Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram
การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ
การดูแลสุขภาพอนามัยส่วนบุคคล🚴🏻♂️
ความหมายและความสาคัญ‼
หมายถึง การส่งเสริมสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรง รักษาไว้ซึ่งสุขภาพและการป้องกันโรค โดยการดูแลความสะอาดส่วนต่าง ของร่างกาย
ความสำคัญ คือ - สร้างความมั่นใจในการอยู่รวมกับสังคมได้อย่างมีความสุข
เป็นความต้องการพื้นฐานของมนุษย์
เพื่อช่วยขจัดสิ่งที่ทำให้ผู้ป่วยไม่สุขสบาย
ส่งเสริมให้ผู้ปุวยเกิดความสุขสบายทั้งร่างกายและจิตใจ มีคุณภาพที่ดีและมีความสุข
การดูแลความสะอาดส่วนต่างๆของร่างกาย🚿🛁
การพยาบาลตอนเช้าตรู่หรือเช้ามืด (Early morning care)🌒
ช่วยเหลือเรื่องการขับถ่ายปัสสาวะ อุจจาระ การให้กระบอกปัสสาวะ หรือหม้อนอน การทำความสะอาดร่างกาย
การพยาบาลตอนเช้า 🌤(Morning care/ A.M care)
ดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลประจำวัน
ดูแลสิ่งแวดล้อมภายในห้อง หรือบริเวณรอบเตียงผู้ป่วยให้สะอาดเรียบร้อยและปลอดภัยสำหรับผู้ป่วย
ตลอดจนการรักษาพยาบาลอื่น ตามปัญหาความต้องการของผู้ปุวย และแผนการรักษา
การพยาบาลเมื่อจาเป็นหรือเมื่อผู้ป่วยต้องการ (As needed care/ P.r.N. care)🧭
การพยาบาลตามความต้องการของผู้ปุวยตลอด 24 ชั่วโมง
การพยาบาลตอนบ่ายหรือตอนเย็น (Afternoon care/ P.M. care)⛅
ดูแลทำความสะอาดปากและฟัน การล้างมือ ล้างหน้า หวีผม สระผม การให้บริการหม้อนอน หรือกระบอกปัสสาวะ ตลอดจนการรักษาพยาบาลอื่น ที่มีในเวรบ่าย
การพยาบาลตอนก่อนนอน (Evening care/ Hour of sleep care/ H.S. care)🌙
ดูแลเรื่องการให้หม้อนอนหรือกระบอก ปัสสาวะ การล้างมือ ล้างหน้าทำความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง
การจัดท่าให้ผู้ป่วย เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและเตรียมตัวเข้านอน ช่วยให้พักผ่อนนอนหลับได้ดีขึ้น
ปัจจัยที่มีอิทธิพล⁉
ภาวะสุขภาพ เมื่อมีการเจ็บปุวยที่รุนแรงหรือเรื้อรังทำให้การดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลลดลง
การศึกษา บุคคลที่มีการศึกษา จะศึกษาค้นคว้า และมีความรู้ในการดูแลร่างกาย
เศรษฐกิจ บุคคลที่มีฐานะดี ย่อมมีเวลากับดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลมากขึ้น
อาชีพ บุคคลที่มีอาชีพเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพจะมีความรู้ในการดูแลสุขภาพ
ถิ่นที่อยู่ การดาเนินชีวิตภายใต้ถิ่นที่อยู่ที่แตกต่างกัน
ภาวะเจ็บป่วย อาจส่งผลในการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลลดลง
สิ่งแวดล้อม
เพศ ความแตกต่างของเพศจะมีความต้องการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลที่แตกต่างกัน
ขนบธรรมเนียมประเพณีและความเชื่อ และวัฒนธรรมของแต่ละบุคคล
อายุ ความแตกต่างของอายุจะมีความต้องการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลที่แตกต่างกัน
ความชอบ
การดูแลความสะอาดร่างกาย🧼🚿
การดูแลความสะอาดปากและฟัน😁
