Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 9 การพยาบาลทารกแรกเกิดที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ,…
บทที่ 9
การพยาบาลทารกแรกเกิดที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพ
Preterm baby
การพยาบาล
Keep warm in radiant warmer/incubator
ท าทางเดินหายใจให้โล่ง ตะแคงหน้า
ดูแลให้ได้รับนมมารดา
ป้องกันการติดเชื้อ
ดูแลให้ได้วัคซีน และวิตามินเค
ลักษณะ
ผิวบาง เหี่ยวย่น เห็นเส้นเลือดชัดเจน
ไขเคลือบตัวมีน้อย/ไม่มี พบขนอ่อน
ลายฝ่ามือฝ่าเท้ามีน้อยและเรียบ
ก าลังกล้ามเนื้อน้อย
อาจพบ Intercostal retraction หายใจไม่สม่ าเสมอ
Reflex ต่างๆมีน้อย
GA < 27 wks., BW < 2,500 g.
ผลกระทบ
ระบบหัวใจ/หลอดเลือด
Patent ductus arteriosus
Hyperbilirubinemia
ระบบทางเดินอาหาร
Necrotizing enterocolitis
Malnutrition
ต่อมไร้ท่อ
Hypoglycemia
Cretinism
ระบบภูมิคุ้มกัน
Sepsis
ระบบประสาท
Hypo/Hyperthermia
ROP
Interventricular hemorrhage
ระบบหายใจ
ศูนย์ควบคุมการหายใจ
Medulla ยังเจริญไม่เต็มที่
RDS.
Postterm baby
ลักษณะ
การสะสมไขมันใต้ผิวหนังลดลง
ผมและเล็บยาว
ผิวหนังแห้งแตก เหี่ยวย่นและหลุดลอก
ขี้เทาเคลือบตามตัว
หน้าตาดูแก่กว่าเด็กทั่วไป
ทารก GA > 42 wks.
การพยาบาล
ระวัง Fetal distress และ Oligohydramnios
ระยะคลอด ป้องกันการบาดเจ็บจากการคลอด
หลังคลอด suction clear airway
ประเมิน Apgar score
Skull injury
Subgaleal hematoma
เลือดสะสมใต้ช่องว่างของเนื้อเยื่อ
ระหว่างพังผืดของเยื่อหุ้มกะโหลกศีรษะ
อาการแสดง
ก้อนลักษณะน่วม ข้ามแนวประสานกรดูก
อาจท าให้ทารกช็อคได้
รุนแรงกว่า Cephal hematoma
Cephal hematoma
เลือดคั่งใต้เยื่อหุ้มกะโหลกศีรษะ
อาการแสดง
หลัง 24 hr. มารกค่อยๆซึมลง
รายที่รุนแรง : ซึมเลย
สาเหตุ
การใช้ V/E
การคลอดยาวนาน
ศีรษะโดนกดตอนคลอด
ภาวะแทรกซ้อน
Hyperbilirubinemia
ติดเชื้อจากการดูดเลือดออก
การรักษา
ค่อยๆหายได้เองใน 2 เดือน
ถ้า Hyperbilirubinemia ให้ส่องไฟ
ถ้าก้อนใหญ่ ดูดออก
การพยาบาล
สังเกตภาวะเลือดออกในสมอง
นอนตะแคงตรงข้ามก้อนโนเลือด
ตรวจ MB, สังเกตภาวะช๊อก
ห้ามยาทา นวน ประคบหรือเจาะออกเอง
Intracranial hemorrhage
เลือดออกในกะโหลกศีรษะ
อาการแสดง
Moro reflex ลดลง, กล้ามเนื้ออ่อนแรง
Cyanosis, ซึม ไม่ดูดนม
หายใจผิดปกติ Convulsion
สาเหตุ
ขาดออกซิเจนนานขณะคลอด
กระทบกระเทือนขณะคลอด
ภาวะแทรกซ้อน
กดการหายใจ, ปัญญาอ่อน
การรักษา
ลดความดันในกะโหลก : LP
Keep warm, ยากันชัก, Vit K
