Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 11 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาทางระบบประสาท, นางสาว อรพิมล ปิ่นปี เลขที่…
บทที่ 11 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาทางระบบประสาท
ชักจากไข้สูง (Febrile convulsion)
ชนิดของการชัก
Primary febrile convulsion
ไม่มีความผิดปกติของสมอง
Secondary febrile convulsion
มีความผิดปกติของสมอง
การรักษา
ระยะที่กำลังมีอาการชัก
กรณีที่มีการชักเกิน 5 นาที
ต้องทำให้หยุดชักเร็วที่สุด โดยให้ยาระงับอาการชัก
ให้ยาลดไข้ ร่วมกับ เช่น ตัวลดไข้
เน้นขณะชักห้ามให้ยาชนิดรับประทาน
ระยะหลังชัก
ซักประวัติตรวจร่างกายโดยละเอียด
ให้ยาป้องกันการชัก รับประทานทุกวันนาน 1-2 ปี
เช่นยา Phenobarbital , Depakine
โรคลมชัก (Epilepsy)
แบ่งออกเป็น 2 ชนืด ตามลักษณะอาการชัก
Partial seizure
ชักกระตุกเฉพาะที่
Generalized seizure
Primary generalized epilepsy
ไม่มีความผิดปกติในระบบประสาท
Secondary generalized epilepsy
มีความผิดปกติในระบบประสาท
สาเหตุ
ได้รับอันตรายจากการคลอด
พันธุกรรม
Developmental and degenerative disorders
โรคติดเชื้อของสมอง
รอยโรคในสมองที่ทำให้เซลล์ประสาทหลั่งคลื่นไฟฟ้าสมองผิดปกติ
Metabolic และ Toxic etiologies
การรักษา
ใช้ยาระงับอาการชักและยาป้องกันการชักซ้ำ
รักษาตามสาเหตุที่วินิจฉัยได้
รักษาด้วยอาหาร Ketogenic diet
คือการจัดอาหารสัดส่วนที่มีปริมาณไขมันสูงคาร์โบไฮเดรตต่ำ โปรตีนต่ำ
การฝังเครื่องกระตุ้นไฟฟ้า
คำแนะนำ
ให้เด็กรับประทานยากันชักต่อเนื่องทุกวันนาน อย่างน้อย 2 ปี ห้ามหยุดยาเอง
มาตรวจตามนัดเพื่อแพทย์ประเมินอาการและปรับระดับยากันชักให้เหมาะสม
ชักจากการติดเชื้อของเยื่อหุ้มสมองหรือเนื้อสมอง
เยื่อหุ้มสมองอักเสบ Meningitis
สาเหตุ
เชื้อแบคทีเรีย
เชื้อไวรัส
พยาธิ
เชื้อรา
Cerebrospinal fluid test
Pressure
เด็กโต = 110-150 mmH2O
ทารก = 100 mmH2O
Red cells
ไม่พบ
White cell count
ไม่พบ
Glucose
50-75 mg/dl
ครึ่งหนึ่งของน้ำตาลในเลือด
Protein
14-45 mg/dl
อาการและอาการแสดง
อาการที่แสดงว่ามีการติดเชื้อ
ปวดศีรษะมาก ซึมลง กระหม่อมโป่งตึง อาเจียน ชัก
อาการแสดงของการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
คอแข็ง
Kernig’s sign ได้ผลบวก
Brudzinski’s sign ได้ผลบวก
การรักษา
การรักษาเฉพาะ
ให้ยาปฏิชีวนะที่สอดคล้องกับผลการเพาะเชื้อน้ำไขสันหลังที่เป็นสาเหตุ
การรักษาตามอาการ
ให้ยาลดไข้ ให้ยานอนหลับ ให้ยากันชัก ให้ยาลดอาการบวมของสมอง ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
การป้องกัน
ฉีดวัคซีน
Hib vaccine
JE vaccine
BCG
สมองอักเสบ Encephalitis
สาเหตุ
เชื้อไวรัส
เชื้อแบคทีเรีย
เชื้อรา
เชื้อปาราสิต
ปฏิกิริยาต่อวัคซีน
วัคซีนไอกรน
พิษสุนัขบ้า
อาการและอาการแสดง
ไข้สูง
ปวดศีรษะ
ปวดบริเวณต้นคอ คอแข็ง
ซึมลง จนถึงขั้นโคม่าภายใน 24 - 72 ชม.
