Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การบาดเจ็บจากการคลอด (Birth Injury) - Coggle Diagram

- - - - เกิดจากแรงดันที่กดลงบนศีรษะระหว่างการคลอดท่าศีรษะ ทำให้มีของเหลวไหลซึมออกมานอกหลอดเลือดในชั้นใต้เยื่อหุ้มศีรษะ
      - การใช้เครื่องดูดสุญญากาศช่วยคลอด
        (vacuum extraction)
    - - จากการคลำศีรษะทารก พบก้อนบวมโน นุ่ม กดบุ๋ม ขอบเขตไม่ชัดเจนข้าม suture พบทันทีภายหลังคลอด
    - - :check: พบได้ด้านข้างของศีรษะ การบวมของก้อนโนนี้จะมีความกว้างและมีขนาดโตประมาณไข่ห่าน ทำให้ศีรษะมีความยาวมากกว่าปกติ
    - - หายไปได้เอง ประมาณ 2 -3 วันหลังคลอด
      - ถ้าเกิดจาก V/E จะหายได้ช้ากว่า
    - - สังเกตลกัษณะ ขนาด การเปลี่ยนแปลงของก้อนบวมโนที่ศีรษะ
      - สังเกตอาการเปลี่ยนแปลงทางระบบประสาทของทารก
      - อธิบายให้มารดาและบิดาเข้าใจถึงอาการ
      - บันทึกอาการและการพยาบาล
    - - :check: มารดาและบิดาวิตกกังวลเกี่ยวกับก้อนบวมน้ำที่ใต้ศีรษะของทารก
  - - - อาการจะชัดเจนหลัง 24 ชม.ไปแล้วเนื่องจากเลือดจะค่อยๆ ซึมออกมานอกหลอดเลือด
      - ในรายที่รุนแรงอาจพบทันทีหลังเกิดและพบว่าก้อนโนเลือดมีสีผิดปกติ คือ เป็นสีดำหรือสีน้ำเงินคล้ำ เนื่องจากการแข็งตัวของเลือด และอาจพบว่าทารกมีภาวะซีดได้จากการสูญเสียเลือดมาก
    - - ระยะเวลาการคลอดยาวนาน
      - ศีรษะทารกถูกกดจากช่องทางคลอด
      - การใช้ V/E
    - - ในรายที่มีอาการรุนแรง ก้อนโนเลือดมขนาดใหญ่ จะเกิดภาวะ hyperbilirubinemiaได้
      - อาจเกิดการติดเชื้อจากการดูดเลือดออกจากก้อนโนเลือดในกรณีมีแผนการรักษา
    - - ประวัติเบ่งคลอดนาน ช่วยคลอดโดยใช้ V/E
      - ตรวจพบศีรษะมีก้อนบวมโนบนกระดูกกะโหลกศีรษะชิ้นใดชิ้นหนึ่งลักษณะแข็งหรือค่อนข้างตึง คลำขอบเขตได้ชัดเจน กดไม่บุ๋ม
    - - ถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อน จะค่อยๆหายไปเองภายใน 2 เดือน
      - ถ้ามีภาวะตัวเหลืองร่วมด้วยและมีระดับบิลลิรูบินในเลือดสูง จำเป็นต้องได้รับการส่องไฟ (phototherapy)
      - ในรายที่ก้อนเลือดขนาดใหญ่อาจรักษาโดยการดูดเลือดออก
    - - สังเกต ลักษณะ ขนาด การเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับภาวะเลือดออกในสมอง
      - ให้ทารกนอนตะแคงด้านตรงข้ามกับก้อนโนเลือด
      - สังเกตอาการซีด เจาะ Hct และให้เลือดตามแผนการรักษา
      - ตรวจ MB ถา้ตวัเหลืองรายงานแพทยเ์พื่อพิจารณาส่องไฟ
      - อธิบายมารดาและบิดาให้เข้าใจถึงอาการของทารก
      - แนะนำไม่ใช้ใช้ยาทา ยานวด ประคบหรือเจาะเอาเลือดออกเอง
  - - - :check: มีขอบเขตจากหน้าไปหลังเริ่มจากขอบเบ้าตาไปยังท้ายทอยและด้านข้างจากหูไปหูอีกข้าง
      - :check: ก้อนมีลักษณะนิ่ม และข้ามแนวประสานกระดูก ก้อนมีขนาด เพิ่มขึ้นช้าๆ ในหลายชั่วโมงหรือวัน หรือเพิ่มขนาดอย่างรวดเร็ว อาจทำให้ทารกช็อกจากการเสียเลือดได
    - - เนื่องจากสามารถขยายขนาดได้ตั้งแต่ขอบกระดูกเบ้าตาจนถึงชายผม ทำให้ทารกเสียเลือดมากจนเกิด hypovolemia
  - - - เนื้อเยื่อหุ้มสมองชั้นดูรา (epidural)
      - ใต้เยื่อหุ้มสมองชั้นดูรารา (subdural)
      - ใต้เยื้อหุ้มสมองชั้นอะแรคนอยด์(subarachnoid)
      - ภายในเนื้อสมอง (intracerebral)
      - ภายในห้องสมอง (intraventricular)
    - - Preterm :fire:
      - ภาวะขาดออกซิเจนเป็นเวลานานในขณะคลอดหรือเกิดภายหลังคลอด :fire:
      - การได้รับอันตรายรุนแรงจาการคลอด
        เป็นสาเหตุสำคัญที่สุด :fire:
        
