Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การประเมินสัญญาณชีพ - Coggle Diagram

- - - - มีค่าประมาณ 30-50 mmHg
      - มีความสัมพันธ์โดยตรงกับจำนวนเลือด
        ที่ออกจากหัวใจในระหว่างที่หัวใจบีบตัว
  - - - ท่านั่งและยืน BP สูงกว่าท่านอน
        
        หลังจากเดินออกกำลังกายใหม่ ควรพักอย่างน้อย 5 นาที
    - - ความเจ็บปวด ตื่นเต้น กลัว โกรธ วิตกกังวล
      - กระตุ้นให้ระบบประสาทอัติโนมัติทำให้หัวใจบีบตัวแรง
    - - ผู้ใหญ่จะมีความดันปกติ Systolic 90-140 mmHg และ Diastolic 60-90 mmhg
      - ผู้สูงอายุ BP สูงขึ้น เพราะความยืดหยุ่นของหลอดเลือดลดลง
        ความดัน systolic ไม่ควรเกิน 100 + อายุ
      - เด็กแรกเกิดจะมี systolic 40-70 mmHg
    - - เพศ
        
        ผู้ชายมี BPสูงกว่าผู้หญิง ยกเว้นหญิงในวัยหมดประจำเดือน
      - ยา
        
        ยาที่มีผลต่อการหด หรือ ขยายตัวของหลอดเลือด ถ้าหด = BP สูง ถ้าขยาย = BPต่ำ
      - รูปร่าง
        
        คนอ้วนมี BP สูงกว่าคนผอม
  - - - Systolic pressure
        
        เป็นความดันที่เกิดจากการหดรัดตัวของหัวใจห้องล่างซ้าย
        เพื่อฉีดเลือดออกจากหัวใจจึงเป็นความดันสูงสุด
      - Diastolic pressure
        
        เป็นความดันที่วัดเมื่อหัวใจห้องล่างซ้ายคลายตัวจึงเป็นความดันต่ำสุด และจะอยู่ในระดับนี้ตลอดเวลาภายในหลอดเลือดแดง
  - - - ใส่สายสวนเข้าไปใน Superior vena cava
        และใช้เครื่องมือวัดความดันของเลือดที่จะเข้าหัวใจห้องบนขวา
    - - เครื่องมือ
        
        Stethoscope
        
        เครื่องวัดความดันโลหิต
        
        แบบแท่งปรอท
        
        แบบดิจิตอล
      - วิธีการประเมิน
        
        วางเครื่องวัดให้อยู่ในระดับเดียวกับหัวใจ พันผ้าพันแขนเหนือข้อพับไป 1 นิ้ว
        
        ใส่หูฟังและวางแป้นของหูฟังตรงตำปหน่งชีพรที่คลำได้ แล้วเริ่มทำการวัด และฟังเสียงตุ้บแรก และสุดท้าย
        
        แจ้งผู้ป่วยให้ทราบ จัดท่าให้สบาย โดยเหยียดแขนข้างที่จะวัด ในลักษณะหงายมือ พับแขนเสื้ออยู่เหนือข้อศอก
        
        ปล่อยลมออกจากผ้าพันแขน ทำความสะอาดหูฟัง ล้างมือให้สะอาด
        แล้วจดบันทึกผล เพื่อเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนดูแลและให้การดูแลได้อย่างถูกต้อง
      - ข้อควรระวัง
        