ชัก
กระสับกระส่าย อารมณ์ผันแปร เพ้อ คลั่ง
การรักษา
ให้ออกซิเจน เจาะคอ หรือใช้เครื่องช่วยหายใจ
การให้ยา ระงับชัก ลดอาการบวมของสมอง นอนหลับ ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
รักษาสมดุลของปริมาณน้ำเข้า ออก ของร่างกาย
โรคไข้สมองอักเสบ Japanese encephalitis
อาการและอาการแสดง
เริ่มด้วยมีไข้ ปวดเมื่อย อ่อนเพลีย
ต่อไปอาการปวดศีรษะจะมากขึ้น มีอาการอาเจียน ง่วงซึมจนไม่รู้สึกตัว
อาจมีอาการเกร็งชักกระตุกด้วย อาจมีอาการหายใจไม่สม่ำเสมอ
รายที่เป็นรุนแรงมากจะถึงแก่กรรมประมาณวันที่ 7-9 ของโรค
การตรวจวินิจฉัย
ตรวจแยกเชื้อไวรัส เจอี จากเลือด หรือน้ำไขสันหลัง
การวินิจฉัยที่ใช้ในปัจจุบันคือตรวจหา IgM antibody
การรักษา
ดูแลรักษาเฉพาะใน Intensive care unit
ให้ยาลดไข้ ลดการบวมของสมอง ระงับอาการชัก
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่งโดยการดูดเสมหะบ่อยๆ
ถ้ามีเสมหะมากทำ tracheostomy
การป้องกัน
หลีกเลี่ยงไม่ให้ถูกยุงกัด
ไม่ควรเลี้ยงหมูในบริเวณใกล้บ้านที่อยู่อาศัย
ฉีดวัคซีน 3 ครั้ง
ครั้งแรกเมื่ออายุ 1 ปีครึ่ง
ครั้งที่ 2 ห่างจากครั้งแรก 2-4 wk
ครั้งที่ 3 หลังจากฉีดเข็มที่ 2 ได้ 1 ปี
ให้วัคซีนนี้พร้อมกับการให้ booster dose DTP และ OPV
หลักการพยาบาลผู้ป่วย
ให้ผู้ป่วยนอนราบ ตะแคงหน้าไปข้างใดข้างหนึ่ง
เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยสำลักเสมหะ น้ำลาย
ดูแลให้ได้รับออกซิเจนตรงตามแผนการรักษา
ทำทางเดินหายใจให้โล่ง โดยการดูดเสมหะ
ขณะชักให้งดอาหาร น้ำ ทางปาก ตามแผนการรักษา
เตรียมไม้กดลิ้นไว้ที่โต๊ะข้างเตียงในรายที่มีอาการชักเกร็ง
ถ้าผู้ป่วยมีไข้สูง ให้เช็ดตัวด้วยน้ำธรรมดา หรือน้ำอุ่น
ดูแลให้ได้รับยากันชัก ยาคลายกล้ามเนื้อตรงตามแผนการรักษา
ดูแลให้ได้รับยาระงับอาการชักตรงตามแผนการรักษา
ขณะที่ผู้ป่วยชัก ควรป้องกันอันตรายจากการเกิดอุบัติเหตุ
ให้การพยาบาลผู้ป่วยด้วยความนุ่มนวล และจัดสิ่งแวดล้อมรอบเตียงให้เงียบและอากาศถ่ายเท
หลังให้การพยาบาลยกไม้กั้นเตียงขึ้นทุกครั้ง และจัดสิ่งแวดล้อมรอบเตียงให้เป็นระเบียบ
เพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุ
สังเกตและบันทึกลักษณะการชัก และระดับความรู้สึกตัวขณะชัก
วัดและบันทึกสัญญาณชีพ อย่างน้อยทุก 4 ชั่วโมง
การให้คำแนะนำและเตรียมความรู้
ให้ความรู้เกี่ยวกับภาวะโรค
แนะนำวิธีการปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยมีไข้
แนะนำวิธีปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยเกิดอาการชัก
แนะนำการดูแลให้ยากันชัก และผลข้างเคียงของยา
Hydrocephalusภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง
ภาวะที่มีการคั่งของน้ำไขสันหลังในกะโหลกศีรษะบริเวณventricle ของสมองและ subarachnoid space