        ✓ การใช้เครื่องมือช่วยคลอด
        
        ✓ การคลอดท่าก้น
        
        ✓ ภาวะ CPD
        
        ✓ การคลอดยาก
        
        ✓ การให้ยาช่วยเร่งคลอดไม่เหมาะสม
        
        ✓ การคลอดเฉียบพลัน
    - - เลือดออกกดศูนย์หายใจทำให้ทารกหายใจลำบาก
      - ทารกอาจเกิดปัญญาอ่อน (mental retardation)
    - - จากประวัติการคลอดเพื่อค้นหาสาเหตุ
    - - ▪ รายที่มีอาการรุนแรงจะแสดงอาการแรกคลอดทันที หรืออาจค่อย ๆ แสดงอาการหรืออาจไม่แสดงอาการเลยในบางราย
        
        • Reflex ลดน้อยลงหรือไม่มี โดยเฉพาะ moro reflex จะเสียไป
        
        • กำลังกล้ามเนื้อไม่ดี มีอาการอ่อนแรง
        
        • มีภาวะซีด หรือมีอาการเขียว
        
        ซึม ดูดนมไม่ดี หรือไม่ยอมดูดนม
        
        • ร้องเสียงแหลม
        
        • การหายใจผิดปกติ มีหายใจเร็ว ตื้น ช้า ไม่สม่ำเสมอ หรือหยุดหายใจ
        
        • กระหม่อมโป่งตึง
        
        • ชัก (Convulsion)
    - - ▪ ถ้ามีความดันในกะโหลกศีรษะสูง อาจได้รับการรักษาโดยเจาะน้ำไขสันหลังเพื่ออบรรเทาอาการความดันในสมอง
      - ▪ ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายทารกถ้าตัวเย็น
      - ▪ ดูแลให้ได้รับยาระงับการชักและให้วิตามินเค
      - ▪ ดูแลให้ออกซิเจนถ้าทารกมีภาวะพร่องออกซิเจน
      - ▪ ดูแลให้ได้รับนมและน้ำอย่างเพียงพอ
    - - ▪ ดูแลให้ทารกหายใจสะดวกและได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
        
        ✓ จัดให้นอนราบ ศีรษะตะแคงไปดา้นใดหน้าหนึ่ง อาจยกหัวเตียงสูง กนอ้ยเพื่อลดความดันในสมองและช่วยให้ปอดขยายได้สะดวก
        
