Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม - Coggle Diagram
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม
ความหมายของวัฒนธรรม (Culture)
พื้นฐานที่สำคัญของวัฒนธรรม
วัฒนธรรมเป็นความคิดร่วม (Shared ideas) และค่านิยมทางสังคมเป็นตัวกำหนดมาตรฐานพฤติกรรม
วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่มนุษย์เรียนรู้ (Culture is learned) ซึ่งมนุษย์จะเรียนรู้ทีละเล็กทีละน้อยในสังคมจนกลายเป็น “มรดกสังคม”
วัฒนธรรมมีพื้นฐานมาจากการใช้สัญลักษณ์ (Symbol) มนุษย์สามารถเรียนรู้และถ่ายทอดไปยังรุ่นต่อไปได้
เงินตรา
สัญญาณจราจร
สัญลักษณ์ทางศาสนา
ภาษา
วัฒนธรรมเป็นองค์รวมของความรู้และภูมิปัญญาทำหน้าที่ตอบสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของมนุษย์ มีการวางกฎเกณฑ์แบบแผนในการดำเนินชีวิต มีการปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อม
วัฒนธรรมคือกระบวนการที่มนุษย์นิยามความหมายให้กับชีวิตและสิ่งต่างๆ
วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่ไม่หยุดนิ่ง มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา
สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นมา เป็นเครื่องมือที่มนุษย์คิดค้นเพื่อช่วยให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ต่อไปได้ในสังคมของตน
ในทางสังคมวิทยาได้จำแนกวัฒนธรรมออกเป็น 2 ประเภท
วัฒนธรรมทางวัตถุ (material culture)
สิ่งของหรือวัตถุอันเกิดจากความคิดและการประดิษฐ์ขึ้นมาของมนุษย์
ถ้วย
ชาม
จาน
ตึกรามบ้านช่อง
ศิลปกรรมของมนุษย์
รูปปั้น
ภาพวาด
วัฒนธรรมที่ไม่ใช่วัตถุ (non-material culture)
วัฒนธรรมที่แสดงออกได้โดยทัศนะ ประเพณี ขนบธรรมเนียม การปฏิบัติสืบต่อกันมาและเป็นที่ยอมรับในกลุ่มของตน ว่าดีงามเหมาะสม
ความคิด
ความเชื่อ
ภาษา
ศีลธรรม
ปรัชญา
กฎหมาย
องค์ประกอบของวัฒนธรรม
องค์วัตถุ (Material)
เป็นเครื่องมือและสัญลักษณ์
วัฒนธรรมในด้านวัตถุที่มีรูปร่างสามารถจับต้องได้
เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ
ภาพเขียน
สิ่งก่อสร้างต่างๆ
การสร้างสัญลักษณ์หรือเครื่องหมาย
ภาษาและการสื่อความหมายต่างๆ
องค์การหรือสมาคม (Organization หรือ Association)
วัฒนธรรมในส่วนของการจัดระเบียบเป็นองค์การหรือสมาคม ระเบียบแบบแผนหรือกฎเกณฑ์ข้อบังคับ
สถาบันทางสังคมต่างๆ
กลุ่มหรือองค์กรต่างๆ
สมาคม
สหภาพ
องค์พิธีหรือพิธีการ(Usage หรือ Ceremony)
วัฒนธรรมในส่วนของพิธีหรือพิธีการต่างๆ ที่มนุษย์สร้างขึ้นนับตั้งแต่การเริ่มต้นของชีวิต
การเกิดจนกระทั่งตาย
พิธีรับขวัญเด็ก
พิธีโกนจุก
พิธีแต่งงาน
พิธีงานศพ
การแต่งกาย
องค์มติหรือมโนทัศน์ (Concepts)
วัฒนธรรมในด้านความคิด ความเชื่อ และอุดมการณ์ต่างๆส่วนใหญ่ได้รับมาจากคำสอนทางศาสนา
ความเชื่อในเรื่องบาปบุญ
ความเชื่อในเรื่องกฎแห่งกรรม
ความเชื่อในพระเจ้า
อุดมการณ์ทางการเมือง
ความสำคัญของวัฒนธรรม
วัฒนธรรมเป็นเครื่องกำหนดความเจริญหรือความเสื่อมของสังคมและเป็นเครื่องกำหนดชีวิตความเป็นอยู่ของคนในสังคม
การศึกษาวัฒนธรรมจะทำให้เข้าใจชีวิตความเป็นอยู่ ค่านิยมของสังคม เจตคติความคิดเห็นและความเชื่อถือของบุคคลได้อย่างถูกต้อง
