Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน่วยการเรียนรูัที่ 3 การรักษาเบื้องต้นในกลุ่มอาการที่พบบ่อย…

- - - - การเสียเลือดอย่างรวดเร็ว เช่น การตกเลือด เนื่องจากถูกแทง ถูกยิง หรือมีบาดแผล การตกเลือดจากแผลในกระเพาะ ลำไส้ การตกเลือดจากการคลอดหรือแท้งบุตร เป็นต้น
      - การเสียเลือดอย่างเรื้อรัง เช่นการเสียเลือดทางประจำเดือนในหญิงวัยเจริญพันธุ์ทุกคน ทำให้เกิดโรคเลือดจางได้
      - โรคพยาธิลำไส้ เช่น โรคพยาธิปากขอ ซึ่งเป็นสาเหตุที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของโรคเลือดจางในคนชนบทในเมืองไทย
    - - โรคไข้มาลาเรีย เกิดจากพยาธิมาลาเรียที่อยู่ในเม็ดเลือดแดง ทำลายเม็ดเลือดแดง แล้วกระจายเข้าสู่กระแสเลือด
      - โรคธาลัสซีเมีย ทำให้เม็ดเลือดแดงแตกง่าย
      - การให้เลือดผิดหมู่ จะทำให้เม็ดเลือดแดงแตกอย่างมากมายและรวดเร็ว ทำให้ถึงตายได้
      - การใช้ยาบางชนิด ก็อาจทำให้เม็ดเลือดแดงแตกได้
    - - การไม่กินอาหารจำพวกไข่ และเนื้อสัตว์ (มังสวิรัติ) มักทำให้ขาดธาตุเหล็ก ซึ่งมีความจำเป็นสำหรับการสร้างสารเลือดแดง (hemoglobin) สำหรับเม็ดเลือดแดง ทำให้เม็ดเลือดแดงมีสีจางลง จึงทำให้สีของผิวหนังซีด
      - การขาดวิตามินบางชนิด เช่น ในกลุ่มของวิตามิน บี (เช่นวิตามิน บี 1 บี 2 บี 6 บี 12 โฟลิค) วิตามิน ซี เป็นต้น
      - การขาดอาหารโปรตีน โดยเฉพาะผู้ที่ขาดอาหารมากๆ จะขาดสารอาหารหลายอย่าง โดยเฉพาะโปรตีน
    - - โรคทางกรรมพันธุ์บางชนิดที่ทำให้ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงผิดปกติ เช่น โรคธาลัสซีเมีย โรคเม็ดเลือดแดงกลมตามพันธุ์ (hereditary spherocytosis) โรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว (sickle-cell anemia) เป็นต้น
      - โรคติดเชื้อ โดยเฉพาะโรคติดเชื้อเรื้อรัง (chronic infection) จะทำให้ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงน้อยลง
      - ไขกระดูกฝ่อ (aplastic or hypoplastic anemia) ซึ่งอาจเกิดจากพิษของยา เช่น ยาปฏิชีวนะพวกคลอแรมเฟนิคอล (chloramphenical
    - - วินิจฉัยจากประวัติอาการเจ็บป่วยและการตรวจพบภาวะซีด
      - ทำการตรวจเลือด ซึ่งมักพบว่ามีระดับความเข้มข้นของเลือด (hemoglobin) ต่ำกว่า 12 กรัม/เดซิลิตร
      - การตรวจพิเศษอื่นๆ เช่น ตรวจอุจจาระ ปัสสาวะ เอกซเรย์ เจาะไขกระดูก ใช้กล้องส่องตรวจกระเพาะอาหารหรือลำไส้ใหญ่ เป็นต้น
    - - หาสาเหตุที่ทำให้ซีดแล้วรักษาสาเหตุนั้น
        รักษาตามอาการ
  - - - เกิดจากการกินอาหารที่มีธาตุเหล็กไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