        ✓ ดูดสิ่งคดัหลั่ง จากปากและจมูกให้หมด
        
        ✓ กรณีที่ให้ออกซเิจน สำรวจปริมาณออกซิเจนที่ทารกได้รับควรเกิน 40% หรือตามแผนการรักษา และให้ออกซิเจนที่มีความชื้นปนเพื่อ
        ช่วยละลายเสมหะ
      - ▪ ดูแลให้ได้รับนมและน้ำที่เพียงพอ
      - ▪ ให้ทารกอยู่ในตู้อบ (incubator) ที่ควบคุมอุณหภูมิ
      - ▪ เตรียมเครื่องมือในการให้ความช่วยเหลือทารกไว้ให้พร้อม
      - ▪ ตรวจสอบสัญญาณชีพ และบันทึกไว้ทุก 2- 4ชม. ตามระดับความรุนแรงของอาการ
      - ▪ ป้องกันและไม่ให้ทารกได้รับอันตรายจากการชัก
      - ▪ ดูแลใหท้ารกได้พักผ่อน รบกวนทารกให้น้อยที่สุด
      - ▪ ดูแลฉีดวิตามินเค จำนวน 1 มิลลิกรัม เข้ากล้ามเนื้อ
      - ▪ ประคับประคองจิตใจมารดาและบิดา
      - ▪ ให้การดูแลอย่างต่อเนื่องโดยการให้ความรู้แก่บิดามารดา
        ในการดูแลทารกให้เหมาะสม
- - - - ▪ การคลอดทา่ศีรษะ ไห่คลอดยาก
      - ▪ การคลอดท่าก้น ผู้ทำคลอดดึงทารกออกมาแขนเหยียด
    - - ▪ทดสอบ moro reflex พบว่า ทารกจะไม่งอแขน
      - ▪ เมื่อจับแขนขยับทารกจะน้องไห้
    - - กระดูกหักแบบสมบูรณ์ อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะคลอด
      - แขนข้างที่หักจะมีอาการบวมและทารกจะไม่เคลื่อนไหวข้างที่หักเนื่องจากรู้สึกเจ็บ
    - - ▪ ถ้าเป็นเพียงกระดูกแขนเดาะ
        
        รักษาโดยการตรึงแขนให้แนบกับลำตัวเพื่อไม่ให้แขนเคลื่อนไหว 1-2 wks.
      - ▪ กระดูกแขนหักสมบูรณ์
        
        รักษาโดยการจับแขนตรึงกับ
        ผนังทรวงอก ศอกงอ 90 องศา แขนส่วนล่างและมือทาบขวางลำตัว ใช้ผ้าพันรอบแขนและลำตัว หรือใส่เฝือกอ่อนจากหัวไหล่ถึงสันหมัด
  - - - ▪ การคลอดท่าก้น
      - ▪ ผู้ทำคลอดดึงขาทารก ขณะติดอยู่ที่ทางเข้าเชิงกราน
    - - ▪ ทดสอบโมโรรีเฟลกซ์ทารกไม่ยกขาข้างที่หัก
      - ▪ สังเกตว่าทารกจะไม่เคลื่อนไหวขาข้างที่หัก
    - - ▪ อาจได้ยินเสียงกระดูกหักขณะทารกคลอด
      - ▪ อาจไม่ทราบว่ากระดูกหักจนเวลาผ่านไปหลายวัน จะพบว่าขาทารกมีอาการบวม
      - ▪ เมื่อจับทารกเคลื่อนไหวหรือถูกยบริเวณที่กระดูกต้นขาหัก ทารกจะร้องไห้
    - - ▪ ถ้ากระดูกไม่หักแยกจากกัน (incomplete)
        
        รักษาโดยการใส่เฝือกขายาว ประมาณ 3 -4 wks.
      - ▪ ถ้ากระดูกหักแยกจากกัน (complete)
        