ทำให้มีความรู้สึกเป็นพวกเดียวกันและให้ความร่วมมือกันได้
ทำให้เกิดความสงบเรียบร้อยในสังคม เพราะวัฒนธรรมคือกรอบหรือแบบแผนของ การดำรงชีวิต
ทำให้มีพฤติกรรมเป็นแบบเดียวกัน
ทำให้เข้ากับคนพวกอื่นในสังคมเดียวกันได้
ทำให้มนุษย์มีสภาวะที่แตกต่างจากสัตว์
คุณค่า ความเชื่อ ค่านิยมทางสังคมที่มีผลต่อหลักการในการดำเนินชีวิต
ประเภทของความเชื่อ
ความเชื่อในสิ่งปรากฏอยู่จริง
เชื่อว่าพระอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกและตกทางทิศตะวันตก
น้ำทะเลมีรสเค็ม
ความเชื่อขั้นพื้นฐานของบุคคล มี 2 ลักษณะ
เกิดจากประสบการณ์ตรง
เกิดจากการแลกเปลี่ยนพบปะสังสรรค์
ความเชื่อแบบประเพณี
ภาคเหนือเชื่อในเรื่องเกี่ยวกับผีและอำนาจเหนือธรรมชาติเกี่ยวกับป่า ภูเขาและลำน้ำ
ความเชื่อแบบเป็นทางการ
ความเชื่อที่มีต่อหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา
การมีสติ
ความไม่ประมาท
การบำเพ็ญเพียร
ความเชื่อเกี่ยวกับการบริโภคอาหาร 5 หมู่
การบริโภคนมแม่
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อ
ปัจจัยทางด้านจิตวิทยา
การรับรู้
การเรียนรู้
ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม
การขัดเกลาทางสังคม
การควบคุมทางสังคม
การปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
ปัจจัยทางด้านบุคคล
ศาสนา
อายุ
เพศ
การศึกษา
อาชีพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรคและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อแบบอำนาจเหนือธรรมชาติและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรค
ความเจ็บป่วยเกิดจากการกระทำของผี
ความเจ็บป่วยเกิดจากเวทมนต์และคุณไสย
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากขวัญ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากเคราะห์หรือโชคชะตา
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการละเมิดขนบธรรมเนียมประเพณีของสังคม
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากที่ตั้งของภูมิศาสตร์
วิธีการดูแลสุขภาพแบบเหนือธรรมชาติ
ประกอบพิธีกรรมเป็นหลัก ตั้งแต่การวินิจฉัยหาสาเหตุและกระบวนการในการรักษา
กลุ่มหมอดู
กลุ่มหมอสะเดาะเคราะห์
กลุ่มหมอธรรม
กลุ่มหมอตำรา
ความเชื่อแบบพื้นบ้านและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรค
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการขาดสมดุลธาตุ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการบริโภคอาหารแสลงโรค
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากเชื้อโรค
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการประกอบอาชีพ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากอุบัติเหตุ
วิธีการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
พิธีตั้งขันข้าวหรือการตั้งคาย
เป็นการไหว้ครูเพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ทางการรักษา
พิธียอครูหรือบนครู
แล้วถึงทำการวินิจฉัยโรค การรักษา จนถึงทำการปลงขัน
หมอสมุนไพร
หมอเป่า
