Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่3 การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ ( 2 การส่งเสริมการพักผ่อ…

- - - - การผ่อนคลาย และมีความสงบทั้งจิตใจ และร่างกาย ความไม่วิตกกังวล สงบหรือผ่อนคลายโดยไม่มีความเครียดทางอารมณ์
        
        แบ่งออกเป็น
        
        Bed rest
        
        เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย
        
        Absolute bed rest
        
        เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียง ไม่ให้ ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใด ที่จะทำให้รู้สึกเหนื่อย
    - - เป็นกระบวนการทางสรรีรวิทยาพื้นฐานที่สอดประสานกับจังหวะ การท างานของร่างกายด้านอื่นๆ โดยมีการเปลี่ยนแปลงของ อวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายในทางผ่อนคลาย
- - - - เป็นช่วงเริ่มหลับที่เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่ การ นอน ในคนทั่วไปใช้เวลาตั้งแต่ 30 วินาที - 7 นาทีเป็นสภาพที่แม้จะได้รับการกระตุ้นเพียงเล็กน้อยก็ จะตื่น
    - - ทั้งคลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง ความมีสติ รู้ตัวจะหายไป การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลง แม้ได้รับสิ่งเร้าจากภายนอกก็จะไม่ตื่นโดยง่าย ขั้นนี้จะ ใช้เวลาประมาณ 20 - 30 นาที
    - - การหลับในช่วงต้น เป็นสภาพที่ไม่ได้ยินเสียงรบกวน จากภายนอก เป็นระยะแรกที่มีการหลับอย่างแท้จริง แต่ยังไม่มีการฝัน ระยะนี้จะถูกปลุกให้ตื่นได้ โดยง่าย
    - - เป็นช่วงหลับสนิทของการนอน ใช้เวลา 30 - 50 นาที หากว่าร่างกายนอนหลับโดยปราศจากระยะที่ 4 นี้ อาจมีการนอนละเมอหรือฝันร้ายได้ ระยะนี้ อุณหภูมิร่างกายและความดันโลหิตจะลดลง อัตราการเต้นของหัวใจลดลง 60 ครั้งต่อนาที growth hormone จะมีการหลั่งในระยะนี้
- - - - เพศ
      - อายุ
    - - ความเจ็บปวด
      - การใส่สายยางและท่อระบายต่าง ๆ
      - ท่านอนที่ไม่เหมาะสม
      - อาการคลื่นไส้ อาเจียน
      - ภาวะไข้หลังผ่าตัด
- - - - นอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง
        
        มีสาเหตุจาก
        
        โรคทางจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า, และภาวะวิตกกังวล
        
        โรคทางอายุรกรรม เช่น โรคสมองเสื่อม
        
        อาการข้างเคียงของยา
        
        โรคของการนอนหลับโดยตรง เช่น อาการขากระตุกเป็นพักระหว่างหลับ
      - การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น
        
        เป็นระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มีสาเหตุเดียวกับการนอนหลบัไม่เพียงพอ ชั่วคราวแต่มีเวลานานกว่า
      - การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว
        
        เป็นการนอนหลบัไม่เพียงพอเป็นช่วงเวลาสั้น ๆ 3- 5 วัน ร่างกายปรับตัว ได้อาการนอนไม่หลับก็จะหายไป
    - - เป็นการนอนหลับมาก หรือง่วงนอนมากกว่าปกติ
        
        หลับขณะขับรถยนต์ หรือรอรถติดไปแดง หลับ ในห้องประชุม หลับขณะรับประทานอาหาร
    - - เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่น หรือจากตื่นมาหลับ
        
        อาการขากระตุกขณะกำลังหลับ,ละเมอพูด, ศีรษะโขกกำแพง
      - กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา
        
