สภาพครอบครัวไม่มีความเหมาะสมในการแก้ไขปัญหาให้ดีขึ้น

กลุ่มอาการของโรคที่มีความผิดปกติของความคิด ทำให้ผู้ป่วยมีความคิดและการรับรู้ไม่ตรงกับความเป็นจริง ทำให้มีผลเสียต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน

ทางพันธุกรรม ยิ่งมีความใกล้ชิดทางสายเลือดกับผู้ป่วยมากยิ่งมีโอกาสสูง จากความผิดปกติของสมอง โดยสารเคมีในสมองมีความผิดปกติและจากโครงสร้าง ของสมองบางส่วนที่มีความผิดปกติเล็กน้อย

จากความเครียดในชีวิตประจำวัน เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดความเจ็บป่วย การใช้อารมณ์กับผู้ป่วย การตำหนิ มีท่าทีที่ไม่เป็นมิตรหรือจู้จี้ยุ่งเกี่ยวกับผู้ป่วยมากไปก็มีผลต่อการกำเริบของโรคได้

เป็นกระบวนการคิดที่เชื่อว่าได้รับอิทธิพลจากความวิตกกังวลหรือความกลัวอย่างหนัก มักถึงจุดที่เกิดความไร้เหตุผลและอาการหลงผิด การคิดหวาดระแวงตรงแบบรวมความเชื่อว่าถูกปองร้าย (persecutory belief) หรือความเชื่อว่ามีการคบคิดเกี่ยวกับภัยคุกคามที่รับรู้ต่อตน โรคจิตหวาดระแวงต่างจากโรคกลัว

ไม่พบว่าโรคนี้เกี่ยวข้องกับกรรมพันธุ์ หรือมีความสัมพันธ์กับพยาธิสภาพของสมอง สาเหตุที่สำคัญเชื่อว่าเกิดจากปัจจัยทางจิตวิทยา เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างเด็กกับบิดามารดา ทำให้เด็กขาดความไว้วางใจ ไม่มั่นใจ และก้าวร้าวต่อสิ่งแวดล้อม

มักจะมีประวัติการขาดความไว้วางใจสิ่งแวดล้อม และขาดความมั่นใจในตนเอง มักเป็นคนไม่ยืดหยุ่น ผ่อนปรน และระมัดระวังจนเกินไป มักจะโต้แย้งกับผู้อื่นแรงๆ และขาดเหตุผล รวมทั้งมีประวัติการทำงานร่วมกับกลุ่มหรือผู้ใหญ่ลำบาก

จุดประสงค์ของการใช้ยาก็เพื่อแก้ไขความหลงผิด ความวิตกกังวล และอารมณ์เศร้าที่อาจเกิดขึ้นในบางราย

ควรจะทำตั้งแต่ระยะแรกๆ ที่ผู้ป่วยมาพบแพทย์ โดยแพทย์จะต้องวางตัวเป็นกลาง หนักแน่น เสมอต้นเสมอปลาย และไม่ผลักไสผู้ป่วย แพทย์ไม่ควรพูดถึงความหลงผิดของผู้ป่วย และไม่ควรโต้แย้ง

มาโนช หล่อตระกูล. (2018). โรคจิตเภทโดยละเอียด. สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563, จากhttps://med.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/09042014-0855

กรมสุขภาพจิต. (2562). รู้ใช้ พรบ.สุขภาพจิต คุ้มครองผู้ป่วย. สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563, จากhttp://www.prdmh.com.html

นิตยา ศรีจำนง. (2560). การพยาบาลผู้ที่มีความผิดปกติด้านความคิดและการรับรู้การพยาบาลผู้ป่วยจิตเวช. สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563, จากhttp://www.elnurse.ssru.ac.th

วรลักษณา ธีราโมกข์. (2561). จิตเภท คืออะไร. สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563, จากhttps://www.manarom.com/blog/schizophrenia.html

1. ทางด้านร่างกาย เกิดการเจ็บป่วยทางกาย มีพยาธิสภาพที่สมอง สมองเสื่อมสมรรถภาพได้รับอุบตัิเหตุที่สมอง ภาวะติดเชื้อที่สมอง ไข้สูง ภาวะเจ็บป่วยอย่างรุนแรง การขาดการพักผ่นนอนหลับขาด
   การกระตุ้นความรู้สึกภาวะผดิปกติของสารเคมีในร่างกาย การไดร้ับสารพิษ แอลกอฮอล์สิ่งเสพติดอื่น ๆ ที่มีผลต่อการการทา งานของระบบประสาท

2. ทางด้านจิตใจ บุคคลมีความเครียดทางจิตใจ เกิดความรู้สึกวิตกกังวลมากรู้สึกถูกทอดทิ้งไม่สามารถหาทางออกได้ จึงทำให้การรับรู้ต่อสิ่งแวดล้อมผิดไป

กรมสุขภาพจิต สถาบันราชานุกูล. (2551). พรบ.สุขภาพจิต2551. สืบค้นเมื่อ 25 มิ ย 2563, จากhttps://th.rajanukul.go.th/preview-3682.html