        แขนของผู้ป่วยควรวางอยู่ในระดับเดียวกับหัวใจ
        
        เลือกใช้ขนาดของผ้าพันแขนให้ตรงกับผู้ป่วย
        
        สายตาควรจับต้องอยู่ที่เครื่องวัดตลอดเวลา หากคลาดเคลื่อนไปควรวัดซ้ำอีกครั้ง
        
        เช็คทำความสะอาดหูฟังด้วยสำลีชุบแอลกอฮอล์ 70%
  - - - ความดันโลหิตต่ำ systolic ต่ำกว่า 90 mmHg และ diastolic ต่ำกว่า 90 mmHg
    - - ความดันโลหิตตกจากการเปลี่ยนท่าทันที แนะนำให้เปลี่ยนอิริยาบถอย่างช้าๆ
    - - ความดันโลหิตสูง systolic สูงกว่า 140 mmHg และ diastolic สูงกว่า 90 mmHg
- - - - การนับการหายใจ ไม่ควรให้ผู้ป่วยรู้สึกตัว
      - นิยมนับต่อจากการคลำชีพจร
  - - - ตรวจสอบการทำงานของปอดและทางเดินของลมหายใจ
    - - นาฬิกาเข็มวินาที
      - ปากกาแดงและน้ำเงิน
      - กระดาษและแบบฟอร์มการบันทึก
  - - - การแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์
        ระหว่างปอดกับอากาศภายนอก
    - - การแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์
        ในเลือดกับเซลล์ของเนื้อเยื่อต่างๆในร่างกาย
  - - - Cheyne stokes
        
        หายใจเป็นช่วงๆ ไม่สม่ำเสมอ จะเพิ่มอัตราหารหายใจ เร็วลึก
        ตามด้วยช่วงที่หยุดหายใจแล้วกลับมาหายใจเร็วลึกอีกครั้ง
      - Biot
        
        การหายใจปกติสลับกับหายใจเร็วลึก ไม่สม่ำเสมอ
        เป็นช่วงสั้นๆ 2-3 ครั้ง แล้วตามด้วยหยุดหายใจช่วงสั้นๆอีก
    - - Orthopnea
        
        หายใจลำบากในท่านอนราบต้องลุกขึ้นนั่งหรือยืนเท่านั้น
      - Paroxysmal nocturnal dysnea
        
        หายใจลำบากตอนกลางคืน เกิดอาการหายใจหอบรุนแรงจนต้องลุกขึ้นมาหายใจเข้าลึกๆ อาการจึงจะทุเลาลง สาเหตุมาจากภาวะหัวใจล้มเหลว
      - Dyspnea
        
        หายใจลำบาก ต้องใช้แรงในการหายใจ
      - Paroxysmal dysnea
        
        หอบอย่างรุนแรง ต้องลุกขึ้นนั่ง ไอมีเสมหะออกมาในลักษณะเป็นฟองละเอียด หายใจมีเสียงดังทั้งเข้าและออก มักมีสาเหตุจาก Acute pulmonary edema
      - Air hunger
        
        หายใจโดยใช้ทั้งทางจมูก และทางปากอย่างรุนแรง พบในผู้ป่วยระยะสุดท้ายในชีวิต
    - - Hypoventilation
        
        หายใจช้าและตื้น
      - Hyperventilation
        
        หายใจเร็วและลึก
    - - Stridor
        
        เสียงฟืด ที่ได้ยินขณะหายใจเข้า เนื่องจากมีการอุดกั้นในหลอดลมใหญ่หรือกล่องเสียง
      - Wheeze
        
