Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การป้องกันและการควบคุมการติดเชื้อ 4A19DF99-8C30-4436-83E6-BAF4267E3DB6, 1…

- - - - หนทางการแพร่กระจายเชื้อ
        
        ทางเข้าของเชื้อ
        
        ผู้ป่วย
        
        เชื้อก่อโรค
        
        จุลชีพที่ทำให้ติดเชื้อ
        
        โปรโตซัว : Entamoeba histolytica
        
        เชื้อรา : กลาก เกลื้อน , Candida albicans
        
        แบคทีเรีย :Salmonella, Clostridium tetani
        
        ไวรัส : ตับอักเสบ, คางทูม, ไข้หวัดใหญ่
        
        พยาธิ
        
        บุคคลจะติดเชื้อง่ายหรือยากขึ้นอยู่กับลักษณะของเชื้อจุลชีพ ธรรมชาติ ของเนื้อเยื่อที่รับเชื้อ สุขภาพทั่วไปของแต่ละบุคคล ภูมิคุ้มกันโรค
        
        เชื้อหาทางเข้าไปในร่างกายมนุษย์ใหม่(host) โดยมากทางเข้ามักเป็นทางเดียวกับที่ออกมา
        
        ทางเดินอาหาร
        
        อวัยวะสืบพันธุ์
        
        ทางเดินหายใจ
        
        ผิวหนังที่ฉีกขาด
        
        เชื้อจุลชีพแต่ละชนิดมีวิธีการแพร่กระจาย
        
        การหายใจ
        
        การแพร่กระจายเชื้อโดยมีตัวนํา
        
        การสัมผัส
      - เชื้อจุลชีพออกจากร่างกายของคน
        
        ระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        เชื้อที่อยู่บนแผลที่ผิวหนัง
        
        ระบบสืบพันธุ์
        
        ระบบทางเดินหายใจ
        
        สายสะดือ
        
        แมลงกัดและดูดเลือดไปกัดผู้อื่นต่อ
    - - คนหรือสัตว์ทีมีเชื้อก่อโรคอยู่ในตัวและไม่ทําให้เกิดโรคในตัว แต่ สามารถแพร่กระจายเชื้อไปสู่คนอื่นได้เรียกว่า Carrier
- - - - คนที่ขาดอาหาร (ภาวะทุพโภชนาการ)
        
        ติดโรคต่างๆ ได้ง่าย
    - - ไวต่อการติดเชื้อได้น้อย
  - - - ลดจํานวนเลือดทีไปเลี้ยงเนื่อเยื้อพื้นผิวและกดการสร้าง Ab
        
        ความสามารถในการต่อต้านเชื้อโรคน้อยลง
      - ลดการเคลือนไหวของขนอ่อนในระบบทางเดินหายใจ
- - - - ความแข็งแรง / ภูมิต้านทานโรค
        
        ภูมิต้านทานโรคตํ่า
        
        ภาวะทุพโภชนาการ
        
        ผ่าตัด
    - - สิ่งแวดล้อมที่ไม่มีชีวิต (in animate)
      - สิ่งแวดล้อมที่มีชีวิต (animate)
    - - เชื้อประจําถิ่น/เชื้อที่พบบนร่างกายผู้ป่วยเอง
      - เชื้อแบคทีเรียแกรมลบทรงแท่ง
        
        Pseudomonas, Enterobacter และ Acinetobacter
        
        ดื้อยา
  - - - สัมผัสโดยอ้อม
        
        ผ่านตัวกลาง
        
        สัมผัสกับสิ่งของหรือ อุปกรณ์การแพทย์ทีมีเชื้อปนเปื้อนอยู่
      - สัมผัสโดยตรง
        
        คนต่อคน
        
        สัมผัสแหล่งโรค
        
        เลือดหรือสารคัดหลัง มือมีบาดแผล
        
        สัมผัสผู้ป่วย/บุคคลไวต่อ การรับเชื้อ
    - - สัมผัสกับฝอยละอองนํ้ามูก นํ้าลายของผู้ที่มีเชื้ออยู่
        