Psychotherapy, Individual, Group, Behavioral, Supportive, Family Therapy อาจเลือกใช้ตาม
ความเหมาะสม

Milieu Therapy เน้นที่การจัดสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม ลดภาวะเครียด พัฒนาความสามารถในการปรับตัวรายบุคคล

ผู้ป่วยมีอาการเห็นภาพหลอนและได้ยินเสียงคนมาพูดด้วย

การรักษาด้วยยา เช่น ยา Antipsychotic drugs, Antiparkinson agents อาจต้องเตรียมไว้เพื่อลด
อาการ extra pyramidal side effect ของยา

Severe Schizophrenia ผู้ป่วยรายที่ใช้ยาไม่ได้ผล ภายหลังทำ 2-3 ครั้งโดยใหยาจิตบำบัดร่วมไปด้วย

ผู้ป่วยมีอาการซึมเศร้าอย่างมากร่วมด้วย บางรายมีอารมณ์เศร้ารุนแรงและคิดฆ่าตัวตาย

ผู้ป่วยที่มีอาการคลุ้มคลั่งมากไม่สามารถควบคุมด้วยยา ทำสัปดาห์ละ3 ครั้ง ทำ 6-12 สัปดาห์ต่อการรักษาครั้งหนึ่ง

simple type ผู้ป่วยขาดความสัมพันธ์กับบุคคลและสิ่งแวดล้อมภายนอก ชอบเก็บตัวเป็นมาตั้งแต่วัยรุ่น

disogranized มีอาการประสาทหลอนและความคิดหลงผิดและคำพูดไม่สอดคล้องกัน

ประโยชน์ที่ผู้ป่วยทางจิตเวชหรือผู้บกพร่องทางพัฒนาการและสติปัญญาจะได้รับจากพระราชบัญญัติสุขภาพจิต พ.ศ.2551 นี้ คือ ผู้ป่วยทางจิตเวชหรือผู้บกพร่องฯ ซึ่งอยู่ในสภาวะที่ขาดความสามารถในการตัดสินใจให้ความยินยอมรับการบำบัดรักษา จะได้รับการบำบัดรักษาโดยเร็วเพื่อป้องกันหรือบรรเทามิให้ความผิดปกติทางจิตมีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น หรือเพื่อป้องกันการกระทำที่เกิดจากอาการทางจิตที่จะก่อให้เกิดอันตรายต่อตัวผู้ป่วยเอง เช่นการทำร้ายตนเอง หรือการฆ่าตัวตาย

พยาบาลต้องประเมินความคิดของผู้ป่วยว่ามีผลอย่างไรต่อพฤติกรรมและการกระทำของผู้ป่วย เช่น ผู้ป่วยคิดฆ่าตัวตาย

Schizoaffective มีอาการเฉียบพลัน อาการเข้าได้กับโรคจิตเภท มีอารมณ์เศร้าร่วมกับอาการ
เบื่ออาหาร นอนไม่หลับคิดช้า รู้สึกว่า ตนมีความผิด เบื่อชีวิต คิดอยากตาย

พยาบาลต้องตระหนักว่าความคิดของผู้ป่วยเป็นความคิดที่ยึดแน่น และผู้ป่วยเชื่อว่าเป็นจริงตามนั้น

คือ การใช้กระแสไฟฟ้าที่ ECT มีความเข้มข้นต่ำกระตุ้นให้สารสื่อนำประสาทภายในสมองที่หลั่งผิดปกติผ่านสมองเป็นระยะเวลาสั้นๆ เพื่อให้ผู้ป่วยเกิดอาการชัก

Undifferentiated Type ผู้ป่วยประเภทนี้มีอาการของโรคจิตเภทไม่ชัดเจน

พยาบาลต้องยอมรับในความคิดหลงผิดของผู้ป่วยโดยพยาบาลไม่ควรโต้แย้ง หรือท้าทายว่า ที่ผู้ป่วยเล่าให้ฟังนั้นไม่จริง และพยาบาลไม่ต้องปฏิบัติตามที่ผู้ป่วยเชื่อ

เป็นการใช้กระแสไฟฟ้าผ่านบริเวณศีรษะของผู้ป่วยในปริมาณน้อยๆ เพื่อทำให้เกิดการชักเหมือนกับในโรคลมชัก กระแสไฟที่ใช้มีขนาดต่ำมาก ไม่มีอันตรายต่อสมองอย่างแน่นอน ปัจจุบันวิธีการทำก้าวหน้าขึ้นมาก การชักที่เกิดขึ้นนั้นอาจเห็นเพียงปลายแขนขยับเล็กน้อย เนื่องจากก่อนการทำแพทย์จะทำให้ผู้ป่วยหมดสติและกล้ามเนื้อคลายตัวทั้งหมด ซึ่งเป็นกระบวนการเหมือนกับที่ใช้ในการผ่าตัดทั่วๆ ไป แต่ระยะเวลาสั้นกว่ามาก โดยใช้เวลาทั้งหมดประมาณไม่ถึง 5 นาที การรักษาจะทำวันเว้นวัน เช่น วันจันทร์-พุธ-ศุกร์ ทำทั้งหมดประมาณ 10-12 ครั้ง อาจมากน้อยกว่านี้ก็ได้ตามแต่ที่แพทย์เห็นว่าผู้ป่วยอาการเป็นอย่างไร