ให้ออกซิเจน ให้ดูดนม
การพยาบาล
ป้องกันอันตรายจากการชัก
ดูแลให้หายใจสะดวก ให้ O2
Keep warm, Obs. V/S, BF
Vit K, ให้พักผ่อน
Caput succedaneum
ของเหลวคั่งในชั้นใต้หนัศีรษะ
อาการแสดง
มีก้อนโน นุ่ม
ศีรษะทารกยาวกว่าปกติ
สาเหตุ
แรงกดระหว่างคลอดศีรษะ
การใช้ V/E
การพยาบาล
หายได้เองใน 2-3 วัน
สังเกตลักษณะ ขนาด การเปลี่ยนแปลง
ประเมินการเปลี่ยนแปลงระบบประสาท
อธิบายให้มารดา ครอบครัวเข้าใจ
Bone injury
Fracture femur
อาการแสดง
Moro reflex ทารกไม่ยกขาข้างที่หัก
ขาข้างที่หักจะบวม ไม่เคลื่อนไหว
เมื่อจับแขนข้างที่หักจะร้องไห้
หักแบบสมบูรณ์ ได้ยินเสียงหัก
การรักษา
หักไม่แยกจากกัน : ใส่เฝือกขา 3-4 wks.
หักแยกจากกัน : ห้อยขา เหยียดตรง
ก้น/สะโพกลอย ดึงไว้ 2-3
Fracture clavicle
การรักษา
ส่วนใหญ่หายเองใน 1 wks.
กลัดแขนเสื้อติดกับตัวเสื้อ 10-14 วัน
อาการแสดง
Moro reflex ข้างที่หักยกไม่เต็มที่
คล าบริเวณที่หักมีเสียงกรอบแกรบ
อาจมีบวม ห้อเลือด Ecchymosis
ขาข้างที่หักจะบวม เคลื่อนไหวน้อย
เมื่อจับข้างที่หักจะร้องไห้
หักแบบสมบูรณ์ ได้ยินเสียงหัก
อาจพบ Brachial plexus injury
Fracture humerus
อาการแสดง
Moro reflex ทารกไม่งอแขนข้างที่หัก
เมื่อจับแขนข้างที่หักจะร้องไห้
ข้างที่หักจะบวม ไม่เคลื่อนไหว
หักแบบสมบูรณ์ ได้ยินเสียงหัก
การรักษา
กระดูกเดาะ : ตรึงแขนแนบล าตัว 1-2 wks.
หักแบบสมบูรณ์ : ตรึงแขนแนบทรวงอก
ศอกงอ 90 องศา หรือใส่เฝือกอ่อนหัวไหล่-สันมือ
Nerve injury
Facial nerve injury
การรักษา
เส้นประสาทถูกกด : หายเองใน 2-3 วัน
เส้นประสาทขาด : ท าศัลยกรรมประสาท
การพยาบาล
ล้างตา หยอดตา ไม่ให้ตาแห้ง
ดูแลให้รับนมอย่างเพียงพอ
ตรวจร่างกาย
สังเกตใบหน้าเวลานอนและร้องไห้
อาการแสดง : หน้าข้างที่ปกติจะเบี้ยว
Brachial nerve injury
ชนิด
Erb ducan paralysis
บาดเจ็บที่ C5-C6
แขนส่วนบนไม่ขยับ
ข้อมือยังขยับ และก ามือได้
Grasp reflex ปกติ
Klumpks paralysis
บาดเจ็บที่ C7-C8
ข้อมือขยับไม่ได้ ก ามือไม่ได้
Grasp reflex ผิดปกติ
การพยาบาล
ดูแลส่วนที่ไม่ได้รับอันตรายไม่เคลื่อนไหว
ให้มืออยู่ในท่าหงาย ไม่อุ้มบ่อบ
ส่งกายภาพบ าบัด
ดูแลสุขสบาย สังเกตปลายมือ/เท้า เย็นซีด
ดูแลความสะอาดร่างกาย
ตอบสนองความต้องการด้านร่างกาย จิตใจ
การรักษา
ให้แขนไม่เคลื่อนไหว ในท่ากางหมุนแขนออก
ข้อศอกตั้งฉากกับลำตัว
ทำกายภาพ
ถ้าไม่หาย ท าศัลยกรรมซ่อมประสาท
ทารกที่มารดาติดสารเสพติด
ผลกระทบ
นิโคติน
HR เร็ว, BP สูง, ขาดออกซิเจน
ได้รับสารอาหารลดลง
Uteroplacental blood flow ลดลง
เฮโรอีน
