Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่2 ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ - Coggle Diagram
บทที่2 ยาที่ใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ
การทำงานของระบบอัตโนมัติ
Sympathetic nervous system
เพิ่มการใช้พลังงานหัวใจจึงเต้นเร็ว
เพิ่ม cardiac output หลอดลมขยาย
ทำงานแบบ Fight or Fight
ระบบทางเดินอาหารทำงานลดลง
Parasympathetic nervous system
ลดการเต้นของหัวใจ
กระเพาะอาหารและปัสสาวะบีบตัว
Rest or Digest
เพิ่มการหลั่งกรดและน้ำย่อย
ประเภทของCholinergic receptor
Nicotinic receptor
พบที่ปมประสาท
Muscarinic receptor
M2 พบที่หัวใจ
จะตอบสนองแบบยับยั้ง หัวใจเต้นช้า
M3 พบตามข้อต่อและกล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหาร
ตอบสนองมีการหลั่งของต่อมมีท่อมาก กล้ามเนื้อเรียบจึงหดตัว
M1 พบที่สมอง
ตอบสนองแบบ Excitation
M4 พบที่ระบบประสาท
เสริมการหลั่ง Dopamine
M5 พบที่ Dopamine neuron
เสริมการหลั่ง Dopamine
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัติโนมัติ
ยาต้านมัสคารินิค (Antimuscarinic drugs)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
มีฤทธิ์ขยายหลอดลม(bronchodilation)
ลดความตึงตัวของกล้ามเนื้อเรียบอื่นๆ
ลดการบีบตัวของหลอดอาหาร
มี atropine ทำให้ร่างกายขับเหงื่อได้น้อยลง
มีฤทธิ์ต้านทำให้รูม่านตาขยาย มองไม่ชัด
หัวใจเต้นเร็วขึ้นและหลอดเลือดมีการขยายตัว
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้ขยายหลอดหม bronchodilattors
รักษากระเพาะปัสสาวะบับตัวไวมากเกินไป overactive blabber
ใช้เป็นยาเตรียมผู้ป่วยก่อนการผ่าตัด
ใช้เป็น Antispasmodics ลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ
ใช้รักษาโรคพาร์กินสัน กลุ่ม extrapyramidal syndrome
รักษาแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
ใช้ยาป้องกันอาการเมารถ เมาเรือ
ใช้เป็นยาต้านพิษ Antidote
กลไกการออกฤทธิ์
จะออกฤทธิ์แบบแข่งขัน ทำให้ยาลด parasympathetic tone
อาการข้างเคียง
ท้องผูก
ปัสสาวะลำบาก
ตาพร่ามัว
ปากแห้ง คอแห้ง
ยาหลักในกลุ่มคือ Atropine เป็นกลุ่มยาที่ยับยั้งฤทธิ์ของ cholinergic drugs ที่ cholinergic drugs
ยากระตุ้นประสาทซิมพาเทติก (Adrenergic drugs)
Alpha-adrenergic agonist
Alpha-1 agonist
Phenylephrine
ทำให้กล้ามเนื้อเรียบของ หลอดเลือดหดตัว
Midodrine
ทำให้หลอดเลือดหดตัว
Alpha-2 agonist
Clonidine
รักษาอาการขาดเลือด
รักษาร้อนวูบวาบ
ใช้รักษา HT ในคนท้อง
ระงับอาการปวดจากมะเร็ง
Beta-adrenergic agonist
Beta3-adrenergic agonist
กล้ามเนื้อปัสสาวะคลายตัว
รักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้(overactive bladder)
Beta2-adrenergic agonist
ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น ;SABAs
ออกฤทธิ์ภายใน 15 นาที
รักษาหลอดเลือดหดเกร็งเฉียบพลัน
ยาขยายหลอดเลือดชนิดออกฤทธิ์ยาว;LABAs
ออกฤทธิ์กว่า 12 ชั่วโมง
ใช้ในโรคหอบหืดและCOPD
กลุ่ม Catecholamines
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
กระตุ้นกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดให้หดตัว
ทำให้ตื่นตัวและลดความอยากอาหาร
กระตุ้นอัตราการเต้นและแรงบีบของกล้ามเนื้อหัวใจ
Dopamine;DA
กระตุ้น Adrenergic และ Dopaminegic receptors ตามขนาดยา
เพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจและทำให้หลอดเลือดหดตัว
Norepinephrine
เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ
ประโยชน์ทางคลินิก
รักษาความดันโลหิตต่ำรุนแรง
Dobutamine
มีฤทธิ์ทำให้หลอดเลือดขยายตัว
อาการข้างเคียง
วิตกกังวล ปวดศีรษะ
ยารั่วออกนอกหลอดเลือด
Epinephrine
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
บีบหลอดเลือดและกระตุ้นหัวใจ
lactose ในเลือดสูง
ทางเดินอาหารและทางเดินอาหารคลายตัว
การนำไปใช้
ใช้ในภาวะหัวใจหยุดเต้น(cardiac arrest)