        ภาวะฝันร้าย,ภาวะผีอำ
      - ความผิดปกติของการตื่น
        
        อาการ สับสน ,ละเมอเดิน ,ฝันร้าย
      - กลุ่มอื่น ๆ
        
        การปัสสาวะรดที่นอนขณะหลับ,การกรน ,การไหลตาย
  - - - 1 ใช้การประเมินความรู้สึกต่อการนอนหลับ
      - 2 ใช้แบบประเมินแบบแผนการนอนหลับ
    - - 2 ระยะเวลาการนอนหลับในแต่ละคืน
      - 3 จำนวนครั้งที่ถูกรบกวนขณะนอนหลับ
      - 4 ประสิทธิภาพในการนอน
      - 1 ระยะเวลาตั้งแต่เข้านอนจนกระทั่งหลับ
  - - - เกิดขึ้นหลังจากการเริ่มนอนหลับชนิดไม่มีการเคลื่อนไหวของลูกตาอย่างรวดเร็ว ลักษณะ ประมาณ 90 นาที หรืออาจมากกว่าในวัยผู้ใหญ่ จะมีการเข้าสู่ระยะที่มีการเคลื่อนไหวลูก ตาอย่างรวดเร็ว ลักษณะคลื่นไฟฟ้าสมองคล้ายตอนตื่นนอน
      - กล้ามเนื้อต่าง ๆ รวมทั้งใบหน้า และคอจะหย่อน เพราะร่างกายไม่ได้เคลื่อนไหว
      - มีการกลอกลูกตามอย่างรวดเร็ว
      - การนอนหลับระยะนี้จะมีช่วงเวลายาวนาน การฝันจะพบประมาณ 80% ในช่วงระยะนี้
    - - เมื่อยล้า คลื่นไส้อาเจียน ท้องผูก เวียนศีรษะ ทนต่อความเจ็บปวดได้ลดลง กล้ามเนื้อคออ่อนแรง ภูมิต้านทานลดลง ระดับความรู้สึกตัวบกพร่อง
        
        ประกอบไปด้วย 4 ระยะ
        
        ระยะที่ 3 เป็นการหลับลึกปานกลาง
        
        ระยะที่ 2 การนอนยังเป็นแบบไม่ลึกหรือเป็นระยะที่เริ่มหลับ และการกลอก ลูกตาช้าๆ จะหายไป คลื่นไฟฟ้าสมองจะช้าลงในผู้ใหญ่ ร้อยละ 50 ของคนปกติ อาจใช้เวลาในระยะนี้ประมาณ 20 นาที หรือมากกว่า
        
        ระยะที่ 1 จะมีความถี่ของคลื่นไฟฟ้าสมองอย่างช้าๆ เเต่ปรากฏคลื่นมียอดแหลมลูกตา จะกลอกช้าๆ จากด้านหนึ่งไปยังอีกด้านหนึ่ง ความตึงตัวของกล้ามเนื้อจะลดลงยกเว้นหน้า และคอ
        
        ระยะที่ 4 เป็นการหลับลึกที่สุด
- - - - จุดประสงค์
        
        ให้เตียงและสิ่งแวดล้อมสะอาด เรียบร้อย สวยงาม
        
        ให้ผู้ป่วยได้รับความสุขสบาย
      - วิธีปฏิบัติ
        
        เตรียมเครื่องใช้ไปที่เตียง พาดผ้าที่พนักเตียง วางถังน้ำใต้เตียง
        
        ไขเตียงลงให้ราบ เก็บที่ไขเตียงเข้าที่
        
        ถอดนาฬิกา ใส่ mask ผ้ากันเปื้อนพลาสติก และสวมถุงมือสะอาด
        
        เริ่มรื้อผ้าเหมือนการทำเตียงว่าง โดยม้วนด้านนอกไว้ด้านใน พาดผ้าที่รื้อออกไว้ที่ พนักเตียงด้านล่าง หรือทิ้งลงถังผ้าเปื้อน
        