        ไอ จาม พูด
        
        กิจกรรมการพยาบาล : ดูดเสมหะ ตรวจหลอดลม
      - Meningococcus pharyngeal diphtheria, Mycoplasma pneumonia, BordetellaPertyssis
      - Haemophilusinfluenza type B, Mump , German measles และการติดเชื้อ parvovirus
    - - การสูดหายใจเอาเชื้อที่ลอยอยู่ในอากาศเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ
      - เชื้อจุลชีพจะอยู่ในรูปของ droplet nuclei (มีขนาดเล็กกว่า droplet ซึ่งเกิดจากการไอจาม) หรือฝุ่นล่องลอยอยู่ในอากาศ
      - เชื้อสุกใส (Varicella virus) งูสวัด (Herpes Zoster) เชื้อวัณโรค (Tubercle bacillus) หัด (measles)
    - - เชื้อจุลชีพปนเปื้อนอยู่ในเลือด ผลิตภัณฑ์ของเลือด อาหาร นํ้า ยา สารนํ้าที่ให้แก่ผู้ป่วย
        
        การติดเชื้อในผู้ป่วยหลายราย
        
        การติดเชื้อ Salmonella ในอาหาร
    - - เป็นการแพร่กระจายเชื้อโดยแมลง หรือสัตว์นําโรค
      - คนได้รับเชื้อจากการถูกแมลงหรือสัตว์กัด และเชือทีมีอยู่ในตัว แมลงถูกถ่ายทอดสู่คน
- - - - การล้าง
        
        การสวมถุงมือยาง ผ้า กันเปื้อน และแว่นป้องกันตา การจับของแหลมคมต้องระมัดระวังอย่าให้ถูกตําหรือบาดได้
      - การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ
        
        จําแนกตามวัตถุประสงค์ของการใช้งาน
        
        การล้างมือธรรมดา
        
        ใช้สบู่ก่อนหรือสบู่เหลว การล้างมือหลังสัมผัสผู้ป่วยหรือสิ่งของที่ปนเปื้อนเชื้อโรคและการล้างมือก่อนสัมผัสผู้ป่วยภูมิคุ้มกันโรคต่ํา (Hygienic hand washing) ให้ฟอกมือด้วย Chlorhexidine 4% หรือ Iodophor 7.5% หรือถูมือ 2 ข้าง ด้วยน้ํายาผสม Alcohol 70% + Chlorhexidine 0.5% ประมาณ 5-10 มิลลิลิตร จนน้ํายาแห้ง
        
        การล้างมือก่อนทําหัตถการ
        
        Chlorhexidine 4% หรือ Iodophor 7.5% เป็นเวลาอย่างน้อย 5 นาที ครั้งต่อไปฟอกมือให้ทั่วด้วย น้ำยาข้างต้นนาน 3 – 5 นาที
        
        การเตรียมผิวหนัง
        
        ผ่าตัดเล็กใช้ Alcohol 70% หรือ Tr.iodine 2%
        
        ผ่าตัดใหญ่ใช้ฟอกให้เป็นบริเวณกว้างด้วย Chlorhexidine 4% หรือ Iodophor 7.5% เช็ดน้ํายาออก แล้วทาด้วย Alcohol 70% + Clorhexidine 0.5% หรือ Iodophor 10%
        
        เพื่อการฉีดยาใช้ Alcohol 70%
        
        การทําแผล
        
        ล้างแผลให้สะอาดด้วย Steriled normal saline ถ้าแผลสกปรก เช็ดผิวหนังรอบ ๆ แผลด้วย Alcohol 70% หรือ Tr.iodine 2% หรือ Iodophor 10% ถ้ามีหนองมาก ให้ทํา Wet dressing ด้วย Steriled normal saline ไม่ควรใช้น้ํายาฆ่าเชื้อทาในบาดแผลเพราะน้ำยาจะ ไปทําลายและขัดขวางการเจริญเติบโตของเนื้อเยื่อ
        
