Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 9 การพยาบาลแบบองค์รวมในทารกแรกเกิดที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ -…
บทที่ 9 การพยาบาลแบบองค์รวมในทารกแรกเกิดที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ
ทารกคลอดก่อนกำหนด (Preterm
และน้าหนักตัวน้อย (Low birth weight infant)
ทารกที่เกิดเมื่ออายุครรภ์น้อยกว่า 37 สัปดาห์เต็มหรือน้อยกว่า 259 วัน และมีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 2,500 กรัม
ลักษณะของทารกคลอดก่อนกำหนด
น้าหนักตัวน้อย
รูปร่างรวมทั้งแขนขามีขนาดเล็ก
ศีรษะจะมีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับลาตัว กะโหลกศีรษะนุ่ม รอยต่อกะโหลกศีรษะและขม่อมกว้าง
เปลือกตาบวมและนูนออกมา ตามักปิดตลอดเวลา
ผิวหนังบาวสีแดงและเหี่ยวย่น มองเห็นเส้นเลือดใต้ผิวหนังได้ชัดเจน มักบวมตามมือและเท้า
ไขเคลือบตัว (vernix caseosa ) มีน้อยหรือไม่มีเลย
พบขนอ่อน (Lanugo hair hair) ได้ที่บริเวณใบหน้า หลังและแขน ผมน้อย
ลายฝ่ามือฝ่าเท้ามีน้อยและเรียบ เล็บมือเล็บเท้าอ่อนนิ่มและสั้น
กล้ามเนื้อมีกาลังน้อย
หัวนมมีขนาดเล็ก หรือมองไม่เห็นหัวนม
reflex ต่างๆ มีน้อยหรือไม่มี
ใบหูอ่อนนิ่ม เป็นแผ่นเรียบ และงอพับได้ง่าย
ผลกระทบของภาวะคลอด
ระบบทางเดินอาหารและภาวะโภชนาการ
necrotizing enterocolitis
malnutrition
ระบบภูมิต้านทาน
sepsis
ระบบเมตาบอลิซึมและต่อมไร้ท่อ
Hypoglycemia
Hypocalcemia
congenital hypothyroidism /cretinism
บทบาทการพยาบาล
ห่อตัวทารกและให้อยู่ใต้ radiant warmer 36.5 37 องศาเซลเซียส
ทาทางเดินหายใจให้โล่ง ให้นอนตะแคงหน้าไปด้านใดด้านหนึ่งหรือนอนศีรษะสูง
ดูแลให้ได้รับนมมารดาหรือนมผสมตามแผนการรักษาที่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
ดูแลและแนะนามารดาบิดาในการป้องกันการติดเชื้อทาความสะอาดร่างกาย ทาความสะอาดสะดือ ป้ายตาด้วยยาปฏิชีวนะ
ดูแลให้วิตามินเค1 มิลลิกรัมฉีดเข้ากล้ามเนื้อเพื่อป้องกันภาวะเลือดออกง่าย
เสี่ยงต่อภาวะพร่องออกซิเจนเนื่องจากประสิทธิภาพการทำงานของปอดไม่สมบูรณ์
เสี่ยงต่อภาวะอุณหภูมิกายต่ำ เนื่องจากกลไกการควบคุมอุณหภูมิของร่างกายทำงานไม่สมบูรณ์
ทารกแรกเกิดน้ำหนักมากกว่าอายุครรภ์ (Large for gestational age)
ทารกแรกเกิดที่มีน้ำหนักตัวมากกว่า percentile ที่ 90 หรือมากกว่า 4,000 กรัมในทารกคลอดครบกำหนด
สาเหตุ
มักพบในมารดาที่มีระดับน้ำตาลในเลือดที่มีระดับสูงจากภาวะเบาหวาน โดยกลูโคสจะผ่านรกมาสู่ทารกในครรภ์ ทำให้ทารกมีภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ซึ่งจะไปกระตุ้นตับอ่อนให้หลั่งอินซูลินเพิ่มขึ้น จะเกิดภาวะอินซูลินในเลือดมากเกิน (Hyperinsulinemia) และมีผลให้มีการเปลี่ยนน้ำตาลเป็นไกลโคเจนเพิ่มขึ้น มีการสะสมไขมันตามอวัยวะต่างๆ ทารกจึงมีน้ำหนักมากกว่าปกติ
ผลกระทบต่อทารก
ทารกพวกนี้มักจะคลอดยาก เนื่องจากตัวใหญ่ ทำให้เกิดอัมพาตของแขน (Brachial paralysis) กระดูกกะโหลกศีรษะแตกจากแรงกด อัมพาตของกล้ามเนื้อหน้า สมองได้รับบาดเจ็บจากการขาดออกซิเจน กระดูกหัก เช่นกระดูกไหปลาร้าหัก กระดูกต้นขาหัก