        เสียงวี๊ด ได้ยินขณะหายใจออก มักพบในผู้ป่วยที่มีหลอดลมตีบแคบ
    - - Brachypnae
        
        มีการหายใจน้อยกว่า 10 ครั้ง/นาที
      - Apnae
        
        หยุดหายใจ
      - Trachypnea
        
        มีการหายใจมากกว่า 24 ครั้ง/นาที
    - - Cyanosis
        
        พบเยื่อบุและผิวหนังมีสีม่วงคล้ำ บางบอกถึงการขาดออกซิเจน
        เนื่องจากปริมาณออกซิเจนในเลือดลดลง
- - - - เพิ่มการไหลเวียนเลือด และอัตรการหายใจ ทำให้อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น
    - - ความเครียดกระตุ้นให้ Sympathetic nervous system เพิ่มการหลั่ง Epinephrine และ Nor-epinephrine เพื่อเพิ่มอัตราการเผาผลาญภายในเซลล์ จึงทำให้มีการผลิตความร้อนมากขึ้น
    - - เด็กและผู้สูงอายุมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิง่าย
    - - เพศหญิงในระยะ Ovulation จะมีอุณหภูมิเพิ่มสูงขึ้น 0.3-0.5 องศาเซลเซียส
    - - เปลี่ยนแปลงได้ถึง 1 องศาเซลเซียส เช่นช่วงเช้าและบ่ายอุณหภูมิสูงขึ้น เป็นต้น
    - - สิ่งแวดล้อม ภาวะโภชนาการและชนิดของหารที่รับประทาน หรือ การติดเชื้อในร่างกาย
  - - - ข้อดี-ข้อเสีย
        
        ข้อเสีย
        
        ใช้เวลานาน ต้องจับไว้ที่เดิม หากมีการทำความสะอากรักแร้ให้รอก่อน 15-30 นาที
        
        ข้อดี
        
        วัดได้ทุกช่วงวัย ปลอดภัยและแพร่เชื้อจุลลินทรีย์ได้น้อย
      - ข้อห้าม
        
        ห้ามใช้กับผู้ป่วยที่ผอมมากๆ หรือ ผู้ป่วยที่มีระบบไหลเวียนเลือดไม่ดี
      - หลักการ
        
        ค่าที่ได้จะต่ำกว่าทางปาก 0.5-1 องศาเซลเซียส ใช้ระยะเวลานาน ประมาณ 5 นาทีขึ้นไป
    - - หลักการใช้
        
        ทาวาสลีนก่อนใช้ ใช้เวลาวัด 1-2 นาที มีความเที่ยงตรงที่สุด
      - ข้อบ่งชี้
        
        มักนิยมวัดกับเด็กที่มีอายุต่พกว่า 3 ปีที่ไม่สามารถอมปรอทได้ และผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว
      - ข้อห้าม
        
        ไม่ใช้กับเด็กทารกหรือเด็กเล็กที่มีอาการท้องเสีย หรือคนที่มีโรคเกี่ยวกับทวารหนัก โรคหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงผู้ที่มีเกล็ดเลือดต่ำ
    - - ใช้แบบดิจิทัลบอกตัวเลข
        
        วัดทางปากหรือรักแร้ ถ้าทางปากไว้ใต้ลิ้นข้างใดข้างหนึ่ง นาน 15-20 วินาที จะได้ยินเสียงสัญญาณ
      - ข้อห้าม
        
        ห้ามใช้กับเด็กเล็ก ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว เป็นโรคลมชัก ผู้ป่วยที่ให้ออกซิเจนทางหน้ากาก หรือผู้ที่ผ่าตัดบริเวณจมูกหรือปาก
      - ใช้แบบแท่งแก้วบรรจุปรอท
        
        อมใต้ลิ้นข้างใดข้างหนึ่ง ปิดปากให้สนิทนาน 2-3 นาที
    - - วัดทางหู
        
        ใช้ง่ายและอ่านค่าอุณหภูมิได้รวดเร็วภายใน 2-5 วินาที
        
        ข้อห้าม
        
        ห้ามใช้กับผู้ป่วยแก้วหูทะลุ มีรอยแผลที่แก้วหู และมีขี้หูหรือมีหูน้ำหนวก
      - วัดทางผิวหนัง
        
        โดยใช้เทอร์โมมิเตอร์แบบอิเล็กทรอนิกส์สัมผัสบริเวณหน้าผาก หลังใบหู ซอกคอ แล้วอ่านค่าวัด
  - - - การพาความร้อน (Convection)
        
        เป็นการระบายความร้อนโดยผ่านตัวกลาง เช่น การเช็คตัวลดไข้
      - การแผ่รังสี (Radiation)
        