        การทําความสะอาดฝีเย็บก่อนคลอดหรือก่อนการตรวจภายใน
        
        ใช้ Cetrimide 15% + Chlorhexidine 1.5% เจือจาง 1:100
        
        การสวนล้างช่องคลอด
        
        ใช้ Iodophor 10%
        
        การทาช่องคลอดก่อนผ่าตัด
        
        ใช้ Cetrimide 15% + Chlorhexidine 1.5% เจือจาง 1:100 หรือ Chloroxylenol 1:100 หรือ 1:200
      - การใช้สารเคมี
        
        เป็นวิธีการสุดท้ายที่จะใช้ถ้าไม่มีวิธีอื่น เนื่องจากฤทธิ์ของการทําลาย เชื้อของสารเคมีเปลี่ยนแปลงตามปัจจัยต่าง ๆ เช่น เชื้อโรค (ชนิด ปริมาณ ความเข้มข้น อายุของน้ํายา อุณหภูมิ ความเป็นกรดด่าง)
      - การต้ม
        
        วิธีการต้มโดยทั่วไปแนะนําต้มเดือดนาน 20 นาที
    - - การทําลายเชื้อระดับกลาง
        
        แอลกอฮอล์ (70-90% ethanol หรือ isopropanol) chlorine compounds และ phenolic หรือ iodophorบางชนิด
        
        วิธีการPasteurization
        
        สามารถทําให้เชื้อ Mycobacterium tuberculosis เชื้อแบคทีเรีย เชื้อ ไวรัส และเชื้อรา อ่อนกําลังลงจนไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อมนุษย์ แต่ไม่ สามารถทําลายสปอร์ของเชื้อแบคทีเรียได้
      - การทําลายเชื้อระดับต่ำ
        
        เหมาะกับอุปกรณ์ประเภท Noncritical items
        
        อุปกรณ์ที่สัมผัสกับผิวหนังปกติ ผิวหนังที่ไม่มีบาดแผล หรือไม่ มีรอยถลอก และไม่ได้สัมผัสกับเยื่อบุของร่างกาย
        
        Quaternary ammonium compounds, iodophors หรือ phenolic บางชนิด
        
        สามารถทําลายเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส และเชื้อราบางชนิด แต่ไม่ สามารถทําลายเชื้อที่มีความคงทน เช่น Tuberculosis bacilli หรือ สปอร์ของเชื้อแบคทีเรียได้
      - การทําลายเชื้อระดับสูง
        
        นํ้ายาทําลายเชื้อในกลุ่มนี้สามารถทําลายเชื้อในอุปกรณ์ได้อย่างมี ประสิทธิภาพในเวลารวดเร็ว
        
        ฤทธิ์ในการทําลายสปอร์ของเชื้อแบคทีเรียของนํ้ายาประเภทนี้ขึ้นอยู่ กับสารเคมีที่ใช้ และวิธีการใช้
        
        ทําลายจุลชีพก่อโรคได้ทุกชนิด รวมทั้งสปอร์ของเชื้อแบคทีเรีย เมื่อแช่อุปกรณ์ในนํ้ายานานตามข้อกําหนด
        
        Glutaraldehyde, chlorine dioxide, hydrogen peroxide และ peraceticacid-based
  - - - การใช้ความร้อน
        
        การใช้ความร้อนแห้ง
        
        เหมาะสําหรับอุปกรณ์ประเภทแก้วและโลหะ
        
        บรรจุอุปกรณ์ในเตาอบ(Oven) โดยใช้อุณหภูมิ 160-180 องศาเซลเซียส นาน 1-2 ชัวโมง
        
        การเผา
        
        ใช้ในการทําลายอุปกรณ์ที่จะไม่นํา กลับมาใช้อีกต่อไป หรืออุปกรณ์ที่มีการปนเปื้อนมากจนไม่ สามารถนํากลับมาใช้ใหม่
        
        การใช้ความร้อนชื้น
        
        การนึ่งไอนําภายใต้ความดัน (autoclave) เป็นวิธีการที่มี ประสิทธิภาพที่สุด
        
        ระยะเวลาทีนึ่งจะขึ้นอยู่กับอุณหภูมิและความดัน หากอุณหภูมิ สูงขึ้น ความดัน
        
        การต้ม
        
        ต้มในนํ้าเดือด 100 องศาเซลเซียส นาน 30 นาที
        
        สามารถทําลายเชื้อแบคทีเรียได้ทุกชนิดและเชือไวรัสได้เกือบ ทุกชนิด
        
        วิธีนี้จึงไม่ใช่วิธีการทําให้ปราศจากเชื้อทีเชื่อถือได้แน่นอน เนืองจากสปอร์ของเชื้อแบคทีเรียบางชนิดสามารถทนต่อการ ต้มเป็นเวลานานได้
      - การใช้รังสี
        