      - เกิดจากการเสียธาตุเหล็กออกไปกับเลือด
    - - ในระยะที่มีภาวะโลหิตจางเล็กน้อย มักไม่มีอาการแสดงชัดเจน หรือผู้ป่วยที่มีโลหิตจางแบบค่อยเป็นค่อยไปทีละน้อย
      - ในรายที่มีภาวะโลหิตจางมาก หรือเกิดขึ้นฉับพลัน มักจะมีอาการอ่อนเพลีย รู้สึกเหนื่อยง่าย หน้ามืด มึนงง เวียนศีรษะ เบื่ออาหาร ถ้าเป็นมากอาจมีอาการใจหวิว ใจสั่นร่วมด้วย
      - ผู้ที่มีภาวะโลหิตจางชัดเจน มักพบว่ามีอาการหน้าตาซีดเซียว ฝ่ามือซีด เล็บซีด เยื่อบุเปลือกตา ริมฝีปาก และลิ้นซีดขาวกว่าปกติ
    - - ให้ยาบำรุงโลหิต
      - ให้การรักษา โรคหรือภาวะที่เป็นสาเหตุของโลหิตจางร่วมด้วย
  - - - จะมีอาการซีด ตาขาวสีเหลือง ตัวเหลือง ตับโต ม้ามโต ผิวหนังดำคล้ำ กระดูกใบหน้าจะเปลี่ยนรูป มีจมูกแบน กะโหลกศีรษะหนา โหนกแก้มนูนสูง คางและขากรรไกรกว้างใหญ่ ฟันบนยื่น กระดูกบาง เปราะ หักง่าย
      - ร่างกายเจริญเติบโตช้ากว่าคนปกติ แคระแกร็น ท้องป่อง
    - - ผู้ที่มีญาติพี่น้องเป็นโรคนี้ก็มีโอกาสที่จะเป็นพาหะหรือมียีนแฝงสูง
      - ผู้ที่มีลูกเป็นโรคนี้ แสดงว่าทั้งคู่สามีภรรยาเป็นพาหะหรือมียีนแฝง
        ผู้ที่มีประวัติบุคคลในครอบครัวเป็นโรคธาลัสซีเมีย
      - ถ้าผู้ป่วยที่เป็นโรคธาลัสซีเมียและแต่งงานกับคนปกติที่ไม่มียีนแฝง ลูกทุกคนจะมียีนแฝง
        จากการตรวจเลือดด้วยวิธีพิเศษดูความผิดปกติของเฮโมโกลบิน
    - - ให้รับประทานวิตามินโฟลิควันละเม็ด
        ให้เลือดเมื่อผู้ป่วยซีดมากและมีอาการของการขาดเลือด
      - ตัดม้ามเมื่อต้องรับเลือดบ่อยๆ และม้ามโตมากจนมีอาการอึดอัดแน่นท้อง กินอาหารได้น้อย
      - ไม่ควรรับประทานยาบำรุงเลือดที่มีธาตุเหล็ก
      - ผู้ป่วยที่อาการรุนแรงซีดมาก ต้องให้เลือดบ่อยมากจะมีภาวะเหล็กเกิน อาจต้องฉีดยาขับเหล็ก
- - - - บ่อยครั้งที่ภาวะเหนื่อยเรื้อรังเกิดหลังจากป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่นว่าเป็นไข้หวัดหรือท้องเสีย บางครั้งก็เกิดในช่วงที่เครียดจัด แต่ก็มีเหมือนกันที่อยู่ดี ๆ ก็เป็นขึ้นมาโดยไม่มีอาการเตือนหรือไม่สบายมาก่อน
      - ปกติแล้วจะเกิดแบบต่อเนื่องหรือเป็น ๆ หาย ๆ ติดต่อกันไม่น้อยกว่า 6 เดือน อาการจะคลุมเครือชี้ชัดได้ยากกว่าเป็นอะไร
    - - ไม่มียาเฉพาะที่จะรักษาโรคนี้ให้หายขาด
      - การรักษาตามอาการและการดูแลสุขภาพกายและใจจึงเป็นหนทางเดียวในขณะนี้ที่จะช่วยบรรเทาได้ พร้อม ๆ ไปกับการปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เช่นว่าทานอาหารให้สมดุล พักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายเบา ๆ เป็นประจำ หลีกเลี่ยงความเครียด
      - ควรรีบกำจัดสิ่งที่จะไปกระตุ้นให้เป็นหนักขึ้น