ใช้ในภูมิแพ้อย่างรุนแรงอย่างเฉียบพลัน
ใช้ห้ามเลือด (Topical hemostasis)
ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่
กลไกการออกฤทธิ์
กระตุ้นได้ทั้ง Alpha และ Beta
Indirect-acting and mixed-type adrenergic agonist
Ephedrine & pseudoephedrine
ออกฤทธิ์ทั้งทางตรงและทางอ้อม
จะออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทจึงมีใช้จำกัด
ใช้เป็นยาลดน้ำมูกและคัดจมูก
Amphetamine
มีผลเพิ่มความดัน ต่ออารมณ์ จืตใจ บุคลิกภาพ
ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลางที่มีความแรงสูง
เป็นยาเสพติดให้โทษประเภทที่1
อาการข้างเคียง นอนไม่หลับ ประสาทหลอน วิตกกังวล
ประโยชน์ทางคลินิกยาในกลุ่ม Sympathomimetics
ภาวะช็อก กระตุ้นแรงบีบหัวใจและเพิมความดันโลหิต
Anaphylaxis
ใช้ในภาวะหัวใจหยุดเต้น
Asthmaและ COPD
ลดความดันในลูกตา
ลดการคั่งการบวมของเนื้อเยื่อในจมูก
ยาโคลิเนอร์จิค (Cholinergic drugs)
Cholinergic agonist
Acetycholine (Ach) และ
การสังเคราะห์ choline ester
Achไม่สามารถนำมาใช้รักษาได้
เกิดการสังเคาระห์ เช่น Carbachol และ Bethanechol
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เพิ่มการบีบตัวของท่อปัสสาวะ
ระบบทางเดินอาหารเกิดการหดตัว
ทำให้ม่านตาหรี่ (miosis)
มีฤทธิ์กระตุ้นสมองส่วน cortex
กล้ามเนื้อเรียบหลอดลมหดตัว
ลดความต้านทานของหลอดเลือดส่วนปลาย
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้รักษาต้อหิน
ยาPilocarpine ลดความดันในลูกตาก่อนผ่าตัดหรือตรวจตา
ใช้เมื่อมีการคั่งจากการทำหัตถกรรม
ใช้รักษาอาการท้องอืด
อาการข้างเคียง
น้ำตาไหล Lacrimation
ปวดปัสสาวะ Urination
มีน้ำลาย Salivation
ปวดมวนท้อง Defecation
ข้อห้ามใช้
ผู้ป่วย Asthma ทำให้หลอดลมหดตัว
ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน จะกระตุ้นการบีบตัว
โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ จะกระตุ้นการหลั่งกรดและน้ำย่อยมากขึ้น
Anticholinesterase agent
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
มีผลต่อกล้ามเนื้อเรียบและต่อมระบบทางเดินอาหารและต่อมของกระเพาะอาหาร
ทำให้กล้ามเนื้อมีการสั่นพลิ้ว
การนำไปใช้
ใช้รักษาโรค Myasthenia gravis(MS)
ยุติฤทธิ์ของยาคลายกล้ามเนื้อ
ใช้รักษาอาการลำไส้ กระเพาะปัสสาวะไม่บีบตัว
รักษา Alzheimer's disease
กลไกการออกฤทธิ์
จับกลุ่มชั่วคราว reversible
จับกับเอมไซม์ถาวร irreversible
อาการข้างเคียง
หายใจลำบาก
หลอดเลือดหดเกร็ง
รูม่านตาเล็ก
ยาปิดกั้นอะดรีเนอร์จิครีเซพเตอร์ (Adrenoceptor blocking drugs)
Beta-blocker
ไม่จำเพาะ
Timolol
Sotalol
Propranolol
ลดอาการใจสั่น
ลดอาการตื่นเต้นง่าย
ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
จำเพาะ
ใช้ลดความเสี่ยงต่อภาวะหัวใจล้มเหลว
อาการข้างเคียง
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ปวดหัว วิงเวียน นอนไม่หลับ เหนื่อยล้า
หลอดลมตีบแคบ
ทำให้หัวใจเต้นช้า
Metoprolol และ Atenolol
ใช้รักษาความมดันโลหิตสูง
Alpha-blocker
รักษาโรคความดันโลหิตสูงที่มี โรคต่อมลูกหมากร่วมด้วย
ออกฤทธิ์เฉพาะต่อ Alpha1 receptor
ทำให้เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อเรียบ ลดความต้านทานหลอดเลือดแดง
ผลข้างเคียงทำให้ความดันโลหิตต่ำ
ประเภทของAdrenergic receptors
ประเภท Alpha จะพบที่หลอดเลือด
ประเภท Beta จะพบที่ กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด หลอดลม และจะพบไขมันเมื่อไขมันถูกกระตุ้นจะเกิดการสลาย
สารสื่อประสาท(Neurotransmitter) และตัวรับ(Receptor)
สารรสื่อประสาทในระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
สารสื่อประสาท Acetylcholine(ACh)
ตัวรับ Muscarinic และ Nicotinic receptors
สารสื่อประสาทในระบบโซมาติก
เส้นประสาทหลั่ง Ach ออกฤทธิ์ที่ Nicotinic receptors
สารสื่อประสาทในระบบประสาทซิมพาเทติก
สารสื่อประสาท Noradrenaline(NE)
ตัวรับ Alpla และ Beta