        ฉีดน้ำผสมผงซักฟอก แล้วเช็ดทำความสะอาดหมอน ที่นอน เตียง ตู้ข้างเตียงและ เก้าอี้ เช็ดตามด้วยน้ำสะอาด รอให้น้ำแห้ง
        
        กลับที่นอนอีกด้านและเช็ดให้สะอาดเหมือนข้อ 6
        
        ปูที่นอนใหม่ เหมือนการทำเตียงว่าง
        
        พับผ้าห่มเป็นทับซ้อนกับไปมาคล้ายพัด (fan fold) ไว้ที่ปลายเตียง
        
        จัดเตียงและตู้ข้างเตียงให้เข้าที่ ทิ้งผ้าเก่าที่เปลี่ยนแล้วในถังผ้าเปื้อน
        
        เติมน้ำในเยือกให้ใหม่ เปลี่ยนแก้วน้ำให้ใหม่ (กรณีที่ผู้ป่วยต้องบันทึกสารน้ำดื่มให้ จดปริมาณน้ำที่ดื่มไปก่อน แล้วจึงเติมน้ำ)
        
        ล้างถังน้ำ ผึ่งให้แห้งก่อนเก็บเข้าที่
        
        ถอดถุงมือ ถอด mask และล้างมือให้สะอาดเช็ดให้แห้ง
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
        
        แนะนำตัวและบอกผู้ป่วยให้ทราบวัตถุประสงค์ของการทำเตียง
      - เครื่องใช้
        
        เครื่องผ้า เหมือนการทำเตียงว่าง ยกเว้น ผ้าห่มและผ้าคลุมเตียง
        
        ถังใส่ผ้าเปื้อน
        
        เครื่องผ้า เหมือนการทำเตียงว่าง ยกเว้น ผ้าห่มและผ้าคลุมเตียง
        
        ถุงมือสะอาด ผ้ากันเปื้อนพลาสติก และ mask
    - - จุดประสงค์
        
        ให้เตียงและสิ่งแวดล้อมสะอาด เรียบร้อย สวยงาม
        
        ให้ผู้ป่วยได้รับความสุขสบาย
      - วิธีปฏิบัติ
        
        เตรียมเครื่องใช้ไปที่เตียง พาดผ้าที่พนักเตียง วางถังน้ำใต้เตียง
        
        ไขเตียงลงให้ราบ เก็บที่ไขเตียงเข้าที่
        
        ถอดนาฬิกา ใส่ mask ผ้ากันเปื้อนพลาสติก และสวมถุงมือสะอาด
        
        ทำเตียงที่ละด้าน โดยทำด้านตู้ข้างเตียงก่อน เดินอ้อมไปด้านตู้ข้างเตียงก่อน พลิกตัว ผู้ป่วยให้นอนตะแคง หันหลังให้ตู้ข้างเตียงยกเหล็กกันเตียงกรณีที่ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัว
        
        เดินกลับมาด้านตู้ข้างเตียง รื้อเตียงด้านตู้ข้างเตียง โดยดึงชายผ้าที่เหน็บใต้ที่นอนออกทุกชิ้น
        
        ตลบม้วนผ้าปูที่นอนเช่นเดียวกัน
        
        ฉีดน้้ำผสมผงซักฟอก เช็ดที่นอนด้วยน้้ำผสมผงซักฟอก เช็ดให้แห้งด้วยผ้าสะอาด รอ ให้น้ำแห้ง
        
        วางผ้าปูที่นอนตามยาวซีกด้านตู้ข้างเตียง ผ้าอยู่ตรงกลางที่นอน ปล่อยชายผ้าห้อยลง อีกครึ่งหนึ่งม้วนชิดหลังผู้ป่วย
        
        เหน็บผ้าด้านหัวเตียง และปลายเตียงให้เรียบร้อย
        
        ปูผ้ายางให้ม้วนด้านหนึ่งชิดหลังผู้ป่วยเหน็บชายผ้ายางเข้าใต้ที่นอน
        
        ปูผ้าขวางเตียงให้สูงเลยขอบด้านบนของผ้ายางประมาณ 2 นิ้ว และให้ม้วนด้านหนึ่ง ชิดหลังผู้ป่วยเหน็บชายผ้าขวางเตียงเข้าใต้ที่นอน
        
