การพยาบาลเด็กที่มีปัญหา
ทางระบบประสาท
ชัก
โรคสมองพิการ
(Cerebral Palsy)
Hydrocephalus
Spina bifida
Down ’s syndrome
Guillain Barre ‘s Syndrome
ชักจากไข้สูง
ชนิด
Primary febrile convulsion
ไม่มีความผิดปกติของสมอง
Secondary febrile convulsion
ผิดปกติของสมอง
การรักษา
ระยะกำลังชัก
ระยะหลังชัก
ชักเกิน 5 นาที ต้องให้หยุดชักเร็วที่สุด
ให้ยาลดไข้ไม่ให้แบบกิน / เช็ดตัวลดไข้
ซักประวัติตรวจร่างกายโดยละเอียด
ให้ยาป้องกันชัก กินทุกวัน 1-2 ปี
ให้ยาทางทางหลอดเลือดดำ
ให้ยาทางทวารหนัก
โรคลมชัก
(Epilepsy)
ชนิด
Partial seizure ชักกระตุกเฉพาะที่
Generalized seizure
Primary generalized epilepsy
Secondary generalized epilepsy
ไม่มีความผิดปกติในระบบประสาท
มีความผิดปกติในระบบประสาท
สาเหตุ
ได้รับอันตรายจากการคลอด
พันธุกรรม
Developmental and degenerative disorders
โรคติดเชื้อของสมอง
รอยโรคในสมองที่ทำให้เซลล์ประสาทหลั่งคลื่นไฟฟ้าสมองผิดปกติ
Metabolic และ Toxic etiologies
การรักษา
ใช้ยาระงับอาการชักและยาป้องกันการชักซ้ำ
ผ่าตัดเอารอยโรคที่สมองออก
รักษาด้วยอาหาร Ketogenic diet
คาร์โบไฮเดรตต่ำ โปรตีนต่ำ
ไขมันสูง
การฝังเครื่องกระตุ้นไฟฟ้า
ห้ามหยุดยาเอง แนะนำวิธีการป้องกันอุบัติเหตุขณะชัก
มาตามนัด เพื่อ ประเมินอาการ/ปรับขนาดยา
กินยากันชักต่อเนื่องทุกวันนาน อย่างน้อย 2 ปี
ชักจากการติดเชื้อ
ของเยื่อหุ้มสมองหรือเนื้อสมอง
เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
Meningitis
เนื้อสมองอักเสบ
Encephalitis
สาเหตุ
แบคทีเรีย
ไวรัส
พยาธิ
เชื้อรา
วิเคราะห์จากการตรวจน้ำไขสันหลัง CSF
แบคทีเรีย ขุ่น มีWBC 100-10000
ไวรัส ใส WBC 10-100
อาการ
ไข้
ปวดหัวมาก ซึมลง อาเจียน ชัก
ระคายเคืองเยื่อหุ้มสมอง
คอแข็ง (Stiffness of neck)
Kernig’s sign ได้ผลบวก
Brudzinski’s sign ได้ผลบวก ยกหัว ขางอตาม
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะตามผลการเพาะเชื้อ
ให้ยาลดไข้ ให้ยานอนหลับ ให้ยากันชัก ให้ยาลดอาการบวมของสมอง
การป้องกัน ควรฉีดวัคซีน เช่น Hib vaccine , JE vaccine,BCG
สาเหตุ
แบคทีเรีย
ไวรัส
พยาธิ
เชื้อรา
ปฏิกิริยาต่อวัคซีน Rb,ไอกรน
อาการ
ไข้สูง
ปวดหัว
ปวดบริเวณต้นคอ คอแข็ง
ซึมลง จนถึงขั้นโคม่าได้ภายใน 24 – 72 ชั่วโมง
ชัก มีการเคลื่อนไหวผิดปกติ
กระสับกระส่าย อารมณ์ผันแปร เพ้อ คลั่ง อาละวาด
การหายใจไม่สม่ำเสมอ
การรักษา
โรคไข้สมองอักเสบ
Japanese encephalitis (JE)
ให้ออกซิเจน, เจาะคอ ,ใช้เครื่องช่วยหายใจ
การให้ยา ระงับชัก ลดอาการบวมของสมอง
นอนหลับ ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