สาเหตุภาวะน้ำคั่งโพรงสมอง
สร้างหรือการผลิตน้ำไขสันหลังมากผิดปกติ
การอุดกั้นการไหลเวียนของน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง
ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำไขสันหลัง
สาเหตุ
Overproduction of CSF
Obstruction of the flow of CSF
Defective absorption of CSF
อาการและอาการแสดง
ศรีษะโต
เด็กเล็กที่กระหม่อมยังไม่เปิดพบว่ากระหม่อมหน้าโป่งตึงกว่าปกติ
หนังศีรษะบาง มองเห็นหลอดเลือดดำที่บริเวณใบหน้าหรือศรีษะโป่งตึงเห็นชัดมากกว่าปกติ
เสียงเคาะกะโหลกเหมือนหม้อแตก
ความดันในกะโหลกศีรษะสูง
ตาทั้ง 2 ข้างกรอกลงข้างล่าง
ตาพล่ามัว เห็นภาพซ้อน
รีเฟลกซ์ และ tone ของขา2 ข้าง ไวกว่าปกติ
กลิ่มเนื้ออ่อนแรง
พัฒนาการทั่วไปช้ากว่าปกติ
การเจริญเติบโตและพัฒนาการช้าสติปัญญาต่ำกว่าปกติ
การวินิจฉัย
ตรวจด้วยการส่องไฟฉาย Transillumination test
Ventriculography
CT scan
Ultrasound
Head Circumference
การรักษา
ผ่าตัดรักษาหาสาเหตุ
ผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินน้ำไขสันหลัง
Ventriculo-peritoneal Shunt
การให้ยาลดการสร้างน้ำไขสันหลัง
ปัญหาแทรกซ้อนของการผ่าตัดใส่ Shunt
Obstruction
Infection
การพยาบาล
ก่อนผ่าตัด
ปัญหาที่ 1
อาจเกิดความดันในกะโหลกศีรษะสูงจากการคั่งของน้ำไขสันหลัง
การพยาบาล
ประเมินอาการความดันในกระโหลกศีรษะสูง
วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวันเวลาเดียวกัน
จัดท่านอนศีรษะสูง 15-30 องศา
ปัญหาที่ 2
อาจเกิดแผลกดทับบริเวณศีรษะ
การพยาบาล
จัดให้นอนบนที่นอนนุ่มๆ ใช้หมอนนุ่มรองศีรษะไหล่
เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
รักษาความสะอาดของผิวหนัง
จัดปูที่นอนให้เรียบตึง
ตรวจสอบประเมินการเกิดแผลกดทับสม่ำเสมอ
ปัญหาที่ 3
อาจเกิดภาวะขาดสารน้ำและอาหาร เนื่องจากการสำรอกหรือดูดนมได้น้อย
การพยาบาล
ดูแลให้ได้รับนมและน้ำครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง
ขณะให้นมอุ้มท่าศีรษะสูงเสมอ
หลังให้นมจับเรอไล่ลม
หลังผ่าตัด
ดูแลแผลผ่าตัดและการป้องกันภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
การติดเชื้อที่แผลผ่าตัด
การระบายน้ำไขสันหลังเร็วเกินไป
เน้นนอนราบหลังผ่าตัด ใน 24 ชม.แรก
ปัญหาและภาวะแทรกซ้อนภายหลังทำผ่าตัดสายระบาย
ติดเชื้อของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
การทำงานผิดปกติของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
.การอุดตันของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
ภาวะโพรงสมองตีบแคบ
ภาวะเลือดออกในศรีษะเนื่องจากการผ่าตัด
เกิดแผลเป็นที่สมอง
โรคสมองพิการ (Cerebral Palsy)
คือ คนที่มีปัญหาการเคลื่อนไหว เนื่องจากความผิดปกติในการทำงานของสมองทำให้ไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของอวัยวะต่างๆ อย่างเป็นปกติได้