        รังสีสัมผัสโดยตรงกับเชื้อ + แทรกซึมเข้าสู่อุปกรณ์
        
        X-ray, gamma rays, Ultraviolet light (UV)
        
        ทําลายเชื้อแบคทีเรียได้หลายชนิด แต่การแทรก ซึมเข้าสู่อุปกรณ์ไม่ดี
        
        ไม่จัดเป็นการทําให้ ปราศจากเชื้อที่แท้จริง
    - - การใช้แก็ส
        
        Formaldehyde
        
        สามารถอบให้ปราศจากเชื้อได้ภายใน 6-12 ชัวโมง
        
        อบร่วมกับไอนํา (Sub-atmospheric steam) จะช่วยให้ ประสิทธิภาพในการทําลายเชื้อสูงขึ้น และใช้เวลาสั้นลง เป็น 3-5 ชัวโมง เนืองจากไอนํ้าจะช่วยให้ฟอร์มาลีน สามารถซึมผ่านเข้าไปทําลายสปอร์ได้ดียิ่งขึ้น
        
        สปอร์ของแบคทีเรียต้องใช้เวลานาน 2-4 วัน
        
        Ethylene oxide gas (EO)
        
        สายสวนต่างๆ เช่นcardiac catheters
        
        อวัยวะเทียม เช่น ลิ้นหัวใจ
        
        เครื่องไฟฟ้า เช่น หัวจี้ให้เลือดหยุด มีดไฟฟ้า ฯลฯ
        
        fiber optic scopes
        
        เครื่องมือทางจักษุวิทยา
      - การใช้ High-level disinfectant
        
        Hydrogen peroxide
        
        Glutaraldehyde
        
        Peraceticacid
    - - เก็บไว้ในตู้มีฝาปิดมิดชิดไม่มีแมลงหรือสัตว์เข้าไปรบกวน
      - เก็บไว้ในที่แห้ง ห่างจากอ่างล้างมือหรือบริเวณที่เปียกชื้น
      - วัตถุที่เก็บไว้ในหอผู้ป่วยควรจะเก็บไว้ในปริมาณพอเหมาะ
      - ควรวางอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อยไม่ควรเอายางรัดไว้ด้วยกัน
      - ต้องใช้ในกำหนดเวลา หากห่ออุปกรณ์หมดอายุจะต้องนำกลับไปห่อใหม่และทำให้ปราศจากเชื้ออีกครั้งก่อนใช้
    - - 1.ห่อด้วยผ้าลินิน2ชั้น
        
        7สัปดาห์
      - 2.ห่อด้วยผ้าลินินและหลังจากผ่านการทำให้ปราศจากเชื้อแล้วบรรจในถุงพลาสติกปิดด้วยความร้อนเพื่อป้องกันฝุ่น
        
        9 เดือน
      - 3.ห่อด้วยผ้าลินินและหลังจากผ่านการ ทำให้ปราศจากเชื้ออแล้วบรรจุในถุงพลาสติกปิดด้วยเทป
        
        3 เดือน
      - ห่อด้วยกระดาษ
        
        8 สัปดาห์
      - 5.ห่อด้วยPlastic-paperปิดด้วยความ ร้อน
        
        1 ปี
      - 6.Plasticfilmsปิดด้วยเทป
        
        3 เดือน
      - 7.Plasticfilmsปิดด้วยความร้อน
        
        1ปี
- - - - ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่หรือสบู่ยาฆ่าเชื้อทุกครั้ง
        