ขาดสารอาหาร, O2 ในเลือดต่ า
IUGR, Preterm
ได้รับต่อเนื่อง หลังคลอดเกิดภาวะขาดยา
สุรา
ประเมินอาการถอนยา
ห่อตัวทารกและจัดให้อยู่ในท่าที่สงบ
ดูแลให้นมผสมตามความต้องการ
รายงานอาการทารกให้มารดา/บิดาทราบ
บุหรี่
IUGR, สติปัญญาต่ า
Preterm เกิดภาวะหายใจล าบาก
แอมเฟตามีน
หัวใจผิดปกติแต่ก าเนิด น้ าหนักตัวน้อย
มีปัญหาพฤติกรรมระยะยาว
เลือดออกในสมอง สมองตาย
สารเสพติด
IUGR, DFIU, LBW
Congenital infection
Congenital anomaly
Sudden infant death syndrome สูง
Neonatal abstinence
syndrome
ปัญหาสำคัญ
เสียสมดุลของน้ าและสารละลาย
Hypoglycemia จากกินน้อย
สมองขาดออกซิเจน
การรักษา
ส่วนใหญ่ให้ **Phenobarbital 2-4 mg/kg q 8 hr.
Methadone 1-2 mg x 2/day
Paregoric 0.1-2 mg x 2/day
Diazepam 1-2 mg x 2/day
อาการแสดง
ทางเดินอาหาร
ถ่ายบ่อย/ถ่ายเป็นน้ า
กินน้ า/นม น้อย อาเจียน
ขาดสารอาหาร เสียสมดุลของน้
Sucking & swelling เสียไป
หายใจผิดปกติ ร้องเสียงแหล ไม่ดูดนม
ระบบประสาท
ถูกกด : Moro reflex ลดลง, หิวแต่ดูดไม่เป็น
ถูกกระตุ้น : แขนขาสั่น หลับไม่สนิท ขยับตัวไปมา อาจชัก
การรักษา
รักษาตามการ
รักษาเฉพาะ
บรรเทาอาการขาดยา
ท าให้ทารกสงบลง
ให้ยา : Phenobarbital, diazepam
การพยาบาล
ประเมินอาการถอนยา
ห่อตัวทารกและจัดให้อยู่ในท่าที่สงบ
ดูแลให้นมผสมตามความต้องการ
รายงานอาการทารกให้มารดา/บิดาทราบ
Birth asphyxia
อาการแสดง
แรกคลอด : เขียว cyanosis, ไม่หายใจ
ตัวนิ่ม, อ่อนปวกเปียก, reflex ลดลง, HR ช้า
อาการขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการขาดออกซิเจน
สาเหตุ
สายสะดือถูกกด
มารดาความดันโลหิตต่ า
ไม่มีการแลกเปลี่ยนออกซิเจนทางรก
การขยายของปอดไม่เต็มที่
การไหลเวียนผิดปกติ
การช่วยหายใจ
PPV ทันที
Apgar score < 5
กระตุ้นหายใจแล้วแต่ไม่หายใจเอง
การหายใจไม่พอให้ HR > 100 bpm
ETT
นวดหัวใจ
Apgar score
No asphyxia : 8-10
เช็ดตัวให้แห้ง keep warm
Clear airway
Mild asphyxia : 5-7
เช็ดตัวให้แห้ง keep warm
Clear airway
กระตุ้นการหายใจ
ให้ออกซิเจนผ่านความชื้นและอุ่น
Moderate asphyxia : 3-4
Clear airway
ให้ O2 mask c bag 100%
Severe asphyxia : 0-2
Clear airway
ช่วยหายใจ : ใส่ ETT
นวดหัวใจ
ใส่ UVC เพื่อให้ยาและสารน้ า
Meconium aspiration
อาการแสดง
หายใจล าบาก เร็ว หอบเหนื่อย
ปาก ปลายมือ/เท้า เขียว
หายใจเข้า โป่ง, หายใจออก บุ๋ม
หายใจมร retraction
ฟังปอดพบ Crepitation, Rhonchi
CXR : ปอดทึบ
สายสะดือมีสีเหลือง
การรักษา
