Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ - Coggle Diagram
ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ
การทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ
ประกอบด้วย 2 ระบบ
Sympathetic nervous system
ต่อสู้หรือถอยหนี
2.Parasympathetic nervous system
ชะลอหรือห้ามระบบเพื่อให้พักผ่อนหรือย่อยอาหาร ได้แก่
หลอดลมตีบแคบ
กระเพาะปัสสาวะบีบตัว
ลดอัตราการเต้นของหัวใจ
สารสื่อประสาท และตัวรับในระบบประสาทอัตโนมัติ
สารสื่อระบบประสาทในระบบโซมาติก
มีเส้น ประสาทที่ไปยังกล้ามเนื้อลาย
หลั่งACh
ออกฤทธิ์ที่Nicotinic receptor
สารสื่อประสาทในระบบ ประสาทพาราซิมพาเทติก
เรียกว่าcholineegic agents
Cholinergic receptor
Nicotinic receptor(N)
Muscarinic(M)
Acetylcholine (ACh)
สารสื่อประสาทในระบบพาราซิมพาเทติก
เรียกว่าAdrenergic agents
ได้เเก่
Noradrenaline (NE)
Adrenergic receptor
alpha(α)
beta(β)
การแบ่งประเภทของAdrenergic receptors
β2
พบที่กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด
พบที่หลอดลม
β1
พบที่หัวใจ
α2
พบที่ปลายประสาทซิมพาเทติก
α1
พบที่กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดแดง
β3
พบที่เซลล์ไขมัน
การแบ่งประเภทของCholinergic receptor แบ่งเป็น 2 ชนิด
1.Nicotinic receptor
พบที่ปมประสาท
2.Muscarinic receptor แบ่งเป็น
M3
กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหาร
พบได้ตามต่อมมีท่อต่างๆ
กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินหายใจ
M4
พบที่ระบบประสาท
M2
พบที่บางส่วนของ Peripheral neuron
พบที่หัวใจ
M5
พบที่Dopamine neuron
M1
พบที่Gastric parietal
พบที่สมองPeripheral neuron
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ
แบ่งได้ดังนี้
Cholinergic drugs
กระตุ้น
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
กลไกการออกฤทธิ์ของยาแบ่งเป็น 2 ประเภท
ออกฤทธิ์กระตุ้น Cholinergic receptorโดยตรง
ทางอ้อมโดยยับยั้งการทำงาน
ของเอนไซม์
Acetylcholinesterase(AChE)
Cholinesterase(ChE)
1.1Cholinergic agonist
ได้เเก่
Acetylcholin(ACh)
ออกฤทธิ์สั้น
ฤทธิ์กระจายมากแล
เช่น CaripheralและBethanechol
สารสังเคราห์choline ester
กลไกการออกฤทธิ์ออกฤทธิ์
กระตุ้นที่Nicotinic receptor
กระตุ้นที่Muscarinic
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา มีดังนี้
ระบบทางเดินอาหาร
เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง
กล้ามเนื้อทางเดินอาหารบีบตัว
ฤทธิ์ต่อตา
ม่านตาหรี่
ระบบทางเดินปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะหดตัว
ระบบประสาทส่วนกลาง
กระตุ้นสมองส่วนcortex
ระบบหายใจ
หลอดลมหดตัว
ระบบไหลเวียนเลือด
ทำให้หลอดเลือดขยายตัว
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้รักษาต้อหิน
ม่านตาหรี่
ใช้ยาหยอดตา
ใช้รักษาระบบทางเดินปัสสาวะ
ปัสสาวะไม่ออก
ปัสสาวะไม่ทำงาน
ใช้รักษาอาการท้องอืดไม่ถ่ายเช่น
โรคกรดไหลย้อน
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
เช่น ยา
bathanechol
มึนเวียนศีรษะ
อาเจียน
น้ำมูก เหงื่ออก
ปวดปัสสาวะ
pilocarpine
ตาแดง
น้ำตาไหล
ระคายเคืองคันตา
ตามัว
ข้อห้าม
Peptic ulcer
นิ่วทางเดินปัสสาวะ
COPD
ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน
Asthma
1.2Anticholinesterase agent
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์AChEหรือChE
ทำลายAChผลทำให้AChไม่ถูกทำลาย
จึงกระตุ้นcholinergic receptor
จับกับเอนไซม์ถ้าเป็นชั่วคราว
1 more item...