Residual Type ผู้ป่วยโรคจิตเภท ชนิดนี้จะเคยเป็นโรคจิตเภทชนิดใดชนิดหนึ่งมาก่อนแล้ว

พยาบาลต้องให้ความสำคัญกับการสร้างสัมพันธภาพเพื่อการบำบัดอย่างสม่ำเสมอเพื่อเป็นแนวทางให้ผู้ป่วยได้พูดถึงความคิดของเขาได้อย่างอิสระ

พยาบาลต้องไม่ทำให้ผู้ป่วยสงสัยในพฤติกรรมของพยาบาล เพราะผู้ป่วยจะระมัดระวังตัว ไม่ไว้วางใจ

ข้อดี จะช่วยให้อาการทางจิตของผู้ป่วยทุเลาอย่างรวดเร็ว คงสภาพไม่ให้อาการกำเริบซ้ำ การรักษาด้วยไฟฟ้าจึงเหมาะกับผู้ป่วยที่มีอาการทางจิตรุนแรงมีความจำเป็นต้องรับการรักษาเร่งด่วนเพื่อควบคุมอาการของผู้ป่วยให้สงบลง เช่น มีอาการคลุ้มคลั่ง

การเข้าไปสนทนากับผู้ป่วยต้องแนะนำตัวและบอกวัตถุประสงค์ให้ชัดเจน

เชื่อว่าตนเองมีความสามารถเหนือกว่าผู้อื่น มีความหยั่งรู้พิเศษ (Grandiose Type)

หลงผิดคิดว่าคู่ครองของตนนอกใจ (Jealous Type)

หลงผิดว่าบุคคลอื่นมาหลงรักตัวเอง โดยบุคคลนั้นมักเป็นผู้ที่มีความสำคัญหรือมีชื่อเสียง (Erotomanic Type)

การปฏิบัติต่อผู้ป่วยต้องคงเส้นคงวา เมื่อมีข้อตกลงต่อกันแล้วต้องปฏิบัติตามข้อตกลง

ผู้ป่วยอยู่ในประเภท Persecutory Type ระเเวงว่าตนเองถูกทำร้าย

หลีกเลี่ยงการเข้าไปจับตัวผู้ป่วย และไม่ควรใช้ภาษาหรือกิริยาที่ก่อให้เกิดความสงสัย หรือการตีความไม่ชัดเจน

4. grossly disorganized behavior หรือ catatonic behavior
   

พระราชบัญญัติสุขภาพจิต พ.ศ. 2551 เน้นการบังคับรักษาผู้ป่วยทางจิต แม้ผู้ป่วยจะไม่ยินยอม ถือเป็นการให้ความคุ้มครองเจ้าพนักงานตำรวจ หรือเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลที่เอาตัวผู้ป่วยไว้รักษาในโรงพยาบาล โดยไม่ถือว่าเป็นการกักขังหน่วงเหนี่ยวแต่อย่างใด

C. มีอาการต่อเนื่องนาน 6 เดือนขึ้นไป โดยต้องมีactive phase (ตามข้อ A) อย่างน้อย
นาน 1 เดือน และระยะที่เหลืออาจเป็น prodromal หรือresidual phase

ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงการดื่มสุรา การใช้สารเสพติด

ให้ผู้ป่วยได้ทำกิจกรรมที่มีความหมายต่อชีวิต ได้แก่ การเรียน งานอาชีพ งานอดิเรก

ระแวงว่าตนเองถูกกลั่นแกล้ง สะกดรอย หมายเอาชีวิต (Persecutory Type)

ผู้ป่วยเชื่อว่าตนเองเป็นสายลับของกระทรวงกลาโหม กำลังถูกปองร้ายจากกลุ่มคนที่เป็นสายลับรัสเซีย(Persecutory Type)

พยาบาลต้องประเมินอาการประสาทหลอนที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยว่า เกี่ยวข้องกับระบบรับสัมผัสใด ผู้ป่วยแสดงปฏิกิริอย่างไรต่อการรับรู้นั้นๆ

หลงผิดเกี่ยวกับร่างกายของตนเอง เช่น บางส่วนของร่างกายผิดรูปร่าง หรือ อวัยวะไม่ทำงาน (Somatic Type)

การใช้ยาจะให้ยาเป็นตัวปรับสารเคมีในสมองที่เป็นผลต่อโรคให้มีความสมดุล

ถ้าพยาบาลพบผู้ป่วยที่แสดงอาการประสาทหลอน พยาบาลควรบอกสิ่งที่เป็นจริง กับผู้ป่วยในขณะ เช่น ผู้ป่วยบอกแม่มาหา ซึ่งในขณะนั้นไม่เห็นแม่ผู้ป่วย พยาบาลควรบอกว่าไม่เห็นแม่ผู้ป่วย