รักษาสมดุลของปริมาณน้ำเข้า – ออก
อาการ
ปวดหัว
มีไข้ ปวดเมื่อย อ่อนเพลีย
อาเจียน ง่วงซึมจนไม่รู้สึกตัว
เกร็งชักกระตุก
หายใจไม่สม่ำเสมอ
รุนเเรง
อาจตายประมาณวันที่ 7-9 ของโรค
ถ้าพ้นไปจะเข้าระยะฟื้นตัว จะมีเกิดความพิการ
การตรวจวินิจฉัย
หาไวรัส เจอี จากเลือด
CSF
ตรวจหา IgM antibody
การรักษา
อยู่ใน Intensive care unit
ให้ยาลดไข้ ลดการบวมของสมอง ระงับอาการชัก
ให้ทางเดินหายใจให้โล่ง ดูดเสมหะบ่อยๆ
ถ้ามีเสมหะมากอาจต้องทำtracheostomy
หรือใช้เครื่องช่วยหายใจ
การป้องกัน
หลักการพยาบาลผู้ป่วยที่มีอาการชัก
ระวังยุงกัด
ไม่เลี้ยงหมูใกล้บ้าน
ฉีดวัคซีนขั้นพื้นฐานให้ครบ
ให้นอนราบ ตะแคงหน้าไปข้างหนึ่ง เพื่อป้องกันไม่ให้สำลัก ไม่มัดป้องกันกระดูกหัก
ดูดเสมหะ ทางเดินหายใจโล่ง ดูแลให้ออกซิเจน ในรายที่เขียว
เมื่อชัก ให้งดน้ำ อาหารทางปาก
เตรียมไม้กดลิ้นไว้ที่โต๊ะข้างเตียงในรายที่มีอาการชักเกร็ง
ถ้ามีไข้สูง ให้เช็ดตัวด้วยน้ำธรรมดา หรือน้ำอุ่น เพื่อให้ไข้ลด ไม่ลดบอกหมอ
ได้รับยากันชัก ยาคลายกล้ามเนื้อตรงตามแผนการรักษา
ยกไม้กั้นเตียง ดูแลอย่างนุ่มนวล ระวังอุบัติเหตุ
สังเกตและบันทึกลักษณะการชัก และระดับความรู้สึกตัวขณะชัก
วัดและบันทึกสัญญาณชีพ อย่างน้อยทุก 4 ชั่วโมง
การให้คำแนะนำและเตรียมความรู้แก่บิดา
ให้ความรู้เกี่ยวกับภาวะโรค
แนะนำวิธีการปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยมีไข้
แนะนำวิธีปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยเกิดอาการชัก
แนะนำการดูแลให้ยากันชัก และผลข้างเคียงของยา
คือ
คนที่มีปัญหาการเคลื่อนไหว เนื่องจากความผิดปกติในการทำงานของสมอง
ทำให้ไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของอวัยวะต่างๆ
สาเหตุ
อาการ
การพยาบาล
การรักษา
ระยะก่อนคลอด
ระยะคลอด
ระยะหลังคลอด
มีเลือดออกทางช่องคลอดระหว่างการตั้งครรภ์เดือนที่6-9
แม่ขณะท้องขาดสารอาหาร
แม่มีชัก/ปัญญาอ่อน
เกิดก่อนกำหนด
เด็กน้ำหนักตัวน้อย
แม่ขณะท้องมีการใช้ยาบางชนิดทำให้สมองเด็กผิดปกติ
เกิดอุบัติเหตุติดเชื้อ
สมองพิการ30%
สมองขาดออกซิเจน
ได้รับอันตรายจากการคลอด คลอดยาก รกพันคอ คลอดท่าก้น การใช้คีมดึงเด็ก
สมองพิการ5%
กระทบกระเทือนที่ศีรษะ
ตัวเหลือง เส้นเลือดสมองผิดปกติ ขาดออกซิเจน ติดเชื้อ
อ่อนปวกเปียก
อาจหายใจช้า
พัฒนาการช้า
รีเฟล็กซ์ผิดปกติ
สำลักนม/อาหาร
เสียการทรงตัว
พูดไม่ชัด
ให้ยาคลายกล้ามเนื้อ ได้แก่ diazepam,baclofen
ทำกายภาพบำบัดของกล้ามเนื้อแขน ขา หรือลำตัว
ให้ early stimulation เพื่อให้สมองส่วนต่างๆ
ที่ไม่มีความเสียหายได้พัฒนา
แก้ไขความผิดปกติของการรับรู้ที่สำคัญ
