Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลมารดาหลังคลอด ที่มีภาวะแทรกซ้อน, นางสาวอริญา ไชยสัจ เลขที่ 124…
การพยาบาลมารดาหลังคลอด
ที่มีภาวะแทรกซ้อน
มดลูกไม่เข้าอู่ (Subinvolution of Uterus)
สาเหตุ
• ภาวะต่างๆ ที่ทำให้การหดรัดตัวของมดลูกไม่ดี ได้แก่ มีเศษรกหรือหุ้มเยื่อทารกค้างในมดลูก มีก้อนเนื้องอกของมดลูก ตั้งครรภ์หลายครั้ง ทารกตัวโต กระเพาะปัสสาวเต็ม
• การผ่าตัดคลอดเอาทารกออกทางหน้าท้อง
• ทารกไม่ได้ดูดนมแม่
• มีการติดเชื ้อของมดลูก (Endometritis)
• มดลูกคว่ำหน้ามากหรือคว่ำหลังมาก
อาการและอาการแสดง
• น้ำคาวปลาไม่จางลง
• น้ำคาวปลาที่จางลงเปลี่ยนเป็นสีแดง
• ระดับยอดมดลูกไม่ลดลง
• ปวดมดลูกและมีไข้
• เหนื่อยอ่อนเพลีย
การรักษา
• ให้ยา Oxytocin
• Dilatation and Curettage
• Antibiotic in endometritis
การพยาบาล
• ประเมิน daily HF, lochia, อาการปวดมดลูก
• Early ambulation postpartum
• ติดตาม vital signs
เยื่อบุมดลูกอักเสบ (Endometritis)
อาการและอาการแสดง
• มีน้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น
• น้ำคาวปลาไม่เปลี่ยนสี จะมีสีน้ำตาลแดง อาจมีเยื่อหุ้มรกออกมา
• มดลูกมีขนาดใหญ่คลำได้ทางหน้าท้อง มีลักษณะนุ่ม กดเจ็บ
• 3 วันหลังคลอดมีไข้ ไม่เกิน 38.8องศาเซลเซียส
• ชีพจร 90-120 ครั้งต่อนาที อาจมีดอาการปวดศีรษะ อ่อนเพลีย
• WBC > 20,000/mm3 และมีการเพิ่มขึ้นของ neutrophil
การรักษา
• การรักษาตามอาการ
• ร่วมกับการให้ยาปฏิชีวนะ ที่ครอบคลุมเชื้อที่สงสัย
อุ้งเชิงกรานอักเสบ (Parametritis)
ติดเชื้อที่ปากมดลูกหรือมดลูก ลามไปทางหลอดน้ำเหลือง ทำให้เกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบเป็นหนองในอุ้งเชิงกราน
สาเหตุ : มีการติดเชื้อที่ช่องคลอด หรือปากมดลูก ซึ่งทวีความรุนแรง หรือเป็นอยู่นานโดยไม่ได้รับการดูแลรักษา ทำให้เกิดการติดเชื้อลุกลาม
อาการและอาการแสดง
• ไข้ 38.9-40 องศาเซลเซียส ร่วมกับ tachycardia
• มดลูกโตขึ้น กดเจ็บที่มดลูกส่วนล่างข้างเดียวหรือสองข้าง
• ตำแหน่งมดลูกจะ fix จากหนองที่เกิดขึ้นตาม round ligament
การรักษา
• การรักษาตามอาการ
• ร่วมกับการให้ยาปฏิชีวนะ ที่ครอบคลุมเชื้อที่สงสัย
• ถ้ามีฝีหรือหนองต้องระบายออก
เยื่อบุช่องท้องอักเสบ (Peritonitis)
เชื้อเข้าทางช่องคลอดผ่านปากมดลูก เข้ามดลูก ปีกมดลูกกระจายเข้าเยื่อบุช่องท้อง
อาการและอาการแสดง :
• ปวดท้องหรือสัมผัสท้องแล้วปวด บางรายไม่ชัดเจนเนื่องจากผนังหน้าท้องจะมีความหย่อนตัวในช่วงหลังคลอด
• ท้องอืดหรือแน่นท้อง
• ไข้
• คลื่นไส้และอาเจียน
• เบื่ออาหาร
การรักษา
• การให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมทั้ง aerobes และanaerobes
• ถ้าเป็นรุนแรงจากแผลมดลูกเน่าและแยก หรือมีการแตกทะลุของลำไส้ จะต้องได้รับการผ่าตัดเร่งด่วน
การติดเชื้อที่แผลฝีเย็บ
Episiotomy infection
สาเหตุ
• การติดเชื้อสัมพันธ์กับการแยกของแผล
