•ไวรัสบางชนิด เช่น ไวรัสเฮชทีแอลวี
(HumanT- lymphotropicvirusTypeI หรือเรียกย่อว่าHTLV-1)

• การสร้างภูมิคุ้มกัน Biologicaltherapyโดยการใช้ interferon กับเซลล์มะเร็งได้บางชนิด

มีทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง คือ เสียเลือดมากกว่า1ใน 3 ของปริมาณเลือดทั้งหมดของร่างกาย เช่น การเสียเลือดจากอุบัติเหตุการเสีย เลือดจากทางเดินอาหาร (Gastrointestinal bleeding)

5.อาการทางสมอง เช่น รู้สึกสมองช้า เวียนศีรษะ หลงลืมง่าย
ขาดสติในการทำงาน เรียนหนังสือไม่ดีเท่าท่ีควร นอนไม่หลับ

3.อาการอ่อนเพลีย ไม่สดชื่น ไม่มีแรงเคลื่อนไหว ทำให้มีการเคลื่อนไหวช้าลง ออกกำลังกายไม่ได้ตามปกติหรือมีเหงื่อออกมากผิดปกติ

6.อาการหัวใจขาดเลือด มักพบในผู้ป่วยท่ีมีโรคหลอดเลือดหัวใจตีบหากมีภาวะซีดร่วมด้วย จะทำให้อาการของโรคหัวใจรุนแรงขึ้น

2.อาการเหนื่อยง่าย หรือรู้สึกเหนื่อยผิดปกติเวลาที่ต้องออกแรงเช่น การเดินขึ้นบันได ทำงานไม่ค่อยไหว บางรายอาจมีอาการใจสั่นร่วมด้วย หากรุนแรงจะมีอาการของโรคหัวใจวาย เช่น
อาการเหนื่อย แน่นหน้าอก หอบเป็นต้น

7.อาการเลือดไปเลี้ยงท่ีขาไม่เพียงพอ พบในผู้ป่วยท่ีมีโรคหลอดเลือดของขา ทำให้ปวดขาเดินไดไ้ม่ไกล หรือต้องหยดุพักบ่อยๆเวลาเดิน

1.อาการซีด หรืออาจมีคนทักว่าเหลือง ซีด อาการซีดดูได้
จากหน้าตา ผิวหนัง เปลือกตา เหงือก และลิ้น

ภาวะที่เลือดออก และสะสมภายในเนื้อเยื่อจนเกิดเป็นก้อนขึ้น (Hematoma)

2. การรับประทานอาหาร ควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาหารที่มีธาตุเหล็กและโปรตีนสูง ได้แก่ ไข ตับ ไต เนื้อสัตว์ และเมล็ดธัญพืช เช่น ถั่ว งา เมล็ดฟักทอง ลูกเดือย เป็นต้น

3. การให้คาปรึกษาเกี่ยวกับโรคที่เป็นสาเหตุของการเกิดภาวะซีด โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น ธาลัสซีเมีย หากผู้ป่วยเป็นโรคหรือเป็นพาหะ พยาบาลควรให้ความรู้และคำแนะนำเกี่ยวกับการปฏิบัติตัว การให้คำปรึกษาก่อนแต่งงาน ตลอดจนการวางแผนครอบครัว

1. พฤติกรรมการรับประทานยาที่ถูกต้อง โดยรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง ไม่รับประทานยาชุด ยาแก้ปวดเมื่อย ยาแก้อักเสบ ยาลูกกลอน เพราะจะทำให้มีเลือดออกในกระเพาะอาหาร หรือกระเพาะอาหารทะลุได้

4. การพักผ่อน และการออกกำลังกาย โดยควรประเมินสภาพร่างกายของผู้ป่วยก่อน เพื่อให้คำแนะนำในการทำกิจกรรมและการออกกำลังกายที่เหมาะสมแก่ผู้ป่วย

2. ภาวะซีดจากความผิดปกติของเซลล์ที่สร้างเม็ดเลือดแดงหรืออวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของเม็ดเลือดแดง เช่น อาจเกิดจากโรคของไขกระดูก เช่น ไขกระดูกฝ่อ มะเร็งต่อมนํ้าเหลือง มะเร็งไขกระดูก มะเร็งเม็ดเลือดขาว เป็นต้น

3. ภาวะซีดจากพยาธิสภาพของโรคต่าง ๆ เช่น โรคไตวายเรื้อรัง โรคตับ โรคเอสแอลอี โรครูมาตอยด์ เป็นต้น

1. ภาวะซีดจากการขาดสารอาหารจำเป็นสำหรับการสร้างเม็ดเลือดแดง เช่น ขาดธาตุเหล็ก ขาดโฟเลต ขาดวิตามินบี12 ขาดโปรตีน ไขมัน วิตามิน และแร่ธาตุ เป็นต้น