สาเหตุ
ระยะก่อนคลอด
มีเลือดออกทางช่องคลอดของมารดาช่วงระหว่างการตั้งครรภ์เดือนที่6-9
ขณะตั้งครรภ์ขาดสารอาหาร มารดามีภาวะชักหรือมีภาวะปัญญาอ่อน
เกิดก่อนกำหนดน้ำหนักตัวน้อย มีการใช้ยาทำให้ได้รับอุบัติเหตุหรือเกิดการติดเชื้อขณะตั้งครรภ์
ระยะคลอด
สมองขาดออกซิเจน
ได้รับอันตรายจากการคลอด คลอดยาก รกพันคอ คลอดท่าก้น การใช้คีมดึงเด็ก
ระยะหลังคลอด
ได้รับการกระทบกระเทือนที่ศีรษะ
ตัวเหลือง
เส้นเลือดที่สมองมีความผิดปกติ
ติดเชื้อบริเวณสมอง
อาการและอาการแสดง
หายใจช้า พัฒนาการช้า
การเคลื่อนไหวกับสมดุลของร่างกายมีความผิดปกติ
ภาวะปัญญาอ่อนตั้งแต่ขนาดน้อยถึงมาก พูดไม่ชัดเจน
การรักษา
ให้ยาคลายกล้ามเนื้อ
ทำกายภาพบำบัดของกล้ามเนื้อแขน ขา หรือลำตัว
ให้ early stimulation
เพื่อให้สมองส่วนต่างๆที่ไม่มีความเสียหายได้พัฒนา
แก้ไขความผิดปกติของระบบประสาทส่วนอื่น
ให้คำแนะนำผู้ปกครองในการดูแลเด็กในชีวิตประจำวันและส่งเสริมให้เด็กฝึกทักษะ
การพยาบาล
ได้รับสารอาหารน้อยกว่าความต้องการของร่างกาย
เนื่องจากปัญหาการรับประทานอาหาร
เสี่ยงต่อพัฒนาการช้ากว่าวัยหรือมีพัฒนาการช้ากว่าวัย
เนื่องจากความบกพร่องของระบบประสาท
เสี่ยงต่อการได้รับบาดเจ็บ
เนื่องจากความบกพร้องด้านการเคลื่อนไหวหรือระบบประสาท
บิดา มารดาหรือผู้ดูแลเด็กขาดความรู้ในการดูแลเด็ก
Spina bifida
การวินิจฉัย
มารดามีประวัติติดเชื้อขณะตั้งครรภ์
ตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบ Alphafetoprotienในน้ำคร่ำสูง
การตรวจร่างกายทารกพบความผิดปกติ
การรักษา
การผ่าตัดเย็บปิดถุงที่ยื่นออกมา
การพยาบาล
1.อาจเกิดการติดเชื้อ เนื่องจากถุงน้ำแตก
การพยาบาล
จัดท่านอนตะแคงหรือนอนคว่ำ
ไม่นุ่งผ้าอ้อม
ดูแลถุงน้ำให้ชุ่มชื่น ระวังห้ามไม่ให้เกิดแผล
ตรวจสอบการฉีกขาด รั่ว
ประเมินการติดเชื้อ
2.อาจมีการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ เนื่องจากการคั่งของน้ำปัสสาวะ
การพยาบาล
ทำ Crede’manuever ทุก 2-4 ชม.
ทำความสะอาดทุกครั้งหลังขับถ่าย
ให้ยา Antibiotic ตามแผนการรักษา
3.มีกล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงจากการกดเบียดเส้นประสาทไขสันหลัง
การพยาบาล
ทำ Passive Exercise ให้ผู้ป่วย
สอนให้ผู้ปกครองกระตุ้นการเคลื่อนไหวของผู้ป่วย
สังเกตอาการอ่อนแรงของแขนขา ควบคุมการขับถ่าย
การพยาบาลหลังผ่าตัด
มีโอกาสติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัดได้ง่ายจากการปนเปื้อนอุจจาระปัสสาวะ
การพยาบาล
จัดท่านอนตะแคงหรือคว่ำ ไม่นุ่งผ้าอ้อม
ดูแลความสะอาดแผล
ดูแลให้ยา Antibiotic
ตรวจเช็คสัญญาณชีพ
2.เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
การพยาบาล
ตรวจสอบสัญญาณชีพ ทุก 2-4 ชม.