• ปัจจัยส่งเสริมให้เกิดแผลแยกอื่นๆ เช่น ความผิดปกติของระบบการแข็งตัวของเลือด การสูบบุหรี่ การติดเชื้อ HPV
อาการและอาการแสดง
มีอาการปวดเฉพาะที่ที่แผล ปัสสาวะลำบาก อาจมีปัสสาวะคั่งหรือไม่ก็ได้ มีไข้ มักจะเป็นไข้ต่ำๆ
ลักษณะของแผลติดเชื้อ
• เริ่มจากขอบแผลบวม เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดง
• ไหมที่เย็บอาจขาดหลุดออกมา จนทำให้เกิดการแยกของแผล
• มีหนองตามมา
การรักษา
• ขจัดเนื้อตายและเปิดระบายหนองร่วมกับให้ยาปฏิชีวนะ
• ในรายที่มีลักษณะแผลอักเสบแต่ยังไม่มีหนองสามารถให้ยาปฏิชีวนะอย่างเดียว
• การดูแลแผลให้ sitz bath บ่อยๆทุกวัน
• ให้ยาแก้ปวด
การติดเชื้อที่แผลแผลผ่าตัด
(Abdominal incisional infections)
ปัจจัยเสี่ยง เช่น DM, HT, Obesity
อาการ
เริ่มแสดงอาการไข้ตั ้งแต่ 4 วันหลังผ่าตัด หรือในบางราย อาจพบว่ายังมีไข้ต่อเนื่องในขณะได้รับยาปฏิชีวนะ
บริเวณแผลจะแดงและมีหนอง
การดูแลรักษา
การให้ยาปฏิชีวนะ ร่วมกับการผ่าตัดระบายหนอง
ทำแผลแบบเปียก (wet dressing) 2 ครั ้งต่อวัน
เริ่มมีการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ 4-6 วัน แล้วจึงเย็บปิดแผล ด้วยไหม
ภาวะหลอดเลือดดำอักเสบในอุ้งเชิงกราน (Pelvic Thrombophlebitis)
เกิดจากการติดเชื้อบริเวณมดลูก โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นที่เกาะของรกบริเวณ Fundus การอักเสบของเส้นเลือดในบริเวณกล้ามเนื้อมดลูกลุกลามเข้าไปใน Ovarian Vein ซึ่งข้างขวาจะเข้า Inferior Vena Cava ข้างซ้ายจะเข้า Renal Vein
อาการและอาการแสดง
ปวดบริเวณท้องน้อยด้านล่างและปวดบริเวณสีข้าง (Flank) อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งสองอย่าง
ตรวจพบก้อนบริเวณ Parametrium กดเจ็บตามเส้นเลือดที่มีการอักเสบ
มักจะมีอาการปวดบริเวณที่มีการอักเสบในวันที่สองหรือสามหลังคลอด
อาจจะมีไข้หรือไม่มีก็ได้
ผลตรวจ CT หรือ MRI
การรักษา
• การรักษาการติดเชื้อที่สำคัญ คือ การให้ยาปฏิชีวนะ
• ส่วนการให้ Heparin ร่วมด้วยเชื่อว่าอาจท าให้ไข้ลดลงช้าลง
เต้านมอักเสบ (Breast Abscess)
การอักเสบของต่อมน้ำนม พบในช่วง 3-4 สัปดาห์หลังคลอด มักจะเป็นข้างเดียว และบางตำเแหน่ง
สาเหตุ
มีการติดเชื้อ เชื้อที่พบบ่อยคือ Staphylococcus Aureus ถ้าไม่รักษาจะเกิดอาการรุนแรง
หัวนมแตก ถลอกหรือมีรอยแตก จากการบีบนวดเต้านมมากๆ
เต้านมคัดมาก ท่อน้ำนมอุดตัน และจากการดูดนมของทารกที่มี
เชื้อในจมูก และคอ โดยเชื้อเข้าสู่ท่อนมโดยตรง
อาการ
มีไข้ ผิวหนังบริเวณเต้านมมีลักษณะ แดง ตึง แข็ง เจ็บ ปวดผิวหนังจะนุ่ม เป็นมัน ต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้อาจโต และเจ็บ
การรักษา
• เพาะเชื้อน้ำนมข้างที่มีการอักเสบก่อนเริ่มรักษา
• ให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมเชื้อที่พบบ่อย
• ให้ยาแก้ปวด
• ให้นมบุตรได้ ยกเว้นมีอาการปวดมาก
