Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหา เซลเจริญผิดปกติ - Coggle Diagram

- - - - หมายถึง มะเร็งของระบบโลหิต เกิดจากความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิด(Stem cell) ที่อยู่ในไขกระดูก (Bone Marrow)
      - เกิดการแบ่งตัวที่ผิดปกติ ไม่สามารถ differentiate ไปเป็นเซลล์ตัวแก่ได้
      - ส่งผลเม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้น เม็ดเลือดแดงและเกร็ดเลือดลดลง
      - ผู้ป่วยจึงเกิดอาการซีด เลือดออก และติดเชื้อได้ง่าย
      - พบบ่อยที่สุดในเด็ก คือ มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน (Acutelymphoblastic leukemia ,ALL)
  - - - พบน้อย พบได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่
      - ประมาณ 80% มักพบในเด็กอายุมากกว่า 4ปี
    - - พบบ่อยในผู้ใหญ่ มีความชุกมากขึ้นตามอายุ
    - - พบในผู้ใหญ่มากกว่าเด็ก
      - พบในผู้ชายมากว่าผู้หญืง
    - - พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
      - พบบ่อยในอายุ2-5ปี
  - - - ปัจจัยทางด้านสิ่งแวดล้อม
        
        การมีประวัติได้รับสีไออนไนซ์(Ionizing radiation)
        
        การมีประวัติได้รับยาเคมีบำบัดในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
        
        การสัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิด และอาจเกิดจากการได้รับสารเคมีต่างๆ
      - ปัจจัยทางด้านพันธุกรรม
        
        เด็กที่เป็ นดาวน์ซินโดรม จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL และ AML มากกว่าคนปกติ
        
        ครอบครัวที่มีสมาชิกเป็ นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL จะมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูงกว่าคนทั่วไปประมาณ 2-4 เท่า
- - - - มีก้อนในท้อง ท้องโต ปวดท้อง
    - - ตาโปนมีรอยช้ำรอบตา(raccoon eyes)
      - มีไข้ ปวดกระดูก
      - ตำแหน่งที่พบก้อนครั้งแรกมากที่สุดคือต่อมหมวกไต
- - - - จะคลำพบก้อนที่บริเวณต่าง ๆ เช่น คอ รักแร้ ขาหนีบ หรือเต้านม แต่จะไม่มีอาการเจ็บ
      - มีไข้ หนาว สั่น เหงื่อออกมากตอนกลางคืน คันทั่วร่างกาย
      - เบื่ออาหาร น้ำหนักลด อ่อนเพลียไม่ทราบสาเหตุ
      - ไอเรื้อรัง หายใจไม่สะดวก ต่อทอนซิลโต
      - ปวดศีรษะ (พบในมะเร็งต่อมน้ำเหลืองในระบบประสาท)
    - - ซีด มีเลือดออกง่าย
      - ผู้ป่วยจะมีอาการแน่นท้อง หรืออาหารไม่ย่อย ท้องโตขึ้นจากการมีน้ำในช่องท้อง
- - - - เป็นการให้ยาหลายชนิดร่วมกันภายหลังที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะโรคสงบแล้ว
      - ระยะนี้จะใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
      - ยาที่ใช้ ได้แก่ Metrotrexate, 6 – MP และ Cyclophosephamide
    - - เป็นการให้ยาเพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
      - มักมีโอกาสกลับเป็นโรคอีกครั้ง โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีจำนวนเกล็ดเลือดต่ำ ตับม้ามโต
      - ยาที่ใช้ ได้แก่ Metrotrexate, Hydrocortisone และ ARA – C
    - - เป็นการให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้นให้มากที่สุด
      - ระยะนี้ใช้เวลา 4 – 6 สัปดาห์
      - ยาที่ใช้ได้แก่ Vincristine, Adriamycin, L – Asparaginase และ Glucocorticoid
      - มีอันตรายต่อเซลล์ปกติน้อยที่สุด
    - - เป็นการให้ยาเพื่อควบคุม และรักษาโรคอย่างถาวร
      - ยาที่นิยมใช้ คือ การให้ 6 – MP โดยการรับประทานทุกวันร่วมกับ การให้ Metrotrexate
  - - - รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวโดยออกฤทธิ์จับ หรือรวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็ง (Cross link)
      - ส่งผลทำให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
    - - รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันโดยยับยั้งการสร้าง Purine
      - ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิก
    - - รักษามะเร็ง Acute leukemiaโดยยับยั้งการสร้างDNA และRNA
      - มีฤทธิ์กดการเจริญเติบโตของเซลล์
    - - รักษามะเร็งชนิด Acute lymphoblastic leukemia (ALL)
      - จะขัดขวางการสร้าง DNA
  - - - ทำให้ไขกระดูกผลิตเซลล์เม็ดเลือดต่างๆ ได้น้อยลง
      - 1.1 เม็ดเลือดแดง : RBC ผู้ป่วยที่ได้รับยาเคมีบำบัดจะมีภาวะซีด (Anemia)
      - 1.2 เม็ดเลือดขาวต่ำ(Leukopenia) ประเมินได้จากค่า ANC : absolute neutrophil count
        
        แบ่งภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ(Leukopenia) เป็น 3 ระดับ
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำเล็กน้อย ANC 1000-1500 เซลล์/ลบ.มม.
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำปานกลาง ANC 500-1000 เซลล์/ลบ.มม.
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำรุนแรง ANC ต่ำกว่า 500 เซลล์/ลบ.มม.
        
        ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่รุนแรงมากขึ้น ในรายที่ ANC ต่ำกว่า 100 เซลล์/ลบ.มม.เป็นภาวะที่เม็ดเลือดขาวต่ำระดับรุนแรงอย่างมาก ผู้ป่วยจะเสี่ยง
      - 1.3 เกร็ดเลือดต่่ำ (thrombocytopenia)
        
        ในรายต่ำกว่า 50,000เซลล์/ลบ.มม.จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก
    - - ทำให้ผมร่วง หลังจากได้ยาไปแล้ว 2-3 สัปดาห์
    - - ท ำให้มีอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน แผลในปากและคอ ปวดท้อง ท้องเดิน ท้องผูก
      - ดูแลป้องกันการติดเชื้อในช่องปากด้วย
        
        โการให้ผู้ป่วยบ้วนปากด้วย 0.9%NSS อย่าง ต่อเนื่องทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร
        
        ป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารด้วยการให้ผู้ป่วยรับประทาน LowBacterial diet คืออาหารที่สุกสะอาดและปรุงเสร็จใหม่ๆ
    - - ยาเคมีบำบัดส่วนใหญ่จะถูกย่อยสลายที่ตับและยาเคมีบำบัดบางชนิดมีฤทธิ์ทำลายตับ
    - - ยาเคมีบำบัดส่วนใหญ่จะถูกขับออกทางไต
      - ยาบาง ชนิดก็มีฤทธิ์ทำลายไต ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ
  - - - ยาที่ใช้บ่อยคือ MTX หลังให้ยาต้องจัดให้ผู้ป่วยนอนราบ 6-8 ชั่วโมงเพื่อป้องกันการเกิด Herniation ของสมอง
      - นอกจากนี้การให้ยาแพทย์จะต้อง นำน้ำไขสันหลังออกเท่ากับจำนวนยาที่ใส่เข้าไป โดยนับหยดน้ำไขสันหลัง 15 หยดต่อ 1 ซีซี
      - ค่าปกติของน้ำตาลใน CSF (50-80 mg/dl)หรือ เท่ากับ 60-70% ของค่าใน serum
      - ถ้าต่ำกว่า 40 mg/dl หรือ 40% ของน้ำตาลในกระแสเลือด ค่าปกติของโปรตีน 12-60 mg/dl
    - - ให้มีคุณค่าครบถ้วน แคลอรีและโปรตีนสูง งดอาหารที่ลวก ย่าง รวมทั้งผักสด
      - ดื่มนมที่ผลิตด้วยวิธีสเตอริไลส์ และยูเอช ที UHT แทนการดื่มนมพลาสเจอร์ไลด์
    - - มีผลต่อการสร้างเม็ดเลือดทำให้เม็ดเลือดลดน้อยลง
      - การให้เลือด(Pack Red Cell)
        
        โดยการติดตามประเมิน V/S อย่างต่อเนื่อง ทุก 15 นาที 4 ครั้ง หลังจากนั้นทุก 1⁄2 ชั่วโมงจนกว่าจะ Stable
        
        ก่อนให้เลือดแพทย์จะให้ยา Pre-med คือ PCM CPM
        
        lasix ต้องดูแลให้เลือดหมดโดยใช้เวลา 3-4 ชั่วโมง
        
        หลังจากนั้นติดตามค่า Hct หลังให้เลือด หมดแล้ว 4 ชั่วโมง
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีโปรตีนและธาตุเหล็กสูง เพื่อสร้างเม็ดเลือด
    - - แพทย์อาจมีแผนการรักษาให้ Platlet concentration
      - ก่อนให้แพทย์จะมีแผนการรักษาให้ผู้ป่วยจะได้รับ Pre-med คือ PCM CPM และ lasix
      - และระหว่างให้จะต้องติดตาม V/S อย่างต่อเนื่องเช่นเดียวกับการให้เลือด
  - - - ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
        
        มักพบในช่วง 12-24 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง และมักพบความผิดปกติแรกที่สังเกตได้ใน TLS
      - ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูง
        
        มักพบในช่วง 24-48 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง โดยเป็นสาเหตุที่เกิดภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำตามมา ส่งให้เกิดการชักเกร็ง (tetany)
      - ภาวะกรดยูริกในเลือดสูง
        
        มักพบในช่วง 48 – 72 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง ซึ่งเกิดจากการสลายของกรดนิวคลีอิก กลุ่มพิวรีน (purine) ได้เป็น hypoxanthine และ xanthine
    - - เกิดขึ้นบ่อยที่สุดระหว่างการรักษามะเร็งด้วยยาเคมีบำบัด (chemotherapy)
      - พบระหว่างที่ผู้ป่วยได้รับรังสีรักษา (radiotherapy)
      - โดยปกติ TLS มักเกิดภายใน 72 ชั่วโมง ภายหลังการรักษาด้วยเคมีบ าบัดในผู้ป่วย leukemia และ lymphoma
    - - โดยทั่วไปมักพบอาการทางระบบทางเดินอาหาร ภาวะกรดยูริกในเลือดสูงอาจพบภาวะง่วงซึม (lethargy)
      - อาการและอาการแสดงของภาวะทางเดินปัสสาวะอุดตัน (obstructive uropathy) หรือไตวาย ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
      - ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูงและภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ อาจพบกล้ามเนื้อตะคริว ชักเกร็ง ชัก ไตวายและหัวใจเต้นผิดจังหวะ
    - - ปัจจุบันไม่มีเกณฑ์การวินิจฉัย TLS ที่เป็นมาตรฐาน
      - TLS วินิจฉัยจากอาการทางคลินิก ร่วมกับผลการตรวจทางห้องปฎิบัติการ