ผู้ป่วยมีความมั่นใจในการสื่อสารด้วยวาจา และเมื่อสุขภาพของฟันแข็งแรง
การเคี้ยวอาหารก็จะรับรู้ถึงความอร่อย ทำให้รับประทานอาหารได้มากขึ้น
การดูแลความสะอาดของผิวหนัง/ การอาบน้ำ (Bathing)🧼🛁
พยาบาลควรสังเกตผิวหนังขณะอาบน้าเช็ดตัวผู้ปวยว่าเป็นอย่างไร แล้วบันทึกรายละเอียดสิ่งที่ได้สังเกตเห็นนี้ลงในบันทึกทางการพยาบาลให้ครบถ้วนด้วย
การดูแลทำความสะอาดของจมูก👃🏻
เป็นการทำความสะอาดรูจมูกและรักษาสุขภาพ
ของเนื้อเยื่อจมูก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่คาสายไว้ เพื่อกาจัดสิ่งขับถ่ายและสิ่งสกปรกภายในจมูกปูองกันสารคัดหลั่งแห้งยึดขนจมูกกับสายที่คาไว้ปูองกันการเกิดแผลกดทับที่ด้านในรูจมูกจากสายที่คาไว้
การนวดหลัง (Back rub or back massage)👊🏻
ทำให้ผู้ป่วยเกิดความไว้วางใจและมีสัมพันธภาพที่ดีกับพยาบาล มักจะกระทำหลังจากการอาบน้าหรือก่อนนอน
การดูแลทำความสะอาดของหู👂🏻
การเช็ดทำความสะอาดช่องหูหลังอาบน้ำควรใช้ไม้พันสาลีเช็ดทำความสะอาดในช่องหูทั้ง 2 ข้าง
การดูแลความสะอาดของเล็บ💅🏻
เล็บเป็นโครงสร้างจากโปรตีน ซึ่งจะงอกยาวตามเวลา จึงต้องทำการตัดให้สั้นตามเหมาะสมกับการใช้งาน ป้องกันการเกิดเล็บขบ ป้องกันการสะสมของเชื้อโรค
การดูแลความสะอาดของตา👁
เป็นการทำความสะอาดตา ที่มีขี้ตาและการดูแลอนามัยของตาในผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว ผู้ป่วยบางรายอาจมีขี้ตามากกว่าปกติ ขี้ตาอาจแห้งติดหนังตาหรือขนตา ซึ่งจาเป็นต้องกำจัดออก ไปวันละ 2-3 ครั้ง
การดูแลความสะอาดของเส้นผมและหนังศีรษะ🙍🏻♀️
ทำความสะอาดเส้น
ผมและหนังศีรษะแก้ปัญหาของเส้นผมและหนังศีรษะ
การทาความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของชายและหญิง👦🏻👧🏻
กาจัดสิ่งขับถ่าย สิ่งสกปรก และกลิ่นไม่พึงประสงค์ เสี่ยงต่อการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะในผู้ป่วยที่ได้รับ
การสวนปัสสาวะคาไว้
กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมสุขอนามัยส่วนบุคคลของผู้ป่วย🏥🧼
การประเมินผู้ป่วย (Health assessment)
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
การส่งเสริมการพักผ่อนนอนหลับ😴
ความสาคัญ 💥
ส่งเสริมการเจริญเติบโต ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ โดยมีการสร้างและสะสมพลังงานในขณะหลับ
สงวนพลังงาน พลังงานที่ใช้ของร่างกายและสมองจะลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงตื่น
ซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อขึ้นใหม่ ช่วยส่งเสริมการหายของแผลรวมถึงมีการช่วยสะสมพลังงานไว้ใช้ในวันต่อไป
ส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้และความจำ เนื่องจาก Rapid eyemovement sleep: REM จะมีการทำงานของระบบประสาทเต็มที่
ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย
การส่งเสริมการพักผ่อนการนอนหลับ😴
การจัดสิ่งแวดล้อม
ความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อย
ความพร้อมของอุปกรณ์ เครื่องใช้
อุณหภูมิ มีความเหมาะสมของอุณหภูมิระหว่าง 20-25 องศาเซลเซียส