น้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) ภายหลังคลอด
ภาวะบิลิรูบินในเลือดสูง (Hyperbilirubinemia) อาจเป็นผลจากมีการเพิ่มการแตกทำลายของ Heme จากภาวะเลือดข้น
ภาวะเลือดข้น (Polycythemia) ทำให้ความหนืดของเลือดในหลอดเลือดดำของไตเพิ่มขึ้นเกิดลิ้มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำของไต (Renal vein thrombosis) ทารกจะแสดงอาการปัสสาวะมีเลือด โปรตีนปนออกมา และมีเกร็ดเลือดต่ำ
ภาวะแคลเซียม แมกนีเซียมในเลือดต่ำ
ความพิการแต่กำเนิด ส่วนใหญ่เป็นความพิการของหัวใจ เช่น หลอดเลือดใหญ่ที่หัวใจอยู่สลับที่กัน
ผนังกั้นหัวใจห้องล่างมีรูรั่ว หลอดเลือดแดงใหญ่ตีบตัน
ข้อวินิจฉัย
เสี่ยงต่อภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ เนื่องจากไม่ได้รับน้ำตาลจากมารดาภายหลังคลอด
การพยาบาล
ดูแลให้ทารกได้รับนมมารดาภายหลังคลอด หรืออาจให้นมผสมในกรณีมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์หรือน้ำนมมารดายังไม่ไหล รวมทั้งดูแลให้ทารกได้รับสารน้ำ และสารอาหารทางหลอดเลือดดำกรณีมีแผนการรักษา
ป้องกันสาเหตุที่ส่งเสริมให้ทารกมีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ เช่น ภาวะที่มีอุณหภูมิร่างกายต่ำ ภาวะขาดออกซิเจน เป็นต้น
ติดตามผลระดับน้ำตาลในเลือด
เฝ้าระวังสังเกตอาการทางคลินิกของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างใกล้ชิด ถ้าพบความผิดปกติให้รายงานแพทย์
ทารกคลอดเกินกำหนด (Postterm baby)
ทารกที่เกิดเมื่ออายุครรภ์มากกว่า 42 สัปดาห์
ลักษณะของทารกคลอดเกินกำหนด
มีภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ เนื่องจากปัญหารกเสื่อมสภาพ (Uteroplacental insufficiency) ทำให้ทารกมีขนาดเล็กกว่าอายุครรภ์ (Small-for-gestational-age : SGA)
มีการสะสมไขมันใต้ผิวหนังลดลง มีการหลุดลอกของไข ทำให้ผิวหนังทารกสัมผัสกับน้ำคร่ำทำให้ผิวหนังเหี่ยวย่น
ผมและเล็บจะยาวขึ้นเรื่อย ๆ - ผิวหนังแห้งแตก เหี่ยวย่น และหลุดลอก เนื่องจากสูญเสียไขมันใต้ผิวหนัง - มีขี้เทาเคลือบติดตามตัว - รูปร่างผอม มีลักษณะขาดสารอาหาร แต่ตื่นตัว (alert) - หน้าตาดูแก่กว่าเด็กทั่วไป
บทบาทการพยาบาล
ในระยะคลอด ดูแลป้องกันการได้รับบาดเจ็บจากการคลอด เนื่องจากทารกมีขนาดตัวใหญ่ อาจเกิดการคลอดติดไหล่ได้
ในระยะหลังคลอด ดูแลดูดสิ่งคัดหลั่งจากปากและจมูก เพื่อป้องกันการสูดสำลักขี้เทาในน้ำคร่ำ
ทารกที่มี APGAR score ปกติให้ดูแลเหมือนทารกแรกเกิดทั่วไป แต่ทารกที่มี APGAR score ต่ำกว่าปกติให้ดูแลให้เหมาะสมตามระดับของภาวะพร่องออกซิเจนแรกคลอด
ในระยะรอคลอดให้ติดตามผลการตรวจ EFM ทุก 1-2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการเกิดภาวะขาดออกซิเจนในครรภ์มารดา และติดตามผลการประเมินปริมาณน้ำคร่ำด้วยคลื่นความถี่สูงเพื่อประเมินภาวะน้ำคร่ำน้อย
ข้อวินิจฉัย
เสี่ยงต่อภาวะขาดออกซิเจน เนื่องจากรกเสื่อม สายสะดือถูกกด และการสำลักน้ำคร่ำในระยะคลอด
เสี่ยงต่อภาวะขาดออกซิเจนแรกคลอด เนื่องจากการหายใจลำบากจากการสูดสำลักขี้เทา