Suction ให้มากที่สุดก่อนทารกหายใจครั้งแรก
พบขี้เทาในน้ าคร่ าร่วมกับ RR ช้า, HR<100, ใส่ ETT : suction
Suction เอาขี้เทาออกจากกระเพาะอาหารด้วย
NPO, On IVF
เจาะ ABG เพื่อประเมินพร่องออกซิเจน และความเป็นกรด
ให้ ATB เพื่อก าจัดเชื้อจากขี้เทา
การพยาบาล
จัดท่านอนตะแคงศีรษะหรือท่าตะแคง
suction ขี้เทาจนกว่าจะหมด
กระตุ้นให้ร้องและให้ออกซิเจน
Keep warm in radiant warmer
สังเกตอาการ ถ้า RR > 60 รายงานแพทย์
สาเหตุ
ทารกหายใจเอาขี้เทาเข้าไปในปอด
ขี้เทาเข้าไปอุดกั้นทางเดินหายใจและถุงลม
ทารกขาดออกซิเจน
ถุงลมฉีกขาดเกิด air leak syndrome
pneumothorax
ทารกแรกเกิดติดเชื้อ
Gonorrhea
รับเชื้อจากถุงน้ าคร่ าแตกหรือผ่านช่องคลอดที่มีเชื้อ
เชื้อเข้าสู่ตา ท าให้ตาบอดได้
ป้องกันการติดเชื้อโดยการป้ายยาฆ่าเชื้อที่ตา
การรักษา
ให้ Cefixin 1 mg/kg IM/IV วันละครั้ง 7 วัน
เช็ดตาด้วย NSS หรือล้างตาทุก 1 hr. จนหนองหมด
Chickenpox
การติดเชื้อ
3 mo. แรกท าให้ทารกในครรภ์พิการได้
GA 6-12 wks. เกิดที่ แขน ขา เช่น แขนขาลีบ
GA 16-20 wks. มีผลต่อพัฒนาการสมองและตา
ถ้าติดเชื้อก่อนคลอด 5 วัน หรือหลังคลอด 2 วัน
ทารกที่เกิดมาอาจเป็นสุกใสชนิดรุนแรงได้
การรักษา
แยกมารดาจนกว่าจะตกสะเก็ด
แยกทารกออกจากทารกอื่น
ถ้าติดเชื้อก่อนคลอด 5 วัน หรือหลังคลอด 2 วัน
ให้ varicella zoster immunoglobulin ทันที
ถ้าให้ Acyclovir ร่วมกับ VZIG จะได้ผลดีกว่า
การพยาบาล
Obs. V/S ประเมินความรุนแรง
ดูแล BF **มารดา HIV งด BF
Obs. การหายใจ และช่วยเหลือหายใจล าบาก
ดูแล/แนะน าการรักษาความสะอาด
แยกของใช้ และท าลายเชื้อ
ให้ยาตามแผนการรักษา
แจ้งอาการ/การรักษาให้มารดาและญาติทราบ
HPV
อาการแสดง
ไข้ อ่อนเพลีย ดูดนมไม่ดี
ตัวเหลือง ตับม้ามโต ชัก
บางรายพบตุ่มน้ าพองใสเล็กๆ
การรักษา
แยกทารกออกจากทารกคนอื่น
ดูแล ติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
ให้ยา Acyclovir ตามแผนรักษา
ทารกแรกเกิดติดเชื้อ
Rubella
ถ้าติด T1 มีโอกาสเกิด Congenital rubella syndrome
ทารกสามารถติดต่อได้ตั้งแต่อยู่ในครรภ์ผ่านทารก
CRS
หัวใจผิดปกติ : PDA
ตาผิดปกติ : ต้อหิน ต้อกระจก
การได้ยินผิดปกติ : หูหนวก
สมองพิการ ปัญญาอ่อน
เจริญเติบโตช้าในครรภ์
เกร็ดเลือดต่ า ซีด ตับม้ามโต
ความผิดปกติของโครโมโซม
การรักษา
แยกจากทารกปกติ เพื่อสังเกตอาการ
ส่งเลือดตรวจยืนยันการติดเชื้อ
ตรวจร่างกายทารกอย่างละเอียด
ติดในช่วง 4 mo. แรก
เชื้อยับยังการแบ่งตัวของเซลล์ ท าให้
โครโมโซมทารกแตก
ถ้า Titer > 1:8 ช่วง GA 1-16 wks.