แก้ไขความผิดปกติของระบบประสาทส่วนอื่น
การให้คำแนะนำผู้ปกครองในการดูแลเด็ก
ส่งเสริมให้เด็กฝึกทักษะการใช้ส่วนต่างๆของร่างกาย
1.ได้รับสารอาหารน้อยกว่าความต้องการของร่างกาย เนื่องจากปัญหาการรับประทานอาหาร
2.เสี่ยงต่อพัฒนาการช้ากว่าวัย/มีพัฒนาการช้ากว่าวัย เนื่องจากความบกพร่องของระบบประสาท
3.เสี่ยงต่อการได้รับบาดเจ็บ เนื่องจากความบกพร้องด้านการเคลื่อนไหว/ระบบประสาท
- บิดา มารดาหรือผู้ดูแลเด็กขาดความรู้ในการดูแลเด็ก
ภาวะน้ำคั่งใน โพรงสมอง เด็กหัวโต
สาเหตุ
การสร้าง/ผลิตน้ำไขสันหลังมากผิดปกติ
การอุดกั้นการไหลเวียนของน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง
ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำไขสันหลัง
อาการ
ศรีษะโต/ หัวบาตร (cranium enlargement)
เด็กเล็กที่กระหม่อมยังไม่เปิด กระหม่อมหน้าโป่งตึงกว่าปกติ
ศีระบาง เห็นเส้นเลือด
เสียงเคาะกระโหลกเหมือนหม้อแตก
ความดันกระโหลกสูง
ตากรอกลงข้างล่าง ตาพร่ามัว เห็นภาพซ้อน
รีเฟลกซ์ ของขา2 ข้าง ไวกว่าปกติ
กล้ามเนื้ออ่อนเเรง พัฒนาการช้า โตช้า
การวินิจฉัย
การรักษา
การพยาบาล
Ventriculography
CT scan
Ultrasound
Head Circumference
การตรวจด้วยการส่องไฟฉาย
( transillumination test)
ผ่าตัดรักษาสาเหตุ
ผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินน้ำไขสันหลัง (Shunt)
Ventriculo-peritoneal Shunt (V-P Shunt)
การให้ยาลดการสร้างน้ำไขสันหลัง (Diamox)
ภาวะเเทรกซ้อน
Infection
Obstruction
ก่อนผ่าตัด
หลังผ่าตัด
อาจเกิดความดันในกะโหลกศีรษะสูงจากการคั่งของน้ำไขสันหลัง
อาจเกิดแผลกดทับบริเวณศีรษะ
อาจเกิดภาวะขาดสารน้ำและอาหารเนื่องจากการสำรอกอาเจียนหรือดูดนมได้น้อย
ประเมินอาการความดันในกระโหลกศีรษะสูง
วัดเส้นรอบวงศีรษะทุกวันเวลาเดียวกัน
จัดท่านอนศีรษะสูง 15-30 องศา
จัดให้นอนบนที่นอนนุ่มๆ ใช้หมอนนุ่มรองศีรษะไหล่
เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
รักษาความสะอาดของผิวหนัง
จัดปูที่นอนให้เรียบตึง
ตรวจสอบประเมินการเกิดแผลกดทับสม่ำเสมอ
ดูแลให้รับนมน้ำครั้งละน้อยๆโดยแบ่งให้บ่อยครั้ง
ขณะให้นมอุ้มท่าศีรษะสูงเสมอ
หลังให้นมจับเรอไล่ลม
การดูแลแผลผ่าตัดและการป้องกันภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
ปัญหาและภาวะแทรกซ้อนภายหลังทำผ่าตัดสายระบาย
การติดเชื้อที่แผลผ่าตัด
การระบายน้ำไขสันหลังเร็วเกินไป (เน้นนอนราบหลังผ่าตัด ใน 24 ชม.แรก)
การติดเชื้อของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
การทำงานผิดปกติของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
การอุดตันของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
ภาวะโพรงสมองตีบแคบ
ภาวะเลือดออกในศรีษะเนื่องจากการผ่าตัด
เกิดแผลเป็นที่สมอง
ชนิด
Spina bifida occulta
Meningocele
Myelomeningocele
รุนเเรงสุด
การวินิจฉัย
มารดามีประวัติติดเชื้อขณะตั้งครรภ์การตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบ Alphafetoprotienในน้ำคร่ำสูง
การตรวจร่างกายทารกพบความผิดปกติ
การรักษา
การผ่าตัดเย็บปิดถุงที่ยื่นออกมา
การพยาบาล
อาจมีการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ
เนื่องจากการคั่งของน้ำปัสสาวะ
อาจเกิดการติดเชื้อ เนื่องจากถุงน้ำแตก
มีกล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงจากการกดเบียด
เส้นประสาทไขสันหลัง
หลังผ่าตัด
จัดท่านอนตะแคงหรือนอนคว่ำ
ไม่นุ่งผ้าอ้อม
ดูแลถุงน้ำให้ชุ่มชื่น ระวังไม่ให้เกิดแผล
หมั่นตรวจสอบการฉีกขาด รั่ว
ประเมินการติดเชื้อ
ทำ Crede’manuever ทุก 2-4 hr
ทำความสะอาดทุกครั้งหลังขับถ่าย
ให้ยา Antibiotic ตามแผนการรักษา
ทำ Passive Exercise ให้ผู้ป่วย
สอนผู้ปกครองในการกระตุ้นการเคลื่อนไหวของผู้ป่วย
สังเกตอาการอ่อนแรงของแขนขาการควบคุมการขับถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ
เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
มีโอกาสติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัดได้ง่าย
เนื่องจากการปนเปื้อนอุจาระปัสสาวะ
จัดท่านอนตะแคงหรือคว่ำ ไม่นุ่งผ้าอ้อม
ดูแลทำความสะอาดแผล
ดูแลให้ยา Antibiotic / check V/S
เฝ้าระวังและสังเกตภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ
แผลติดเชื้อ และ Hydrocephalus
วัดเส้นรอบศีรษะทุกวันเพื่อประเมิภาวะHydrocephalus
ตรวจสอบสัญญาณชีพ อาจทุก 2-4 hr
บริหารแขนขา/ เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
เกิดความผิดปกติทางโครโมโซม
คู่ที่ 21 ทำให้ปัญญาอ่อน
จากตั้งท้องตอนอายุเยอะ
อาการและอาการแสดง
การรักษา
หัวแบนกว้าง (brachiocephaly)
มือกว้างและสั้น มักจะมี simian crease
นิ้วก้อยโค้งงอ(clinodactyly)
คอสั้นและผิวหนังด้านหลังคอค่อนข้างมากและนิ่ม
หูอยู่ต่ำ
brush field spot
ปากและลิ้นมักจะยื่นออก ลิ้นมีรอยแตก
ร่องระหว่างนิ้วโป้งเท้าและนิ้วชี้กว้าง
เส้นลายนิ้วมือมักพบ ulnar loopมากกว่า
ปกติและพบ distal triradius ในฝ่ามือ
ทางเดินอาหารอุดตัน ที่พบบ่อยคือ duodenum stenosis
Hypothyroidism
โตช้า
Polycythemia
ความผิดปกติเกี่ยวกับตา เช่น ต้อกระจก ต้อหิน ตาเข สายตาสั้น
ความผิดปกติเกี่ยวกับหู เช่น ช่องรูหูเล็ก มีปัญหาการได้ยิน