1. การเสียเลือดชนิดเฉียบพลันหรือเรื้อรัง ได้แก่ เสียเลือดจากอุบัติเหตุ มีประจาเดือนที่มากและนานกว่าปกติ มีเลือดออกกะปริดกะปรอยทางช่องคลอด การเสียเลือดในทางเดินอาหาร

ต่อระบบโลหิตวิทยา เช่น เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เวียนศีรษะ เป็นต้น หากซีดมาก ๆ อาจมีอาการและอาการแสดงของภาวะหัวใจล้มเหลวร่วมด้วย ผู้ป่วยที่ซีดมากอาจมีอาการมึนงง สับสน

ผลต่อเซลล์ผิวภายนอกและภายในร่างกาย เช่น เล็กอ่อนแบนหรือเป็นรูปซ้อน มุมปากอักเสบ ลิ้นเลี่ยน อาจมีอาการกลืนลำบาก หากมีอาการซีดรุนแรงมาก อาจพบการอักเสบของกระเพาะอาหารเนื่องจากขาดเลือดไปเลี้ยง

ผลต่อภูมิต้านทานของร่างกาย ทำให้จำนวน T-lymphocyte ลดลง Lymphocyte transformation ถูกกด Myeloperoxidase ในเม็ดเลือดขาว และ Lactoferrin ลดลง ทำให้ความสามารถในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียลดลง

ผลต่อการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย ร่างกายจะไม่สามารถรักษาอุณหภูมิไว้ได้เมื่ออยู่ในภาวะที่มีอุณหภูมิต่ำ ๆ เนื่องจากความผิดปกติของเมตาบอลิสมของไทรอยด์ฮอร์โมนที่ต้องอาศัยเอนไซม์ที่มีเหล็กเป็นส่วนประกอบ

ผลต่อการตั้งครรภ์ มารดาที่มีภาวะซีดโดยเฉพาะถ้ามีภาวะซีดตั้งแต่ไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ จะมีอัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์สูงขึ้นอย่างชัดเจน

ผลต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของเด็ก ทารกที่ขาดธาตุเหล็กอย่างรุนแรงมีการเจริญเติบโตและพัฒนาการช้ากว่าปกติ

การตรวจร่างกาย การดูอาจเห็นว่าลิ้นแดง บวม เรียบ และเจ็บ (Glossitis) มุมปากอาจจะบวมแดง และเจ็บ (Angular stomatitis) จากการดูอาจพบเล็บเป็นรูปช้อนและเปราะ

ระดับฮีโมโกลบินต่ำ ฮีมาโตคริตต่ำ ระดับธาตุเหล็กให้ซีรั่ม (Serum iron) ต่ำ ระดับเฟอริตินในซีรั่ม (Serum ferriti) ต่ำ

การศึกษาระบบทางเดินอาหาร เช่น Guaiac stool tests, Barium swallow, Barium enema, Endoscopy และ Sigmoidoscopy เป็นต้น

2. ให้เหล็กโดยการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กมากขึ้น เช่น Ferrous sulfate, Ferrous gluconate, Ferrous fumarate < 30 ไมโครกรัม/ลิตร ยืนยันการขาดธาตุเหล็ก เป็นต้น

3.ให้รับประทานร่วมกับวิตามินซีสูงในมื้อเดียวกัน เพราะวิตามินซีจะช่วยทำให้ร่างกายสามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีขึ้นโดยรับประทานผักและผลไม่ให้มาก ๆ

อาการของเนื้อเยื่อได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ เช่น อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย เป็นต้น

อาการทางระบบประสาท เช่น ความจำเสื่อม สับสน ชาที่แขนขา กล้ามเนื้อขาไม่มีแรง มีอาการสั่นเดินแล้วล้ม การรับความรู้สึกเสียไป ไม่มีรีเฟล็กซ์
มีอาการสั่น เดินแล้วล้ม เป็นต้น

อาการในระบบทางเดินอาหาร เช่น อาหารไม่ย่อย คลื่นไส้ อาเจียน
เบื่ออาหาร ท้องอืด ท้องผูก ท้องเสีย เจ็บปาก ลิ้นเลี่ยนแดง น้าหนักลด เป็นต้น

ได้รับ วิตามินบี12 ไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย เนื่องจากการ ดูดซึมผิดปกติ หรือพฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่เหมาะสม

มีความบกพร่องในการแลกเปลี่ยนก๊าซเนื่องจากมีปริมาณเม็ดเลือดแดงน้อย

เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เนื่องจากสูญเสียความรู้สึกและไม่สามารถเคลื่อนไหวได้