เฝ้าระวังและสังเกตภาวะแทรกซ้อน
วัดเส้นรอบศีรษะทุกวันเพื่อประเมินภาวะ Hydrocephalus
บริหารแขนขาหรือเปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
กลุ่มอาการดาวน์ (Down ’s syndrome)
เป็นความผิดปกติทางโครโมโซมคู่ที่ 21
มีโอกาสเสี่ยงสูงถ้ามารดามีอายุมากกว่า 30 ปีและจะสูงมากถ้าอายุมากกว่า 35 ปี
บิดามารดาของผู้ป่วยมีโครโมโซมปกติ
อาการและอาการแสดง
กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก
หัวแบนกว้าง
คอสั้นและผิวหนังด้านหลังของคอค่อนข้างมากและนิ่ม
หูติดอยู่ต่ำ
brush field spot
ปากอ้าและลิ้นมักจะยื่นออก และมีรอยแตกที่ลิ้น
มือกว้างและสั้น มักจะมี simian crease
นิ้วก้อยโค้งงอ
ร่องระหว่างนิ้วโป้งเท้าและนิ้วชี้กว้าง
เส้นลายนิ้วมือมักพบ ulnar loopมากกว่าปกติ
พบ distal triradius ในฝ่ามือ
ทางเดินอาหารอุดตัน
Hypothyroidism
ร่างกายเจริญเติบโตช้า
Polycythemia
ผิดปกติเกี่ยวกับตาและหู
หัวใจพิการแต่กำเนิด
อวัยวะเพศผู้ชายเล็กกว่าปกติ พัฒนาการทางเพศช้า
การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจเกิดง่ายกว่าเด็กทั่วไป
การรักษา
การกระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการให้เหมาะสมตามวัย
รักษาโรคทางกายอื่นๆที่มีร่วมด้วย
คือ
โรคหัวใจ
ระบบทางเดินอาหารอุดกั้น
ภาวะฮัยโปไทรอยด์
ให้คำปรึกษาแนะนำด้านพันธุกรรม
Guillain Barre ‘s Syndrome
สาเหตุ
เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานผิดปกติ
มีการสร้างแอนติบอดีย์ต่อ Myelin sheath ของเส้นประสาทไขสันหลัง ส่วนที่เป็น spinal nerve roots
อาการและอาการแสดง
Sensation
มีอาการเหน็บชา เจ็บ และปวดโดยเฉพาะปลายแขนปลายขา ไหล่ สะโพก และโคนขา
อาการอาจเริ่มด้วยเป็นตะคริวที่ส่วนปลาย แล้วจึงมีอาการอ่อนแรง ชา สูญเสีย reflex
motor
กล้ามเนื้ออ่อนแรงทั้งสองข้าง
อาการอัมพาตใน GBS จะเริ่มต้นที่ขา เดินลำบากและจะลุกลามขึ้นที่แขนและลำตัวด้านบนกล้ามเนื้อทรวงอก แขนทั้งสองข้าง
แต่ถ้าลุกลามไปที่กล้ามเนื้อที่ช่วยในการหายใจทำให้หายใจล้มเหลว
อาการของประสาทสมอง
โดยเฉพาะส่วนใบหน้า ประสาทสมองคู่ที่ 7
ถ้ามีความผิดปกติเส้นประมาทคู่ที่ 7 9 และ 10 ผู้ป่วยจะมีอาการกลืน พูด และหายใจลำบาก
อาการลุกลามของประสาทอัตโนมัติ
ส่วน medulla oblongata ที่ควบคุมการทำงานของอวัยวะสำคัญและเส้นประสาท vagus
การรักษา
การรักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายพลาสมา
การรักษาด้วย Intravenous Immunglobulin
สะดวกและง่ายกว่า และมีความเสี่ยงน้อยกว่าการแลกเปลี่ยนพลาสม่า
รักษาภายใน2-4 สัปดาห์หลังจากเริ่มมีอาการครั้งแรกจะสามารถช่วยชีวิตได้เร็วขึ้น
วินิจฉัยการพยาบาล
เสี่ยงต่อการเกิดการหายใจไม่เพียงพอจากกล้ามเนื้อช่วยหายใจอ่อนแรงอย่างเฉียบพลัน
เสียงต่อการขาดสารอาหารจากไม่สามารถช่วยตนเองจากกล้ามเนื้ออ่อนแรงอย่างสมบูรณ์
เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการไม่เคลื่อนไหว จากกล้ามเนื้ออ่อนแรงทำให้สูญเสียความสามารถในการดูแลตนเอง
พักผ่อนไม่เพียงพอ
ทุกข์ทรมานจากอาการปวดกล้ามเนื้อ
ขาดการติดต่อสื่อสารกับบุคคลอื่น เนื่องจากไม่สามารถพูดได้
ผู้ป่วยและญาติกลัว วิตกกังวล ท้อแท้ กับอาการของโรค
หลักการพยาบาลในระยะเฉียบพลันและต่อเนื่อง
Check vital sign โดยเฉพาะ RR
ให้ออกซิเจน ถ้ามีภาวการณ์หายใจไม่เพียงพอ
ติดตามประเมินการเคลื่อนไหว กำลังของกล้ามเนื้อ การรับรู้สัมผัส สภาวะของmotor sensory และ cranial nerve
ดูแลปัญหาการขาดสารอาหาร
สังเกตอาการปวดตามกล้ามเนื้อ
ประคับประคองด้านจิตใจ ส่งเสริมการมองโลกในแง่ดี
นางสาว อรพิมล ปิ่นปี เลขที่ 60 36/2 612001141