อวัยวะเพศของผู้ชายอาจเล็กกว่าปกติ พัฒนาการทางเพศช้า
หัวใจพิการแต่กำเนิด
การติดเชื้อ โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจเกิดง่าย
กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก (hypotonia)
การกระตุ้นส่งเสริมพัฒนาการตั้งแต่อายุยังน้อย(early stimulation)
การรักษาโรคอื่นร่วมด้วย คือ โรคหัวใจ
ระบบทางเดินอาหารอุดกั้น ภาวะฮัยโปไทรอยด์ เป็นต้น
การให้คำปรึกษาแนะนำด้านพันธุกรรม
เกิดจากการบวมอักเสบของระบบประสาท
ส่วนปลายหลายๆเส้นอย่างเฉียบพลัน หลังติดเชื้อ
สาเหตุ
หลักการพยาบาลในระยะเฉียบพลันและต่อเนื่อง
วินิจฉัยการพยาบาล
การรักษา
อาการและอาการแสดง
เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานผิดปกติ
สร้างแอนติบอดีย์ต่อ Myelin sheath ของส่วนspinal nerve roots
ทำให้ไขสันหลังสั่งงานกล้ามเนื้อไม่ได้
motor
อาการของประสาทสมอง
อาการลุกลามของประสาทอัตโนมัติ
Sensation
อาการเหน็บชา อ่อนเเรง ตะคริว ปวดปลายแขน/ขา เสีย reflex
กล้ามเนื้ออ่อนแรง อัมพาต
ไปส่งผลต่อกล้ามเนื้อเกี่ยวกับการหายใจ
ประสาทสมองคู่ที่ 7 (Facaial nerve) ใบหน้า ปากปิดไม่สนิท
ถ้ามีผิดปกติคู่ที่ 7 (Facial nerve),9 (Glossophryngealnerve) , และคู่ที่ 10 (Vagus nerve)
ผู้ป่วยจะมีอาการกลืน พูด และหายใจลำบาก
การเต้นหัวใจผิดจังหวะ ความดันโลหิตไม่คงที่ หัวใจเต้นช้าหรือเร็ว
หน้าแดง เหงื่อออก ปัสสาวะคั่งท้องอืดจาก paralytic ileus
ถ้ารักษาภายใน2-4 สัปดาห์หลังมีอาการครั้งแรก
จะสามารถช่วยชีวิตได้เร็วขึ้น
Intravenous Immunglobulin (IVIG)
Plasma Exchange
สะดวกและง่าย
เสี่ยงน้อย
ราคาแพง
อาจเกิดซ้ำ
เสี่ยงต่อการเกิดการหายใจไม่เพียงพอจากกล้ามเนื้อช่วยหายใจอ่อนแรงอย่างเฉียบพลัน
เสียงต่อการขาดสารอาหารจากไม่สามารถช่วยตนเองจากกล้ามเนื้ออ่อนแรงอย่างสมบูรณ์
พักผ่อนไม่เพียงพอ
ทุกข์ทรมานจากอาการปวดกล้ามเนื้อ
ขาดการติดต่อสื่อสารกับบุคคลอื่นๆจากไม่สามารถพูดได้
ผู้ป่วยและญาติกลัว วิตกกังวล ท้อแท้ กับอาการของโรคที่เป็นจากการขาดความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับโรคและการปฏิบัติตัวตลอดจนการฟื้นฟูสภาพ
Check vital sign โดยเฉพาะ RR
ให้ออกซิเจน ถ้าหายใจไม่พอจำเป็นต้องใส่ท่อช่วยหายใจพร้อมเครื่องช่วยหายใจ
vital capacity ,
tidal volume หรือ minute volume
ติดตามประเมินการเคลื่อนไหว กำลังของกล้ามเนื้อ
ดูแลปัญหาการขาดสารอาหาร ต้องการพลังงานตอนหย่าเครื่องช่วยหายใจ
สังเกตอาการปวดตามกล้ามเนื้อ
ดูเเลด้านจิตใจ ส่งเสริมการมองโลกในแง่ดี
นางสาวกัญญาภัค จีนเวียงคอย
รุ่น 36/1 เลขที่ 11 [612001011]