อาการหลงผิด เป็นความผิดปกติในเนื้อหาของความคิด

อาการประสาทหลอน เป็นการรับรู้ทางประสาทสัมผัสที่ผิดปกติ โดยไม่ได้มีสิ่งกระตุ้นจากภายนอก เช่น หูแว่ว ได้ยินเสียงพูดคุยเป็นเรื่องราว ทั้ง ๆ ที่ไม่มีใครพูด

มาตรา 18 การรักษาทางจิตเวชด้วยไฟฟ้า ECT ให้กระทำในกรณีที่ผู้ป่วยให้ความยินยอม และต้องรับทราบถึงเหตุผล ความจำเป็น ความเสี่ยง ภาวะเเทรกซ้อน ประโยชน์ของการบำบัด แต่ในกรณีมีเหตุฉุกเฉินหรือมีความจำเป็น การรักษาด้วยไฟฟ้าจะต้องได้รับความเห็นชอบเป็นเอกฉันท์ หากผู้ป่วยอายุไม่ถึง 18 ปี จะให้ผู้ปกครองเป็นผู้ให้ความยินยอม

พยาบาลต้องแสดงอาการยอมรับประสาทหลอนของผู้ป่วย ซึ่งทำได้โดยการรับฟังไม่โต้แย้ง

ส่งผลกระทบต่อสัมพันธภาพในครอบครัว ทำร้ายภรรยาและลูก

หลีกเลี่ยงการเข้าไปจับต้องตัวผู้ป่วยก่อนผู้ป่วยจะรู้ตัวเพราะผู้ป่วยมีแนวโนม้จะตีความหรือรับรู้ผิด

ไม่ส่งเสริมและลดโอกาสในการเกิดอาการประสาทหลอนต่างๆ โดยการสนทนากับผู้ป่วย
ด้วยถ้อยคำที่ชัดเจนเรียกชื่อผู้ป่วยให้ถูกต้อง

ส่งผลกระทบต่อสัมพันธภาพในสังคม ผู้ป่วยหวาดระแวงไม่ไว้วางผู้อื่น

เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยพูดถึงอาการประสาทหลอน และหาวิธีที่จะให้ผู้ป่วยเผชิญอาการประสาทหลอนของเขาอย่างเหมาะสม

ผู้ป่วยชอบทำอะไรด้วยตนเอง เป็นคนเก็บตัว ไม่มีเพื่อนสนิทและมักมีปัญหาในการปรับตัวให้เข้ากับเพื่อน ผู้ป่วยชอบอยู่คนเดียว

ผู้ป่วยรู้สึกว่าเพื่อนชอบแกล้งเขาเพราะเห็นว่าเขาเก่งกว่า ฉลาดกว่า

กรณีมีภาวะเสี่ยง อาการทางจิตไม่ทุเลา ส่งต่อโรงพยาบาลใกล้เคียง/สถานบำบัดรักษา/โรงพยาบาลจิตเวช

พยาบาลควรประเมินลักษณะการสื่อสารของผู้ป่วยว่า
มีความพกพร่องอย่างไร เช่น พูดหลายเรื่องผสมกันจนฟังไม่เข้าใจ

พยาบาลสร้างสัมพันธภาพแบบ one to one
เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกปลอดภัย และไว้วางใจ

พยาบาลต้องใช้เทคนิคการสื่อสารเพื่อการบำบัดมาใช้

เมื่อสัมพันธภาพดำเนินมาสักระยะ พยาบาลควรชักชวนผู้ป่วยเข้าร่วมกิจกรรมกลุ่ม กิจกรรมระยะแรกควรเป็นกิจกรรมง่ายๆ กระตุ้นให้ผู้ป่วยสื่อสาร

นำส่ง โรงพยาบาลใกล้เคียง/สถานบำบัดรักษา/โรงพยาบาลจิตเวช

เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยพูดถึงอาการประสาทหลอน และหาวิธีที่จะให้ผู้ป่วยเผชิญอาการประสาทหลอนของเขาอย่างเหมาะสม

พยาบาลต้องตระหนักว่าพฤติกรรมการแยกตัวนี้เป็นปัญหาด้านความสามารถทางด้านสังคมที่เกี่ยวข้องกับบุคลิกภาพผู้ป่วย ดังนั้นพยาบาลต้องอดทนให้เวลาผู้ป่วยปรับปรุง

ดาวชมพู นาคะวิโร. (2559). วิธีบำบัดอาการทางจิตให้ได้ผล. สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563, จากhttps://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/home/article/

การสนับสนุนทักษะ
ทางสังคม

ส่งผลกระทบ เนื่องจากในวัยเด็กผู้ป่วยชอบเก็บตัว ไม่มีเพื่อนสนิทมีปัญหาในการปรับตัวให้เข้ากับเพื่อน

กลุ่มอาการของโรคที่มีความผิดปกติของความคิด ทำให้ผู้ป่วยมีความคิด และการรับรู้ไม่ตรงกับความเป็นจริง การรับรู้ด้านความคิด อารมณ์ พฤติกรรม ทำให้มีผลเสียต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน เช่น การดูแลตนเอง การใช้ชีวิตในสังคม เป็นต้น