        เป็นการส่งผ่านความร้อนในรูปแบบของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า โดยไม่มีการสัมผัสกัน
      - การนำความร้อน (Conduction)
        
        เป็นการระบายความร้อนโดยร่างกายสัมผัสโดยตรงกับสิ่งที่เย็นกว่า
      - การระเหยเป็นไอ (Evaporation)
        
        เป็นการระบายความร้อน โดยการระเหยจากพื้นผิวของร่างกาย
        
        ทางผิวหนัง ร้อยละ 87.5
        
        ทางลมหายใจ ร้อยละ 10.7
        
        ทางอุจจาระปัสสาวะ ร้อยละ 1.7
    - - เป็นการกระทำที่เกิดความรู้สึกร้อน/หนาว
        
        ย้ายตัวเองไปในที่ที่เย็นๆ
        
        สวมเสื้อผ้าหนาตัว และทำกิจกรรมที่ทำให้ตัวเองอุ่น
        
        ถอดเสื้อผ้า เพื่อเพิ่มพื้นผิวระบายความร้อน
  - - - การลูบตัวลดไข้
        
        ลูบตัวด้วยน้ำเย็นจัด
        
        ลูบตัวด้วยน้ำผสมน้ำแข็ง เพื่อระบายความร้อนได้มากขึ้นโดยเฉพาะในกรณีที่มีอุณหภูมิร่างกายสูงเกิน 40 องศาเซลเซียส
        
        ลูบตัวด้วยน้ำอุ่น
        
        ช่วยให้หลอดเลือดขยายตัวและระเหยได้เร็วกว่าการใช้น้ำธรรมดา
        
        ลูบตัวด้วยน้ำธรรมดา
        
        เช็ดตัวด้วยผ้าเปียก และประคบตามด้วยกระเป๋าน้ำแข็งตามบริเวณข้อพับต่างๆ เพื่อช่วยระบายความร้อนออกจากร่างกายได้ดีขึ้น
        
        เช็ดตัวด้วยแอลกอฮอล์
        
        ใช้แอลกอฮอล์ 25 % ทำให้ไข้ลดลงได้อย่างรวดเร็ว แต่ไม่ควรเช็ดตัวให้เด็กเพราะอาจได้รับอันตรายจากการหายใจเอาแอลกอฮอล์เข้าไป
      - การพยาบาล
        
        จัดสถานที่ สภาพแวดล้อมให้มีอากาศถ่ายเทสะดวก เหมาะกับการพักผ่อน ให้ยารักาาตามอาการ รักษาตามแผนการรักษา
      - ภาวะไข้ ร่างกายมีอุณหภูมิมากกว่า 37.5 องศาเซลเซียส
        
        ระยะไข้
        
        ความร้อนในร่างกายพุ่งสูงขึ้นถึงระดับใหม่ที่กำหนดไว้
        
        ระยะสิ้นสุดไข้
        
        ร่างกายปรับอุณหภูมิให้ต่ำลง สังเกตได้ว่าจะมีเหงื่อและผิวหนังแดงและรู้สึกอุ่น
        
        ระยะเริ่มต้น
        
        มีอาการสั่นเพิ่มเพิ่มอุณหภูมิให้สูงขึ้น
    - - ภาวะที่อุณหภูมิแกนกลางต่ำกว่า 36 องศาเซลเซียส (Subnormal temperature)
        การผลิตความร้อนไม่สมดุลกับการสูญเสียความมร้อน ทำให้เกิดอาการหนาวสั่นร่วมด้วย
      - การพยาบาล
        