        รักษาโดยการห้อยขาทั้งสองไว้กับราวที่ขวางปลายเตียง ขาเหยียดตรง ให้ก้นและสะโพกลอยจากพื้นดึงขาไว้นาน 2-3 สัปดาห์
  - - - ▪ ทารกตัวโตหรือคลอดท่าก้น ที่แขนเหยียดซึ่งผู้ทำคลอดดึงแขนออกมา
      - ▪ การคลอดทารกท่าศีรษะที่ไหล่คลอดยาก
    - - ▪ ทดสอบ moro reflex แขนทั้งสองข้างของทารกเคลื่อนไหวไม่เท่ากัน
      - ▪ กรณีที่กระดูกเดาะอาจยกแขนได้ คลำบริเวณที่หักอาจได้ยินเสียงกรอบแกรบ
    - - ▪ ทารกเคลื่อนไหวแขนข้างที่กระดูกไหปลาร้าหักน้อยหรือไม่เคลื่อนไหวเลย
      - ▪ ทารกจะมีอาการหงุดหงิดหรือร้องไห้เมื่อสัมผัสบริเวณที่กระดูกหัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อจับใต้แขนยกตัวทารกขึ้น
      - ▪ อาจพบว่ามีอาการบวมห้อเลือด (ecchymosis) ตรงบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
      - ▪ อาจพบปมประสาทใต้ไหปลาร้า (brachial plexus)ของทารกอาจได้รับอันตรายร่วมด้วย
    - - ▪ ส่วนใหญ่หายได้เองค่อนข้างเร็ว มักเกิดกระดูกงอกใหม่ภายใน 1 สัปดาห์
      - ▪ รักษาโดยให้แขนและไหล่ด้านที่หักอยู่นิ่งๆโดยการกลัดแขนเสื้อติดกับตัวเสื้อประมาณ 10 – 14 วัน
- - - - ▪ การคลอดยาก
      - ▪ การใช้คีมช่วยคลอดทำให้กดเยื่อประสาทสมองคู่ที่ 7 ที่ไปเลี้ยงใบหน้า
    - - ▪ จากสังเกตสีหน้าของทารกเวลานอน เวลาร้องไห้หรือแสดงสีหน้าท่าทาง
    - - ▪ มีอาการอมัพาตชั่วคราวของกล้ามเนื้อใบหน้า
        มักเป็นด้านเดียว
      - ▪ กล้ามเนื้อด้านที่เป็นอัมพาตจะไม่เคลื่อนไหว ทำให้หน้าเบี้ยวไปข้างที่ดี
      - ▪ รูปหน้าทั้ง 2 ด้านจะไม่เท่ากัน เห็นได้ชัดเจนเมื่อทารกร้องไห้
      - ▪ ลืมตาไดเ้พียงครึ่งเดียว ตาปิดไม่สนิท
      - ▪ ปากข้างที่เป็นจะถูกดึงลงมาทา ให้มุมมริมฝีปากล่างตก
      - ▪ ไม่มีรอยย่นที่หน้าผาก
    - - ▪ ปกติถ้าประสาทที่เลี้ยงใบหน้าเพียงถูกกดอาจหายไปได้เองภายใน 2-3 วัน ถึงสัปดาห์
      - ▪ แต่ถ้าเส้นประสาทขาดต้องได้รับการทำศัลยกรรมซ่อมประสาท
    - - ล้างตา หยอดตาตามแผนการรักษาเพื่อป้องกันไม่ให้เยื่อบุตา ตาขาวกระจกตาแห้ง
      - ดูแลให้ได้รับนมให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกายและเฝ้าการสำลัก
      - ดูแลให้ทารกได้รับการตอบสนองด้านจิตใจ
      - ดูแลบรรเทาความวิตกกังวลของมารดาและบิดา
      - การให้นมแก่ทารก : กรณีให้นมมารดา
        
        ▪ มารดาควรอุ้มทารกให้ศีรษะสูงตลอดเวลาขณะให้นม
        
        ▪ สอนวิธีให้มารดาบีบบริเวณลานหัวนมเพื่อช่วยให้น้ำนมไหลได้ดี
        
        ▪ เมื่อทารกสำลักให้จับตะแคงหน้าหนีทันที เพื่อให้น้ำนมไหลออกจากปาก ก และรีบท าทางเดินหายใจให้โล่ง โดยใช้ลูกสูบยางแดงดูดออก
        
        ▪ ถ้าทารกไม่สามารถดูดนมมารดาจากเต้าได้โดยตรงมารดาควรบีบนมใส่ขวดให้กับทารก
      - การให้นมแก่ทารก : กรณีให้นมผสม
        
        ▪ แนะนำให้ใช้หัวนมยางนุ่มขนาดพอเหมาะ
        
        ▪ อุ้มทารกให้นมท่าศีรษะสูง ถ้าสำลักจับตะแคงหน้าทันที และทำทางเดินหายใจให้โล่ง
        
        ▪ เตรียมอุปกรณ์ช่วยดูดเสมหะให้พร้อมใช้เสมอ
        
        ▪ ถ้าทารกไม่สามารถดูดนมจากขวดได้เอง อาจใช้วิธีหยอดนม/ใช้ syringe หยอดเข้าปากบริเวณกระพุ้งแก้มข้างที่ไม่มีอาการ
        