        พลิกตัวผู้ป่วยให้นอนหงายก่อน แล้วค่อยพลิกนอนตะแคง หันหน้าไปทางด้านที่ เปลี่ยนผ้าใหม่ ยกเหล็กกั้นเตียงขึ้น เพื่อป้องกันผู้ป่วยตกเตียง
        
        เดินอ้อมไปด้านตรงข้ามตู้ข้างเตียง พร้อมนำถังเช็ดเตียงไปด้วยรื้อผ้าออกโดยดึงชาย ผ้าที่เหน็บไว้ใต้ที่นอนออกทุกชิ้น
        
        ดึงผ้าปูที่นอน ผ้ายาง และผ้าขวางเตียงชุดเก่าออกม้วนให้เข้าด้านใน ดึงออกม้วนทิ้ง ลงถังผ้าเปื้อน
        
        เช็ดที่นอนซีกที่เหลือด้วยน้ำผสมผงซักฟอกให้สะอาด เช็ดแห้งด้วยน้้ำสะอาด รอให้ น้ำแห้ง
        
        ดึงผ้าปูผ้าบนที่ม้วนชิดหลังผู้ป่วยไว้ทีละชิ้นจากชั้นล่างขึ้นมาทีละชิ้นดึงให้เรียบตึง ทำมุมและเหน็บผ้าเข้าใต้ที่นอนให้เรียบร้อย
        
        พลิกตัวผู้ป่วยให้นอนหงาย
        
        ห่มผ้าให้ผู้ป่วย หรือผ้า upper sheet ทำมุมผ้าปลายเตียงให้เรียบร้อย
        
        ยกศีรษะผู้ป่วย เปลี่ยนปลอกหมอน การถอดและใส่ปลอกหมอน ทำเช่นเดียวกับการ ทำเตียงว่าง ให้ผู้ป่วยหนุนหมอนและจัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่สบาย
        
        นำผ้าเปื้อนทิ้งลงถังผ้าเปื้อน
        
        เช็ด หัวเตียง ตู้ข้างเตียงเก้าอี้ และจัดของให้ เป็นระเบียบเรียบร้อย
        
        เติมน้ำในเยือกให้ใหม่ เปลี่ยนแก้วน้ำให้ใหม่ (กรณีที่ผู้ป่วยต้องบันทึกสารน้ำดื่มให้จด ปริมาณน้ำที่ดื่มไปก่อน แล้วจึงเติมน้ำ)
        
        แนะนำตัวและบอกผู้ป่วยให้ทราบวัตถุประสงค์ของการทำเตียง
        
        ตลบม้วนผ้าขวางเตียงและผ้ายางให้ด้านบนของผ้าอยู่ด้านใน ม้วนชิดหลังผู้ป่วย
        
        ล้างถังน้ำ ผึ่งให้แห้งก่อนเก็บเข้าที่
        
        ถอดถุงมือ ถอดmask และล้างมือให้สะอาดเช็ดให้แห้ง
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - เครื่องใช้
        
        ถังใส่ผ้าเปื้อน
        
        ถุงมือสะอาด ผ้ากันเปื้อนพลาสติก และ mask
        
        กระบอกฉีดน้้ำผสมผงซักฟอก ถังน้ำสะอาด และผ้าเช็ดเตียง
        
        เครื่องผ้า เหมือนการทำเตียงว่าง ยกเว้น ผ้าห่มและผ้าคลุมเตียง
    - - จุดประสงค์
        
        จัดเตรียมความพร้อมเตรียมรับผู้ป่วยใหม่
        
        จัดสิ่งแวดล้อมสะอาดให้ส่งเสริมความสุขสบาย ให้หอผู้ป่วยเป็นระเบียบ เรียบร้อย สวยงามน่าอยู่พักอาศัย
      - วิธีปฏิบัติ
        