จับกับเอนไซม์อย่างถาวร
1 more item...
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ผลต่อmuscarinic receptor เเละ Cholinergic agonist
ได้แก่ผลต่อ
ทางเดินอาหาร
ทางเดินปัสสาวะ
ต่อมของกระเพาะอาหาร
ทางเดินหายใจ
กล้ามเนื้อเรียบ
2.ผลต่อnicotinic receptor
ผลต่อ
การบิดตัวของใยกล้ามเนื้อ
อาการสั่นพริ้ว
กล้ามเนื้อลาย
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้ในการรักษาอาการลำไส้กระเพาะปัสสาวะไม่บีบตัว
ใช้ในการรักษาโรคMyasthenia gravis
รักษาโรคอัลไซเมอร์
ใช้ในการยุติฤทธิ์ของยาคลายกล้ามเนื้อ
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
สารOrganophosphate หรือยาฆ่าแมลง
เกิดอาการพิษได้แก่
รูม่านตาเล็ก
หายใจลำบาก
หัวใจเต้นช้า
ความดันโลหิตต่ำ
หน้ามืด
เหงื่อออก
2.Antimuscarinic drugs
ยาที่ปิดกั้นหรือยับยั้งฤทธิ์ของcholinergic drugs
ที่cholinergic receptor
มีผลต่อnicotinic
ได้แก่Atropine
กลไกการออกฤทธิ์
เป็นmuscarinic antagonists
ออกฤทธิ์แย่งที่กับ Ach ในการจับMuscarinic receptor
แบบเเข่งขัน
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
หัวใจเต้นเร็ว
หลอดเลือดขยายตัว
ระบบทางเดินอาหาร
การบีบตัวของหลอดอาหารไปถึงลำไส้ใหญ่
ต่อมเหงื่อ
ขับเหงื่อได้น้อยลง
ระบบทางเดินหายใจ
มีฤทธิ์ขยายหลอดลม
ยับยั้งการหลั่งของสารคัดหลั่ง
ระบบตา
ม่านตาขยาย มองภาพไม่ชัด
กล้ามเนื้อเรียบ
ลดความตึงตัว
กล้ามเนื้อเรียบมดลูก
การนำไปใช้ทางคลินิก
8.รักษาภาวะล้มเหลวระบบไหลเวียนโลหิต Atropine
2.Antispasmodics
ยาลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบในช่องท้อง
รักษาโรคอาการท้องเดิน
ยาที่นิยมใช้Buscopan
1.Antisecretory
รักษาเเผลในกระเพาะอาหารเเละลำไส้
10.ใช้เป็นยาต้านพิษ
เกิดจากorganophosphate
ยาที่ใช้ Atropine
3.รักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวมากเกินไป
ยาที่ใช้ Oxybutynin
9.ป้องกัน เมารถ เมาคลื่น
ยาที่ใช้ scopolamine
4.ทางจักษุเเพทย์
รูม่านตาขยาย
5.ยาขยายหลอดลม
6.ยาเตรียมผู้ป่วยก่อนผ่าตัด
7.รักษาโรคพาร์กินสัน
อาการข้างเคียงเเละความเป็นพิษ
ปากแห้ง คอเเห้ง
ตาพร่ามัว
ท้องผูก
ปัสสาวะลำบาก
3.Adrenergic drugs
ทำให้เกิดการ
กระตุ้นของประสาทซิมพาเทติก
กลไกการออกฤทธิ์
2.Indirectly acting drugs
3.Mixed-acting drugs
1.Directly acting drugs
ยากลุ่ม Sympathomimetics แบ่งเป็น4กลุ่ม
1.กลุ่มCatecholamines
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
4.ผลต่อเมเเทบอลิซึม ผลต่อตับ
5.ผลต่อระบบต่อมไรท่อ
3.ผลกระตุ้นหัวใจ
6.ผลต่อระบบปราสาทส่วนกลาง
2.ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ
7.ผลต่อตา
1.ระบบไหลเวียนเลือน
ยากลุ่มนี้ได้เเก่
1.1 Epinephrine
กลไกการออกฤทธิ์
1.ระบบไหลเวียนโลหิต = การบีบตัวหลอดเลือด
2.ระบบทางเดินอาหาร = กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหารคลายตัว
3.ระบบหายใจ=ทางเดินหายใจคลายตัว หลิดลมขยายตัว
4.ผลต่อเมเเทบอลิซึม
การนำไปใช้ทางคลินิก
1.ภาวะหัวใจหยุดเต้น
2.ภาวะเเอนนฟิเเล็กซิส
3.ใช้เพื่อห้ามเลือด
4.ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่
1.2 Norepinephrine
ออกฤทธิ์เช่นเดียวกับepinephrine แต่ α receptor สูงกว่า
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาความดันโลหิตต่ำรุนเเรง เช่น
2 more items...