หมายถึง ภาวะซีดจากไขกระดูกฝ่อ เป็นโรคที่มีการขาดเม็ดเลือดทุกชนิด (Pancytopenia)

เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมแต่กำเนิด (Fanconi syndrome) ทำให้เลือดพร่องเม็ดเลือดทุกชนิดสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้

เกิดจากได้รับสารที่เป็นอันตรายต่อไขกระดูกโดยตรง ได้แก่ ได้รับยาปฏิชีวนะ

ภาวะซีดอะพลาสติก เป็นภาวะที่ไขกระดูกล้มเหลวไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดได้ตามปกติ ทำให้เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือดต่ำกว่าระดับปกติ

การติดเชื้อ เช่น ไวรัสตับอักเสบซี Epstein-Barr virus, Cytomegalovirus, Milliary tuberculosis โรครูมาตอยด์ และโรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน เช่น โรคเอสแอลอี

มีความเกี่ยวข้องกับความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิดในไขกระดูก พบว่า เซลล์ต้นกำเนิดมีคุณสมบัติผิดปกติไปจากเดิม เซลล์ฝ่อ ทำให้จำนวนเซลล์ในไขกระดูกลดลงมากจนถึงขึ้นไม่มีเซลล์ในไขกระดูกเลย หรือเรียกว่า Pancytopenia

พบจำนวนเม็ดเลือดแดงน้อยกว่า 1 ล้านเซลล์/ลบ.มม. เรติคิวโลไซต์ต่ำ

เลือดออกง่ายเนื่องจากเกล็ดเลือดต่ำ จะพบจ้ำเขียวตามผิวหนัง เหงือกและฟัน

มีไข้จากการติดเชื้อในร่างกาย พบเม็ดเลือดขาวในเลือดต่ำกว่า 2,000 เซลล์/ลบ.มม. เป็นชนิดลิมโฟไซม์

เกิดจากการที่ร่างกายสร้างเซลล์เม็ดเลือดที่ผิดปกติออกมา
เป็นจำนวนมากกว่าเซลล์เม็ดเลือดที่ปกติ

•Acute myeloid leukemia [AML] พบมากในเด็กและผู้ใหญ่

•Chronic lymphocytic leukemia [CLL] พบมากในอายุมากกว่า 55 ปี

2. การตรวจร่างกาย อาจไม่พบความผิดปกติ นอกจากซีด บางรายอาจมีตาตัวเหลือง ปัสสาวะมีสีนํ้าปลา มีไข้หนาวสั่น แต่ตับม้ามมักไม่โต

3. การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการตรวจพิเศษอื่น ๆ
   การตรวจเลือดพบว่าเม็ดเลือดมีลักษณะปกติ มีฮีโมโกลบินในปัสสาวะไม่มีการจัดกลุ่มของเม็ดเลือดแดง (Autoagglutination) และ Coomb’s test ให้ผลลบ

1. ซักประวัติ มีประวัติว่าตั้งแต่แรกคลอดมีอาการเหลืองผิดปกติ โดยไม่รู้สาเหตุ เหลืองมากผิดปกติเคยมีอาการซีดอย่างเฉียบพลันในระยะเวลาอันสั้น (7-10 วัน) มีประวัติเลือดจางในครอบครัว

3. ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด เพื่อลดภาวะแทรกซ้อน ดูแลให้สารน้าและติดตามภาวะสมดุลของอิเล็กโตรไลท์ ระหว่างมีการแตกทำลายของเม็ดเลือดแดง

2. ให้เลือด ชนิด Packed red cell เพื่อหลีกเลี่ยงโปแตสเซียมสูง

5. ให้คำแนะนำผู้ป่วยและญาติในการสังเกตอาการผิดปกติ
   หลีกเลี่ยงการใช้ยาโดยไม่จำเป็น ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง

1. หาสาเหตุและหลีกเลี่ยงแก้ไข เช่น หยุดยาหรือขจัดสารที่เป็นสาเหตุทำให้เม็ดเลือดแดงแตก รักษาโรคติดเชื้อที่เป็นสาเหตุ

2. มีภาวะไม่สมดุลของสารน้ำและอิเล็กโตรไลน์เนื่องจากการแตกของเม็ดเลือดแดง

เป็นความผิดปกติของการสังเคราะห์ฮีโมโกลบิน ซึ่งถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์

Thalassemia major เป็นความผิดปกติรุนแรงเพราะมีสภาวะโฮโมไซกัส (Homozygous state) มียินผิดปกติซึ่งได้รับมาจากทั้งบิดามารดา

แถวเอเชียโดยเฉพาะจากประเทศไทย ฟิลิปปินส์ และจีนมักพบว่าเป็นโรคธาลัสซีเมีย ชนิดมีความผิดปกติของการสร้างสายแอลฟา (Alpha-defect thalassemia)