• การเจาะระบายหนอง นิยมวิธีใช้เข็มเจาะดูด (needle aspiration)
ก้อนเลือดคั่งที่ฝีเย็บ (Hematoma)
สาเหตุ
การเย็บไม่ถึงก้นแผล การแตกของเส้นเลือดดำขอด(varicose vein) มีรายงานเกิดจากการแตกของหลอดเลือดโป่งพอง (aneurysm) บริเวณ hypogastric artery
อาการและอาการแสดง
• ปวดบริเวณทีมีก้อนเลือดคั่งชัดเจน
• รู้สึกปวดถ่วงในช่องคลอด
• อาจจะมีปัญหาปัสสาวะ หรือ อุจจาระลำบาก
การรักษา
• ถ้าขนาดของก้อนเลือดคั่งไม่ใหญ่ จะรักษาตามอาการและใช้
น้ำแข็งกดทับ ให้ยาแก้ปวด ยาแก้อักเสบ
• ใส่สายสวนปัสสาวะไว้ถ้าผู้ป่วยปัสสาวะเองไม่ได้
• รักษาโดยวิธีผ่าตัดเข้าไปเอาก้อนเลือดคั่งออก
ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด (Postpartum depression)
อาการและอาการแสดง
ภาวะที่จิตใจหม่นหมอง หดหู่ เศร้าสร้อย ร่วมกับรู้สึกท้อแท้ หมดหวัง มองโลกในแง่ร้าย จะแสดงให้เห็นว่าพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจากเดิม
อาการเด่นชัดหลังคลอด 2-3 เดือน มีอาการนานกว่า 2 wk.
การรักษา
• การบำบัดด้วยยา ในกลุ่ม Selective serotonin reuptake inhibitor เป็นอันดับแรก
• เข้ากลุ่มจิตบำบัด
การพยาบาล
• การดูแลให้มารดาได้รับความสุขสบายและการพักผ่อนอย่างเพียงพอ
• อธิบายสาเหตุความไม่สุขสบายและความแปรปรวนของอารมณ์และจิตใจในระยะหลังคลอด
• ให้ความสนใจ สร้างสัมพันธภาพที่ดีแก่มารดา พูดคุยให้การดูแลเอาใจใส่ ให้กำลังใจมารดาสม่ำเสมอ
ภาวะจิตประสาทหลังคลอด
(Postpartum psychosis)
อาการและอาการแสดง
อาการมักจะเริ่มตั้งแต่ 48-72ชั่วโมง หลังคลอด และไม่พบอาการในผู้ป่วยหลังคลอด เกิน 2 wk.แล้ว
• มีอาการรุนแรงทันที นอนไม่หลับ กระสับกระส่ายหงุดหงิดง่าย อารมณ์ไม่แน่นอน วิตกกังวลอย่างมาก อาการต่อมาคือ สับสน จำเวลา สถานที่ บุคคลไม่ได้ ความจำเสื่อม สมาธิเสีย วุ่นวาย พูดเพ้อเจ้อ มีท่าทางแปลก ๆ ร้องไห้คร่ำครวญ หลงผิดหวาดระแวง ประสาทหลอน หูแว่ว บางรายซึม เบื่ออาหาร มีความติดว่าบุตรจะถูกแย่ง ถูกขโมย ลงโทษว่าตนไม่ดี คิด และพยายามฆ่าตัวตาย
การรักษา
• รับรักษาในโรงพยาบาล และงดเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
• การใช้ยา โดยยาที่ใช้จะมีอยู่ 3 กลุ่มคือ ยาต้านโรคจิต (Antipsychotic drug) ยาลดภาวะซึมเศร้า (Antidepressants) ยาควบคุมอารมณ์ (Mood stabilizer)
การพยาบาล
• สังเกตอาการอย่างใกล้ชิด
• ให้ความสนใจทุกกิจกรรมและค าพูด
• ป้องกันการท าร้ายตนเอง
• สิ่งที่อาจก่อให้เกิดอันตรายเก็บให้พ้นบริเวณที่มารดาพัก เช่นมีด กรรไกร
• ดูแลให้ได้รับยา
การติดเชื้อหลังคลอด (Postpartum infection)
การอักเสบติดเชื้อภายหลังจากการคลอดทางช่องคลอดหรือการผ่าตัดคลอด ส่วนมากเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ผู้ป่วยมักมีไข้สูง ตั้งแต่ 38 องศาเซลเซียสขึ้นไปลังจาก 24 hr.ของการคลอดบุตร จนถึงประมาณ 10 วันหลังคลอด
นางสาวอริญา ไชยสัจ เลขที่ 124 รหัส 602701125