กระบวนความคิดและภาษายุ่งเหยิงไม่เป็นระบบ(Disorganized thinking)

ปัจจัยด้านพันธุกรรม (Genetic factors) : ได้มีการศึกษาด้านพันธุกรรมของบุคคลที่ป่วยเป็นโรคจิตเภท พบว่า มีการถ่ายทอดทางพันธุกรรม

พฤติกรรมการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติหรือยุ่งเหยิงไม่เป็นระเบียบ(Grossly disorganized or abnormal motor behavior)

ปัจจัยด้านชีวเคมีของสมอง (Biological factors) : มีการศึกษาพบว่า ผู้ป่วยจิตเภท มีความสัมพันธ์กับ dopamine ในสมอง โดยมีข้อค้นพบ 3 ประการ คือผู้ป่วยจิตเภท มีปริมาณ dopamine ที่ synapse ในสมองมากเกินไป มีจำนวน post synaptic recepter มากเกินไป มีความไม่สมดุลระหว่าง excitatory action ของ acetycholine กบั inhibitory action ของ dopamine และGamma -amino butyric acid

ไม่สนใจในสิ่งแวดล้อมและแม้แต่สุขอนามัยส่วนบุคคลและการดูแลตนเอง

ปัจจัยด้านจิตใจ (Psychological factors) : จากทฤษฎีจิตวิเคราะห์และทฤษฎีจิตวิทยาพัฒนาการ พบว่าเป็นความผิดปกติจากพัฒนาการทางบุคลิกภาพของบุคคลในวัยเด็ก โดยเฉพาะในขวบปีแรก มีผลใหเ้กิดพยาธิสภาพส่วนที่ทำหน้าที่ในการปรับตัว
การควบคุมพฤติกรรม และการมีสัมพันธภาพกับผู้อื่น โดยเฉพาะพัฒนาการด้าน ภาษา สติปัญญาการคิด การจำ การตัดสินใจ ความสนใจ และการรับรู้ผู้ป่วยอาจมีการรับรู้และไวต่อความเครียดมากกว่าปกติ และสามารถตอบสนองต่อความเครียดได้ไม่ดี

ปัจจัยด้านสังคมและวัฒนธรรม (Sociocultural factors) : จากการศึกษาพบว่า สภาพแวดล้อมทางสังคมและวัฒนธรรมที่มีผลต่อการป่วยเป็นโรคจิตเภท ก็คือประชากรที่มีฐานะยากจนป่วยเป็น โรคจิตเภทมากกว่า ประชากรที่มีฐานะดีประชากรที่มีฐานะทางเศรษฐกิจต่ำต้องเผชิญกับสภาวะเครียดมากกว่า ประชากรที่มีฐานะทางเศรษฐกิจสูง

1.กรรมพันธุ์ จากการศึกษาพบว่าญาติของผู้ป่วยมีโอกาสเป็นโรคจิตเภทสูงกว่าประชากรทั่วไป ยิ่งมีความใกล้ชิดทางสายเลือดมากยิ่งมีโอกาสสูง

2.สารเคมีในสมอง จากสารเคมีในสมองที่ชื่อว่าโดปามีน (dopamine) ในบางบริเวณของสมอง มีการทำงานมากเกินไป และพบว่าการที่ยารักษาโรคจิตรักษาโรคนี้ได้เป็นจากการที่ยาไปออกฤทธิ์ยับยั้งการออกฤทธิ์ของสารโดปามีน

ทางด้านร่างกาย ได้แก่ ความผิดปกติที่เกิดจาก พันธุ์กรรม การทำงานของ Neurotransmitterในสมองผิดปกติ ,สารพิษ, สารเคมีต่าง ๆ, การขาด O2,ความผิดปกติของ อีเลคโตรไลทใ์นร่างกาย,การทำงานของสมองส่วนกลางผิดปกติ,การเสื่อมจากความสูงอายุ, การได้รับอุบัติเหตุ การขาดการพักผ่อนที่เพียงพอ

ทางด้านจิตใจ ความวิตกกังวลเรื้อรัง มีผลเปลี่ยนเป็นพยาธิสภาพทางความคิด,การใช้กลไกทางจิตป้องกัน ตนเองมากเกินไป ,การเผชิญภาวะเครียดแล้วไม่
สามารถแกไ้ขปัญหาได้ เป็นต้น

พิมพ์วลัญช์ อายุวัฒน์,ภาสินี โทอินทร์ และปรานต์ศศิ เหล่ารัตน์ศร. (2561). F 20 : โรคจิตเภท (Schizophrenia). สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563,จากhttps://administer.pi.ac.th/uploads/eresearcher/upload_doc/2018/academic/1531378592828010009140.pdf

ความเชื่อใดๆ ที่ไม่สามารถสั่นคลอนได้ แม้ว่าจะมีหลักฐานอย่างชัดเจนที่คัดค้านความเชื่อนั้นๆ