1.3 Dopamine(DM)
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาภาวะช็อกจากหัวใจ
1.4 Dobutamine
ไม่มีผลต่อการเพิ่มปัสสาวะ
ประโยชน์ทางคลินิกDM
ผลข้างเคียง
ระบบไหลเวียน --> หัวใจเต้นผิดจังหวะ ปอดบวมน้ำ เจ็บอก
Tissue necrosis
ระบบปราสาท --> วิตกกังวล ปวดศรีษะ อาการสั่น
2.Alpha -adrenergic agonist
ยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้นเเบ่งเป็น
2.1Alpha -1 agonist
2.1.1Phenylephrine
ยาหยอดขยายม่านตา
บรรเทาอาการคัดจมูก
2.1.2Midodrine
ใช้ในอาการ postural hypotension
2.1 Alpha -2 agonist
มีฤทธิ์เจาะจงClonidine
ประโยชน์ทางคลินิก
3 more items...
3.Beta-adrenergic agonist
ยากลุ่มนี้ใช้เป็น
ยาขยายหลอดลม
ใช้ในโรคหืด
ใช้ในโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
3.1 β2 adrenergic agonist
1.ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น
Salbutamol ออกฤทธิ์ใน15นาที
Terbutaline ใช้1ชั่งโมง
COPD ใช้3-4 ชั่งโมง
Terbutalineยับยั้งมดลูกบีบตัวป้องการการคลอดก่อนกำหนด
2.ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์ยาว
นานกว่า12 ชั่งโมง
ใช้บรรเทาอาการหืด
ใช้ในCOPD
3.2 β3 adrenergic agonist
มีผลให้กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะคลายตัว --> ในoverractive bladder
4.Indirect-acting and mixed-type adrenergic agonist
ยากลุ่มนี้ออกฤทธิ่โดยการกระตุ้น
4.1 Ephedrine and pseudoephedrine
Ephedrine
ไม่ได้ใช้ทางคลินิกแล้ว
pseudoephedrine
ยาลดน้ำมูก ยาคัดจมูก
4.2Amphetamine
ยาเสพติดให้โทษประเภทที่1
ผลเด่นชัดต่อ
ระบบประสาทส่วนกลาง
อารมณ์ จิตใจ
ลดความอยากอาหาร
อารมณ์ครื้นเครง
อาการข้างเคียงเช่น
นอนไม่หลับ
เพ้อคลั่ง
ก้าวร้าว
ประโยชน์ทางคลินิก
4.Asthma , COPD
5.Glaucoma
3.Anaphylaxis
6.Antihypertensive
2.ภาวะช็อก
7.ลดคั่งการบวมของเนื้อเยื่อในจมูก
1.ภาวะหัวใจหยุดเต้น
4.Adrenoceptor blocking drugs
เเบ่งออกเป็น 2 ชนิด
1.α-adrenergic antagonists
ได้เเก่ Prazosin , Doxazosin
ยาที่ใช้ในปัจจุบัน
selective α1-antagonists
ออกฤทธิ์จำเพะาต่อα1-receptor
ที่อยู่ใน หัวใจ
ที่อยู่ใน ต่อมลูกหมาก
ที่อยู่ใน ผนังหลอดเลือด
ที่อยู่ใน เซลล์ของกล้ามเนื้อเรียบ
ทำให้เกิด เช่น
3 more items...
อาการข้างเคียง
ความดันโลหิตต่ำขณะเปลี่นอิริยาบถ
β-adrenergic antagonists
2.1 Non-selective β-blocker
ได้เเก่ Propranplol , Timolol , sotalol
Propranplol
ประโยชน์ในการรักษา
ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
ลดอาการใจสั่น
ลดอาการตื่นเต้นง่าย
รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
2.2selective β-blocker
ได้เเก่ Atenolol , Metoprolol
ประโยชน์ในการรักษา
ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
เจ็บหน้าอก
ห้ามใช้ใน
ผู้ป่วยมีอัตราเต้นหัวใจ 45ครั้ง/นาที