เสียงและกลิ่น
แสงสว่าง สภาพแวดล้อมที่ดีต้องไม่มืดสลัวหรือสว่างจ้าจนเกินไปแสงสว่างที่ดีที่สุดควรเป็นแสงธรรมชาติ
ความเป็นส่วนตัว และมิดชิดอย่างปลอดภัย
ความอบอุ่น และความประทับใจในบุคลิกภาพของพยาบาล
การจัดท่าทางสาหรับผู้ป่วย
Dorsal position (supine position) เป็นท่านอนหงายราบ ขาชิดติดกัน
Fowler’s position เป็นท่านอนราบศีรษะสูง 30-90 องศา เป็นท่านอนที่สุขสบายและเพื่อการรักษา
Prone position เป็นท่านอนคว่ำ เป็นท่านอนที่สุขสบาย สาหรับผู้ป่วย ที่ไม่รู้สึกตัว
Lateral position เป็นท่านอนตะแคง จัดเพื่อความสุขสบายของผู้ป่วย
Sitting position เป็นท่านั่งที่สุขสบายสาหรับผู้ป่วยได้เปลี่ยนอิริยาบถ และพักผ่อนได้อย่างมีความสุข
การทำเตียง
เป็นการส่งเสริมการพักผ่อนกลการนอนหลับให้มี
ความสุข มีคุณภาพการนอนหลับที่ดี การทำเตียง มี 4 ชนิด คือ
1) การทำเตียงว่าง (Close bed)
2) การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงได้ (Open/unoccupied bed)
3) การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงไม่ได้ (Occupied bed)
4) การทำเตียงรับผู้ป่วยหลังผ่าตัดและผู้ป่วยที่ได้รับยาสลบ (Surgical/ether/anesthetic bed)
การประเมินคุณภาพการนอนหลับและ การนอนหลับที่ผิดปกติ❌
พฤติกรรมที่
ควรเกิดขณะตื่นแต่กลับเกิดขณะหลับ (parasomnia)
ความผิดปกติของการตื่น
อาการสับสน, ละเมอเดิน, ฝันร้าย
ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่น หรือจากตื่นมาหลับ
อาการขากระตุกขณะกาลังหลับ,ละเมอพูด,ศีรษะโขกกาแพง
กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา
ภาวะฝันร้าย,ภาวะผีอำ
กลุ่มอื่น ๆ
การนอนกัดฟัน,การปัสสาวะรด
ที่นอนขณะหลับ,การกรน,การไหลตาย
การนอนหลับมากหรือง่วงนอนมากกว่าปกติ (hypersomnia)
แสดงออก ในแง่การนอนหลับในที่ไม่ควรหลับ เช่น หลับขณะขับรถยนต์การหลับที่เกิดขึ้นนั้นไม่สามารถฝืนได้ ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องผิดปกติต้องการการตรวจพิเศษเพื่อหาสาเหตุ
การนอนหลับไม่
เพียงพอ (insomnia)
1) การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว (Transient insomnia)
ญ่มีสาเหตุมาจากปัญหาด้านอารมณ์
ปัญหาตึงเครียดในชีวิต อาการเจ็บปุวยทางร่างกาย การเปลี่ยนแปลงความเป็นอยู่และสภาพแวดล้อม
2) การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น (Short term insomnia)
ส่วนใหญ่มีสาเหตุเดียวกับการนอนหลับ
ไม่เพียงพอชั่วคราวแต่มีเวลานานกว่า
3) การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง (Chronic insomnia)
โรคทางจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า (depression)
โรคทางอายุรกรรม เช่น โรคสมองเสื่อม
อาการข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ของยารักษาโรคบางชนิด
โรคของการนอนหลับโดยตรง เช่น อาการขากระตุกเป็นพักระหว่างหลับ
ผลที่เกิดจาการนอนหลับผิดปกติ💥
ผลในภาพรวมจะทาให้การทางานของร่างกายขาดประสิทธิภาพจากร่างกายอ่อนล้า และขาดสมาธิ
ชนิด REM ได้แก่ ความคิดบกพร่อง