- - - - ปวดร้าวเฉพาะส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย (regional pain) ความรุนแรงมีได้ตั้งแต่ปวดเล็กน้อย เพียงรำคาญจนถึงปวดรุนแรงทรมานอย่างมาก TrP ของกล้ามเนื้อแต่ละมัดจะมีลักษณะแบบแผน การปวดร้าวที่เฉพาะตัวซึ่งมีความสำคัญในการช่วยค้นหาว่าอาการปวดเกิดจาก TrP ของกล้ามเนื้อมัดใด
      - อาการของระบบประสาทอิสระซึงพบร่วมได้บ่อยเช่น ซ่า วูบ เย็น เหน็บ หนา หรืออาการแสดง เช่น ซีด ขนลุก เหงื่อออกตามบริเวณที่มีอาการปวดร้าว ส่วน TrP บริเวณคออาจมีอาการมึนงง หูอื้อ ตาพร่าได้
    - - ตั้งอยู่บนพื้นฐานการวินิจฉัยทางคลินิกจากประวัติและตรวจร่างกายเป็นสำคัญ คือ ประวัติของอาการปวดและ/หรืออาการประสาทอิสระบริเวณใดบริเวณหนึ่ง ร่วมกับตรวจร่างกายที่กล้ามเนื้อโดยการคลำหรือกดด้วยนิ้วมือ จะต้องพบ TrP ที่สามารถแสดงอาการต่างๆ ที่ผู้ป่วยให้ประวัติได้ชัดเจน
    - - การยืดกล้ามเนื้อที่มี TrP (stretching)
      - การนวด (massage)
      - การทำกายภาพบำบัด (physical therapy)
      - การฝังเข็ม (acupuncture)
      - การแทงเข็มที่ TrP (dry needling)
      - การฉีดยาที่ TrP (trigger point injection)
        ยา (drugs) เช่น ยาแก้ปวด ยาคลายกล้ามเนื้อ vitamin antidepressants
- - - - อายุ พบมากในคนสูงอายุแต่ก็ไม่ใช่ปัจจัยสำคัญ
      - อ้วน
      - ข้อได้รับอุบัติเหตุจากการเล่นกีฬา หรือจากการทำงาน
      - กรรมพันธุ์
    - - ปวดข้อมักจะปวดข้อตลอดวันหรือปวดมากเวลาใช้งานเวลาพักจะหายปวด ปวดตอนกลางคืน
      - ข้อติดขณะพัก มักจะเป็นไม่นานพอขยับนิ้วสักพักจะดีขึ้น แต่ข้อไม่ติดตอนเช้าเหมือนโรคrheumatoid
      - ข้อจะบวม มักจะเป็นกระดูกที่โตขึ้น
  - - - เป็นโรคข้ออักเสบจากผลึกเกลือชนิดหนึ่ง ที่เรียกว่า Calcium pyrophosphate dihydrate สามารถก่อให้เกิดการอักเสบเลียนแบบโรคเก๊าท์แท้ได้ จึงเรียกว่าโรคเก๊าท์เทียม
- - - - ออกกำลังกายวันละครึ่งชั่วโมงทุกวัน เพื่อ กระตุ้นการไหลเวียนเลือด และป้องกันไม่ให้น้ำไหลลงไปคั่งที่ขา การออกกำลังกายที่ช่วยให้กล้ามเนื้ และหลอดเลือดแข็งแรง ได้แก่ ว่ายน้ำ วิ่ง ขี่จักรยาน แต่ควรหลีกเลี่ยงกีฬาที่รุนแรงเกินไป เช่น กระโดดสูง กระแทกเท้า
      - กินอาหารที่อุดมด้วยวิตามินซี และฟลาโวนอยด์ เพื่อสร้างความแข็งแกร่งของผนังหลอดเลือดฝอย
      - ลดการกินอาหารที่มีรสเค็ม และไม่ควรปล่อยให้น้ำหนักตัวมากเกินไป
      - ไม่ควรยืนนิ่งอยู่กับที่เป็นเวลานานๆ ถ้าจำเป็นควรเปลี่ยนอริยาบทบ่อยๆ
      - สวมรองเท้าสูงไม่เกิน 5 ซม.
      - ยกเท้าสูงประมาณ 45 องศาขณะนอนพัก จนกระทั่งรู้สึกสบายขึ้น จึงนอนต่อในท่าปกติ