หมอกระดูกหรือหมอน้ำมัน
หมอตำแย
หมอนวด
ความเชื่อแบบการแพทย์แผนตะวันตกและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรค
การเจ็บป่วยเกิดจากเชื้อโรค
ความเจ็บป่วยเกิดจากพันธุกรรม
ความเจ็บป่วยเกิดจากพฤติกรรม
ความเจ็บป่วยเกิดจากสิ่งแวดล้อมหรืออุบัติเหตุ
ความเจ็บป่วยเกิดจากจิตใจ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากสาเหตุอื่นๆ
ปัญหาทางด้านสังคม วัฒนธรรม
การทำแท้ง
การทำร้ายร่างกาย
วิธีการดูแลสุขภาพแบบแพทย์ตะวันตก
มีการวินิจฉัยหาสาเหตุของความเจ็บป่วย
ผู้ให้การดูแลรักษาในการแพทย์ตะวันตก
ผู้ให้การรักษา คือ แพทย์
ผู้ให้การดูแลด้านเภสัชกรรม
ผู้ให้การดูแลด้านการพยาบาล
ผู้ให้การดูแลด้านการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพ
ผู้ให้การดูแลด้านการฟื้นฟูสุขภาพ
บุคลากรอื่น ๆ
เจ้าหน้าที่รังสีเทคนิค
เจ้าหน้าที่ด้านเทคนิคการแพทย์
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพในช่วงเปลี่ยนผ่านสถานการณ์ชีวิต
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบพื้นบ้าน
ระยะตั้งครรภ์
ความเชื่อเกี่ยวกับการตั้งครรภ์
คนโบราณเชื่อว่าการตั้งครรภ์เป็นผลจากความสัมพันธ์ของมนุษย์กับดวงดาวในระบบจักรวาล
การดูแลสุขภาพในระยะตั้งครรภ์
สุขภาพจิต
สุขภาพกาย
ดูแลทารกในครรภ์
การฝากครรภ์
ระยะคลอดบุตร
ความเชื่อเกี่ยวกับการคลอดบุตร
ท่าทางในการคลอด
การดูแลสุขภาพในระยะคลอดบุตร
การจัดสถานที่และท่าทางในการคลอด
คลอด การตรวจครรภ์ก่อนคลอด
การคลอด
การจัดการเกี่ยวกับรก
การร่อนกระด้ง
ระยะหลังคลอด
ความเชื่อเกี่ยวกับภาวะหลังคลอด
ความเชื่อเรื่องผี
ความเชื่อเรื่องกรรม
ความเชื่อเรื่องสมดุลธาตุ
ความเชื่อเรื่องการบำรุงร่างกาย
การดูแลสุขภาพในระยะหลังคลอด
การอยู่ไฟ
การนาบหม้อหรือการทับหม้อเกลือ การประคบสมุนไพร
การนวดหลังคลอด
การเข้ากระโจมหรือการอบสมุนไพร
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบแพทย์ตะวันตก
ความเชื่อเรื่องเกี่ยวกับการตั้งครรภ์
ภาวะที่ตัวอ่อนหรือทารกได้ก่อกำเนิดขึ้นภายในมดลูก
การดูแลสุขภาพแบบการแพทย์ตะวันตก
ระยะตั้งครรภ์
ระยะคลอด
หลังคลอด
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความชรา
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
ความเชื่อเกี่ยวกับความชรา
ภาวะหมดประจำเดือนในเพศหญิง
การเสื่อมสมรรถภาพทางเพศในเพศชาย
ความแปรปรวนของธาตุลม
การดูแลสุขภาพวัยชราแบบพื้นบ้าน
การใช้สมุนไพร
การดูแลด้านสุขภาพทางเพศ
การดูแลสุขภาพโดยพึ่งพิงศาสนา
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบการแพทย์แผนตะวันตก
ความเชื่อเกี่ยวกับความชรา
อายุตั้งแต่ 60 หรือ 65ปีขึ้นไป
การดูแลสุขภาพวัยชราแบบการแพทย์แผนตะวันตก
การดูแลด้านโภชนาการ
การดูแลด้านฮอร์โมน
การดูแลด้านการออกกำลังกาย
การดูแลด้านการพักผ่อนนอนหลับ
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตาย
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
ความเชื่อเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
เชื่อในเรื่องวิญญาณ
กฎแห่งกรรม
การเวียนว่ายตายเกิดและชาติภพ
การดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบพื้นบ้าน
มุ่งเน้นการตอบสนองทางด้านจิตวิญญาณของผู้ตายและเครือญาติ
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบแพทย์แผนตะวันตก
การหยุดทำงานของหัวใจและการทำงานของแกนสมอง
มุ่งเน้นให้ระบบและอวัยวะต่าง ๆ สามารถทำงานต่อไปได้และยืดชีวิตผู้ป่วยให้ยาวนานมากที่สุด ภายใต้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ทันสมัย
ค่านิยมทางสังคม
ปัจจัยทางสังคมที่มีอิทธิพลต่อการเรียนรู้
ครอบครัว
เป็นสถาบันสังคมอันดับแรกที่มีอิทธิพลต่อการสร้างค่านิยมให้แก่บุคคล
โรงเรียน
สถาบันทางสังคมที่มีส่วนในการสร้างค่านิยมอันถูกต้องให้แก่เด็ก
ความคิด
ความเชื่อ
สถาบันศาสนา
ปลูกฝังค่านิยมและศีลธรรมอันถูกต้องได้เป็นอย่างดี
สังคมวัยรุ่นและกลุ่มเพื่อน
การเรียนรู้และการยอมรับค่านิยม
สื่อมวลชน
ปัจจุบันบุคคลได้รับความรู้และความคิดจากสื่อมวลชนเป็นอันมากและความคิดเหล่านั้นไปยึดถือเป็นค่านิยมบางประการของตน
ค่านิยมในการแต่งกายตามสมัยนิยม
ทรงผม
องค์การของรัฐบาล
มีส่วนในการปลูกฝังค่านิยมและศีลธรรมให้แก่สังคม
ควบคุมโรงเรียนและสนับสนุนสถาบันศาสนา
ตรากฎหมายให้สิทธิและอำนาจแก่ครอบครัวในการเลี้ยงดูและอบรมเด็ก
การเผยแพร่ข่าวและความคิดของสื่อมวลชนก็มักอยู่ภายใต้การควบคุมหรือสนับสนุนของรัฐ
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพและการแสวงหาการรักษาของประชาชนในภูมิภาคต่างๆของโลก
แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
ความคิด ความเชื่อเกี่ยวกับสุขภาพที่เชื่อมโยงตั้งแต่การดูแลสุขภาพตัวเอง การดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน ไปจนถึงการดูแลสุขภาพที่อาศัยความรู้วิทยาการหรือเทคโนโลยีทางการแพทย์สมัยใหม่
การดูแบสุขภาพทั้ง 4 มิติ
ส่งเสริมสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรง ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ
ป้องกันไม่ให้เกิดการเจ็บป่วยหรือพิการ
ดูแลรักษาสุขภาพเมื่ออยู่ในภาวะเจ็บป่วยเป็นโรค
ฟื้นฟูสุขภาพให้เข้าสู่ภาวะปกติ
ประเภทของวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะปกติ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ
การกินอาหารประเภทน้ำพริกผักจิ้มและอาหารจากธรรมชาติ
การออกกำลังกาย
งดบริโภคสุราและสิ่งเสพติด
การเข้าวัด ถือศีล ทำสมาธิ ทำบุญตักบาตร
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการป้องกันโรค
การบริโภคอาหารปรุงสุก
การคว่ำกะลาหรือใส่ทรายอะเบทเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของยุงลาย
การรับวัคซีนภูมิคุ้มกันโรค
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะเจ็บป่วย
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการรักษาโรค
ระบบการดูแลสุขภาพภาคประชาชน
แบบพื้นบ้าน
แบบวิชาชีพ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการฟื้นฟูสมรรถภาพ
การดูแลการพักฟื้นของผู้ป่วยจากคนในครอบครัว
การงดบริโภคอาหารแสลง
การออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรง
ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
แนวคิดหลัก 5 ประการ
ใช้หลัก ASKED
A = Awareness
การตระหนักรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม (cultural awareness)
กระบวนการรู้คิดของ บุคลากรสุขภาพที่เล็งเห็นถึงความสําคัญของ การให้คุณค่า ความเชื่อ วิถีชีวิต พฤติกรรม และวิธีการแก้ปัญหาของผู้ใช้บริการต่างวัฒนธรรม
การตรวจสอบความอคติของตนเอง ต่อวัฒนธรรมอื่น ๆ
หากบุคลากรสุขภาพ (พยาบาล) ยังไม่เข้าใจ ลึกซึ้งในวัฒนธรรมตนเอง
มีโอกาสที่จะเกิดพฤติกรรมการบริการ ที่ไม่เหมาะสมต่อผู้ใช้บริการต่างวัฒนธรรม
S = Skill
การมีทักษะเกี่ยวกับวัฒนธรรม (cultural skill)
ความสามารถของบุคลากรสุขภาพในการเก็บ ข้อมูลเกี่ยวกับประวัติและปัญหาของผู้รับบริการ การมีความไวทางวัฒนธรรม
การเรียนรู้วิธีประเมินความต่างทางวัฒนธรรม
การประเมินสุขภาพ
K = Knowledge
การมีองค์ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม (cultural knowledge)
การแสวงหาความรู้พื้นฐานที่ เกี่ยวข้องกับโลกทัศน์ของบุคคลที่มีความแตกต่างกันทางวัฒนธรรม เพื่อให้สามารถเข้าใจโลก
องค์ความรู้พื้นฐานทางวัฒนธรรมรวมไปถึงลักษณะเฉพาะ
ทางด้านร่างกาย
ชีววิทยา
สรีรวิทยาที่มีความแตกต่างกันในแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์
E = Encounter
ความสามารถในการเผชิญและจัดการกับวัฒนธรรม (cultural encounter)
การที่ บุคลากรสุขภาพมีความสามารถในการจัดบริการที่เหมาะสมสําหรับผู้รับบริการที่มีภูมิหลังทางวัฒนธรรมที่ แตกต่างกัน
การหาประสบการณ์โดยการเข้าไปอยู่ร่วม ในสังคมต่างวัฒนธรรม
ประสบการณ์ในลักษณะนี้จะช่วยให้เกิดการเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง
D = Desire
ความปรารถนาที่จะมีสมรรถนะทางวัฒนธรรม (cultural desire)
เป็นขั้นที่สูงที่สุดของสมรรถนะทางวัฒนธรรม
ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ส่งเสริมสุขภาพ
การให้ทารกกินนมแม่นานถึง 2 ปี
การห้ามหญิงหลังคลอดบริโภคน้ำดิบ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่ได้ให้ประโยชน์
ห้ามหญิงมีครรภ์กินกล้วยแผด
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่แน่ว่าให้คุณหรือโทษ
สังคมแอฟริกันบางสังคมให้เด็กกินดินหรือโคลน
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ให้โทษ
การรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ
เป็นสาเหตุโรคพยาธิ โรคอุจจาระร่วง
แนวทางการดูแลสุขภาพที่เกิดขึ้นเป็นวัฒนธรรมของการดูแลสุขภาพของ
ระบบการดูแลสุขภาพภาควิชาชีพ (Professional health sector)
การปฏิบัติการรักษาพยาบาลทางการแพทย์ มีการจัดองค์กรที่เป็นทางการ
ระบบการดูแลสุขภาพภาคพื้นบ้าน (Folk sector of care)
เป็นการปฏิบัติการรักษาที่มิใช่รูปแบบของวิชาชีพ ไม่มีการจัดองค์กร
ใช้อำนาจเหนือธรรมชาติ
ไสยศาสตร์
ไม่ใช่อำนาจเหนือธรรมชาติ
สมุนไพร
ระบบการดูแลสุขภาพภาคประชาชน (Popular health sector)
การดูแลสุขภาพภาคประชาชนซึ่งถูกปลูกฝังถ่ายทอดกันมาตามวัฒนธรรมความเชื่อที่เกี่ยวกับสุขภาพและความเจ็บป่วย
บุคคลที่เกี่ยวข้อง
ผู้ป่วย
ครอบครัวผู้ป่วย
เครือข่ายสังคม
ชุมชน