        การล้างมือธรรมดา
        
        การล้างมือก่อนทําหัตถการ Link Title
        
        การล้างมือภายหลังสัมผัสผู้ป่วยหรือสิ่งปนเปื้อนเชื้อโรค
        
        การใช้ Alcohol hand rub :
      - สวมเครื่องป้องกันเมื่อคาดว่าจะสัมผัสเลือดหรือสารคัดหลั่งผู้ป่วย
        
        ถุงมือ มี 2 ประเภท คือ ถุงมือปราศจากเชื้อ (Sterile glove) และถุงมือสะอาด (Non–sterile glove)
        
        เสื้อคลุม ใช้เมื่อจะสัมผัสกับสิ่งที่มีเชื้อโรค
        
        ผ้าปิดปากและจมูก ใช้ป้องกันการแพร่เชื้อจากจมูกและปากจากผู้สวมสู่คนที่อยู่ ใกล้เคียง
      - หยิบจับอุปกรณ์ที่มีคมที่ใช้กับผู้ป่วยด้วยความระมัดระวัง
      - ทําความสะอาดสิ่งแวดล้อมที่เปื้อนเลือดหรือสารคัดหลั่งอย่างถูกวิธี
      - บรรจุผ้าเปื้อนในถุงพลาสติกผูกปากถุงให้แน่น เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อและการ สัมผัสกับสารคัดหลั่ง
      - ทําความสะอาดและทําลายเชื้อ หรือทําให้ปราศจากเชื้ออุปกรณ์การแพทย์ทุกชิ้นที่ใช้กับผู้ป่วยแล้ว
      - หลีกเลี่ยงการเกิดบาดแผลขณะปฏิบัติงาน โดยเฉพาะถูกเข็มที่ใช้กับผู้ป่วยตํา
  - - - แยกผู้ป่วยที่เป็นโรคติดต่อไว้ในห้องแยกพิเศษ (Isolation) และปิดประตูทุกครั้ง หลังเข้าหรือออกจากห้องผู้ป่วย
      - ผู้ป่วยด้วยโรคเดียวกัน จัดให้อยู่ห้องเดียวกันได้
      - อากาศภายในห้องแยกควรถูกดูดออกภายนอกโดยตรงหรือผ่านเครื่องกรองที่มี ประสิทธิภาพ ห้องแยกควรมีการหมุนเวียนอากาศอย่างน้อย 6 รอบต่อชั่วโมง
      - ผู้ที่จะเข้าไปในห้องผู้ป่วยหรือดูแลผู้ป่วยต้องใส่ผ้าปิดปาก-จมูก ชนิด N95
      - จํากัดการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย ในกรณีความจําเป็นต้องเคลื่อนย้ายผู้ป่วยออกนอกห้อง ให้ผู้ป่วยใส่ผ้าปิดปาก-จมูกชนิดใช้แล้วทิ้ง
    - - ผู้ป่วยด้วยโรคเดียวกัน จัดให้อยู่ห้องเดียวกันได้
      - หากไม่มีห้องแยกและไม่สามารถจัดให้ผู้ป่วยอยู่รวมกันได้ ควรจัดระยะห่างระหว่าง เตียง ไม่น้อยกว่า 3 ฟุต
      - แยกผู้ป่วยไว้ในห้องแยก และปิดประตูทุกครั้งหลังเข้าหรือออกจากห้องผู้ป่วย
      - ผู้ที่จะเข้าไปในห้องผู้ป่วยหรือดูแลผู้ป่วยต้องใส่ ผ้าปิดปาก-จมูก เมื่อให้การดูแล ผู้ป่วยในระยะ 3 ฟุต
      - จํากัดการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย หากจําเป็นควรให้ผู้ป่วยใส่ผ้าปิดปาก-จมูกชนิดชนิดใช้ แล้วทิ้ง
    - - สวมถุงมือเมื่อให้การดูแลผู้ป่วย และเปลี่ยนถุงมือคู่ใหม่เมื่อสัมผัสสิ่งคัดหลั่งหรือ ส่วนของร่างกายที่น่าจะมีเชื้อโรคจํานวนมากขณะให้การพยาบาลผู้ป่วยรายเดิม
      - ถอดถุงมือและล้างมือด้วยสบู่ผสมน้ำยาฆ่าเชื้อก่อนออกจากห้องผู้ป่วย
      - สวมเสื้อคลุม หากคาดว่าอาจสัมผัสเลือด สารคัดหลั่ง หนอง อุจจาระของผู้ป่วย
      - จํากัดการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย หากจําเป็นต้องเคลื่อนย้าย ต้องระมัดระวังไม่ให้เกิด การแปดเปื้อนเชื้อในสิ่งแวดล้อม
      - หากสามารถทําได้ควรแยกอุปกรณ์ชนิด Non-critical items สําหรับผู้ป่วย โดยเฉพาะ หากไม่สามารถแยกอุปกรณ์ได้ต้องทําความสะอาดและทําลายเชื้อก่อนนําไปใช้กับผู้ป่วยรายอื่น
  - - - กําจัดสัตว์ที่เป็นแหล่งหรือพาหะของเชื้อ
      - แยกผู้ป่วยติดเชื้อออกจากผู้ป่วยทั่วไป
      - ทําความสะอาดและทําลายเชื้อโรค อาคารสถานที่เครื่องมือ เครื่องใช้
    - - ออกจากแหล่งของเชื้อโรค และ ส่งเสริมภูมิคุ้มกันโรค
    - - การทําลายขยะ
        