        คลี่ผ้าปูที่นอนให้รอยพับกึ่งกลางตามความยาวของผ้าอยู่ตรงกึ่งกลางที่นอน เพื่อให้ชายผ้าเท่ากันทั้งสองข้างและเหน็บผ้าปูที่นอนเข้าใต้ที่นอนทั้งหัวเตียงและปลายเตียงให้ เรียบร้อยแล้วทำมุมชายธงทั้งสองข้าง
        
        ปูผ้าห่ม แบบเดียวกับผ้าปูที่นอน คลุมหมอนให้มิดชิด แต่ทำชายธงเฉพาะปลาย เตียงไม่ต้องเหน็บผ้าด้านข้าง
        
        ฉีดน้ำผสมผงซักฟอก เพื่อทำความสะอาดที่นอนและเตียงแล้วเช็ดตามด้วย น้ำเปล่าจนสะอาด
        
        ปูผ้ายางในลักษณะขวางกับเตียงบนผ้าปูที่นอนระหว่างกึ่งกลาง ของเตียงโดย ให้ห่างจากหัวเตียงประมาณ 18 นิ้ว เพื่อป้องกันไม่ให้ผ้าปูที่นอนเปื้อน
        
        รื้อผ้าทุกชิ้นโดยดึงชายผ้าที่เหน็บไว้ใต้ที่นอนออกมาทั้งหมด เริ่มจากหัวเตียงด้าน ตรงข้าม อ้อมปลายเตียงไปจนจบอีกด้านหนึ่ง พับผ้าทีละชิ้น โดยเริ่มจากผ้าชิ้นบนก่อน เพื่ออำนวย ความสะดวกต่อแผนกซักฟอกและมีโอกาสได้สำรวจสิ่งของของผู้ปุวยที่ตกค้างอยู่ พับผ้าให้ด้าน สกปรกอยู่ด้านใน การถอดปลอกหมอนให้ตลบด้านนอกไว้ด้านในและพับให้ปากหมอนอยู่ด้านใน ไม่ ควรสลัดผ้า แล้วทิ้งผ้าลงในถังผ้าเปื้อน หากไม่มีให้พาดผ้าไว้ที่ปลายเตียง ไม่ทิ้งลงพื้นหรือวางบนเตียง ผู้ป่วย เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรค
        
        ปูผ้าขวางเตียงทับบนผ้ายางในลักษณะเดียวกันแล้วเหน็บผ้าส่วนที่ขวางลงใต้ ผ้ายางประมาณ 2 นิ้วเพื่อเป็นการปูองกันผ้ายางถูกผิวหนังผู้ป่วย
        
        วางหมอนที่พนักหัวเตียงหรือบนตู้ข้างเตียง สำรวจรอยชำรุดของที่นอนหากมีส่ง ซ่อมหรือเปลี่ยนใหม่
        
        จัดเตียงและตู้ข้างเตียงให้เข้าที่ ทิ้งผ้าที่เปลี่ยนแล้วในถังผ้าเปื้อน
        
        เก็บเยือกน้ า แก้วน้ำ กระโถน และเครื่องใช้อื่น จัดบริเวณเตียงให้มีที่ว่างพอควร ไขเตียงให้ราบ ปรับเตียงให้สูงพอเหมาะกับผู้ปฏิบัติงาน
        
        เก็บเหยือก และแก้วน้ำทำความสะอาด ผึ่งให้แห้งก่อนเก็บเข้าที่
        
        นำถังที่สะอาด และกระบอกฉีดน้้ำผสมผงซักฟอก และผ้าเช็ดเตียงวางไว้ใต้เตียง
        
        ล้างถังน้ำ ผึ่งให้แห้งก่อนเก็บเข้าที่
        
        นำเครื่องผ้าที่เตรียมไว้ที่เรียงลำดับการใช้ มาพาดไว้ที่ปลายเตียงด้านโต๊ะข้างเตียง หรือบนเก้าอี้ที่สะอาด
        