3.ความผิดปกติในส่วนอื่นๆของสมอง พบว่าผู้ป่วยเหล่านี้มีเลือดไปเลี้ยงสมองส่วนหน้าลดลง และการทำงานของสมองส่วนหน้ามีไม่เต็มที่

มีการรับรู้ทางระบบประสาทใดๆ ซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่มีสิ่งเร้า(External Stimuli) เช่นได้ยินเสียงคนมาพูดด้วยทั้งๆ ที่ไม่มีใครพูดด้วย (หูแว่ว) มองเห็นวิญญาณ (เห็นภาพหลอน)

1. สร้างสัมพันธภาพเพื่อให้ผู้ป่วยเกิดความไว้วางใจตามหลักการพยาบาลจิตเวช

2. รับฟังความคิดของผู้ป่วยโดยไม่ตัดสินหรือตำหนิผู้ป่วย

3. ไม่ได้เถียงกับผู้ป่วย หรือให้เหตุผลว่าความเชื่อของผู้ป่วยนั้นผิด

4. จดัใหเ้ข้าร่วมกลุ่มกิจกรรมบำบัด เพื่อให้ผู้ป่วยได้ติดต่อกับสิ่งที่เป็นจริง

1.1 เกิดขึ้นอย่างไร เวลาไหน ความถี่ของการเกิดสาเหตุนำ หรือกระตุ้นก่อนเกิดอาการและมี
ประสาทหลอนทางไหน

นิตยา ศรีจำนง. (2554). การพยาบาลผู้ทมี่ คีวามผดิปกติทางด้านความคดิและการรับรู้:
Delusion, Hallucination, Illusion, Paraniod ,Withdrawal. สืบค้นเมื่อ 25 มิ.ย. 2563,จากhttp://www.elnurse.ssru.ac.th/nitaya_si/pluginfile.php/18/block_html/content/บทที่%204.2%20การพยบ.ผู้ที่มีอาการ%20Delusion..Hallucination..Illusion..Paranoid..Withdrawal.pdf

1.2 พฤติกรรมตอบสนองต่ออาการประสาทหลอนเนื้อหาของประสาทหลอนเฉพาะที่อาจเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยและผู้ป่วยยอื่นความสัมพันธ์ของประสาทหลอนกับ สถานการณ์หรือบุคคลที่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วยรวมทั้งวิธีการต่อสู้ปัญหาของผู้ป่วย

ระยะควบคุมอาการ เป็นการรักษาในช่วงอาการกำเริบ เป้าหมายของการรักษาในระยะนี้ คือ การควบคุมอาการให้สงบลงโดยเร็ว ยามีส่วนสำคัญมาก จะทำให้อาการของผู้ป่วยสงบลงโดยเร็ว โดยกลางคืนนอนหลับได้ อารมณ์หงุดหงิดหรือพฤติกรรมก้าวร้าวลดลง อาการกระสับกระส่าย หรือวุ่นวายก็จะดีขึ้น ซึ่งมักเห็นผลในการรักษาเช่นนี้ได้ภายในสัปดาห์แรก

6. แก้ไขปัญหาที่เกิดจากผลของความคิดหลงผิด เช่น ความคับข้องใจ ความวิตกกังวล ความกลัว ความเศร้า

2.ไม่โตแย้ง ขำ หรือเห็นเป็นเรื่องตลก เกี่ยวกับอาการประสาทหลอนที่ผู้ป่วยบอกและบอกถึงสภาพความเป็นจริง (Present reality) ตามความคิดและความรู้สึกของพยาบาล

ระยะต่อเนื่อง หลังจากที่อาการสงบลงแล้ว ผู้ป่วยยังจำเป็นต้องกินยาต่อเนื่องอยู่อีก ทั้งนี้เพื่อป้องกันมิให้กลับมามีอาการกำเริบขึ้นมาอีก

แบบแผน สติปัญญาและการรับรู้ (Cognitiver perceptual pattern)

เป็นการใช้กระแสไฟฟ้าผ่านบริเวณศีรษะของผู้ป่วยในปริมาณน้อยๆ เพื่อทำให้เกิดการชักเหมือนกับในโรคลมชัก กระแสไฟที่ใช้มีขนาดต่ำมาก ไม่มีอันตรายต่อสมองอย่างแน่นอน ปัจจุบันวิธีการทำก้าวหน้าขึ้นมาก การชักที่เกิดขึ้นนั้นอาจเห็นเพียงปลายแขนขยับเล็กน้อย

3. ช่วยให้ผู้ป่วยรับรู้และยอมรับความสัมพันธ์ระหว่างสถานการณ์นำ และการเกิดอาการประสาทหลอน

แบบแผนการเผชิญและความทนต่อความเครียด (Coping - stress tolerance pattern)

4.1 ให้ผู้ป่วยได้พบปะกับบุคคลอื่น โดยชักชวนใหผู้ป่วยพดูคุยกับผู้ป่วยอื่น

4.2 ให้เข้ากลุ่มกิจกรรมบำบัดที่เหมาะสมกับอาการหรือพฤติกรรมของผู้ป่วยอย่างน้อย2 กลุ่มใน 1 สัปดาห์