ให้ค าแนะน ายุติการตั้งครรภ์
Hepatitis B
ถ่ายทอดผ่านสารคัดหลั่ง เลือด นม รก
การรักษา
Suction ให้มากที่สุดหลังคลอด
ท าความสะอาดทารกทันทีหลังคลอด
BF ได้ ยกเว้น หัวนมแตก มีแผล
ให้ HBIG และ HBV ภายใน 12 hr.
F/U เพื่อตรวจ HBsAg และ Anti-HBs
การพยาบาล
Obs. V/S ประเมินความรุนแรง
ดูแล BF **มารดา HIV งด BF
Obs. การหายใจ และช่วยเหลือหายใจล าบาก
ดูแล/แนะน าการรักษาความสะอาด
แยกของใช้ และท าลายเชื้อ
ให้ยาตามแผนการรักษา
แจ้งอาการ/การรักษาให้มารดาและญาติทราบ
AIDS
ถ่ายทอดผ่านสารคัดหลั่ง เลือด นม รก
การรักษา
หลีกเลี่ยงการใส่ NG/Suction โดยไม่จ าเป็น
ให้ยา NPV+AZT stat/8-12 hr.
หลังจากนั้นให้ AZT q 2 hr.
ตรวจ viral load ด้วยวิธี real time PCR assay
อายุครบ 12 mo. ตรวจหา IgG และ IgM
ตรวจอีกครั้งเมื่อ 18 mo.
ทารกแรกเกิดติดเชื้อ
การรักษาด้วยยา
ตรวจทารกพบเชื้อ และมีอาการแสดง
ให้ Aqueous penicilin G 50,000 U/kg IV
ให้ Procaine penicilin G 50,000 U/kg. IM
ตรวจมารดาติดเชื้อ ทารกปกติ
ให้ Benzathine penicilin G 50,000 U/kg IM 1 dose
การรักษา
แยกทารกจากทารกคนอื่น
สังเกตภาวะ Congenital syphilis
ส่ง Cord blood for VDRL
ดูแลให้ยาตามแผนการรักษา
ทารกแรกเกิดตืดเชื้อ
ถ้าติดเชื้อ GA > 16 wks. เป็น Congenital syphilis
ถ้าติดเชื้อ GA < 16 wks. รกจะช่วยป้องกันการติดเชื้อสู่ทารกได้
Treponema pallidum ก่อให้เกิด Syphilis
อาการแสดงของ
Congenital syphilis
น้ าหนักตัวน้อย ศีรษะเป็นรูปสี่เหลี่ยม
หน้าผากโหนก ดั้งจมูกแบน จมูกบี้ ตาอักเสบ
ตับม้าม ต่อมน้ าเหลืองโต
ซีด ฝ่ามือฝ่าเท้า ลอกเป็นขุย อักเสบ
ถ้าติดเชื้อรุนแรงทารกจะตายจาก Hydrop fetalis
นางสาวธิดารัตน์ ภูพานทอง รหัส 602701034