การรับรู้บกพร่อง ประสาทหลอน
ชนิด NREM ได้แก่ เมื่อยล้า คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก เวียนศีรษะ ทนต่อความเจ็บปวดได้ลดลง กล้ามเนื้อคออ่อนแรง ภูมิต้านทานลดลงระดับความรู้สึกตัวบกพร่อง
ความหมาย⁉
การพักผ่อน คือ การพักกิจกรรมการทางานของร่างกาย ผ่อนคลาย และมีความสงบทั้งจิตใจและร่างกาย รวมถึงความไม่วิตกกังวล ไม่มีความเครียดทางอารมณ์
การพักผ่อนของผู้ป่วยในโรงพยาบาล แบ่งออกเป็น
Absolute bed rest เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใดๆ
Bed rest เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย
การนอนหลับ คือ การเปลี่ยนแปลงของอวัยวะต่าง ของร่างกายไปในทางผ่อนคลาย
วงจรการนอนหลับ🌒
ช่วงหลับธรรมดา (Non-rapid eye movement sleep: NREM)
ช่วงการหลับที่จะลึกลงไปเรื่อยๆ
ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง)
เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่ การนอนทั่วไปใช้เวลาตั้งแต่ 30 วินาที - 7 นาที
ระยะที่ 2 (หลับตื้น)
เป็นระยะแรกที่มีการหลับอย่างแท้จริง แต่ยังไม่มีการฝัน
ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง)
คลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง ความมีสติรู้ตัวจะหายไป การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลงประมาณ 20 - 30 นาที
ระยะที่ 4 (หลับลึก)
หากว่าร่างกายนอนหลับโดยปราศจากระยะที่ 4 นี้ อาจมีการนอนละเมอหรือฝันร้ายได้
2.ช่วงหลับฝัน (Rapid eye movement sleep: REM)
กล้ามเนื้อต่างๆ ของร่างกายแทบจะหยุดการทางานกันหมดแต่สมองจะยังตื่นตัวอยู่ ระยะนี้ช่วยจัดระบบความจำ ทำให้จำเรื่องบางเรื่องได้นานขึ้น ระยะนี้นี่เองเป็นระยะที่คนเราจะฝัน แต่ก็จะตื่นง่าย
ปัจจัยที่มีผลต่อการพักผ่อนและการนอนหลับ✅
ปัจจัยภายใน
ปัจจัยส่วนบุคคล
อายุ,เพศ
ความไม่สุขสบาย
ความเจ็บปวด,การใส่สายยางและท่อระบายต่างๆ
ท่านอนที่ไม่เหมาะสม,อาการคลื่นไส้ อาเจียน
ความวิตกกังวล
ปัจจัยภายนอก
เสียง
ได้แก่ เสียงที่เกิดจากกิจกรรมการพยาบาลดูแลผู้ป่วย
อุณหภูมิ
ทำให้ผู้ป่วยกระสับกระส่ายเพิ่มขึ้น และตื่นบ่อยขึ้น
แสง
ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล
กิจกรรมการรักษาพยาบาล
อาหาร,ยา
ผลกระทบจากปัญหาการนอนหลับ❌
ผลกระทบต่อสติปัญญาและการรับรู้🤯
การปฏิบัติกิจกรรมในช่วงกลางวันลดลง สมาธิไม่ดี และแก้ไขปัญหาได้ช้า
ผลกระทบทางสังคม😞
การมีปฏิสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมลดลง ความมั่นใจในการทางานลดลง และมีการใช้ระบบบริการทางด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น
ผลกระทบต่อจิตใจและอารมณ์💔
ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ได้ง่ายไม่สามารถยับยั้งพฤติกรรมความก้าวร้าวของตนเองได้
ผลกระทบต่อร่างกาย😵
อาการเมื่อยล้าคลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก ปวดศีรษะ วิงเวียนเหมือนบ้านหมุน (vertigo) ขาดพลังงานในการดารงชีวิต การทาหน้าที่ของอวัยวะต่าง ล้มเหลวและถึงแก่ชีวิต