อช่วยการไหลเวียนโลหิตพร้อมกับช่วยหายใจ
        แรงดันบวก (PPV) หลังจาก 30 วินาทีประเมินการเต้นของหัวใจอีกครั้ง
    - - จัดท่าและดูดเสมหะ ควรดูดในปากก่อนจมูกเพื่อป้องกันการสำลักเสมหะในปากขณะดูดในจมูก
      - เช็ดตัวให้แห้งกระตุ้นทารกทารกหายใจ
      - ให้ความอบอุ่น
    - - ให้ยา epinephrine ขณะที่ช่วยหายใจด้วยแรงดันบวก กดนวดทรวงอกไปด้วยถ้าอัตราการเต้นของหัวใจยังน้อยกว่า60 ครั้ง/นาทีจะต้องทำขั้นตอน C และ D ซ้ำ
  - - - PIH /chronic hypertension
      - Oligohydramnios /Polyhydramnios
      - มีประวัติการตายในระยะเดือนแรกของชีวิต
      - Post term gestation
      - ติดยาเสพติดหรือสุรา
      - ตั้งครรภ์มากกว่า 1 คน
      - มารดาได้รับยารักษาในการรักษาโรคบางอย่าง
      - มารดาป่วยด้วยโรคบางอย่างเช่น โรคหัวใจ
      - เลือดออกในระยะตั้งครรภ์
      - ทารกในครรภ์มีความพิการ
      - โรคเบาหวาน
      - คลอดก่อนก้าหนดหรือถุงน้ำคร่ำแตกก่อนก้าหนด
      - อายุมากกว่า 35 ปี หรือน้อยกว่า 16 ปี
      - ทารกในครรภ์ดิ้นน้อยลง
    - - สายสะดือย้อย
      - มารดาได้รับ sedative หรือยาแก้ปวด
      - การเจ็บครรภ์คลอดยาวนาน
      - การคลอดโดยการผ่าตัดทางหน้าท้อง
      - การติดเชื้อ
      - Meconium stain amniotic fluid
      - ท่าก้นหรือส่วนน้าผิดปกติ
      - จังหวะหรืออัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ
  - - - ในรายที่ทารกมีapnea หรือ gasping respirations
      - ทารกหายใจ แต่มีอัตราการเต้นของหัวใจน้อยกว่า 100 ครั้งต่อนาที
      - ทารกที่ไม่ตอบสนองต่อการกระตุ้นการหายใจ
      - ทารกที่มีภาวะ cyanosis
      - ทารกที่ไม่หายใจ
- - - - เมื่อพบขี้เทาปนเปื้อนในน้ำคร่ำ ทำการดูดน้ำคร่ำและขี้เทาด้วยลูกยางแดง ในปากและจมูกตามลำดับทันทีที่ศีรษะพ้นช่องคลอด ก่อนที่จะคลอดไหล่หน้า
      - พิจารณาใส่ETT
      - เตรียมเครื่องมือ ประสานกุมารแพทย์
      - ภายหลังการดูดขี้เทาในหลอดลม ควรใส่สายยางดูดขี้เทาจากกระเพาะอาหารด้วย
    - - รักษาระดับของ oxygen ให้อยู่ในระดับ 80-100 มม.ปรอท
      - พิจารณาใช้เครื่องช่วยหายใจ
      - ดูแลให้ได้รับ oxygen
    - - ติดตาม FHS อย่างใกล้ชิด
      - ในรายที่ทารกมีความผิดปกติของ FHS แพทย์พิจารณาการคลอด
      - เฝ้าระวังการตั้งครรภ์ที่มีอัตราเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะขี้เทาปนเปื้อนในน้ำคร่ำ