เป็นสาเหตุให้เกิด Hydrops fetalis และ Fulminant intrauterine congestive heart failure เด็กทารกมีหัวใจและตับโต บวมและท้องมานอย่างมาก (Massive ascites) จะทำให้ตายตอนคลอด หรือเสียชีวิตตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดาได้

เป็นสาเหตุให้มี Mild to moderate microcytic hypochromic anemia ม้ามโตเล็กน้อย ผิวหนังเป็นสีบรอนซ์ และมีการขยายตัวของไขกระดูก มีความผิดปกติของโครงกระดูกซึ่งขึ้นกับระดับของ Reticulocytosis และขึ้นกับความรุนแรงของภาวะซีด มักไม่มีอาการ

จะมีอาการเจ็บป่วยมาก มีอการซีดอย่างรุนแรงเป็นผลให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลว ต้องให้เลือดเพื่อให้ผู้ป่วยมีชีวิตอยู่ได้ ผู้ป่วยจะมีตับและม้ามโต มีการเจริญเติบโตช้า

2. การตรวจร่างกาย จะพบอาการทางคลินิก การตรวจร่างกาย พบหน้าบอกธาลัสซีเมีย (Thalassemic face) ได้แก่ ซีด เหลือง ตับโต และม้ามโต

3. การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการตรวจพิเศษอื่น ๆ เช่น ตรวจสเมียร์เลือดมีลักษณะเม็ดเลือดแดงผิดปกติร่วมกับการทำ Hemoglobin typin

1. แบบประคับประคอง โดยรักษาตามอาการ และป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การให้เลือด ยาขับเหล็ก การตัดม้าม กรดโฟลิก (Folic acid) หลีกเลี่ยงอาหารที่มีธาตุเหล็กสูงและหลีกเลี่ยงยาบำรุงที่มีธาตุเหล็ก

2. การรักษาต้นเหตุ เช่น การปลูกถ่ายไขกระดูก การเปลี่ยนยีน (Gene therapy) การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำหนดเม็ดเลือด

Viper ได้แก่ งูแมวเซา (Russell’s viper; Daboia russelli) ทำให้เกิดภาวะ DIC และมีอาการของภาวะไตล้มเหลวเฉียบพลัน

Pit-viper ได้แก่ งูกะปะ (Malayan pit viper; Calloselasma rhodostoma)
และงูเขียวหางไหม้ (green pit viper; Trimerusurus spp.) ไม่มีภาวะ DIC อาการเลือดออกผิดปรกติมักไม่รุนแรง แต่อาการที่บริเวณแผลงูกัดจะรุนแรง

หยุดการเคลื่อนไหวโดยเฉพาะบริเวณที่ถูกกัด ในกรณีที่มีอาการบวมมาก ให้ยกบริเวณนั้นสูง

ให้ยาแก้ปวด แอเคตามิโนเฟน ไม่ให้ยาแก้ปวดที่มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลางแก่ผู้ที่ถูกงูพิษต่อระบบประสาทกัด และไม่ให้ แอสไพรินในผู้ป่วยที่ถูกงูพิษต่อระบบเลือดกัด

ให้ยาต้านจุลชีพในกรณีถูกงูเห่าและงูจงอางกัด ใช้ยาที่ครอบคลุมเชื้อทั้งแกรมบวก แกรมลบเละเชื้อไม่พึ่งอากาศ

รักษาภาวะฉุกเฉิน เช่น ภาวะช็อค anaphylactic shock การหยุดหายใจ

ควรให้ยากันบาดทะยัก ในกรณีงูพิษต่อระบบเลือดควรให้หลังจากอาการเลือดออกผิดปรกติดีขึ้น

2. ขนาดของเซรุ่มแก้พิษงูที่ใช้ คือ

• 30 มล.สำหรับความรุนแรงปานกลาง (moderate)
• 50 มล.สำหรับความรุนแรงมาก (severe)

3. การติดตามผู้ป่วย ติดตามภาวะเลือดออก และ VCT ทุก 6 ชั่วโมง หากยังมีภาวะเลือดออก หรือVCT ยังผิดปกติ สามารถให้เซรุ่มแก้พิษงูซ้ำได้อีก จน VCT ปกติ หลังจากนั้นควรทำ VCT ซ้ำอีกประมาณ 24 ชั่วโมง โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงมาก

4. ในผู้ป่วยที่ถูกงูแมวเซากัด ติดตามการตรวจวัดปริมาณปัสสาวะ ทุก 6 ชั่วโมง และอาจพิจารณาทำ hemodialysis เมื่อมีข้อบ่งชี้

Fibrin degradation products(FDP) สูง