เน้นที่สัมพันธภาพในการรักษา ความสัมพันธ์ที่ดีสามารถช่วยผู้ป่วยได้ โดยรับฟังด้วยความเข้าใจ ไม่โต้แย้งคัดค้านอาการหลงผิดว่าไม่จริง ในขณะเดียวกันก็ไม่สนับสนุนความเชื่อของผู้ป่วย

รักษาในโรงพยาบาล หากอาการรุนแรง เช่น มีความเสี่ยงต่อการทำร้ายตัวเอง หรือผู้อื่น

1.การช่วยเหลือด้านจิตใจ เช่น ช่วยผู้ป่วยในการหาวิธีแก้ปัญหาในแบบอื่นๆ

Auditory hallucination : อาการประสาทหลอนทางการได้ยิน หรือหูแว่ว

4.3 มอบหมายงานของตึกที่ผู้ป่วยสามารถช่วยทำได้เช่น รดน้ำต้นไม้ เช็ดโต๊ะอาหาร

2.การให้คำแนะนำแก่ครอบครัว เป็นการให้ความรู้แก่ญาติและผู้ดูแล

4.4 จัดให้ผู้ป่วยได้รับประสบการณ์ตรงในการเรียนรู้วิธีการเผชิญความวิตกกังวลขณะที่อยู่ในสถานการณ์นั้น เพื่อป้องกันการเกิดอาการประสาทหลอน โดยการใช้กระบวนการกลุ่มสัมพันธ์เพื่อการบำบัด

3.กลุ่มบำบัด เป็นการจัดกิจกรรมระหว่างผู้ป่วยขณะที่ผู้ป่วยอยู่ในโรงพยาบาล

Visual hallucination : อาการประสาทหลอนทางการเห็น ภาพหลอน เห็นภาพเป็นคนหรือ
สิ่งของ บางรายเห็นภาพคนจะมาทำร้าย

Gastatory hallucination : อาการประสาทหลอนทางการรับรส รู้สึกรสแปลกๆ

4.นิเวศน์บำบัด เป็นการจัดสภาพแวดล้อมในโรงพยาบาลเพื่อช่วยส่งเสริมขบวนการรักษา

Alfactory hallucination : อาการประสาทหลอนทางการได้กลิ่น รู้สึกกลิ่นแปลกๆ

พยาบาลควรสร้างสัมพันธภาพกับครอบครัวของผู้ป่วย พร้อมประเมินสภาพทั่วไปของครอบครัว เช่น บทบาทสมาชิกในครอบครัว วิธีการสื่อสารต่อกัน ระดับของสัมพันธภาพ ความใส่ใจต่อการเจ็บป่วยของผู้ป่วย และระดับความสามารถของครอบครัวในการดูแล

เตรียมญาติในการดูแลและอยู่ร่วมกับผู้ป่วย โดยการให้คำปรึกษาปัญหาต่างๆที่ญาติเผชิญอยู่การให้ความรู้ลักษณะทั่วไปของการป่วยจิตเวช และการให้คำแนะนำในการดูแลผู้ป่วยที่บ้าน

จัดให้มีหน่วยงานแนะนำ และช่วยแก้ปัญหาเมื่อครอบครัวเผชิญภาวะวิกฤตต่างๆเนื่องมาจากการป่วยจิตเวช

Delusion of persecution อาการหลงผิดคิดว่าตนเองถูกปองร้าย กลั่นแกล้ง รู้สึกเหมือนมี
คนคอยติดตามเพื่อจะทำร้าย หรือคิดไปเองว่ามีคนขู่จะทำร้าย

Delusion of grandeur อาการหลงผิดคิดว่าตนเองมีอำนาจ มีความสามารถพิเศษเป็น
บุคคลสำคัญ มีบารมีเหนือกว่าผู้อื่น

1. ทางดา้นร่างกาย มีความผิดปกติของระบบประสาท เน้ืองอกในสมอง สมองเสื่อม สมองไดร้ับความกระทบกระเทือน ความผิดปกติเกี่ยวกบั เมตาโบลิคและต่อมไร้ท่อการติดเช้ือการไดร้ับสารพิษ ยาและสิ่งเสพติด

Delusion of reference อาการหลงผิดคิดว่าผู้อื่นพูดเรื่องราวเกี่ยวกับตน นินทาว่าร้าย หรือ
คิดว่าเรื่องต่างๆที่เกิดในโทรทัศน์วิทยุเป็นไปเพื่อสื่อความหมายถึงตนเองในทางที่ไม่ดี

ทางด้านจิตใจเชื่อว่า เป็นผลมาจากการเล้ียงดูและประสบการณ์ในวยัเด็กที่ไม่ไดร้ับความอบอุ่นbasic trust ไม่เกิด เด็กที่มีปัญหา broken home โดยการทารุณกรรม (abuse) พ่อแม่เล้ียงดูอย่างไม่เสมอตน้เสมอปลาย ปฏิเสธลูกทำให้เด็กเกิดความรู้สึกไม่ปลอดภัย ไม่ไว้วางใจ คนรอบข้างมองโลกในแง่ร้ายสัมพนัธภาพกบัผอู้ื่นบกพร่อง ไม่เป็นมิตรกับ ใครจนกลายเป็นความหวาดระแวง