        ▪ สอนวิธีการให้นมทารกกับมารดาหรือผู้เลี้ยงดู รวมทั้งวิธีการช่วยเหลือเมื่อทารกมี
        อาการสูดสำลัก
        
        ข้อควรจำ : การให้นมกับทารกต้องให้ทีละน้อย ๆ รอให้ทารกกลืนนมให้หมดก่อนแล้ว
        จึงให้ต่อ
  - - - ▪ เกิดจากข่ายประสาท Brachial ถูกดึงหรือกด
      - ▪ พบในทารกที่คลอดโดยมีส่วนนำเป็นก้นหรือคลอดยากบริเวณแขนหรือไหล่จากการดึงรั้งออกไปจากศีรษะในระหว่างการคลอด
    - - ▪ เป็นการบาดเจ็บที่เส้นประสาทจากกระดูกสันหลังระดับคอ c5-c6
      - ▪ แขนข้างนั้นส่วนบนไม่ขยับ
      - ▪ แขนจะอยู่ในท่าชิดตัวและหมุนเข้าข้างใน
      - ▪ บริเวณข้อมือยังขยับ
      - ▪ กำมือได้ตามปกติ
    - - ▪ เป็นการบาดเจ็บที่เส้นประสาทกระดูกสันหลังตอนคอท่อนที่ 7-8 และเส้นประสาทเลี้ยงทรวงอกคู่ที่ 1 (c7-8 และ T1)
      - ▪ แขนข้างนั้นส่วนล่างไม่ขยับ
      - ▪ แขนอยู่ในท่าชิดตัวและหมุนเข้าข้างใน
      - ▪ บริเวณข้อมือไม่ขยับ
      - ▪ กำมือไม่ได้
    - - ▪ Erb Duchen Paralysis
        
        ✓ ทดสอบ moro reflex พบวา่ แขนข้างที่เป็นยกขึ้นไม่ได้ หรือได้น้อย
        
        ✓ การเคลื่อนไหวและการงอของแขนลดลง
        
        ✓ การตอบสนองต่อการกำมือ (grasp reflex) ปกติ
      - ▪ Klumpke’ s paralysis
        
        ✓ ทดสอบ moro reflexไหล่และแขนส่วนบนเหยียดกางออกเป็นปกติ แต่ข้อมือ นิ้วมือตกไม่มีแรง
        
        ✓ การตอบสนองต่อการก ามือ (grasp reflex) ผิดปกติ
    - - ใหแ้ขนไม่เคลื่อนไหว ในท่ากางหมุนแขนออก ข้อศอกตั้งฉากกับลำตัว
      - ทำกายภาพบำบัด
      - ถ้าไม่หายอาจต้องทำศัลยกรรมซ่อมประสาท
    - - ดูแลให้ส่วนที่ได้รับอันตรายไม่เคลื่อนไหว โดยจัดแขนให้อยู่ในท่าตามแผนการรักษา ให้มืออยู่ในท่าหงาย ไม่อุ้มทารกลงจากเตียงบ่อย ๆ
      - ดูแลให้แขนที่ได้รับอันตรายได้ออกกำลัง หลังจากการรักษาพยาบาลในช่วงแรกดีขึ้น และส่งกายภาพบำบัดโดยพยาบาลมีส่วนร่วม
      - ดูแลความสุขสบายและการผ่อนคลายให้ทารกที่ต้องตรึงแขน สำรวจมือ ปลายนิ้วเพื่อดูว่าเย็นหรือซีดไหม
      - ทำวามสะอาดร่างกายด้วยความนุ่มนวล ถอดเสื้อจากแขนด้านดีก่อนและสวมเสื้อด้านที่เจ็บก่อน
      - ตอบสนองความต้องการทั้งด้านร่างกายและจิตใจ ควรเพิ่มความรัก แตะต้องสัมผัสมากกว่าทารกปกติ
      - ช่วยให้บิดามารดามั่นใจในการดูแลทารก