        เลือดหนองน้ำสามารถเทลงโถส้วมได้
        
        กระดาษ ผ้าต่างๆ ทิ้งแบบขยะธรรมดา
        
        เข็ม ใบมีด เชื้อโรคจากห้องปฏิบัติการ ทําลายเชื้อโดย autoclave ก่อนทิ้ง
        
        ปัจจุบันต่างประเทศเลิกใช้เตาเผา เพราะแพง และสร้างมลพิษ
      - การแยกขยะในโรงพยาบาล
        
        ขยะติดเชื้อ ใส่ถุงสีแดง
        
        ขยะทั่วไป แยกเป็นขยะแห้งและขยะเปียก ใส่ ถุงสีดํา
        
        ของมีคมแยกใส่ภาชนะที่ไม่ทะลุได้ง่าย
        
        ขยะเป็นพิษ /มูลฝอยอันตราย แยกเก็บมิดชิด ส่งบริษัทที่รับจํากัดโดยเฉพาะ
        
        ขยะที่นํากลับไปใช้ใหม่(recycle) ใส่ถุงสีขาว
    - - การติดตามสังเกตการณ์การเกิดการติดเชื้อในโรงพยาบาลอย่างมี ระบบและต่อเนื่อง เพื่อให้
        
        ทราบสถานการณ์หรือแนวโน้มของการติดเชื้อในโรงพยาบาล
        
        ทราบลักษณะการเกิดและการกระจายของการติดเชื้อใน โรงพยาบาล
      - Infection control-nurse –ICN
    - - อาจจะได้รับเชื้อในขณะปฏิบัติงาน 3 ทาง
        
        ถูกเข็มตําหรือของมีคมบาด
        
        มือมีบาดแผลหรือผิวหนังแตกเป็นรอย
        
        เลือดหรือสารคัดหลังกระเด็นเข้าตา ปาก จมูก
    - - ต้องกระทําอย่างถูกต้อง เพื่อให้เครื่องมือ เครื่องใช้ อาคาร สถานที ปราศจากเชื้อโรค
    - - การใช้ยาต้านจุลชีพ ป้องกันหรือชะลอการเกิดการดื้อยา
- - - - ภูมิคุ้มกันตํ่า WBC
      - ภาวะโรค ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/เอดส์ SLE
      - ได้รับเคมีบําบัด
  - - - มีโอกาสเกิดการระบาดของโรคในชุมชน
      - เสี่ยงต่อการแพร่กระจายเชื้อสู่ผู้อื่น
  - - - ล้างมือก่อนและหลังการให้การพยาบาลผู้ป่วย
        
        ใช้หลัก Airborne precautions
        
        ให้คําแนะนําการปฏิบัติตัวที่ถูกต้องแก่ผู้ป่วยและญาติ
        
        รายงานอุบัติการณ์การเฝ้าระวังการเกิดโรคต่อคณะกรรมการการติด เชื้อของโรงพยาบาล