Delusion of being controlled อากรหลงผิดว่าการกระทำ ความคิดและความรู้สึกของ
ตน ถูกควบคุมโดยอำนาจภายนอก

Delusion of nihilistic อาการหลงผิดว่าส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายขาดหายไป

Delusion of jealousy อาการหลงผิดว่าคู่ครองของตนเองนอกใจ

Delusion of thought broadcasting อาการหลงผิดว่าความคิดของตนเองกระจายออก
นอกตัว ทำให้ผู้อื่นสามารถล่วงรู้ความคิดของตน

Delusion of thought insertion อาการหลงผิดว่าความคิดที่มีอยู่ไม่ใช่ของตน แต่เป็น
ความคิดของคนอื่นใส่เข้ามาในสมองตน

Delusion of thought withdrawal อาการหลงผิดว่าความคิดถูกดึงออกไปจากสมองของ
ตนเอง

Erotomanic delusion อาการหลงผิดว่ามีคนอื่นมารักตนเอง ซึ่งมักเป็นบุคคลที่มีชื่อเสียง
หรือมีสถานภาพสูงกว่า

Somatic delusion อาการหลงผิดคิดว่าตนเองเจ็บป่วยทางร่างกาย บางรายมีความรู้สึกว่า
มีแมลงอยู่ในผิวหนัง บางรายคิดว่าอวัยวะภายในของตนเองไม่ทำงาน

Bizarre delusion อาการหลงผิดที่มีลักษณะความเชื่อและความคิดแปลกที่เป็นไปไม่ได้เลย
เป็นความหลงผิดที่มีลักษณะเด่นในผู้ป่วยโรคจิตเภท และไม่ค่อยพบในโรคจิตอื่นๆ

1. ยอมรับในพฤติกรรมหวาดระแวง ไม่โต้แย้ง ต่อตา้น และประเมินระดบัความรุนแรงของอาการ

2. สร้างความไวว้างใจในการติดต่อกับผู้ป่วยแบบตัวต่อตัว (One to one relationship) โดยเน้นการ
   สร้างความวางใจและความเชื่อถือ

3. ผู้ป่วยที่มีความหวาดระแวงในบางสิ่ง เช่น อาหารมียาพิษ มีคนจะลอบฆ่า พยาบาลต้อยอมรับและจัดบรรยากาศใหผ้ ปู้่วยรู้สึกปลอดภยั การใหค้วามจริงกบัผปู้่วยจะกระทา ไดต้อ้งแน่ใจวา่ ผู้ป่วยรับได้การให้เหตุผลเพียงอย่างเดียวผูู้ป่วยอาจไม่เชื่อถือ พยาบาลอาจจะตอ้งแสดงพฤติกรรมให้ผูป้่วยแน่ใจดว้ย เช่น ชิมอาหารให้ดู เป็ นต้น

4. ใหผู้ป่วยมีกิจกรรม ลดเวลาที่ผปู้่วยอยคู่ นเดียว ซ่ึงอาจทำใหม่ความคิดหมกมุ่นอยู่ในเรื่องเดิมๆ

5. ผู้ป่วยหวาดระแวง มักจะมีความโกรธก้าร้าวควบคู่ไปด้วยเสมอควรใชว้ิธีโอนอ่อนผ่อนปรน
   อดทนในสิ่งที่ผปู้่วยแสดงออกและใหผู้ป่วยทำกิจกรรมที่ระบายความก้าวร้าว

6. ผู้ป่วยหวาดระแวงจะมีความเคลือบแคลงสงสัยไม่แน่ใจในการพบปะผู้คน หรือการเข้าร่วมกิจกรรมโดยออกมาในรูปแบบของการแยกตัวเอง รุกรานผู้อื่นก่อนเพื่อป้องกัน ตนเองหรือกล่าวหาผอู้ื่นกล่าวหาวา่ กิจกรรมบา บดักลุ่มไม่น่าสนใจ พยาบาลต้องคอยสังเกตและระมัดระวังการก่อความวุ่นวายการทำ ร้ายผู้อื่นและถา้ผู้ป่วยสามารถเข้าร่วมกิจกรรมได้ควรชมเชยเพื่อใหผู้ป่วยเกิดความมั่นใจและภาคภูมิใจ
   ในตัวเอง

7. การสื่อสารกับผู้ป่วยต้องเปิดเผยจริงใจรักษาคำ พดู ให้ข้อมูลอย่างชัดเจนตรงไปตรงมาหลีกเลี่ยงการมองเห็นจ้อง หรือระมดัระวังการกระซิบกระซาบต่อหน้าผู้ป่วยเพราะผู้ป่วยอาจเข้าใจว่าพยาบาลนินทาให้ร้ายหรือระแวง

8. ในการสนทนาและติดต่อสื่อสารกับผู้ป่วยใช้หลักการสนทนา เช่นเดียวกับผู้ป่วยที่มีความหลงผิด
   และใช้เทคนิคการสนทนาอื่นๆ