        เก็บของใช้เข้าที่ให้เรียบร้อย
        
        สวมถุงมือและผ้ากันเปื้อนพลาสติก เพื่อป้องกันสิ่งสกปรกปนเปื้อนเชื้อตนเอง
        
        ถอดถุงมือ ถอดmask และล้างมือให้สะอาดเช็ดให้แห้ง
        
        ถอดนาฬิกา และสวม mask
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
        
        ล้างมือให้สะอาดก่อนจัดเตรียมเครื่องใช้และสิ่งแวดล้อม เตรียมของใช้ให้พร้อม นำไปที่เตียงผู้ป่วย
      - เครื่องใช้
        
        ถุงมือสะอาด ผ้ากันเปื้อนพลาสติก และmask
        
        ถังใส่ผ้าเปื้อน
        
        กระบอกฉีดน้้ำผสมผงซักฟอก ถังน้้ำสะอาด และผ้าเช็ดเตียง
        
        เครื่องผ้า โดยเรียงลำดับการปูเตียงก่อนหลัง
        
        ผ้ายางขวางเตียง (ถ้าจำป็น)
        
        ผ้าขวางเตียง
        
        ผ้าปูที่นอน
        
        ปลอกหมอน
        
        ผ้าคลุมเตียง
        
        ผ้าห่ม
    - - จุดประสงค์
        
        เตรียมความพร้อมในการช่วยเหลือเมื่อผู้ป่วยสำลักหรือลิ้นตก และเมื่อผู้ป่วยอยู่ใน ภาวะอันตราย
        
        เตรียมรับผู้ป่วยหลังจากไปรับการผ่าตัด หรือการตรวจพิเศษ
      - วิธีปฏิบัติ
        
        ถ้าเตรียมรับผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว ให้พิงหมอนไวที่พนักหัวเตียง
        
        พับผ้าคลุมเตียงซ้อนผ้าห่มทบไปมาไว้ที่ริมเตียง (fan fold) ด้านตรงข้ามที่จะรับ ผู้ป่วยขึ้นเตียง เพื่อสะดวกในการเคลื่อนย้ายขึ้นเตียง
        
        วางเครื่องใช้ต่าง ใกล้เตียง หากผู้ป่วยต้องงดน้ำและอาหารทางปาก ให้นำป้าย “งด น้ำและอาหารทางปาก” (NPO) ไว้ที่ปลายเตียง
      - เครื่องใช้
        
        เครื่องวัดความดันโลหิตพร้อมหูฟัง
        
        เครื่องใช้อื่น ตามความจำเป็น เช่น เสาน้ำเกลือ เครื่องดูดเสมหะ เครื่องดูดสารคัดหลั่ง
        
        ชามรูปไต และกระดาษเช็ดปาก
        
        ถังบรรจุน้ำยาฆ่าเชื้อที่มีฤทธิ์ฟอกล้างและผ้าเช็ดเตียง
        
        เครื่องผ้าเหมือนกับการทำเตียงว่าง
- - - - เพื่อให้ผู้ป่วยได้พักผ่อนได้เพียงพอกับความต้องการของร่างกายและปลอดภัย
    - - ให้ผู้ป่วยได้นอนหลับพักผ่อนได้เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
    - - คุณภาพการนอนหลับเชิงคุณภาพ ผู้ป่วยนอนหลับสนิทได้มากขึ้น
      - คุณภาพการนอนหลับเชิงปริมาณไม่ต่ำกว่า ร้อยละ 80
  - - - ผู้ป่วยบอกว่า “นอนหลับสบายดีนอนหลบัเต็มอิ่ม”
      - สังเกตว่าผู้ป่วยนอนหลับได้มากขึ้น
      - สังเกตว่าไม่มีอาการอ่อนเพลีย กระสับกระส่าย และสับสน