        จัดสิ่งแวดล้อมให้อบอุ่น คลุมตัวและศีรษะด้วยผ้าห่มผืนหนา ถูนวดผิวหนัง
        เพื่อเพิ่มความร้อนให้กับร่างกาย หากในเด็กเล็กอาจใช้การโอบกอดเพื่อรับไออุ่นจากผู้สวมกอด
  - - - อุณหภูมิส่วนแกนกลาง
      - อุณหภูมิผิวนอก
- - - - ไม่ใช้นิ้วหัวแม่มือเพราะหลอดเลือดที่นิ้วหัวแม่มือเต้นแรงอาจทำให้สับสนกับชีพจรของตนเองกับผู้ป่วย
      - วัดชีพจรหลังทำกิจกรรม 5-10 นาที
      - แนะนำผู้ป่วยไม่ให้พูดขณะวัดชีพจร เพราะจะเป็นการรบกวนการได้ยินเสียงชีพจรและอาจทำให้สับสนได้
  - - - ช่วงพักระหว่างจังหวะเท่ากัน ชีพจรเต้นสม่ำเสมอ = Pulse regularis
      - Arrhythmia/Irregular pulse
        
        เต้นไม่เป็นจังหวะ ช่วงพักไม่สม่ำเสมอ
        อาจมีจังหวะการเต้นสม่ำเสมอ สลับกับ ไม่สม่ำเสมอ
        
        หากพบอาการต้องประเมิน Apical pulse 1 นาทีเต็ม หรือใช้ EKG
    - - ระดับ 2
        
        Weak ชีพจรแรงกว่าระดับ 1 ค่อนข้างเบา
      - ระดับ 3
        
        regular ชีพจรเต้นจังหวะสม่ำเสมอ
      - ระดับ 1
        
        Thready ชีพจรแผ่วเบา
      - ระดับ 4
        
        Bounding ชีพจรเต้นแรง
      - ระดับ 0
        
        ไม่มีชีพจร คลำชีพจรไม่ได้
    - - Tachycardia
        
        ภาวะที่อัตราการเต้นของหัวใจในผู้ใหญ่มากกว่า 100 ครั้ง/นาที
      - Bradycardia
        
        ภาวะที่อัตราการเต้นของหัวใจในผู้ใหญ่น้อยกว่า 60 ครั้ง/นาที
    - - ปกติผนังหลอดเลือดจะมีลักษณะตรงและเรียบมีความยืดหยุ่นดี
      - ผู้สูงอายุผนังหลอดเลือดแดง มีความยืดหยุ่นน้อย ขรุขระ และไม่สม่ำเสมอ
  - - - ชีพจรเพิ่มขึ้น เพื่อปรับตัวให้เข้ากับความดันเลือดที่ต่ำลง ซึ่งเป็นผลมาจากการเพิ่มอัตราการเผาผลาญในร่างกาย
    - - Digitails ทำให้ชีพจรเต้นช้าลง
    - - มีการเพิ่มความต้องการของออกซิเจน ทำให้ชีพจรเร็วขึ้น
    - - ความกลัว ความโกรธ วิตกกังวล ตื้นเต้น ความรู้เหล่านี้จะไปกระตุ้น Sympathetic nervous system ทำให้หัวใจบีบตัวเร็วขึ้น
    - - ผู้หญิงชีพจรเร็วกว่าผู้ชายเล็กน้อยในช่วงวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่
    - - ท่านอนทำให้ชีพจรเต้นช้าลง แต่ถ้าอยู่ในท่ายืนหรือนั่งชีพจรจะเต้นเร็วขึ้น
    - - เมื่อมีอายุเพิ่มขึ้นการเต้นของชีพจรจะลดลง ผู้ใหญ่ 60-100 (เฉลี่ย 80 ครั้ง/นาที)
    - - ชีพจรจะเต้นเร็วแต่เบา
- - - - 60-100 ครั้ง/นาที
    - - 12-20 ครั้ง/นาที
    - - 36.5-37.5 องศาเซลเซียส
    - - Systolic 90-140 mmHg
      - Diastolic 60-90 mmHg
  - - - Pulse
      - Respiration
      - Temperature
      - Blood pressure